- Katılım
- Kas 9, 2010
- Mesajlar
- 16,299
- Tepkime Puanı
- 15
- Puanları
- 0
- Yaş
- 49
Bu kapsamda çalışan iştirakçilerin emeklilikleri 5434 sayılı mülga T.C. Emekli Sandığı Kanununun 39. Maddesinde düzenlenmiştir.
Emekli aylığı bağlanacak haller,
A- İstekle Emeklilik
B - Re’sen Emeklilik
olmak üzere iki kısımda ele almak mümkündür.
A- İstekle Emeklilik
5434 sayılı Kanunun 25.08.1999 tarih ve 4447 sayılı Kanunla değişik 39. Maddesi gereğince iki şartın (hizmet ve yaş şartlarının) bir arada ikmali sonucunda elde edilen bir haktır.
Hakkın kazanılmasından sonra emekli aylığı bağlanması, şahsın isteğine bağlıdır. İştirakçi, emeklilik hakkını kazanmakla birlikte 5434 sayılı Kanunun 40. Maddesinde belirlenen istisnalar hariç 65 yaşın dolumun a kadar görevinde kalabilir veya istediği zaman emeklilik talebinde bulunabilirler.
İstekle emeklilik halinde aylık başlangıcı, görev aylıklarının kesildiği tarihi takip eden aybaşından başlamaktadır.
Örnek:16.12.2012 tarihinde emekli olarak görevinden ayrılan bir iştirakçinin emekli aylığı 15.01.2013 tarihinden itibaren başlar.
a)İştirakçilerin İstekle Emeklilik
İştirakçilere, isteğe bağlı iştirakçilere ve Kanunun Geçici 191. ve 192. Maddeleri gereğince sosyal güvenlik bakımından T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilenlere iki durumda emekliliklerini istemeleri halinde emekli aylığı bağlanabilecektir.
1) Zorunlu Hizmet ve Yaş Şartının Tamamlanarak Emekli Aylığı Bağlanması
Kadın iştirakçiler 20 fiili hizmet yılını, erkek iştirakçiler ise 25 fiili hizmet yılını tamamlamaları halinde emekli aylığına hak kazanacaklardır. Fiili hizmet süresi zammı bulananların 8 yılı geçmemek üzere bu süreleri fiili hizmetlerine eklenerek hesaplanacak olan yaştan düşülecektir..
Ayrıca, 08/09/1999 önce göreve başlamış olanlar için 5434 sayılı Kanunun Geçici 205 ve 206 ncı maddeleri kademeli geçiş sürecini düzenlemiştir. Bu düzenlemeye yönelik değerlendirme tablosu aşağıda hazırlanmıştır.
KADIN İŞTİRAKÇİLERİN TABİ OLDUĞU YAŞ VE HİZMET TABLOSU
08.09.1999 tarihindeki hizmetiYaş08.09.1999 tarihinde
20 yıldan eksik hizmeti süresi
20 yıl ve daha fazlaYaş kaydı yoktur.
Hizmet eksiği yok
18 yıl 1 gün382 yıldan az
23.05.2002 tarihindeki hizmetiYaş23.05.2002 tarihinde
20 yıldan eksik hizmet süresi
20 yıl ve daha fazla40Hizmet eksiği yok
18 tam yıl veya daha fazla402 tam yıl veya daha az
17 tam yıl – 17 yıl 11 ay 29 gün412 yıldan fazla – 3 tam yıl veya daha az
16 tam yıl – 16 yıl 11 ay 29 gün423 yıldan fazla – 4 tam yıl veya daha az
15 tam yıl – 15 yıl 11 ay 29 gün434 yıldan fazla – 5 tam yıl veya daha az
14 tam yıl – 14 yıl 11 ay 29 gün445 yıldan fazla – 6 tam yıl veya daha az
13 tam yıl – 13 yıl 11 ay 29 gün456 yıldan fazla – 7 tam yıl veya daha az
12 tam yıl – 12 yıl 11 ay 29 gün467 yıldan fazla – 8 tam yıl veya daha az
11 tam yıl – 11 yıl 11 ay 29 gün478 yıldan fazla – 9 tam yıl veya daha az
10 tam yıl – 10 yıl 11 ay 29 gün489 yıldan fazla – 10 tam yıl veya daha az
9 tam yıl – 9 yıl 11 ay 29 gün4910 yıldan fazla – 11 tam yıl veya daha az
8 tam yıl – 8 yıl 11 ay 29 gün5011 yıldan fazla – 12 tam yıl veya daha az
7 tam yıl – 7 yıl 11 ay 29 gün5112 yıldan fazla – 13 tam yıl veya daha az
6 tam yıl – 6 yıl 11 ay 29 gün5213 yıldan fazla – 14 tam yıl veya daha az
5 tam yıl – 5 yıl 11 ay 29 gün5314 yıldan fazla – 15 tam yıl veya daha az
4 tam yıl – 4 yıl 11 ay 29 gün5415 yıldan fazla – 16 tam yıl veya daha az
3 tam yıl – 3 yıl 11 ay 29 gün5516 yıldan fazla – 17 tam yıl
ERKEK İŞTİRAKÇİLER TABİ OLDUĞU YAŞ VE HİZMET TABLOSU
08.09.1999 tarihindeki hizmeti
Yaş08.09.1999 tarihinde
25 yıldan eksik hizmeti süresi
25 yıl ve daha fazlaYaş kaydı yoktur.
Hizmet eksiği yok
23 yıl 1 gün432 yıldan az
23.05.2002 tarihindeki hizmeti
Yaş23.05.2002 tarihinde
25 yıldan eksik hizmet süresi
25 yıl ve daha fazla44Hizmet eksiği yok
23 tam yıl veya daha fazla442 tam yıl veya daha az
21 yıl 6 ay – 22 yıl 11 ay 29 gün452 yıldan fazla - 3 yıl 6 ay veya daha az
20 tam yıl – 21 yıl 5 ay 29 gün463 yıl 6 aydan fazla – 5 tam yıl veya daha az
18 yıl 6 ay – 19 yıl 11 ay 29 gün475 yıldan fazla – 6 yıl 6 ay veya daha az
17 tam yıl – 18 yıl 5 ay 29 gün486 yıl 6 aydan fazla – 8 tam yıl veya daha az
15 yıl 6 ay – 16 yıl 11 ay 29 gün498 yıldan fazla – 9 yıl 6 ay veya daha az
14 tam yıl – 15 yıl 5 ay 29 gün509 yıl 6 aydan fazla – 11 tam yıl veya daha az
12 yıl 6 ay – 13 yıl 11 ay 29 gün5111 yıldan fazla – 12 yıl 6 ay veya daha az
11 tam yıl – 12 yıl 5 ay 29 gün5212 yıl 6 aydan fazla – 14 tam yıl veya daha az
9 yıl 6 ay – 10 yıl 11 ay 29 gün5314 yıldan fazla – 15 yıl 6 ay veya daha az
8 tam yıl – 9 yıl 5 ay 29 gün5415 yıl 6 aydan fazla – 17 tam yıl veya daha az
6 yıl 6 ay – 7 yıl 11 ay 29 gün5517 yıldan fazla – 18 yıl 6 ay veya daha az
5 tam yıl – 6 yıl 5 ay 29 gün5618 yıl 6 aydan fazla – 20 tam yıl veya daha az
3 yıl 6 ay – 4 yıl 11 ay 29 gün5720 yıldan fazla – 21 yıl 6 ay veya daha az
3 tam yıl – 3 yıl 5 ay 29 gün5821 yıl 6 aydan fazla – 22 tam yıl
5434 sayılı Kanunun 39. maddesi (e) ve (f) fıkraları gereği re’sen emekli edilenlere, “kadın-erkek” 25 hizmet yılını doldurmuş olmak kaydıyla bu tablo dahilinde aylık bağlanacaktır.
2) İstekle Yaş Haddinden Emeklilik
İştirakçilerden 15 yıl fiili hizmet müddeti bulunanlar 61 yaşlarını doldurduklarında istekleri halinde kendilerine emekli aylığı bağlanmaktadır. Ancak hizmet süresinin aylık bağlanması için yeterli olmaması halinde; ilgililerin 65 yaşına kadar görevde kalarak hizmetlerini tamamlayabilirler.
Diğer taraftan, 4447 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 08.09.1999 tarihinde 5434 sayılı Kanuna tabi olarak çalışanlar (iştirakçiler) için,
23.05.2002 tarih ve 4759 sayılı Kanunla yeniden düzenlenen Geçici 206 ncı madde ile; 08.09.1999 tarihinde iştirakçi olanlardan 50 ve daha yukarı yaşlarda bulunanlar, yaş haddi nedeniyle istekleri üzerine veya re’sen emekliye ayrıldıklarında fiili hizmet sürelerinin 10 yılını doldurmuş ve 61 yaşını tamamlamış olmak şartıyla kendilerine emekli aylığı bağlanacaktır.
b) Özürlülerin İstekle Emekliliği
5434 sayılı Kanunun 39. Maddesinin ( j ) fıkrasına göre, sakatlıkları sebebiyle ilgili mevzuat uyarınca göreve alınanlardan en az 15 yıl hizmeti bulunanlar istekleri halinde emekli aylığına hak kazanmaktadırlar.
Ayrıca, 5434 sayılı Kanunun Ek Geçici 22 nci maddesine göre de: sakat olduğu halde 22.09.1983 tarihinden önce, sağlam gibi göreve girmiş, aynı sakatlığı sebebiyle son kez de en az %40 oranında çalışma güçlerini yitirdikleri sağlık kurulu raporu ile belgelenmiş olanlara da 15 yıl hizmeti tamamlamaları halinde istekleri üzerine emekli aylığı bağlanabilir.
Ayrıca, özürlü olmalarına rağmen özürlü olarak göreve girmeyen ancak göreve girmeden önce herhangi bir nedenle (193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu uyarınca ya da “Askerliğe elverişli değildir” tarzında ve benzeri şekillerde ) alınmış raporları bulunan veya raporları bulunmakla beraber “oran tespiti” olmayanların bu raporları Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca incelenerek, özürlülük oranları en az % 40 olduğu kararı verilenlere, yine en az 15 hizmet yıllarının bulunması şartıyla emekli aylığı bağlanmaktadır.
Özürlülük aylığından yararlanabilmek için görevde iken emeklilik talebinde bulunulması gerekmektedir.
c) Açıkta Bulunanların İstekle Emekliliği
5434 sayılı Kanuna tabi görevlerinden ayrılanlar iki durumda emekli aylığına hak kazanabilmektedirler.
1) Açıkta Bulunanlardan Emeklilik Hakkını Kazanmış Olanlar ( 39/ç )
5434 sayılı Kanunun 87 nci maddesinde; istifa etmek, müstafi addedilmek, görev süresi sona ermek, idareten veya ceza nedeniyle görevine son verilmek, hürriyeti tahdit edici bir ceza ile hükümlü bulunmak gibi sebeplerle, emeklilik hakkı tanınan vazifelerden ayrılanlar 25 hizmet yılını dolduran kadınlar 58 erkekler 60 yaşını tamamlamaları halinde kendilerine emekli aylığı bağlanır.
Ana hüküm bu olmakla birlikte,
Açıktakiler de 23.05.2002 tarih ve 4759 sayılı Kanunla değişik Geçici 205. Madde hükmü ile düzenlenen kademeli geçişten yararlanırlar.
Bu Kanunun (4759 sayılı Kanunun) yürürlüğe girdiği tarihte hizmetlerini tamamlamış olanlar ile daha sonra 20-25 fiili hizmeti yılını tamamlayıp, geçiş sürecinde belirtilen yaşlarını doldurmadan istifa ederek görevlerinden ayrılanlar, diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi çalışmamış olmak şartıyla açıkta iken emeklilik hakkını kazanabilmek için gerekli olan yaşı doldurmaları halinde emekli aylığı bağlanır.
Açıktakilerin aylık başlangıç tarihleri; müracaat tarihini takip eden aybaşından itibaren başlar.
5434 sayılı Kanuna tabi görevlerinden ayrıldıktan sonra diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi çalışılması halinde mülga 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kuruluşlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre son yedi yıldaki en çok çalışılan kapsama göre işlem yapılmaktadır.
2) Açıkta Olanlardan Mahfuz Hizmeti Bulunanlar
Emekli kesenekleri geri verilmemiş olanlardan fiili hizmet müddeti 15 yıl ve daha fazla olanların 61 yaşlarını da doldurmaları halinde istekleri üzerine kendilerine emekli aylığı bağlanmaktadır.
B - Re’sen Emeklilik
Re’sen emeklilik kişilerin istemleri dışında Kanunda yer alan şartların varlığı nedeniyle kurumlarınca yapılan emeklilik işlemidir. Re’sen emekliye sevk edilenlerin emeklilik işlemleri emekliye sevk onayının ilgililere tebliğ edilerek görevleri ile ilişiklerinin kesilip, düzenlenen emeklilik belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilmesi ile başlar.
Aylık başlangıç tarihleri hizmet aylıklarının kesildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren başlamaktadır.
a) Görülen Lüzum Üzerine Re’sen Emeklilik
30 hizmet yılını tamamlamış olanlar (seçilmiş belediye başkanları ve illerin daimi komisyon üyeleri hariç) kurumlarınca lüzum görüldüğünde yaş kaydı aranmaksızın re’sen emekliye sevk edilebilmekte, bunlara 61 yaşlarını da doldurmaları halinde emekli aylığı bağlanabilmektedir.
Kadın ve erkekler aynı şartlara tabidirler.
Bu durumda, re’sen emekliye sevk edilenlerin 61 yaşlarını doldurmamış olmaları halinde; kendilerine toptan ödeme yapılmayıp, 61 yaşlarını doldurduktan sonra açıkta iken yapacakları başvurularına istinaden haklarında aylık bağlama işlemi yapılır.
b) Sicilleri Üzerine Re’sen Emeklilik
1) Askeri Personelin Sicillen Emekliliği
Subay ve askeri memurlarla, gedikli subay ve gedikli erbaşların ahlak noktasından hüküm ile veya yetersizlik veya disiplin sebeplerinden dolayı sicilleri üzerine veyahut askeri mahkemelerce verilecek kararlar üzerine kurumlarınca re’sen emekliye sevk edilmeleri halinde kendilerine kadın-erkek 25 fiili hizmet yıllarını ve 61 yaşlarını doldurmaları halinde emekli aylığı bağlanır.
4447 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce (08.09.1999) göreve başlamış olanlar 61 yaşa değil, Geçici 205 inci maddede belirtilen kademeli yaş hadlerine tabi olacaklar ve bunların yaş hadlerinden hizmetlerine eklenen fiili hizmet süresi zammı kadar indirim yapılacaktır.
Bu şekilde görevlerinden ayrılmış ve fiili hizmet müddetleri 25 yılı doldurmamış olanlara, 5434 sayılı Kanuna tabi görevlerinden ayrıldıktan sonra diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi çalışmamış olmaları şartıyla toptan ödeme yapılır.
25 yıl hizmetleri bulunmakla beraber aylığa hak kazanabilmek için gerekli yaşları doldurmayanların bu yaşları ikmal ettikten sonra açıkta iken emeklilik talebinde bulunmaları halinde kendilerine emekli aylığı bağlanır.
2) Sivil İştirakçilerin Sicillen Emekliliği
Ahlak ve yetersizlik sebeplerinden dolayı kurumların çalışma yönetmeliklerine göre kurumlarınca re’sen emekliye sevk edilmeleri halinde, kendilerine kadın-erkek 25 fiili hizmet yıllarını ve 61 yaşlarını doldurmaları halinde emekli aylığı bağlanır.
08.09.1999 tarihinden önce göreve başlamış olanlar 61 yaş kaydına değil, Geçici 205 inci maddede belirtilen yaş hadlerine tabi olurlar ve bunların yaş hadlerinden hizmetlerine eklenen fiili hizmet süresi zammı kadar indirim yapılır.
c)Yaş Haddi Sebebiyle Re’sen Emeklilik
İştirakçilerden 5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi gereğince haklarında yaş haddi hükümleri uygulanacak olanlar kurumlarınca re’sen emekliye sevk edildiklerinde fiili hizmet süreleri 15 yılı doldurmuş olmak kaydıyla kendilerine emekli aylığı bağlanacaktır.
5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi; “İştirakçilerin görevleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 65 yaşını doldurdukları tarihtir. 43 üncü maddede yazılı olanlar dışında, hizmet süreleri ne olursa olsun 61 yaşını dolduranlar hakkında da hizmetin gereğinin ve niteliğinin zorunlu kıldığı durumlarda kurumlarınca yaş haddi uygulanabilir. Bu görevlere, 65 yaşını dolduranların açıktan veya naklen atamaları yapılamaz.” hükmünü amir olup, maddenin devamında, 65 yaş haddine tabi olmayan iştirakçilerin tabi oldukları farklı yaş hadleri düzenlenmiştir.
Buna göre, kurumlar iştirakçilerden ;
- 40. Maddede belirlenen yaş hadlerini,
- Özel yaş haddi bulunmayanların ise 65 yaşlarını,
dolduranların, yaş hadlerini doldurdukları tarihleri takip eden aybaşından itibaren re’sen emekliye sevk ederek görevleriyle ilişikleri kesilir.
Ayrıca, 61 yaşını doldurmuş olan iştirakçiler hakkında da kurumlarınca yaş haddi hükümleri uygulanarak re’sen emeklilik işlemi yapılır.
Yaş haddi sebebiyle re’sen emekliye sevk edilenlerin hizmetlerinin 15 yılın altında olması durumunda, toptan ödeme yapılır.
Yaş haddinin doldurulduğu tarihi takip eden aybaşından sonra her ne sebeple olursa olsun, kurumlarınca görevleriyle ilgileri kesilmeyerek aylık veya ücretleri ödenenlerin bu suretle geçen süreleri fiili hizmetten değerlendirilmemektedir. Ancak bu süreler için ödenen kesenek ve karşılıklar kurumlarına iade edilmektedir.
SGK Rehberi
Emekli aylığı bağlanacak haller,
A- İstekle Emeklilik
B - Re’sen Emeklilik
olmak üzere iki kısımda ele almak mümkündür.
A- İstekle Emeklilik
5434 sayılı Kanunun 25.08.1999 tarih ve 4447 sayılı Kanunla değişik 39. Maddesi gereğince iki şartın (hizmet ve yaş şartlarının) bir arada ikmali sonucunda elde edilen bir haktır.
Hakkın kazanılmasından sonra emekli aylığı bağlanması, şahsın isteğine bağlıdır. İştirakçi, emeklilik hakkını kazanmakla birlikte 5434 sayılı Kanunun 40. Maddesinde belirlenen istisnalar hariç 65 yaşın dolumun a kadar görevinde kalabilir veya istediği zaman emeklilik talebinde bulunabilirler.
İstekle emeklilik halinde aylık başlangıcı, görev aylıklarının kesildiği tarihi takip eden aybaşından başlamaktadır.
Örnek:16.12.2012 tarihinde emekli olarak görevinden ayrılan bir iştirakçinin emekli aylığı 15.01.2013 tarihinden itibaren başlar.
a)İştirakçilerin İstekle Emeklilik
İştirakçilere, isteğe bağlı iştirakçilere ve Kanunun Geçici 191. ve 192. Maddeleri gereğince sosyal güvenlik bakımından T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilenlere iki durumda emekliliklerini istemeleri halinde emekli aylığı bağlanabilecektir.
1) Zorunlu Hizmet ve Yaş Şartının Tamamlanarak Emekli Aylığı Bağlanması
Kadın iştirakçiler 20 fiili hizmet yılını, erkek iştirakçiler ise 25 fiili hizmet yılını tamamlamaları halinde emekli aylığına hak kazanacaklardır. Fiili hizmet süresi zammı bulananların 8 yılı geçmemek üzere bu süreleri fiili hizmetlerine eklenerek hesaplanacak olan yaştan düşülecektir..
Ayrıca, 08/09/1999 önce göreve başlamış olanlar için 5434 sayılı Kanunun Geçici 205 ve 206 ncı maddeleri kademeli geçiş sürecini düzenlemiştir. Bu düzenlemeye yönelik değerlendirme tablosu aşağıda hazırlanmıştır.
KADIN İŞTİRAKÇİLERİN TABİ OLDUĞU YAŞ VE HİZMET TABLOSU
08.09.1999 tarihindeki hizmetiYaş08.09.1999 tarihinde
20 yıldan eksik hizmeti süresi
20 yıl ve daha fazlaYaş kaydı yoktur.
Hizmet eksiği yok
18 yıl 1 gün382 yıldan az
23.05.2002 tarihindeki hizmetiYaş23.05.2002 tarihinde
20 yıldan eksik hizmet süresi
20 yıl ve daha fazla40Hizmet eksiği yok
18 tam yıl veya daha fazla402 tam yıl veya daha az
17 tam yıl – 17 yıl 11 ay 29 gün412 yıldan fazla – 3 tam yıl veya daha az
16 tam yıl – 16 yıl 11 ay 29 gün423 yıldan fazla – 4 tam yıl veya daha az
15 tam yıl – 15 yıl 11 ay 29 gün434 yıldan fazla – 5 tam yıl veya daha az
14 tam yıl – 14 yıl 11 ay 29 gün445 yıldan fazla – 6 tam yıl veya daha az
13 tam yıl – 13 yıl 11 ay 29 gün456 yıldan fazla – 7 tam yıl veya daha az
12 tam yıl – 12 yıl 11 ay 29 gün467 yıldan fazla – 8 tam yıl veya daha az
11 tam yıl – 11 yıl 11 ay 29 gün478 yıldan fazla – 9 tam yıl veya daha az
10 tam yıl – 10 yıl 11 ay 29 gün489 yıldan fazla – 10 tam yıl veya daha az
9 tam yıl – 9 yıl 11 ay 29 gün4910 yıldan fazla – 11 tam yıl veya daha az
8 tam yıl – 8 yıl 11 ay 29 gün5011 yıldan fazla – 12 tam yıl veya daha az
7 tam yıl – 7 yıl 11 ay 29 gün5112 yıldan fazla – 13 tam yıl veya daha az
6 tam yıl – 6 yıl 11 ay 29 gün5213 yıldan fazla – 14 tam yıl veya daha az
5 tam yıl – 5 yıl 11 ay 29 gün5314 yıldan fazla – 15 tam yıl veya daha az
4 tam yıl – 4 yıl 11 ay 29 gün5415 yıldan fazla – 16 tam yıl veya daha az
3 tam yıl – 3 yıl 11 ay 29 gün5516 yıldan fazla – 17 tam yıl
ERKEK İŞTİRAKÇİLER TABİ OLDUĞU YAŞ VE HİZMET TABLOSU
08.09.1999 tarihindeki hizmeti
Yaş08.09.1999 tarihinde
25 yıldan eksik hizmeti süresi
25 yıl ve daha fazlaYaş kaydı yoktur.
Hizmet eksiği yok
23 yıl 1 gün432 yıldan az
23.05.2002 tarihindeki hizmeti
Yaş23.05.2002 tarihinde
25 yıldan eksik hizmet süresi
25 yıl ve daha fazla44Hizmet eksiği yok
23 tam yıl veya daha fazla442 tam yıl veya daha az
21 yıl 6 ay – 22 yıl 11 ay 29 gün452 yıldan fazla - 3 yıl 6 ay veya daha az
20 tam yıl – 21 yıl 5 ay 29 gün463 yıl 6 aydan fazla – 5 tam yıl veya daha az
18 yıl 6 ay – 19 yıl 11 ay 29 gün475 yıldan fazla – 6 yıl 6 ay veya daha az
17 tam yıl – 18 yıl 5 ay 29 gün486 yıl 6 aydan fazla – 8 tam yıl veya daha az
15 yıl 6 ay – 16 yıl 11 ay 29 gün498 yıldan fazla – 9 yıl 6 ay veya daha az
14 tam yıl – 15 yıl 5 ay 29 gün509 yıl 6 aydan fazla – 11 tam yıl veya daha az
12 yıl 6 ay – 13 yıl 11 ay 29 gün5111 yıldan fazla – 12 yıl 6 ay veya daha az
11 tam yıl – 12 yıl 5 ay 29 gün5212 yıl 6 aydan fazla – 14 tam yıl veya daha az
9 yıl 6 ay – 10 yıl 11 ay 29 gün5314 yıldan fazla – 15 yıl 6 ay veya daha az
8 tam yıl – 9 yıl 5 ay 29 gün5415 yıl 6 aydan fazla – 17 tam yıl veya daha az
6 yıl 6 ay – 7 yıl 11 ay 29 gün5517 yıldan fazla – 18 yıl 6 ay veya daha az
5 tam yıl – 6 yıl 5 ay 29 gün5618 yıl 6 aydan fazla – 20 tam yıl veya daha az
3 yıl 6 ay – 4 yıl 11 ay 29 gün5720 yıldan fazla – 21 yıl 6 ay veya daha az
3 tam yıl – 3 yıl 5 ay 29 gün5821 yıl 6 aydan fazla – 22 tam yıl
5434 sayılı Kanunun 39. maddesi (e) ve (f) fıkraları gereği re’sen emekli edilenlere, “kadın-erkek” 25 hizmet yılını doldurmuş olmak kaydıyla bu tablo dahilinde aylık bağlanacaktır.
2) İstekle Yaş Haddinden Emeklilik
İştirakçilerden 15 yıl fiili hizmet müddeti bulunanlar 61 yaşlarını doldurduklarında istekleri halinde kendilerine emekli aylığı bağlanmaktadır. Ancak hizmet süresinin aylık bağlanması için yeterli olmaması halinde; ilgililerin 65 yaşına kadar görevde kalarak hizmetlerini tamamlayabilirler.
Diğer taraftan, 4447 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 08.09.1999 tarihinde 5434 sayılı Kanuna tabi olarak çalışanlar (iştirakçiler) için,
23.05.2002 tarih ve 4759 sayılı Kanunla yeniden düzenlenen Geçici 206 ncı madde ile; 08.09.1999 tarihinde iştirakçi olanlardan 50 ve daha yukarı yaşlarda bulunanlar, yaş haddi nedeniyle istekleri üzerine veya re’sen emekliye ayrıldıklarında fiili hizmet sürelerinin 10 yılını doldurmuş ve 61 yaşını tamamlamış olmak şartıyla kendilerine emekli aylığı bağlanacaktır.
b) Özürlülerin İstekle Emekliliği
5434 sayılı Kanunun 39. Maddesinin ( j ) fıkrasına göre, sakatlıkları sebebiyle ilgili mevzuat uyarınca göreve alınanlardan en az 15 yıl hizmeti bulunanlar istekleri halinde emekli aylığına hak kazanmaktadırlar.
Ayrıca, 5434 sayılı Kanunun Ek Geçici 22 nci maddesine göre de: sakat olduğu halde 22.09.1983 tarihinden önce, sağlam gibi göreve girmiş, aynı sakatlığı sebebiyle son kez de en az %40 oranında çalışma güçlerini yitirdikleri sağlık kurulu raporu ile belgelenmiş olanlara da 15 yıl hizmeti tamamlamaları halinde istekleri üzerine emekli aylığı bağlanabilir.
Ayrıca, özürlü olmalarına rağmen özürlü olarak göreve girmeyen ancak göreve girmeden önce herhangi bir nedenle (193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu uyarınca ya da “Askerliğe elverişli değildir” tarzında ve benzeri şekillerde ) alınmış raporları bulunan veya raporları bulunmakla beraber “oran tespiti” olmayanların bu raporları Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca incelenerek, özürlülük oranları en az % 40 olduğu kararı verilenlere, yine en az 15 hizmet yıllarının bulunması şartıyla emekli aylığı bağlanmaktadır.
Özürlülük aylığından yararlanabilmek için görevde iken emeklilik talebinde bulunulması gerekmektedir.
c) Açıkta Bulunanların İstekle Emekliliği
5434 sayılı Kanuna tabi görevlerinden ayrılanlar iki durumda emekli aylığına hak kazanabilmektedirler.
1) Açıkta Bulunanlardan Emeklilik Hakkını Kazanmış Olanlar ( 39/ç )
5434 sayılı Kanunun 87 nci maddesinde; istifa etmek, müstafi addedilmek, görev süresi sona ermek, idareten veya ceza nedeniyle görevine son verilmek, hürriyeti tahdit edici bir ceza ile hükümlü bulunmak gibi sebeplerle, emeklilik hakkı tanınan vazifelerden ayrılanlar 25 hizmet yılını dolduran kadınlar 58 erkekler 60 yaşını tamamlamaları halinde kendilerine emekli aylığı bağlanır.
Ana hüküm bu olmakla birlikte,
Açıktakiler de 23.05.2002 tarih ve 4759 sayılı Kanunla değişik Geçici 205. Madde hükmü ile düzenlenen kademeli geçişten yararlanırlar.
Bu Kanunun (4759 sayılı Kanunun) yürürlüğe girdiği tarihte hizmetlerini tamamlamış olanlar ile daha sonra 20-25 fiili hizmeti yılını tamamlayıp, geçiş sürecinde belirtilen yaşlarını doldurmadan istifa ederek görevlerinden ayrılanlar, diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi çalışmamış olmak şartıyla açıkta iken emeklilik hakkını kazanabilmek için gerekli olan yaşı doldurmaları halinde emekli aylığı bağlanır.
Açıktakilerin aylık başlangıç tarihleri; müracaat tarihini takip eden aybaşından itibaren başlar.
5434 sayılı Kanuna tabi görevlerinden ayrıldıktan sonra diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi çalışılması halinde mülga 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kuruluşlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre son yedi yıldaki en çok çalışılan kapsama göre işlem yapılmaktadır.
2) Açıkta Olanlardan Mahfuz Hizmeti Bulunanlar
Emekli kesenekleri geri verilmemiş olanlardan fiili hizmet müddeti 15 yıl ve daha fazla olanların 61 yaşlarını da doldurmaları halinde istekleri üzerine kendilerine emekli aylığı bağlanmaktadır.
B - Re’sen Emeklilik
Re’sen emeklilik kişilerin istemleri dışında Kanunda yer alan şartların varlığı nedeniyle kurumlarınca yapılan emeklilik işlemidir. Re’sen emekliye sevk edilenlerin emeklilik işlemleri emekliye sevk onayının ilgililere tebliğ edilerek görevleri ile ilişiklerinin kesilip, düzenlenen emeklilik belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilmesi ile başlar.
Aylık başlangıç tarihleri hizmet aylıklarının kesildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren başlamaktadır.
a) Görülen Lüzum Üzerine Re’sen Emeklilik
30 hizmet yılını tamamlamış olanlar (seçilmiş belediye başkanları ve illerin daimi komisyon üyeleri hariç) kurumlarınca lüzum görüldüğünde yaş kaydı aranmaksızın re’sen emekliye sevk edilebilmekte, bunlara 61 yaşlarını da doldurmaları halinde emekli aylığı bağlanabilmektedir.
Kadın ve erkekler aynı şartlara tabidirler.
Bu durumda, re’sen emekliye sevk edilenlerin 61 yaşlarını doldurmamış olmaları halinde; kendilerine toptan ödeme yapılmayıp, 61 yaşlarını doldurduktan sonra açıkta iken yapacakları başvurularına istinaden haklarında aylık bağlama işlemi yapılır.
b) Sicilleri Üzerine Re’sen Emeklilik
1) Askeri Personelin Sicillen Emekliliği
Subay ve askeri memurlarla, gedikli subay ve gedikli erbaşların ahlak noktasından hüküm ile veya yetersizlik veya disiplin sebeplerinden dolayı sicilleri üzerine veyahut askeri mahkemelerce verilecek kararlar üzerine kurumlarınca re’sen emekliye sevk edilmeleri halinde kendilerine kadın-erkek 25 fiili hizmet yıllarını ve 61 yaşlarını doldurmaları halinde emekli aylığı bağlanır.
4447 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce (08.09.1999) göreve başlamış olanlar 61 yaşa değil, Geçici 205 inci maddede belirtilen kademeli yaş hadlerine tabi olacaklar ve bunların yaş hadlerinden hizmetlerine eklenen fiili hizmet süresi zammı kadar indirim yapılacaktır.
Bu şekilde görevlerinden ayrılmış ve fiili hizmet müddetleri 25 yılı doldurmamış olanlara, 5434 sayılı Kanuna tabi görevlerinden ayrıldıktan sonra diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi çalışmamış olmaları şartıyla toptan ödeme yapılır.
25 yıl hizmetleri bulunmakla beraber aylığa hak kazanabilmek için gerekli yaşları doldurmayanların bu yaşları ikmal ettikten sonra açıkta iken emeklilik talebinde bulunmaları halinde kendilerine emekli aylığı bağlanır.
2) Sivil İştirakçilerin Sicillen Emekliliği
Ahlak ve yetersizlik sebeplerinden dolayı kurumların çalışma yönetmeliklerine göre kurumlarınca re’sen emekliye sevk edilmeleri halinde, kendilerine kadın-erkek 25 fiili hizmet yıllarını ve 61 yaşlarını doldurmaları halinde emekli aylığı bağlanır.
08.09.1999 tarihinden önce göreve başlamış olanlar 61 yaş kaydına değil, Geçici 205 inci maddede belirtilen yaş hadlerine tabi olurlar ve bunların yaş hadlerinden hizmetlerine eklenen fiili hizmet süresi zammı kadar indirim yapılır.
c)Yaş Haddi Sebebiyle Re’sen Emeklilik
İştirakçilerden 5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi gereğince haklarında yaş haddi hükümleri uygulanacak olanlar kurumlarınca re’sen emekliye sevk edildiklerinde fiili hizmet süreleri 15 yılı doldurmuş olmak kaydıyla kendilerine emekli aylığı bağlanacaktır.
5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi; “İştirakçilerin görevleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 65 yaşını doldurdukları tarihtir. 43 üncü maddede yazılı olanlar dışında, hizmet süreleri ne olursa olsun 61 yaşını dolduranlar hakkında da hizmetin gereğinin ve niteliğinin zorunlu kıldığı durumlarda kurumlarınca yaş haddi uygulanabilir. Bu görevlere, 65 yaşını dolduranların açıktan veya naklen atamaları yapılamaz.” hükmünü amir olup, maddenin devamında, 65 yaş haddine tabi olmayan iştirakçilerin tabi oldukları farklı yaş hadleri düzenlenmiştir.
Buna göre, kurumlar iştirakçilerden ;
- 40. Maddede belirlenen yaş hadlerini,
- Özel yaş haddi bulunmayanların ise 65 yaşlarını,
dolduranların, yaş hadlerini doldurdukları tarihleri takip eden aybaşından itibaren re’sen emekliye sevk ederek görevleriyle ilişikleri kesilir.
Ayrıca, 61 yaşını doldurmuş olan iştirakçiler hakkında da kurumlarınca yaş haddi hükümleri uygulanarak re’sen emeklilik işlemi yapılır.
Yaş haddi sebebiyle re’sen emekliye sevk edilenlerin hizmetlerinin 15 yılın altında olması durumunda, toptan ödeme yapılır.
Yaş haddinin doldurulduğu tarihi takip eden aybaşından sonra her ne sebeple olursa olsun, kurumlarınca görevleriyle ilgileri kesilmeyerek aylık veya ücretleri ödenenlerin bu suretle geçen süreleri fiili hizmetten değerlendirilmemektedir. Ancak bu süreler için ödenen kesenek ve karşılıklar kurumlarına iade edilmektedir.
SGK Rehberi
