30 Mart Seçimlerinde Engelliler Nasıl Oy Kullanacak

Yaklaşmakta olduğumuz seçimlerde yine engelliler için sıkıntılar giderilemedi mi? Görme engelliler ve fiziksel engelliler bu seçimlerde nasıl oy kullanacaklar? Yoksa düzenlemelerdeki aksaklıklar bir çok engellinin oy kullanmasına manimi olacak? İşte tüm bunlara yapılan açıklamaları sizler için paylaşıyoruz. Her seçim döneminde hiçte tasvip etmediğimiz görüntülere şahit oluyoruz 30 Mart seçimlerinde bu tarz görüntüleri yaşamak istemesekte görünen o ki hala oturtulamamış bir sistem yüzünden yine insanlar oy kullanmak için eziyet çekicek.

12 gün sonra yapılacak yerel seçimlerde engelli vatandaşlarımız yine bazı güçlüklerle karşı karşıya kalacak

YSK, yaklaşık 400 bin görme engelli seçmen için kabartma harf (Braille alfabesi) ile seçim pusulası hazırlayacağını açıklamıştı. Ancak bu seçime pusulalar yapılmadı.

30 Mart'ta yapılacak yerel seçimlerde engelliler için oy kullanma yine bir karmaşa...

Bianet'in haberine göre, fiziksel engelliler yeterli şekilde duyurulmayan formu doldurmadıysa ya oy kullanamayacak ya da elde taşınacak. Görme engelliler için ise bu seçimlere yetişmesi beklenen kabartma harf oy pusulası yapılmadı.

Hatırlanacağı gibi 2011 genel seçimlerinde İzmir'de fiziksel engelli Süleyman Eryiğit, sandık üçüncü katta olduğu için oyunu kullanamadığı gerekçesiyle açtığı davada, Yüksek Seçim Kurulu'ndan (YSK) 5 bin lira manevi tazminat kazanmıştı.

'FORM SİSTEMİ YETERLİ ŞEKİLDE DUYURUYAMADI'

Bu seferki seçimlerde bunun önüne geçmek için YSK internet üzerinden "YSK Engelli Seçmen Beyan Formu" yayımladı. Formda ortopedik engelli olduğunuzu belirtmeniz halinde, zemin katta yer alan bir sandıkta oy kullanmanız sağlanacaktı. Bu formu da muhtara ya da en yakındaki seçim kuruluna iletmek gerekiyordu.

Ancak 14 Ocak'a kadar geçerli olan bu form sistemi yeterli şekilde duyurulmadı. Engellilerin birçoğunun hatta muhtarların dahi bu sistemden haberi yok.



'ENGELLİ OLDUĞUNU BİLMİYORLAR MI?'

bianet'e konuşan fiziksel engelli Simto Alev, sandığına bakmak için YSK sitesine girdiğinde "engeli var mı?" sorusunun yanında "yok" yazısını görünce şaşırdığını söylüyor ve "Bu ancak özensizlikle açıklanır" diyor.

"Zaten sayımlarda engelli olduğumuzu bildiriyoruz. Kaldı ki, yeni bir engelli merkezi açıldığında ya da bir kurs olduğunda beni cep telefonumdan arıyorlar. Demek ki engelli olduğum biliniyor. Peki neden oy kullanacağım zaman bunu bilmiyorlar? Bu tamamen engellilere karşı gösterilen özensizliğin bir uzantısı. İnternete girip 'oy kullanma ve engelli' yazınca hiçbir şey çıkmıyor. Getirdikleri sistemden kimsenin haberi yok. Üstelik ben bunu takip etmek zorunda değilim. Geçen seçimlerde sandığım ikinci kattaydı. Polis memurları taşımıştı. Şimdi de yine öyle olacak. Ya birileri taşıyacak, ya da 'oy kullanma' diyecekler."

KABARTMA PUSULA YETİŞMEDİ

Görme engelliler de uzun yıllardır sandık başında özgür iradeleriyle ve kimsenin yardımı olmadan oy kullanmak istediklerini dile getiriyorlardı.

YSK, yaklaşık 400 bin görme engelli seçmen için kabartma harf (Braille alfabesi) ile seçim pusulası hazırlayacağını açıklamıştı. Ancak bu seçime pusulalar yapılmadı.

PEKİ GÖRMEYENLER VE DİĞER FİZİKSEL ENGELLİLER İÇİN KİM OY ATIYOR?

Yeni düzenlemeye göre, görme engelliler, felçliler, elleri eksik olanlar veya bu gibi bedeni engelleri açıkça belli olanlar, oylarını akrabaları ya da herhangi bir seçmenin yardımı ile kullanacak. Eskiden bu sandık kurulu başkanının yardımıyla yapılıyordu.

DERNEK BİLE ARAŞTIRIP BULDU

Engelsiz Hayat Dayanışma Derneği Başkanı Adem Kuyumcu, söz konusu seçmen formundan kendi derneklerinin bile araştırma yapıp haberdar olduğunu belirtti.

"Bu formlar hiçbir yerde duyurulmadı. Üstelik herkes internet kullanmıyor. Biz kendi imkanlarımızla ilçelerde formu doldurtmaya çalıştık ancak yetersiz kaldı. YSK, bu form ile oyunu kullanamayıp ileride açılacak davaların önüne geçmek istedi. Ancak yeterli duyuru yapılmadığı için yine davalar açılabilir. Ayrıca görme engelliler için neden kabartma harfli pusula yapılmadı? Gizli oy kullanma hakları yine ellerinden alındı. Teknolojik imkanlarla engelli vatandaşların oy kullanabilmesi sağlanmalı."

'KOMŞUNA DESTEK OL'

Bu arada, Engelsiz Hayat Dayanışma Derneği "Engelli ve Yaşlı Komşunun Oy verme hakkına destek ol" kampanyası başlattı.

Kampanya ile oy kullanmak isteyen engelli ve yaşlılar ile onlara yardım edecek komşular buluşturulacak. Bu sayede engelliler sandığa gidip oyunu kullanabilecek.

Nasıl Oy Kullanılacak

Seçmen, sandık başkanı tarafından verilecek olan birleşik oy pusulası ile birlikte üzerinde "EVET'veya "TERCİH" yazılı mührü alarak kapalı oy verme kabinine girecek. Mührü birleşik oy pusulasında tercih ettiği parti veya varsa bağımsız adaya ait özel daire içine basacak. Daha sonra, katladığı oy pusulasını zarf içine koyacak ve sandığa atacak. Seçmen, mührü sandık kurulu başkanına verince oy verme işlemi tamamlanacak. Aynı sandık çevresinde belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği ve il genel meclis üyeliği seçimlerinin birlikte yapılması halinde, bu işlem 3 seçim için de tekrarlanacak.

ENGELLİLER YARDIM ALABİLECEK

Körler, felçliler veya bu gibi bedeni engellilikleri açıkça belli olanlar, seçim çevresi seçmeni olan akrabalarından birinin, akrabası yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımı ile oylarını kullanabilecek.

Seçmen kimlik tespiti Seçmenin, oy verme işlemi sırasında nüfus cüzdanı, soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi veya sürücü belgesinden birini ibraz etmesi gerekiyor.

Kaç çeşit oy kullanılacak?

Büyükşehirlerde: Büyükşehir, belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği seçimi, mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimi.

Büyükşehir olmayan illerde: 11 genel meclisi üyeliği seçimi, belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği seçimi, mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimi.

Köyde: 11 genel meclisi üyeliği seçimi, köy muhtarlığı ve köy ihtiyar meclisi üyeliği seçimi,

Oy zarf türleri

TURUNCU ZARF: İl genel meclisi üyeliklerine ilişkin turuncu renkli birleşik oy pusulası ve turuncu renkli zarf ile kullanılacak.

MAVİ ZARF: Belediye başkanlığına ilişkin mavi renkli birleşik oy pusulası ile belediye meclis üyeliğine ilişkin san renkli birleşik oy pusulası mavi zarfla kullanılacak. Büyükşehirlerde ise büyükşehir başkanlığına ilişkin beyaz renkli oy pusulasıda mavi zarfla kullanılacak.

MOR ZARF: Köy seçimlerinde köy muhtarı ile köy ihtiyar meclisi üyelerinin birlikte yazılı olduğu oy pusulası, mahalle seçimlerinde mahalle muhtarı ile mahalle ihtiyar heyeti üyelerinin birlikte yazılı olduğu oy pusulası mor renkli zarf ile kullanılacak.

Sandık Görevlisi Partililere Uyarılar

Siyasi partiler, olası hile ve provokasyonlara karşı sandık başındaki görevlileri uyarıyor, i Sandıklarda görevli partililerin dikkat etmesi gereken hususlar şöyle sıralanıyor:

Geçersiz Oy Pusulası

Seçim saatlerinin dolmasının ardından oy sayımında geçersiz olarak sayılacak oylar şunlar:

- Sandık kurulu tarafından verilen orijinal oy pusulaları dışındaki oy pusulaları.

- Üzerinde seçmenin adı, imzası vb. yazılar bulunan oy pusulaları.

- Sandık Kurulu'nun mührünü taşımayan oy pusulaları.

- Evet mührü basılmamış ya da birden fazla partiye evet mührü basılmış oy pusulaları.

- Zarfın içine oy pusulası dışında başka bir kağıt konulmuşsa, o oy pusulaları.

- Seçmenlere verilen zarfın üzerinde iki mühür bulunmalı. Biri ilçe seçim kurulunun diğeri ise sandık kurulunun mührü. Bunlardan biri eksik olursa o zarf geçersiz olur.

- Zarfın üzerinde seçmenin adını belli edecek bir işaret varsa geçersiz olur.

Seçmen Cezaları

-Oy kullanmayan seçmenler adına oy atanlara 3-5 yıl hapis cezası.

- İki sandıkta birden oy kullananlara 3-5 yıl hapis ye ağır para cezası.

- İtiraz ve şikayetleri tutanağa geçirmeyen Sandık Kurulu üyelerine, 1 yıl hapis cezası.

- Seçim sonuçlarını değiştirmeye çalışan tutanakları tahrif edene 5-8 yıl hapis cezası. / ÖMER OZAN