5510 Sayılı Kanuna Göre Yaşlılık Aylığının Hesaplanması

5510 sayılı Kanunla getirilen aylık bağlama sistemi 2008 yılı Ekim ayı başı itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bu durumda;

- 2008/Ekim (hariç) öncesi tahsis talebinde bulunan sigortalıların aylıkları bu tarihten önce yürürlükte bulunan gösterge ve 4447 sayılı Kanunla getirilen sisteme veya sigortalılık başlangıç tarihi 2000 yılından sonra olanlar için sadece 4447 sayılı Kanunla getirilen sisteme,

- Sigortalılığı 2008/Ekim (dahil) ve bundan sonraki bir tarihte başlayanların aylıkları 5510 sayılı Kanunla getirilen yeni sisteme,

- Sigortalılığı 2008/Ekim (hariç) öncesi başlayıp, 2008/Ekim (dahil) sonrası tahsis talebinde bulunanların aylıkları eski ve yeni sistemin birleşiminden oluşan karma sisteme,
göre bağlanır.

1- 5510 Sayılı Kanunla Getirilen Yeni Sistem

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinden birden fazlasına tabi olarak çalışan veya prim ödeyen sigortalıların yaşlılık aylığı bağlanmasına ilişkin talepleri, sigortalılık süresi içinde en fazla sigortalılığının geçtiği sigortalılık hali esas alınarak sonuçlandırılır. Sigortalılık hallerindeki hizmetlerin eşitliği halinde ise, eşit sigortalılık halinin sonuncusuna göre işlem yapılır.

5510 sayılı Kanun ile getirilen sisteme göre, her yılın Aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranının (TÜFE) % 100'ü ile sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızının (GH) % 30'unun toplamına (1) tam sayısının ilave edilmesi sonucunda bulunan güncelleme katsayısına göre güncellenen tüm sigortalılık süresindeki yıllık prime esas kazançlar toplamının, toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesiyle elde edilen ortalama günlük kazancın 30 katı, aylıkların hesabına esas ortalama aylık kazancı oluşturur.

Yeni sistem, 2008/Ekim (dahil) ve bundan sonra sigortalı olanların aylıklarının tespiti ile bu tarihten önce sigortalı olup 2008/Ekim (dahil) başından sonra tahsis talebinde bulunan sigortalıların 2008/Ekim (dahil) sonrası çalışmalarına ilişkin yeni kısmi aylıklarının hesabına esas ortalama aylık kazançlarının belirlenmesinde uygulanır.

a) Sigortalının yıllık prime esas kazançları, aşağıdaki işlem aşamalarına göre belirlenir;

- 5510 sayılı Kanuna tabi prime esas kazançlar, Kanunun 82 nci maddesi uyarınca prim ödeme gün sayısına göre tespit olunan prime esas kazanç alt sınırının altında, üst sınırının da üstünde olamaz.

- Sigortalılık süresindeki primi ödenmiş her takvim yılına ait kazanç, özel ve kamu sektörü için geçerli olan yıl kavramına göre belirlenir. Bu nedenle, sigortalının sektör değişikliği tarihine ait takvim yılının başlangıcı, değişiklik tarihinden önceki; sonu bu tarihten sonraki sektöre ait takvim yılı kavramına göre tespit edilir.

- 4447 sayılı Kanunla getirilen sistem, Türkiye Taşkömürü Kurumu müessesesinde çalışan gruplu işçilerin yıllık kazançlarının iki katı alınması uygulamasına son verdiğinden, bu sigortalıların 2008/Ekim (dahil) ve bunu izleyen takvim yıllarına ait prime esas kazançları, iki katı alınmadan ortalama aylık kazanç (OAK) hesabında değerlendirilir.

- 5510 sayılı Kanun uyarınca yapılan hizmet borçlanmalarında seçilen prime esas günlük kazanç, borcun ödendiği tarihteki prime esas asgari günlük kazanca oranlanır. Bu oran, borçlanmaya esas ilgili ayın prime esas asgari günlük kazancı ile çarpılır. Bulunan tutar, ilgili ayın prime esas kazancı kabul edilir. Ancak hesaplanan prime esas kazanç hiçbir suretle o ayın prime esas azami kazancını geçemez.

- 5510 sayılı Kanuna göre birden fazla sigortalılık haline (4 (a), (b) ve (c)) tabi hizmetlere ilişkin prime esas kazançlar, yürürlükteki prime esas kazanç üst sınırını geçmeyecek şekilde ilgili takvim yılı kazancı olarak esas alınır.

- Tahsis talep yılı ve bundan bir önceki yıl hariç olmak üzere, her takvim yılına ait prime esas kazanç, kazancın ait olduğu takvim yılından sonra tahsis talep tarihine kadar geçen her takvim yılında, her yılın güncelleme katsayısı ile artırılarak güncellenir.

- Tahsis talep ve bundan bir önceki takvim yılı kazancı da dahil edilerek, güncellenen kazançların toplamı alınır.

- Kazançlar toplamı, sigortalılık süresindeki (karma aylık hesaplama yönteminde 2008/Ekim (dahil) sonrası) toplam prim ödeme gün sayısına bölünerek, ortalama günlük kazanç (OGK) bulunur (OGK = Güncellenen Kazançlar Toplamı / Toplam Prim Ödeme Gün Sayısı).

b) OGK hesabına ilişkin formülde yer alan toplam prim ödeme gün sayısına;

- 5510 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen maden işyerlerinin yeraltı ve yeraltı münavebeli işlerindeki prim ödeme gün sayılarının dörtte biri,

- 5510 sayılı Kanunun 40 ve 49 uncu maddelerine göre verilen itibari hizmet süresi ile fiili hizmet süresi zammı gün sayıları,

-5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesine göre verilen fiili hizmet zammı gün sayısı,

- 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesine göre malul çocuğu bulunan kadın sigortalıların çalışmalarının ¼' ü,

gibi kazançsız gün sayıları dahil edilmez.

Ortalama günlük kazancın 30 katı alınarak, aylığın hesabına esas sigortalının ortalama aylık kazanç (OAK) bulunur (OAK = OGK x 30).

c) Aylık Bağlama Oranı (ABO) :

- Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için % 2 olarak uygulanır. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır. Ancak aylık bağlama oranı % 90'ı geçemez.

- 28 inci maddenin dördüncü ve beşinci fıkralarına göre aylığa hak kazanan sigortalılardan;

4 (a) sigortalıları için hesaplanacak aylık bağlama oranı, prim ödeme gün sayısı 7200 günden az olanlar için çalışma gücü kayıp oranının 7200 gün prim ödeme gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan rakamın % 60'a bölünmesi suretiyle hesaplanan gün sayısına göre (Çalışma gücü kaybı oranı x 7200 / % 60 = ABO'ya esas prim gün sayısı), % 40'ı geçmemek üzere,

4 (b) sigortalıları için hesaplanacak aylık bağlama oranı, prim ödeme gün sayısı 9000 günden az olanlar için çalışma gücü kayıp oranının 9000 gün prim ödeme gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan rakamın % 60'a bölünmesi suretiyle hesaplanan gün sayısına göre (Çalışma gücü kaybı oranı x 9000 / % 60 = ABO'ya esas prim gün sayısı), % 50'yi geçmemek üzere,

tespit edilir. Prim ödeme gün sayısı 4 (a) sigortalıları için 7200, 4 (b) sigortalıları için 9000 günden fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısına göre aylık bağlama oranı belirlenir.

Örnek:

İlk defa 4 (a) kapsamında çalışmaya başladığı tarihte malul olan ve çalışma gücü kaybı oranı %70 olarak tespit edilen sigortalının tahsis talep tarihinde prim ödeme gün sayısı 3700'dür. Sigortalının prim gün sayısı 7200 günden az olduğundan,
ABO' ya esas prim gün sayısı: Çalışma gücü kaybı oranı x 7200 / % 60
:%70 x 7200/ %60 = 8400

ABO : 8400/360 x 2 = 46,66 (5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince %40 ı geçemeyeceğinden, ABO % 40 olarak uygulanır.)

- Ortalama aylık kazanç ile aylık bağlama oranının çarpılmasıyla sigortalının tahsis talep yılına ait Ocak aylığı bulunur.

Aylık = Ortalama Aylık Kazanç x Aylık Bağlama Oranı

- Hesaplanan yaşlılık aylığı; sigortalının çalışma süreleri için prime esas günlük kazanç alt sınırları dikkate alınarak, talep yılına ait Ocak ayı itibariyle belirlenen ortalama aylık kazancının % 35'inden, sigortalının talep tarihinde bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu varsa % 40'ından az olamaz.

- Hesaplanan aylık, tahsis talep yılına ait Ocak aylığı olup, aylığın başlangıç tarihi yılın ilk altı aylık döneminde ise Ocak ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranı kadar, yılın ikinci altı aylık dönemde ise öncelikle Ocak ödeme dönemi, daha sonra Temmuz ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranları kadar artırılarak, sigortalının aylık başlangıç tarihindeki aylığı hesaplanır.

2- 2008/Ekim (Hariç) Öncesi Sigortalı Olup, 2008/Ekim (Dahil) Sonrası Tahsis Talebinde Bulunan Sigortalılar ( Karma Sistem)

5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sigortalı veya iştirakçi olup, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra aylık talebinde bulunanlardan, farklı sosyal güvenlik kurumlarına ya da bu Kanunda belirtilen sigortalılık hallerinden birden fazlasına tabi olanlara aylık bağlanmasına esas alınacak kanun, bu Kanunla mülga 2829 sayılı Kanun hükümleridir. Yaşlılık aylıklarında son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde en fazla hizmetin geçtiği sigortalılık hali, hizmetlerin eşit olması halinde ise son sigortalılık hali esas alınır.

4 (A) SİGORTALILARI İÇİN

Karma sisteme göre aylıklar;

1- 2008/Ekim (Hariç) Öncesi Kısmi Aylığın (A) Hesabı

a) 2000 Yılı Öncesi Kısmi Aylığın (A1) Hesabı

b) 2000-2008/Eylül (Dahil) Arası Kısmi Aylığın (A2) Hesabı

2- 2008/Ekim (Dahil) Sonrası Kısmi Aylığın (B) Hesabı

3- Kısmi Aylıkların Birleştirilmesi

Olmak üzere üç aşamalı olarak belirlenir.

1- 2008/ Ekim (Hariç) Öncesi Kısmi Aylığın (A) Hesabı

2008/Ekim (hariç) öncesi kısmi aylığın (A) hesabı; 2000 yılı öncesi prim ödeme gün sayısına ait aylığın (A1) hesabı ile 2000-2008/Ekim (hariç) arası kısmi aylığın (A2) hesabı olmak üzere iki aşamalı olarak belirlenir.

a) 2000 Yılı Öncesi Kısmi Aylığın (A1) Hesabı (506 SK GM 82/1-a)

- A1 aylığı: Gösterge x katsayı x Aylık Bağlama Oranı formülüne göre hesaplanır.

- Gösterge; sigortalının 2000 yılından önce çalıştığı sektör (kamu/özel) için geçerli olan ve ortalama yıllık kazanç hesabına giren takvim yılı sayısı esas alınmak suretiyle hazırlanan gösterge ve üst gösterge tespit tablolarında ortalama yıllık kazanca eşit sayının, tabloda eşit sayı yoksa en yakın sayının karşılığı olarak alınır. Göstergelerin tespitine esas olmak üzere hazırlanan gösterge ve üst gösterge tabloları Eğitim Notu ekinde yer almıştır.

Örnek 1:

Sigortalı özel sektörden emekli olup 4 (a) kapsamında aylık bağlanacaktır. Sigortalının 2000 yılından önce 5 takvim yılına (1991-1992-1997-1998-1999) ait çalışması bulunmaktadır. 2000 yılından önceki süreye ilişkin aylığın hesaplanmasına esas göstergenin tespitinde öncelikle mevcut 5 takvim yılına ait prime esas kazançların ortalaması (538.233.603) alınarak, özel sektör için 5 yıllık prime esas kazançlara göre düzenlenen üst gösterge tespit tablolarına bakılır. (Ek-10) Ortalama yıllık kazancın karşılığının bu tabloda bulunamaması halinde, bu defa yine özel sektör için hazırlanan 5 yıllık gösterge tespit tablolarına bakılarak gösterge tespiti yapılır.

Sigortalının 538.233.603 ortalama yıllık kazancı karşılığı 5 yıllık üst gösterge tespit tablosunda 10 uncu derecenin 1 inci kademesi karşılığı 10225 göstergeye tekabül etmiştir.

Örnek 2:

Sigortalı özel sektörden emekli olup 4 (a) kapsamında aylık bağlanacaktır. Sigortalının 2000 yılından önce 4 takvim yılına (1996-1997-1998-1999) ait çalışması bulunmaktadır. 2000 yılından önceki süreye ilişkin aylığın hesaplanmasına esas göstergenin tespitinde öncelikle mevcut 4 takvim yılına ait prime esas kazançların ortalaması (611.927.175 ) alınarak, özel sektör için 4 yıllık prime esas kazançlara göre düzenlenen üst gösterge tespit tablolarına bakılır. (Ek 9) Ortalama yıllık kazancın karşılığının bu tabloda bulunamaması halinde, bu defa yine özel sektör için hazırlanan 4 yıllık gösterge tespit tablolarına bakılarak gösterge tespiti yapılır.

Sigortalının 611.927.175 ortalama yıllık kazancın karşılığı 4 yıllık üst gösterge tespit tablosunda bulunmadığından, bu defa özel sektör için hazırlanan 4 yıllık gösterge tespit tablosundan (Ek-4) 611.927.175 ortalama yıllık kazancın karşılığı 12 nci derecenin 1 inci kademesi karşılığı 9475 göstergeye tekabül etmiştir.

Örnek 3:

Sigortalı kamu sektöründen emekli olup 4 (a) kapsamında aylık bağlanacaktır. Sigortalının 2000 yılından önce 7 takvim yılına (1993-1994-1995-1996-1997-1998-1999) ait çalışması bulunmaktadır. 2000 yılından önceki süreye ilişkin aylığın hesaplanmasına esas göstergenin tespitinde öncelikle mevcut 7 takvim yılına ait prime esas kazançların ortalaması (357.093.713) alınarak, kamu sektörü için 7 yıllık prime esas kazançlara göre düzenlenen üst gösterge tespit tablolarına bakılır. (Ek-27) Ortalama yıllık kazancın karşılığının bu tabloda bulunamaması halinde, bu defa sigortalının 5 yıllık prime esas kazançlarının ortalaması alınarak 2000 yılında kamu sektörü için düzenlenen gösterge tespit tablolarına bakılarak gösterge tespiti yapılır.

Sigortalının 357.093.713 ortalama yıllık kazancının karşılığı 7 yıllık üst gösterge tespit tablosunda bulunmadığından, bu defa sigortalının 5 takvim yılına (1995-1996-1997-1998-1999) ait prime esas kazançlarının ortalaması olan 499.931.199 yıllık kazanç dikkate alınarak 2000 yılı kamu sektörü için hazırlanan gösterge tespit tablosundan (Ek-20) 499.931.199 ortalama yıllık kazancın karşılığı 12 nci derecenin 1 inci kademesi karşılığı 9475 göstergeye tekabül etmiştir.

Örnek 4:

Sigortalı kamu sektöründen emekli olup 4 (a) kapsamında aylık bağlanacaktır. Sigortalının 2000 yılından önce 2 takvim yılına (1998-1999) ait çalışması bulunmaktadır. 2000 yılından önceki süreye ilişkin aylığın hesaplanmasına esas göstergenin tespitinde öncelikle mevcut 2 takvim yılına ait prime esas kazançların ortalaması (1.572.042.420) alınarak, kamu sektörü için 2 yıllık prime esas kazançlara göre düzenlenen üst gösterge tespit tablolarına bakılır.(Ek-22) Ortalama yıllık kazancın karşılığının bu tabloda bulunamaması halinde, bu defa yine kamu sektörü için hazırlanan 2 yıllık gösterge tespit tablolarına bakılarak gösterge tespiti yapılır.

Sigortalının 1.572.042.420 ortalama yıllık kazancı karşılığı 2 yıllık üst gösterge tespit tablosunda 1 inci derecenin 4 üncü kademesi karşılığı 14875 göstergeye tekabül etmiştir.

- Aylık bağlama oranı (ABO), Gösterge Tablosu'ndan hak kazanılan yaşlılık aylıklarının oranı % 60'tır. Üst Gösterge Tablosu'nun her kademesi için ayrı bir oran belirlenmiş olup, 10'uncu derecenin 1'inci kademesinin karşılığı oran % 59,9, 1 inci derecenin 10 uncu kademesinin karşılığı oran ise % 50'dir. Ara göstergelerin oranları ise en düşük göstergenin karşılığı olan % 59.9 oranı, izleyen her gösterge için binde bir azaltılarak belirlenmiştir.

Sigortalı kadın ise 50, erkek ise 55 yaşından sonra doldurulan her tam yaş için ve 5000 günden fazla ödenen her 240 günlük prim için (1)'er arttırılır. 5000 günden eksik her 240 günlük prim için (1)'er eksiltilir.

Özel koşullara göre bağlanan aylığın oranı % 60'ın altında olamaz. Özel koşullara göre aylığa hak kazananlar için indirim uygulanmaz.

ABO hiçbir şekilde % 85'i geçemez.

Örnek: 7300 prim ödeme gün sayısı olan erkek sigortalının yaşı 52 olup, Gösterge Tablosu'ndan aylığa hak kazanmıştır. Sigortalıya 5510 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesine göre aylık bağlanırken ABO 1 oranı;
7300-5000 =2300 /240 = 9,58 puanı, gösterge tablosunun taban aylık bağlama oranı % 60 olduğundan, % 60 oranına artık günler dikkate alınmaksızın ilave yapılarak, aylık bağlama oranı; % 60 + % 9 = % 69 olarak tespit edilir. Sigortalının yaşının 52 olması nedeniyle yaştan dolayı ilave yapılmaz.

- Katsayı, en son 1/7/1999 tarihinde geçerli olan 12.000 rakamıdır.

- Tam Aylık : (Gösterge x 12000 x ABO) formülü uygulanarak hesaplanır. Ancak aylık, üst göstergeden hesaplanmışsa (10175 x 12000 x % 60) formülüne göre hesaplanan tutardan, göstergeden hesaplanmışsa (9475 x 12000 x % 70) 79.590.000 liradan az olamaz.

- Kısmi Aylık : Aralık/1999 ayına ait kısmi aylık; Tam Aylık x (2000 yılından Önceki Gün Sayısı / Toplam Prim Ödeme Gün Sayısı) formülüne göre hesaplanır.

- Aralık/1999 ayı itibariyle bulunan (A1) Kısmı Aylığı, önce Aralık/1999 ayı TÜFE artış oranı % 5,9 kadar arttırılarak Ocak/2000 ödeme dönemine, daha sonra 2000 yılı dahil olmak üzere 2008 yılına kadar geçen her takvim yılı için TÜFE artış oranı ve GH kadar ayrı ayrı artırılarak Ocak/2008 ayına taşınır.

b) 2000-2008/Ekim (Hariç) Arası Kısmi Aylığın (A2) Hesabı (506 SK GM 82/1-b)

- Ortalama Yıllık Kazanç (OYK): 2000 (dahil) yılından 2008 yılına kadar geçen her takvim yılına ait prime esas kazanç, kazancın ait olduğu takvim yılından itibaren 2008 yılına kadar geçen her takvim yılı için önce Aralık ayına göre açıklanan TÜFE'deki artış oranı daha sonra GH kadar arttırılarak güncellenir. 2007 ve 2008/Ocak-Eylül (dahil) kazançlar güncellenmeden olduğu gibi alınır. Güncellenen kazançlar toplamının, 2000 (dahil) ile 2008/Eylül (dahil) arasındaki prim ödeme gün sayısına bölümünün 360 katı ortalama yıllık kazancı verir.

- Aylık Bağlama Oranı (ABO) : Toplam prim ödeme gün sayısının ilk 3600 günün her 360 günü için % 3,5, sonraki 5400 günün her 360 günü için % 2, daha sonraki her 360 gün için % 1,5 oranlarının toplamından oluşur. ABO % 100'ü geçebilir. Özel koşullar göre hak kazanılan yaşlılık aylıklarında % 60'ın altında olmaz.

Örnek: 7300 prim ödeme gün sayısı olan sigortalının ABO 2 si;

İlk 3600 günün her 360 günü için % 3,5 =) 3600/360 = 10 x 3,5 = % 35
7300-3600 = 3700'nin her 360 günü için % 2 ==) 3700/360= 10 x 2 =%20 olmak üzere toplam %55 olarak tespit edilir.

- Tam Aylık: (OYK x ABO) / 12 formülü uygulanarak hesaplanır. Bu aylık prime esas günlük kazanç alt sınırının aylık tutarının % 35'inden az olamaz.

- Kısmi Aylık: Ocak/2008 ayına ait kısmi aylık; Tam Aylık x (2000-2008/Eylül (dahil) Arasındaki Prim Ödeme Gün Sayısı / Toplam Prim Ödeme Gün Sayısı) formülüne göre hesaplanır.

- Sigortalının 2008/Eylül (dahil) öncesi prim ödeme gün sayısına ait kısmi aylık (A), (A1) ve (A2) kısmi aylıklarının toplamından oluşur.

2) 2008/Ekim (Dahil) Sonrası Kısmi Aylığın (B) Hesabı (5510 Sk M 29 - Gm 2/B)

- Ortalama Aylık Kazanç (OAK) : 2008/Ekim (dahil) ve sonraki her yıla ait prime esas kazancın, ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşecek güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının, 2008/Ekim (dahil) sonrası prim ödeme gün sayısına bölünmek suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancın 30 katıdır.

- Aylık Bağlama Oranı (ABO):

a) Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için % 2 olarak uygulanır. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır.

b) Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 3600 prim gün sayısını doldurmamış olan sigortalıların yaşlılık aylığı bağlama oranının hesabında, sigortalının Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen ve Kanunun yürürlük tarihinden önceki prim gün sayısını 3600 güne tamamlayan hizmet sürelerinin her 360 günü için % 3 oranı esas alınır. Ancak bu hesaplama şekli 30/4/2008 (dahil) öncesi sigortalı olanlar için uygulanır. 1/5/2008 (dahil) sonra ilk defa sigortalı olanlar hakkında bu hüküm uygulanmaz.

Örnek: Sigortalının Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 2100 günü olup, tahsis talep tarihinde toplam 5800 prim gün sayısı bulunmaktadır. Bu sigortalının ABO 3'ü
3600-2100 = 1500
1500/360 = 4,16 x %3 = %12,48
5800-1500= 4300/360=11,94 x %2 =23,88

ABO 3 = 12,48+ 23,88= %36,36'dır.

c) Özel hükümlere göre aylık bağlananlardan;

- 5510 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesinin beşinci fıkrası gereğince maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışan sigortalılara bağlanan aylıkların aylık bağlama oranı, 8100 gün üzerinden hesaplanan orandan az olamaz.

- 5510 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin bir ve ikinci fıkralarına göre sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul olan sigortalılar ile sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanan sigortalılara bağlanan aylıkların aylık bağlama oranı, 5400 gün üzerinden hesaplanan orandan az olamaz.

d) Aylık bağlama oranı % 90'ı geçemez.

Örnek: Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 5000 günü olup toplam 7300 prim ödeme gün sayısı olan sigortalının ABO 3'ü;
7300/360 = 20, 28 x % 2 = % 40,56 olup, artık günler aylık bağlama oranının tespitinde dikkate alınır.

- Kısmi Aylığa Esas Aylık : (OAK x ABO) formülüne göre hesaplanır. Bu aylık, sigortalının 2008/Ekim (dahil) ve sonrası çalışma süreleri için prime esas günlük kazanç alt sınırları dikkate alınarak, talep yılına ait Ocak ayı itibariyle belirlenen ortalama aylık kazancının % 35'inden, sigortalının talep tarihinde bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu varsa % 40'ından az olamaz.

- Kısmi Aylık (Tahsis Talep Tarihinden Önceki Yılın Aralık Ayına Ait) :

Tam Aylık x (2008/Ekim (dahil) Sonrası Prim Ödeme Gün Sayısı / Toplam Prim Ödeme Gün Sayısı)

3) Kısmi Aylıkların Birleştirilmesi (5510 Sk Gm 2/C)

A1 + A2 = (A) kısmi Aylığı;

- (A1) kısmi aylığın hesabına esas tam aylığın, 2000 (dahil) yılından 2008 yılına kadar geçen takvim yılları için her yılın TÜFE artış oranlarına göre artırılarak bulunan miktarıyla,

-1999/Aralık döneminde en düşük göstergenin katsayı ile çarpımının % 70'i oranındaki (9475 x 12000 x %70 = 79.590.000 TL) asgari aylığın 2008 Ocak ayına kadar aylık artışları uygulanmak suretiyle taşınmış miktarının,

2008/Eylül (dahil) öncesi prim ödeme gün sayısı ile çarpımının toplam prim ödeme gün sayısına bölünerek elde edilen miktarlarının altında olamaz.

- 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihine kadar geçen sürelere ilişkin aylığın hesabında esas alınan asgari aylık tutarı ile 506 sayılı Kanunun geçici 82 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre belirlenen eski tam aylık tutarı, toplam prim ödeme gün sayısı içinde 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihine kadar geçen prim ödeme gün sayısının oranına tekabül eden tutar üzerinden esas alınır.

- Yukarıdaki şekilde belirlenen (A) kısmi aylığı, 2008 yılı dahil olmak üzere tahsis talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile çarpılarak tahsis talep yılının Ocak ayına taşınır.

- Sigortalının Aylığı; (C), (A) ve (B) kısmi aylıklar toplamından oluşur. Aylık (C) = (A) Kısmi Aylığı + (B) Kısmi Aylığı

A + B = C aylığının başlangıç tarihi yılın ilk altı aylık döneminde ise Ocak ödeme döneminde uygulanan artış oranı kadar, yılın ikinci altı aylık döneminde ise, Ocak ve Temmuz ödeme dönemlerinde uygulanan artış oranları kadar arttırılır. Tama iblağ edilmek suretiyle aylık başlangıç tarihindeki aylığı bulunmuş olur.

4 (B) SİGORTALILARI İÇİN

Aylıklar;

1) 2008/Ekim (Hariç) Öncesi Kısmi Aylığın (A) Hesabı

a) 2000 Yılı Öncesi Kısmi Aylığın (A1) Hesabı

b) 2000-2008/Eylül (Dahil) Arası Kısmi Aylığın (A2) Hesabı

2) 2008/Ekim (Dahil) Sonrası Kısmi Aylığın (B) Hesabı

3) Kısmi Aylıkların Birleştirilmesi

Olmak üzere üç aşamalı olarak belirlenir.

1) 2008/ Ekim (Hariç) Öncesi Kısmi Aylığın (A) Hesabı
2008/Ekim (hariç) öncesi kısmi aylığın (A) hesabı; 2000 yılı öncesi prim ödeme gün sayısına ait aylığın (A1) hesabı ile 2000-2008/Ekim (hariç) arası kısmi aylığın (A2) hesabı olmak üzere iki aşamalı olarak belirlenir.

a) 2000 Yılı Öncesi Kısmi Aylığın (A1) Hesabı (1479 SK Md.36)

Aylık: Basamak Karşılığı Gösterge Tablosundaki Değer x Aylık Bağlama Oranı formülüne göre hesaplanır.

Basamak Karşılığı Gösterge Tablosundaki Değer: Sigortalının 31/12/1999 tarihindeki basamak karşılığının 2003 yılı 2. dönem gösterge tablosundan bulunan değeridir.
Örnek 1 : 31/12/1999 tarihinde 8. basamakta olup, 2009 yılında tahsis talebinde bulunan sigortalının göstergesi, 2003 yılı 2. dönem gösterge tespit tablosunda basamağının karşılığı değeri 363,39 TL'dir.

Örnek 2: Sigortalı 2000 yılından önce 31/12/1994 yılında sigortalılığı 10. basamakta iken sona ermiş ve sigortalı 1/1/2002 tarihinden itibaren yeniden sigortalı olmuş ve 2010 yılında tahsis talebinde bulunmuştur. Bu sigortalının 2000 yılından önceki aylığın hesabında 1/1/2000 tarihinden önceki en son basamağı olan 1994 yılındaki 10. basamağın 2003 yılı gösterge tespit tablosundaki değeri dikkate alınır. Bu değer, 399,23 TL'dir.

Aylık Bağlama Oranı (ABO):

Yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanan sigortalılara en son prim ödediği gelir basamağından en az bir tam yıl prim ödemiş olması halinde, bulunduğu gelir basamağının, bir yıl ödememiş olması halinde ise bir alt basamağın %70'i oranında aylık hesaplanır.

-Bu oran, 25 yıldan fazla prim ödenen her tam yıl için 1 puan artırılır.

-Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşından sonraki hizmetleri için fazla olan her tam yaş için 1 puan artırılır

- Kadın ise 50, Erkek ise 55 yaşını doldurmakla beraber en az 15 tam yıl sigorta primi ödemiş olanlara hesaplanacak kısmi aylıklarda primi ödenmemiş 25 yıldan az her yıl için %1 puan indirim yapılır

4 (b) sigortalıları için 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin dört ve beşinci fıkralarına (ilk defa sigortalı olduğu tarihte malul olanlar ile çalışma gücü kaybı oranı % 60'ın altında olanlar) göre aylık bağlanırken, 2000 yılı öncesine ilişkin kısmi aylık hesaplanırken aylık bağlama oranı 9000 günden eksik her 360 gün için % 70 oranından 1 puan indirilir.

Örnek 1: Erkek sigortalının toplam hizmet süresi 10000 gün, yaşı ise 52'dir. Bu sigortalının aylık bağlama oranı:
10000-9000 = 1000
1000/360 = 2,77 artık günler dikkate alınmaksızın 27 yıl karşılığı aylık bağlama oranı % 72 olarak tespit edilir. Yaşı 55'ten küçük olduğundan yaştan artırım verilmemiştir.

Örnek 2: Kadın sigortalının toplam hizmet süresi 6000 gün, yaşı 56'dır.
9000-6000 = 3000
3000/360 = 8,33
9000 karşılığı aylık bağlama oranı olan % 70'den eksik ödenen 3000 gün karşılığı her yıl için % 1 puan indirim yapılır.
% 70 - % 8 = % 62. Ancak sigortalının 50 yaşından sonra prim ödediği 6 yıl için de aylık bağlama oranı % 6 artırılarak % 62 + % 6 = % 68 olarak aylık bağlama oranı hesaplanır.

2000 öncesi hizmetlere göre hesaplanan kısmi aylık:

Basamak Karşılığı Gösterge Tablosundaki Değer x Aylık Bağlama Oranı x 2000 yılı öncesi gün sayısı/ Toplam prim gün sayısı formülüne göre hesaplanır.

b) 2000-2008/Eylül (Dahil) Arası Kısmi Aylığın (A2) Hesabı (1479 SK md 36 ve geçici 11 md)

Aylık: Ağırlıklı ortalama x Aylık Bağlama Oranı formülüne göre hesaplanır.

Ağırlıklı Ortalama: Sigortalının 1/1/2000 tarihi ile 1/10/2008 tarihi arasında prim ödediği gelir basamaklarındaki bekleme süresi dikkate alınarak 2003 yılı ikinci dönem gelir tablosu karşılığının prim ödenen ay sayısına oranıdır.

Aylık Bağlama Oranı: Sigortalının toplam sigortalılık süresinin;

- İlk 10 tam yılının her bir yılı için %3,5,

- Takip eden 15 tam yılın her bir yılı için %2,

- 25 yıldan fazla her bir tam yıl için %1,5
oranlarının toplamından oluşur.

Örnek 1: 9000 prim gün sayısı bulunan sigortalının aylık bağlama oranı;

İlk 3600 günün her 360 günü için %3,5 ----) 3600/360 = 10 x 3,5 = 35
Sonraki 5400 günün her 360 günü için % 2----)5400/360 = 15 x 2 = 30
ABO % 65

Örnek 2: 9720 prim gün sayısı bulunan sigortalının aylık bağlama oranı;

İlk 3600 günün her 360 günü için %3,5, ----) 3600/360 = 10 x 3,5 = 35
Sonraki 5400 günün her 360 günü için % 2----)5400/360 = 15 x 2 = 30
Sonraki her 360 gün için % 1,5 ----) 720/360 = 2 x 1,5 = 3
ABO % 68

1/1/2000-1/10/2008 arası hizmetlere göre hesaplanan kısmi aylık:

Ağırlıklı ortalama x Aylık Bağlama Oranı x 1/1/2000-30/9/2008 arası gün sayısı/ Toplam prim gün sayısı

A1 ve A2 kısmi aylıkları toplanır. Bulunan bu tutar, 2003 yılında yürürlükte bulunan gelir tablosu (1/7/2003) esas alınarak, 2003 yılı Ocak ayından itibaren ödenmesi gereken sosyal destek ödemesi tutarından Temmuz/2003 ayına kadar kümülatif tüfe oranı kadar düşülerek, Temmuz/2003 itibariyle kalan sosyal destek ödemesi miktarı (100 TL ödenenler için 85.95 TL, 75 TL ödenecekler için ise 64.46 TL) nin 2008/Ekim öncesi hizmet sürelerine orantılanması sonucu bulunan tutar (89,95 veya 64,46 x 2008/Ekim öncesi gün sayısı/Toplam gün sayısı = ) eklenerek 2004 yılı Ocak ödeme döneminden 2007/Temmuz dönemi dahil aylıklara uygulanan artışlar uygulanmak suretiyle 2008/Ocak dönemine taşınır.

2) 2008/Ekim (Dahil) Sonrası Kısmi Aylığın (B) Hesabı (5510 Sk M 29 - Gm 2/B)

Aylık: Ortalama Aylık Kazanç x Aylık Bağlama Oranı formülüne göre hesaplanır.

- Ortalama Aylık Kazanç (OAK) : 2008/Ekim (dahil) daha sonraki her yıla ait prime esas kazancın, ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşecek güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının, 2008/Ekim (dahil) daha sonraki prim ödeme gün sayısına bölünmek suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancın 30 katıdır.


- Aylık Bağlama Oranı (ABO):

a) Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tâbi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için % 2 olarak uygulanır. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır. Aylık bağlama oranı % 90'ı geçemez.

b) Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 3600 prim gün sayısını doldurmamış olan sigortalıların yaşlılık aylığı bağlama oranının hesabında, sigortalının Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen ve Kanunun yürürlük tarihinden önceki prim gün sayısını 3600 güne tamamlayan hizmet sürelerinin her 360 günü için % 3 oranı esas alınır. Ancak, bu hesaplama şekli 30/4/2008 (dahil) öncesi sigortalı olanlar için uygulanır. 1/5/2008 (dahil) sonra ilk defa sigortalı olanlar hakkında bu hüküm uygulanmaz.

Örnek: Sigortalının Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 2400 günü olup, tahsis talep tarihinde toplam 9000 prim gün sayısı bulunmaktadır. Bu sigortalının ABO 3'ü;
3600-2400 = 1200
1200/360 = 3,33 x %3 = %9,99
9000-1200= 7800/360=21,67 x %2 =43,34
ABO 3 = 9,99+ 43,34= %53,33'tür.

c) Özel hükümlere göre aylık bağlananlardan;

- 5510 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin dördüncü ve beşinci fıkralarına göre bağlanan aylıklarda hesaplanacak aylık bağlama oranı, prim ödeme gün sayısı 9000 günden az olanlar için çalışma gücü kayıp oranının 9000 gün prim ödeme gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan rakamın % 60'a bölünmesi suretiyle hesaplanan gün sayısına göre % 50'yi geçmemek üzere tespit edilen orandır. Prim ödeme gün sayısı 9000 günden fazla olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısına göre aylık bağlama oranı belirlenir.

Örnek 1:

4/b kapsamında çalışan ve 15/3/2009 tarihinde yaşlılık aylığı tahsis talebinde bulunan sigortalının çalışma gücü kaybı oranı %45 olup, prim ödeme gün sayısı 4800'dür. Sigortalının prim gün sayısı 9000 günden az olduğundan,
ABO'ya esas prim gün sayısı: Çalışma gücü kaybı oranı x 9000 / % 60 : %45 x 9000 / %60 = 6750 gün
ABO: 6750/360 x 2 = 37,50 ==) % 37,50

Örnek 2 :

4/b kapsamında çalışan ve ilk işe giriş tarihinde 5510 sayılı Kanuna göre malül olduğu tespit edilen ve 20/4/2009 tarihinde yaşlılık aylığı talebinde bulunan sigortalının çalışma gücü kayıp oranı %70, prim gün sayısı ise 4000'dir. Sigortalının prim gün sayısı 9000 günden az olduğundan
ABO'ya esas prim gün sayısı: Çalışma gücü kayıp oranı x 9000 / %60 :%70 x 9000 / %60 =10500 gün

ABO:10500/ 360 x 2 = % 58,34 Ancak bu durumda olan sigortalıların aylık bağlama oranı %50 den fazla olamayacağından ABO %50 olarak uygulanır.

- Kısmi Aylığa Esas Aylık : (OAK x ABO) formülüne göre hesaplanır. Bu aylık, sigortalının 2008/Ekim (dahil) sonrası çalışma süreleri için prime esas günlük kazanç alt sınırları dikkate alınarak, talep yılına ait Ocak ayı itibariyle belirlenen ortalama aylık kazancının % 35'inden, sigortalının talep tarihinde bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu varsa % 40'ından az olamaz.

Kısmi Aylık (Tahsis Talep Tarihinden Önceki Yılın Aralık Ayına Ait) :

Tam Aylık x (2008/Ekim (dahil) Sonrası Prim Ödeme Gün Sayısı / Toplam Prim Ödeme Gün Sayısı)

3) Kısmi Aylıkların Birleştirilmesi (5510 Sk Gm 2/C)

A1 + A2 = (A) kısmı Aylığı;

- Yukarıdaki şekilde belirlenen (A1 + A2 = A) kısmi aylığı, 2008 yılı dahil olmak üzere tahsis talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile çarpılarak tahsis talep yılının Ocak ayına taşınır.

- Sigortalının Aylığı; (C), (A) ve (B) kısmi aylıklar toplamından oluşur. Aylık (C) = (A) Kısmı Aylığı + (B) Kısmı Aylığı

- A + B = C aylığının başlangıç tarihi yılın ilk altı aylık döneminde ise Ocak ödeme döneminde uygulanan artış oranı kadar, yılın ikinci altı aylık döneminde ise, Ocak ve Temmuz ödeme dönemlerinde uygulanan artış oranları kadar arttırılır. Tama iblağ edilmek suretiyle aylık başlangıç tarihindeki aylığı bulunmuş olur.