5510 Sayılı yasa'da sürekli iş göremezlik geliri.!

  • Konuyu başlatan Fırtına
  • Başlangıç tarihi
Durum
Üzgünüz bu konu cevaplar için kapatılmıştır...
F

Fırtına

Guest
1- GİRİŞ

Sürekli iş göremezlik geliri 5510 sayılı Yasa’nın “İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortasından sağlanan haklar” başlıklı 16. maddesinde sıralanan parasal yardımlardan biridir. Bu yardımın amacı sigortalının iş kazası veya meslek hastalığı sonucu çalışma gücünde bir kayba uğramasına bağlı olarak ortaya çıkacak gelir kaybını telafi etmektir.

Bu çalışmanın amacı sigortalılara tanınan bu parasal yardımı 5510 sayılı Yasa çerçevesinde incelemektir.

2- KAVRAM OLARAK SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK

5510 sayılı Yasa’nın 19. maddesinde “İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır.” denilmektedir.

Bu ifadeden anlaşılacak olan şudur;

Sigortalı uğradığı iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ilk önce Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularında tedavi altına alınmakta, belli bir tedavi sürecinden sonra sigortalı ya sağlığına kavuşup yeniden çalışmaya başlamaktadır ya da çalışma gücünü hepten veya belli bir oranda yitirmektedir. Her durumda sigortalının tedavi süreci diğer bir ifadeyle geçici iş göremezlik dönemi son bulmuş olacak ve bu süreç için geçici iş göremezlik ödeneği alacaktır. Bu sürecin sonunda ise sigortalı çalışma gücünü hepten yitirmiş veya en az % 10 oranında çalışma gücünde kayba uğramışsa kendisine 5510 sayılı Yasa gereği bir gelir bağlanacaktır ki bu gelire “sürekli iş göremezlik geliri” denilmektedir.

Kanun metninde dikkat edilmesi gereken nokta “meslekte kazanma gücü” ibaresidir.

Sigortalının iş kazasına maruz kaldığı veya meslek hastalığına yakalandığı sırada icra etmekte olduğu mesleğinde kazanma gücünü yitirmesidir. Örneğin, mesleğinde % 10’dan az olmayacak derecede kazanma gücünü yitirmiş bir sigortalı, başka bir meslekte kazanma gücüne sahip ise, yine iş kazası ve meslek hastalığı açısından sürekli iş göremezlik durumu söz konusu olacaktır. “Meslek” deyiminden neyin anlaşılacağı, Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’nin 21. maddesinin birinci fıkrasında belirtilmiştir; İş kazasının meydana geldiği veya meslek hastalığının başladığı zaman hizmet akdine göre yapmakta olduğu iş sigortalının mesleği sayılır. Kurum bu mesleğin tespitinde sigortalının çalıştığı işyerinden alınacak belgeyi esas tutabileceği gibi, bu hususu kendi yetkili elemanları vasıtasıyla, inceletmeye ve buna karar vermeye yetkilidir.

3- 5510 SAYILI YASA’DAKİ HÜKÜMLER

Sürekli iş göremezlik gelirinin bağlanmasının temel koşulu sürekli iş göremezlik halinin oluşmasıdır ki bu durum yukarıda izah edildiği gibidir. Şimdi ise sürekli iş göremezlik gelirinin nasıl hesap edildiği hususu üzerinde durulacaktır.

Sürekli iş göremezlik geliri, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanır. Bu noktada karşımıza iki kavram çıkmaktadır;

1- Sürekli tam iş göremezlik geliri,

2- Sürekli kısmi iş göremezlik geliri,

Sosyal Sigortalar İşlemleri Yönetmeliği madde 45/VII’e göre sürekli tam iş göremezlik hâli, sigortalının meslekte kazanma gücünün % 100’ünün kaybedilmesi durumunu ifade eder. Bu durumdaki sigortalıya 17. maddeye göre hesaplanan aylık kazancının % 70'i oranında gelir bağlanır. Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanır. 5510 sayılı Yasa’nın 17. maddesinin son fıkrasına göre iş kazası ile meslek hastalığı sigortasından bağlanacak gelirlere esas tutulacak aylık kazanç, yukarıdaki hükümlere göre hesaplanacak günlük kazancın otuz katıdır.

Konuyu daha anlaşılır kılmak açısından yasa da geçen bu ifade şu şekilde formüle edilebilir;

GÜNLÜK KAZANÇ x 30 x % 70

Sigortalının başkasının bakımına muhtaç olması durumunda % 70 olan gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanacaktır.

Sosyal Sigortalar İşlemleri Yönetmeliği madde 45/VII’e göre sürekli kısmi iş göremezlik hâli ise sigortalının meslekte kazanma gücünün % 10 ilâ % 99,99’unun kaybedilmesi durumunu ifade eder. Bu durumdaki sigortalıya bağlanacak gelir sürekli tam iş göremezlik geliri baz alınarak hesaplanır. Şöyle ki; gelir hesaplanırken sigortalı tam iş göremez geliri alacakmış gibi hesap yapılır ve hesap sonucu ortaya çıkan gelirin sigortalının iş göremezlik oranındaki miktarı sürekli kısmi iş göremezlik geliridir.

Yine konuyu daha anlaşılır kılmak açısından ifade şu şekilde formüle edilebilir;

GÜNLÜK KAZANÇ x 30 x % 70 x SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK DERECESİ

Yine başkasının bakımına muhtaç olması durumunda % 70 olan gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanacaktır.

5510 sayılı Yasa’nın geçici 1. maddesinin üçüncü fıkrasına göre, bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih itibariyle 506 ve 1479 sayılı Kanunlara göre ödenmekte olan sosyal yardım zammı ile telafi edici edeci ödeme tutarları, bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihte ödenen tutarlar esas alınarak, ilgililerin gelirlerine ilave olarak ödenir. Dolayısıyla sürekli iş göremezlik geliri bağlanan sigortalı da bahsi geçen ödemeleri ilaveten alacaktır.

Yukarıda izah edildiği şekilde hesaplanan gelir, 5510 sayılı Yasa’nın 19. maddesinin beşinci fıkrasına göre günlük kazanç hesabına giren son ayı itibariyle hesaplanan gelirdir. Bunun yanında eğer gelirin başlangıç tarihi yılın ilk altı aylık döneminde ise Ocak dönemi için Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranı kadar, yılın ikinci altı aylık dönemde ise, Ocak ödeme artışı uygulanmaksızın Temmuz dönemi için Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranı kadar artırılarak sigortalının başlangıç tarihindeki geliri hesaplanacaktır.

Diğer taraftan iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından hak kazanılan gelirlerin hesabında; (4/a sigortalılar için) günlük kazanç hesabına giren son takvim ayı 5510 sayılı Yasa’nın yürürlük tarihi olan 01.10.2008 tarihinden önce olanların gelirleri mülga 506 sayılı Kanun hükümlerine göre, 01.10.2008 tarihinden sonra olanların gelirleri ise 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre hesaplanacaktır.

5510 sayılı Yasa’nın 19. maddesinin altıncı fıkrasına göre sigortalının sürekli iş göremezlik geliri; geçici iş göremezlik ödeneğinin sona erdiği tarihi, geçici iş göremezlik tespit edilemeden sürekli iş göremezlik durumuna girilmişse, buna ait sağlık kurulu raporu tarihini,takip eden ay başından başlar.

Yasa maddesinin devamında ise şöyle denilmektedir;

“Sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılardan, aynı özürlülük veya meslek hastalığı nedeniyle istirahat raporu alanlara, yazılı istek tarihinden itibaren 18 inci maddeye göre hesaplanacak bir günlük geçici iş göremezlik ödeneği ile aylık sürekli iş göremezlik gelirinin otuzda biri arasındaki fark, her gün için geçici iş göremezlik ödeneği olarak verilir.”

Geçirdiği iş kazası veya meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik geliri bağlanan sigortalı, tekrar aynı işyerinde veya başka bir işyerinde çalışmaya başlayabilir. Sigortalının tekrar çalışmaya başlamasında kanunen bir sakınca bulunmamaktadır. Burada sigortalıya meslekte kazanma gücü kayıp oranına göre gelir bağlandığı için sigortalı çalıştığı mesleğinde kazanma gücünde büyük bir oranda kayba uğramış olsa bile sigortalı o mesleğin dışında farklı alanlarda da çalışabileceği için çalışma gücünde herhangi bir kayba uğramamış olabilir. Bu durumda sürekli iş göremezlik geliri, sigortalının uğradığı gelir kayıplarını telafi etmek amacıyla yapılan bir tazminat niteliğinde bir ödeme çeşidi gibidir.

Zaten Yasa kişinin tekrar çalışması ve yeniden iş kazası geçirmesi veya meslek hastalığına tutulması ihtimaline binaen düzenleme getirmiştir. Bu bağlamda 5510 sayılı Yasa’nın 19. maddesinin sekizinci fıkrasına göre sigortalının yeniden bir iş kazasına uğraması veya yeni bir meslek hastalığına tutulması halinde, meydana gelen özürlerin bütünü göz önüne alınarak kendisine, sürekli iş göremezliğini doğuran son iş kazası veya meslek hastalığı sırasındaki kazancı üzerinden gelir hesaplanır. Ancak, sigortalının son iş kazası veya meslek hastalığı sırasındaki günlük kazancına göre bulunacak geliri, hesaplanan ilk gelirinden az ise sigortalının sürekli iş göremezlik geliri ilk kazanç üzerinden ödenir.

5510 sayılı Yasa’nın 55. maddesinde iş kazası veya meslek hastalığı sonucu bağlanacak gelirlerde başkasının sürekli bakımına muhtaç durumdaki sigortalılar için bir alt sınır öngörüldüğü görülmektedir. Buna göre iş kazası veya meslek hastalığı sonucu başka birinin sürekli bakımına muhtaç duruma gelen sigortalı için bu Kanun’un 19. maddesine göre hesaplanacak sürekli iş göremezlik geliri, prime esas kazanç alt sınırının aylık tutarının % 85’inden az olamayacaktır.

Kurumun bağlanan geliri artırma yetkisi olduğu gibi çeşitli durumlarda eksiltme yetkisi de bulunmaktadır. Tabi ki bu yetkinin sınırını yasa çizmektedir. 5510 sayılı Yasa’nın 22. maddesine göre özetle sigortalının hekim tavsiyesine uymaması halinde bağlanan geliri, kusur derecesine göre en fazla 1/4’üne, ağır kusuru halinde ise yine kusur derecesine göre 1/3’üne kadar eksiltilecektir. Sigortalının kasti hareketinin veya Kurumun yazılı bildirimine rağmen teklif edilen tedaviyi kabul etmemesi halinde ise gelininin yarısı bağlanacaktır. Bunun yanında ayrıca tedavi gördüğü hekimden, tedavinin sona erdiğine ve çalışabilir olduğuna dair belge almaksızın çalışan sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez, ödenmiş olanlar da yersiz yapılan ödeme tarihinden itibaren 96. madde hükümlerine göre geri alınır.

4- 4/b’LİLER AÇISINDAN SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİ

Sürekli iş göremezlik geliri uygulamasına denk bir uygulama, Yasa’nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre sigortalı sayılanlar yani SSK’lılar açısından mülga 506 sayılı Yasa’da da mevcut idi. Ancak Yasa’nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanlar; yani köy ve mahalle muhtarları, hizmet akdine dayanmaksızın kendi namına ve hesabına bağımsız çalışanlar eski tabirle Bağ-Kur’lular açısından yeni bir uygulamadır.

Bağ-Kur’lular açısından yeni bir kazanım olmuştur bu hak ama geçici iş göremezlik ödeneğine hak kazanma şartlarında olduğu gibi burada da kanun Bağ-Kur’lular için diğer şartlara ilaveten bir şart daha öngörmüştür. Şöyle ki; 5510 sayılı Yasa’nın 19. maddesinin dördüncü fıkrasına göre 4/b sigortalılarına, sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, kendi sigortalılığından dolayı, genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.

5- SONUÇ

Sürekli iş göremezlik ödeneği sigortalılar açısından çok önemli ve avantajlı bir parasal destek olarak karşımıza çıkmaktadır. Zira sigortalı sürekli iş göremezlik geliri almakta iken aynı zamanda almakta olduğu gelir kesintiye uğramadan bir işte çalışabilmektedir. Yeni yasa bu önemli hakkı Bağ-Kur’lulara da tanımakla sosyal devlet olmanın gereğini yerine getirmiş ve çok yerinde bir düzenleme yapmıştır.


Cengiz BÜYÜKBİRER / Murat ARAZ
 

gülümse_hayata

Üye
Üye
Katılım
Kas 9, 2010
Mesajlar
16,299
Tepkime Puanı
13
Puanları
0
Yaş
48
5510 Sayılı Kanuna göre iş kazası maaşı ya da sürekli iş göremezlik geliri

Sürekli İş Göremezlikle İlgili Genel Açıklamalar

Sürekli iş göremezlik geliriyle ilgili olarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanma, hesaplanması, başlangıcı ve birden çok iş kazası ve meslek hastalığı halini düzenleyen 19 uncu maddesinde düzenlenmiştir.

Ayrıca, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 41 inci maddesinde sürekli iş göremezlik geliriyle ilgili daha detay bilgilere yer verilmiştir. Sürekli iş göremezlik geliri, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalıya bağlanmaktadır. Yani bu yardımın amacı sigortalının iş kazası veya meslek hastalığı sonucu çalışma gücünde bir kayba uğramasına bağlı olarak ortaya çıkacak gelir kaybını telafi etmektir.

Sigortalının gerek iş kazası gerekse meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik durumunun tespiti için Kurum Sağlık Kuruluna gönderilecek belgeler arasında, sigortalının varsa ilk işe giriş sağlık raporu, iş kazası ve meslek hastalığı bildirim belgesi, olayın Kanuna göre iş kazası olup olmadığı veya sigortalının meslek hastalığına yakalandığı işyerine ait çalışma şartlarını net olarak belirtir soruşturma raporu ve tutanaklar, çalışır veya çalışamaz raporu, geçici iş göremezlik ödeneği belgesi, iş kazasından sonra veya meslek hastalığının tedavisi için başvurduğu hastanelerden alınan epikrizler ile tedavisi tamamlanıp bulguları sekel halini aldıktan sonra, son durumunu gösterir sağlık kurulu raporu ve dayanağı tüm belgeler bulunur.

Sürekli İş Göremezlik Nasıl Tespit Edilir?

Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca, Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliğinde belirlenen usul ve esaslara göre çalışma gücü veya meslekte kazanma gücü kaybı tespit edilmektedir.

Sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi şartları

1- Sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, sigortalının çalıştığı işten ayrılması gerekir.
2- İş yerini kapatması veya devretmesi şartı aranmaz.
3- Örneği Sosyal Güvenlik Kurumunca hazırlanan tahsis talep dilekçesi ile ilgili üniteye başvurulması yeterlidir.
4- Tahsis talep dilekçesine, sigortalının bir adet belgelik fotoğrafı eklenir.
5- 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanlara, sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, kendi sigortalılığından dolayı, genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur. Ancak, gelir başlangıç tarihinde Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile belirlenen, muhasebe kayıtlarından çıkarılacak tutarlar ve tahsil edilmeyecek alacaklara ilişkin miktar ve bu miktarın altında borcu olanların gelirleri gelir başlangıç tarihi itibariyle bağlanarak borçları ilk gelirlerinden kesilerek tahsil edilir.
6- Sürekli iş göremezlik durumunun tespiti için Kurum Sağlık Kuruluna gönderilecek belgeler arasında, varsa ilk işe giriş sağlık raporu, iş kazası ve meslek hastalığı bildirim belgesi, olayın Kanuna göre iş kazası olup olmadığı veya sigortalının meslek hastalığına yakalandığı işyerine ait çalışma şartlarını net olarak belirtir soruşturma raporu ve tutanaklar ile mahkemelerce iş kazası veya meslek hastalığı olduğunun kabul edildiğine dair belgeler, çalışır veya çalışamaz raporu, geçici iş göremezlik ödeneği belgesi, iş kazasından sonra veya meslek hastalığının tedavisi için başvurduğu hastanelerden alınan epikrizler ile tedavisi tamamlanıp bulguları sekel hâlini aldıktan sonra, son durumunu gösterir sağlık kurulu raporu ve dayanağı tüm belgeler bulunur.

Sürekli İş Göremezliğin Çeşitleri

Sürekli iş göremezlik ikiye ayrılır. Bunlar, tam ve kısmi iş göremezliktir. Tam iş göremezlik, sigortalının mesleğinde hiç çalışamaması durumunu anlatır. Bir başka deyişle, tam iş göremez durumundaki sigortalının meslekte kazanma gücündeki kayıp oranı % 100'dür.

Sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kısmen azalmış olması ise kısmi iş göremezlik olarak adlandırılır. Bu durumda, kısmî iş göremezlik, meslekte kazanma gücünün en az % 10, en fazla %99,99 yitirildiğini gösterir. Meslekte kazanma gücündeki kayıp oranı % 10'un altında olan sigortalı, sürekli iş göremez durumuna girmediğinden sürekli iş göremezlik gelirine de hak kazanamaz.

Sürekli İş Göremezlik Gelirinin Hesaplanması

İş kazası ve meslek hastalığı sigortasından hak kazanılan gelirlerin hesaplanmasında;

1- 4 (a) sigortalıları açısından;

- Günlük kazanç hesabına giren son takvim ayı 2008/Ekim (hariç) öncesi olanların gelirleri mülga 506 sayılı Kanun hükümlerine göre,
- Günlük kazanç hesabına giren son takvim ayı 2008/Ekim (dahil) sonrası olanların gelirleri 5510 sayılı Kanunla getirilen yeni sisteme göre hesaplanacaktır.

2- 4 (b) sigortalıları açısından;

İş kazası ve meslek hastalığı sigortasından gelir bağlanması ilk defa 5510 sayılı Kanunla getirilen bir uygulama olduğundan, tamamen 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre gelir bağlama işlemi sonuçlandırılacaktır. Ancak, sigortalılara iş kazası veya meslek hastalığı sonucu bağlanacak sürekli iş göremezlik gelirlerinde, son takvim ayının Kanunun yürürlük tarihinden önceki bir tarih olması halinde, basamakların karşılığı gelirler dikkate alınarak son takvim ayı itibariyle Kanun hükümlerine göre hesaplanan sürekli iş göremezlik geliri, Kanunun yürürlük tarihine kadar mülga 1479 sayılı Kanuna göre aylıkların artırılmasında uygulanan artış oranları, Kanunun yürürlük tarihinden gelir başlangıç tarihine kadar ise 5510 sayılı Kanunun 55 inci maddesi hükümlerine göre artırılır. Kanunun yürürlük tarihinden önce meydana gelen iş kazaları ile Kanunun yürürlük tarihinden önce anlaşılan meslek hastalıkları yönünden Kanun hükümleri uygulanmaz.

3- Gelir Hesaplanması

Sigortalının;
Tam iş göremezliği halinde; Günlük kazanç x 30 x %70 veya kısaca GK x 21,
Kısmi iş göremezliği halinde ise Günlük kazanç x 30 x %70 x Sürekli İş Göremezlik Derecesi (SİD) veya kısaca GK x 21 x SİD,
formüllerine göre hesaplanır.

Sürekli kısmî iş göremezlikte sigortalıya bağlanacak gelir, tam iş göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun iş göremezlik derecesi oranındaki tutarı kendisine ödenir.

Sigortalının başkasının bakımına muhtaç olması durumunda % 70 olan gelir bağlama oranı % 100 olarak dikkate alınır ve Gelir = GK x 30 x %100 x SİD formülüne göre hesaplanır.

Bu şekilde hesaplanan gelir, günlük kazanç hesabına giren son takvim ayı itibariyle hesaplanan gelir olup, günlük kazanç hesabına giren son ay ile gelir başlangıç tarihi arasında 5510 sayılı Kanunun 55 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmüne göre artırılarak belirlenir.

Son takvim ayı ile gelir başlangıç tarihi yılın ilk altı aylık döneminde ise Ocak ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranı kadar, son takvim ayı ve gelir başlangıç tarihi yılın ikinci altı aylık döneminde ise, Ocak ödeme dönemi artışı uygulanmaksızın Temmuz ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranı kadar, son takvim ayı yılın ilk altı aylık döneminde, gelir başlangıç tarihi yılın ikinci altı aylık döneminde ise hesaplanan gelir hem Ocak ödeme dönemi hem de Temmuz ödeme döneminde aylıklara uygulanan artış oranı kadar artırılarak, sigortalının başlangıç tarihindeki geliri hesaplanır.

Günlük Kazanç Nasıl Tespit Edilir

Sigortalının gelirinin hesaplanmasına esas günlük kazancı; iş kazasının olduğu veya meslek hastalığı halinde ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki oniki aydaki son üç ay içinde 5510 Sayılı Kanunun 80 inci maddesine göre hesaplanacak prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır.

Oniki aylık dönemde çalışmamış ve ücret almamış olan sigortalı, çalışmaya başladığı ay içinde iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrarsa bağlanacak gelirlerin hesabına esas günlük kazanç; çalışmaya başladığı tarih ile iş göremezliğinin başladığı tarih arasındaki sürede elde ettiği prime esas günlük kazanç toplamının, çalıştığı gün sayısına bölünmesi suretiyle; çalışmaya başladığı gün iş kazasına uğraması halinde ise aynı veya emsal işte çalışan benzeri bir sigortalının günlük kazancı esas tutulur.

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereği sigortalı sayılanların gelire esas günlük kazançlarının hesabında;

Prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemeler dikkate alınmış ise gelire esas alınacak günlük kazanç, ücret toplamının ücret alınan gün sayısına bölünmesiyle hesaplanacak günlük kazanca, % 50 oranında bir ekleme yapılarak bulunan tutardan çok olamaz.

İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yapılan ücret, ikramiye, zam, tazminat ve bu mahiyetteki ödemelerden, ödenek ve gelirin hesabına esas alınan üç aylık dönemden önceki aylara ilişkin olanlar dikkate alınmaz.
Sigortalının kaza tarihinden önceki bir yıllık sürede üçer aylık dönemler halindeki çalışmalarına bakılır.

Örnek:
En Son Sigortalılık Hali : 4 (a)
Meslek Has.Anlaş.Tarih :17/8/2015
İşten Ayrılma Tarihi :15/2/2010
Son Takvim Ayı : 2009/Temmuz

Günlük Kazanç Hesabına Giren Prime Esas Kazançlar
Ay Gün Kazanç- 80/a-1 Kazanç- 80/a-2
2010/Ocak
2009/Aralık
2009/Kasım
2009/Ekim
2009/Eylül
2009/Ağustos
2009/Temmuz 30 3.954,60 1.980,30
2009/Haziran ..... ...... .......
2009/Mayıs 28 3.690,96 1.850,00
2009/Nisan 30 3.960,96
2009/Mart
2009/Şubat
Toplam 58 7.645,56 3.830,30

Tabloda "Kazanç-80/a-2" bölümü sigortalıya ödenen prim ve ikramiye niteliğindeki ödemeleri kapsamaktadır. Gelirin hesabına esas günlük kazanç, ücret toplamının ücret alınan gün sayısına bölünmesiyle hesaplanacak günlük kazanca % 50 oranında bir ekleme yapılarak bulunan tutardan çok olamaz. Buna göre,

Ücretler Toplamı / Prim Gün Sayısı: 7.645,56 / 58 = 131,82
İlave edilmesi Gereken Azami İkramiye Tutarı: 131,82 / 2 = 65,91 x 58 = 3.822,78 TL
Sigortalıya ödenen ikramiye tutarı 3.830,30 TL olmasına rağmen, günlük kazancın hesabında ikramiye tutarı 3.822,78 TL olarak dikkate alınır.
Kazançlar Toplamı: 7.645,56 + 3.822,78 = 11.468.34 TL
Günlük Kazanç : 11.468.34 / 58 = 197,73 TL

4 (b) sigortalıları açısından;

1) Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları, Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartıyla, kendileri tarafından beyan edilecek günlük kazancın otuz katıdır. Sigortalının prime esas kazancıyla ilgili beyanı, beyanın yapıldığı tarihteki aydan başlanılarak dikkate alınır ve yapılmış olan bu beyan değiştirilmediği sürece sonraki aylar için de yapılmış sayılır. Yapılan beyana istinaden üst üste oniki aydan fazla prim ödemesinde bulunulmaması hâlinde, bu oniki aylık sürenin sonundan itibaren beyanın geçerliliği ortadan kalkar. Beyanda bulunmayan, beyanının geçerliliği ortadan kalkan veya beyanları Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katının altında kalan sigortalının aylık prime esas kazancı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katıdır.

Sigortalının, sigortalılığının başladığı ay içinde iş kazasına uğraması veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğinin başlaması hâlinde, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğin başladığı tarihten önce beyanda bulunmamış ise, sigortalılığının başladığı ayda yapacağı beyanı; ödeyeceği prim yönünden takip eden aydan başlanılarak dikkate alınır, iş kazası veya meslek hastalığı hâlinde verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirin hesabında esas alınmaz. Bu durumda iş kazası veya meslek hastalığı halinde verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirin hesabında aynı veya emsal sigortalının günlük kazancı esas alınır.

2) 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olarak kaydı ve tescili yapılmış olan 4 (b) sigortalılarından tarımsal faaliyetlerde bulunanlar hariç, Kanunun 80 inci maddesine göre belirlenen prime esas kazançları için;

- 1/10/2008 -31/12/2008 tarihleri arasında herhangi bir beyanda bulunulmaması halinde, daha önce bulundukları en son gelir basamaklarına karşılık gelen tutarlar üzerinden,
- 1/10/2008 -31/12/2008 tarihleri arasında beyanda bulunulması halinde; beyan ettiği prime esas kazanç üzerinden ilgili ayın prim tahakkuku yapılır, beyanda bulunulmayan ancak bu süre içinde kalan ay için ise prime esas asgari kazanç üzerinden,
prim tahakkuku yapılır. Prim tahakkukuna esas bu tutarlar, Kanunun 82 nci maddesinde belirtilen asgari günlük kazanç alt sınırına göre hesaplanan aylık prime esas kazanç tutarından az olamaz ve Kanunun 80 inci maddesi ikinci fıkrasının (b) bendi hükmü saklıdır .

Sürekli İş göremezlik Geliri Örnekleri:

Örnek 1:

En Son Sigortalılık Hali : 4 (b)
Kaza Tarihi : 17/5/2009
Geç.İşg.Öden.Sona Erd.Tar: 23/7/2009
Son Takvim Ayı : Nisan/2009
Sür. İş.Gör.Derecesi : % 25
ABO : % 70
Sektör : Özel
Bakıma Muhtaç E/H : Hayır
Gelir Baş. Tarihi : 1/8/2009
Gelir Gön. Tarihi : 18/9/2009
AY GÜN KAZANÇ
Nisan /2009 30 666
Mart/2009 30 666
Şubat/2009 30 666
TOPLAM 90 1998

Prime esas asgari günlük kazanç 2009 yılı birinci altı aylık dönemde 22,20 TL, aylık artışları 2009/Ocak ödeme döneminde % 3.84, Temmuz ödeme döneminde ise % 1.83'dir. Gelirin hesabına esas son takvim ayı 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra olduğu için sürekli iş göremezlik geliri 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre hesaplanmıştır.
Gelir: Ortalama aylık kazanç x % 70 x Sürekli iş göremezlik derecesi veya kısaca GK x 21 x SİD
Ortalama Günlük Kazanç : 1998/ 90 = 22,20 TL
Ortalama aylık kazanç : 22,20 x 30 = 666 TL

Gelir: 666 x % 70 x % 25= 116,55 TL veya kısaca 22,20 x 21x % 25 = 116,55 TL
5510 sayılı Kanunla getirilen düzenlemede alt sınır uygulaması bulunmadığından, hesaplanan gelire alt sınır uygulanmamıştır.
Gelir 2009/Nisan dönemi geliri olup, gelir başlangıç tarihine 5510 sayılı Kanunun 55 inci maddesine göre taşınır. Diğer bir ifadeyle son takvim ayı yılın ilk altı aylık döneminde gelir başlangıç tarihi de yılın ikinci altı aylık döneminde olduğu için 2009/Nisan ayı itibariyle hesaplanan gelir, gelir başlangıç tarihine 2009/Ocak ve Temmuz aylarında yapılan artışlarla taşınır.

Gelir Başlangıç Tarihine Taşınan Değer:166,27 x 1,0384 x 1,0183 = 123,24
SÜRE GELİR EK ÖDEME TOPLAM
1/8/2009- 17/8/2009 123,24x 17/30 =69,84 123,24 x % 5= 6,16 6,16 x 17/30 = 3,49 73.33
18/8/2009-17/9/2009 123,24 123,24x % 5= 6,16 129,40
TOPLAM 193,08 9.65 202,73

Örnek :
En Son Sigortalılık Hali : 4(a)
Geç.İşg.Öden.Sona Erd.Tar: 19/2/2009
Kaza Tarihi : 2/10/2008
Son Takvim Ayı : 11/2007
Sür. İş.Gör.Derecesi : % 25
ABO : % 70
Sektör : Özel
110/111.Madde : % 5
Bakıma Muhtaç E/H : Hayır
Gelir Baş. Tarihi : 1/3/2009
AY GÜN KAZANÇ
Kasım/2007 30 585
Ekim/2007 30 585
TOPLAM 60 1.170

Prime esas asgari günlük kazanç 2007 yılı ikinci altı aylık dönemde 19,50 TL, 2008 yılı birinci altı aylık dönemde 20,28 TL, 2008 yılı ikinci altı aylık dönemde 21,29 TL, 2009 yılı birinci altı aylık dönemde 22,20 YL, aylık artışları 2007/Temmuz ödeme döneminde % 3,87, 2008/Ocak ödeme döneminde % 2, 2008/Temmuz ödeme döneminde % 7,2 ve 2009/Ocak ödeme döneminde ise % 3,84'tür. Gelirin hesabına esas son takvim ayı 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce olduğu için sürekli iş göremezlik geliri 506 sayılı Kanun hükümlerine göre hesaplanır.

Gelir: Ortalama Yıllık Kazanç x % 70 / 12 x Sürekli İş Göremezlik Derecesi veya kısaca GK x 21 x SİD
Ortalama Günlük Kazanç : 1.170 / 60 = 19,50 TL
Ortalama Yıllık Kazanç : GK x 360 : 19,50 x 360 = 7.020 TL
Gelir : 7.020 x % 70 / 12 x % 25 = 102,38 veya Kısaca 19,50 x 21 x % 25 = 102,38

Alt Sınır Kontrolü: 19,50 x 30 x % 70 = 409,50 TL Sigortalının iş göremezlik derecesi % 25 olduğu için 409,50 TL'nin altında gelir bağlanmaz.

Bulunan gelir son takvim ayı olan 2007/Aralık dönemi geliri olup, gelir başlangıç tarihine aylık artışları ile taşınır. Taşıma yapılırken, her asgari günlük kazanç değişiminde hesaplanan gelir, alt sınır geliriyle mukayese edilir.

Gelirin 1/1/2008 tarihindeki değeri : 409,50 x 1,0387 = 425,38
1/1/2008 tarihindeki alt sınır aylığı : 20,28 x 30 x 70/100 = 425,88
Gelirin 1/7/2008 tarihindeki değeri : 425,88 x 1,02 = 434,40
1/7/2008 tarihindeki alt sınır aylığı : 21,29 x 30 x 70/100 = 447,09
Gelirin 1/1/2009 tarihindeki değeri : 447,09 x 1,072 = 479,28
1/1/2009 tarihindeki alt sınır aylığı : 22,20 x 30 x 70/100 = 466,20

Gelirin 1/3/2009 tarihindeki değeri : 479,28 x 1,0384 = 497,68
Sigortalının 506 sayılı Kanunun 111'inci maddesine göre kusurlu olduğu tespit edildiğinden hesaplanan gelirlerinden % 5 oranında indirim yapılacaktır.

İndirimli Gelir : 497,68 x % 5 = 24,88
: 497,68 - 24,88 = 472,80

Sürekli İş Göremezlik Gelirinin Alt Sınırı Varmıdır?

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu bağlanacak gelirlerde alt sınır kontrolü sadece başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumdaki sigortalılar için öngörülmüştür. Başkasının bakımına muhtaç olan sigortalılara bağlanacak gelirler prime esas kazanç alt sınırının aylık tutarının % 85'inden az olamaz.

Alt Sınır Geliri = Asgari Aylık Kazanç x 85/100
1.1.2011 - 30/06/2011 süresinde sürekli iş göremezlik gelirlerinde (başkasının sürekli bakımına muhtaç olanlar için) uygulanacak alt sınır geliri:
26,55 x 30 x % 85 = 677,02 TL'dir.




SGK Rehberi
 
Durum
Üzgünüz bu konu cevaplar için kapatılmıştır...
Tekerlekli Sandalye
Üst