F
Fırtına
Guest
Ülkemizde bakıma muhtaç binlerce özürlü vatandaşımız bulunmaktadır. Kimi en yakınımızdaki olabileceği gibi kimi de komşumuz olabilmektedir. Kimi özürlülerimiz kendi sıkıntılarına bir çare bulunmadığından hep şikayetçi olagelmişlerdir. Bunlardan özellikle gerçekten bakıma muhtaç (yüzde 70 ve üzeri özürlü raporu olanlar yasal olarak bakıma muhtaç olarak değerlendirilmektedir) olanlar korunmaya ve sıcak bir ilgiye ihtiyaç duymaktadırlar.
Bu Hükümetin bakıma muhtaç vatandaşlarımıza sağladığı en büyük kolaylık, sıcak bir yuva ortamını kendi evinde hissettirmek için evde bakım ücreti ile aileyi kendi ortamında korumak ve devletin yanında olduğunu gösteren pozitif yaklaşımıdır. Çünkü 2006 yılında çıkarılan bir yönetmelik ile söz konusu bakım hizmetinin Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) tarafından verilmeye başlandığını belirterek uygulamanın nasıl olduğuna bakalım isterseniz.
BAKIMA MUHTAÇ ÖZÜRLÜ
Özürlülük sınıflandırmasına göre ağır özürlü olduğu belgelendirilenlerden; günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olduğu, her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamı esas alınmak suretiyle; kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarının, bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3'ünden daha az olduğu bakım raporu ile tespit edilen bakıma muhtaç özürlüler evde bakım hizmetinden faydalanabilir.
Kimler Bakabilir?
Üveyler dahil olmak üzere bakıma muhtaç özürlünün; eşi, çocukları ile çocuklarının eşleri, ana ve babası ile bunların ana ve babası, torunları ile torunlarının eşleri, kardeşleri ile kardeşlerinin eşleri, kardeşlerinin çocukları ile kardeş çocuklarının eşleri, eşinin ana ve babası, eşinin kardeşleri, eşinin kardeşlerinin eşleri ile çocukları, amcaları ve amcalarının eşleri, amca çocukları ile bunların eşleri, halaları ile halalarının eşleri, hala çocukları ile bunların eşleri, dayıları ve dayılarının eşleri, dayı çocukları ile bunların eşleri, teyzeleri ve teyzelerinin eşleri, teyze çocukları ile bunların eşlerinden herhangi biri bu bakımı yapabilir.
İSTENECEK BELGELER
Evde bakım hizmeti için bakıma muhtaç özürlünün başvurusunda, bakıma muhtaç özürlüden, ailesinden veya yasal temsilcisinden aşağıdaki belgeler istenir.
a) Vukuatlı nüfus kayıt örneği,
b) İkametgâh belgesi,
c) Özürlü sağlık kurulu raporu,
d) Bakmakla yükümlü olunan bireyler kapsamındaki kişilerin gelir ve mal durumuna ilişkin yazılı beyanı ve taahhüdü ile beyanın içeriğine dair belgeler,
e) İki adet vesikalık fotoğraf,
f) Varsa öğrenim durumunu gösterir belge veya sureti,
g) Özürlünün vasisi var ise, vesayete ve vasi atanmasına ilişkin mahkeme kararı,
ğ) Anne babanın boşanmış olması hâlinde, boşanmaya ilişkin mahkeme kararı,
ÖZÜRLÜNÜN İKAMET YERİNDE İNCELEME DE YAPILIR
Yukarıda Belirtilen belgeleri Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne veren özürlü ve ailesi hakkında, bakım hizmetleri değerlendirme heyeti, özürlüyü ve ailesini ikametgâhında, ikametgâh adresinde yaşamıyorlar ise fiilen yaşadıkları yerde ziyaret ederek, bakım raporunu hazırlar. Bakım raporunun hazırlanması sürecinde, özürlüye ait veya bakmakla yükümlü olunan birey sayısına göre özürlüye düşen gelir ile özürlünün ve ailesinin fiziksel, zihinsel, duygusal, psiko-sosyal ve demografik özellikleri ve özgeçmişleri, özrü ve özürlüyü kabullenme durumu tespit edilerek özürlünün hakları, yararlanabileceği özel eğitim, mesleki rehabilitasyon, tıbbi tedavi ve rehabilitasyon, sosyal yardımlar, koruyucu aile, evlat edindirme gibi hizmetler hakkında değerlendirme yapılır. Bakmakla yükümlü olunan tüm bireylerin gelirleri, toplam gelire dâhil edilir.
HİZMETİN AKRABA TARAFINDAN VERİLMESİ
Bakıma muhtaç özürlüye akrabanın bakım hizmeti vermesi hâlinde, bakıma muhtaç özürlü ile akrabanın aynı adreste ikamet etmesi esastır. Ancak, bakıma muhtaç özürlüye bakacak başka kişinin bulunamaması ve bakıma muhtaç özürlünün veya yasal temsilcisinin özel veya resmi merkezlerde bakım hizmeti almayı istememesi hâlinde; bakım hizmetleri değerlendirme heyetinin de bakım hizmetinin verilmesinde sorun veya yetersizlik olmayacağına kanaat getirmesi şartıyla, bakım hizmeti her gün rahatlıkla gelinip gidilebilecek yakınlıktaki farklı adresteki akraba tarafından da verilebilir. Bu durumda, bakıma muhtaç özürlünün yirmidört saat içindeki tüm bakım ihtiyacının giderilmesi ve fiilen en az sekiz saat bakıma muhtaç özürlü ile birlikte olunması ve bakım raporunda sekiz saatten az olmamak üzere kaç saat birlikte olunacağının belirtilmesi gereklidir.
HİZMETİN ÖZÜRLÜNÜN İKAMETİNDE VERİLMESİ
Bakıma muhtaç özürlünün veya yasal temsilcisinin talep etmesi hâlinde, bakım hizmeti Genel Müdürlüğün denetim ve rehberliğinde bakıma muhtaç özürlünün akrabası veya bakıcı personel tarafından bakıma muhtaç özürlünün veya akrabasının ikametgâhında verilebilir. Bu durumda bakıma muhtaç özürlülere sunulan bakım hizmeti karşılığında, bakım ücreti bakıma muhtaç özürlünün akrabasına veya bakıcı personeli istihdam eden özel bakım merkezine il müdürlüğü tarafından aylık olarak ödenir.
BAKIM ÜCRETLERİ
Bakıma muhtaç özürlülere verilecek bakım hizmeti karşılığında ödenecek ücret tutarları aşağıda belirtilmiştir.
a) Yatılı bakım merkezlerinden, günde yirmidört saat süreyle bakım hizmeti alan bakıma muhtaç özürlüler için iki aylık net asgari ücret tutarında,
b) Gündüzlü bakım merkezlerinden, günde sekiz saat süreyle tam gün hizmet alan bakıma muhtaç özürlüler için bir aylık net asgari ücret tutarında,
c) Gündüzlü bakım merkezlerinden, günde dört saat süreyle yarım gün bakım hizmeti alan bakıma muhtaç özürlüler için bir aylık net asgari ücretin yarısı tutarında,
ç) Gündüzlü veya yatılı bakım merkezlerinde istihdam edilen bakıcı personel tarafından bakıma muhtaç özürlünün ikametgâhında günde üç saat süreyle hizmet alan bakıma muhtaç özürlüler için bakım merkezine bir aylık net asgari ücret tutarında,
d) Akrabaları tarafından günde yirmidört saat süreyle bakılan bakıma muhtaç özürlüler için bir aylık net asgari ücret tutarında, ödeme yapılır.
BİR ÖRNEK
Bir hanede eşle ve çocuklar toplam A, B, C, D ve E isimli 5 kişinin yaşadığını farzederek bir örnek verelim. Bunlardan ‘B’ %85 özürlü ve bakıma muhtaç. Bir geliri yok. ‘A’ evin reisi emekli ve 915 TL aylık geliri var. ‘C’ bekar ama bir işyerinde çalışıyor, aylık 750 TL ücret geliri var (bu kişi vergi mükellefi de olabilir. Yani yıllık 9000.-TL gelir beyan etmiştir. Aylık gelir beyanı 750.-TL eder) ‘D’ lise, ‘E’ üniversite öğrencisidir. Üniversite öğrencisinin başka bir ilde olması hane sayısını değiştirmez. Toplam sayıya dahildir. Ailede başka bir gelir de yoktur. Bu durumda ailenin aylık toplam geliri 1.665.-TL’dir. Kişi başına düşen aylık gelir 333.-TL olmaktadır.
Şimdi ‘A’nın ilgili birime başvurarak ‘B’ için evde bakım ücreti talep ettiğini varsayalım.
Asgari ücret her 6 ayda bir değiştiğine göre müracaat sonrası asgari ücret ne kadarsa ona göre değerlendirme yapılır. 01.07.2010-31.12.2010 dönemi için 16 yaşından büyükler için asgari NET ücret 544.-TL olup net asgari ücretin 2/3’ü 363.-TL olmaktadır. Buna göre örneğimizdeki hane içerisinde kişi başı gelir 333.-TL olduğundan , hane içindeki kişi başına düşen aylık gelir 363.-TL’den az olduğu için bakıma muhtaç özürlü ‘B’ için evde bakım ücreti alınabilecektir.
ÜCRETİN ÖDENMESİ, YANLIŞ BİLGİ VE VEFAT
Bakıma muhtaç özürlüye akrabaları tarafından ikametgâhında bakım hizmetinin verilmesi durumunda, bakım ücreti, bakım hizmetini veren kişiye, bakım hizmetinin verilmesini takip eden ay içinde il müdürlüğü tarafından ödenir.
Geliri hakkında yalan veya yanlış beyanda bulunan veya sahte belge veren veya gelirini saklayan kişi ile geliri hakkındaki değişikliği süresinde bildirmeyenler hakkında gerekli yasal işlem yapılır.
Bakım ücreti il müdürlüğünce ödenen bakıma muhtaç özürlünün vefat etmesi hâlinde, bakım hizmetini üstlenen özel bakım merkezi veya akrabası en geç on beş gün içinde durumu il müdürlüğüne bildirmek zorundadır. Aksi takdirde sorumlular hakkında hukuki ve idari işlem yapılır.
Mahmut Kotan
Bu Hükümetin bakıma muhtaç vatandaşlarımıza sağladığı en büyük kolaylık, sıcak bir yuva ortamını kendi evinde hissettirmek için evde bakım ücreti ile aileyi kendi ortamında korumak ve devletin yanında olduğunu gösteren pozitif yaklaşımıdır. Çünkü 2006 yılında çıkarılan bir yönetmelik ile söz konusu bakım hizmetinin Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) tarafından verilmeye başlandığını belirterek uygulamanın nasıl olduğuna bakalım isterseniz.
BAKIMA MUHTAÇ ÖZÜRLÜ
Özürlülük sınıflandırmasına göre ağır özürlü olduğu belgelendirilenlerden; günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olduğu, her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamı esas alınmak suretiyle; kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarının, bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3'ünden daha az olduğu bakım raporu ile tespit edilen bakıma muhtaç özürlüler evde bakım hizmetinden faydalanabilir.
Kimler Bakabilir?
Üveyler dahil olmak üzere bakıma muhtaç özürlünün; eşi, çocukları ile çocuklarının eşleri, ana ve babası ile bunların ana ve babası, torunları ile torunlarının eşleri, kardeşleri ile kardeşlerinin eşleri, kardeşlerinin çocukları ile kardeş çocuklarının eşleri, eşinin ana ve babası, eşinin kardeşleri, eşinin kardeşlerinin eşleri ile çocukları, amcaları ve amcalarının eşleri, amca çocukları ile bunların eşleri, halaları ile halalarının eşleri, hala çocukları ile bunların eşleri, dayıları ve dayılarının eşleri, dayı çocukları ile bunların eşleri, teyzeleri ve teyzelerinin eşleri, teyze çocukları ile bunların eşlerinden herhangi biri bu bakımı yapabilir.
İSTENECEK BELGELER
Evde bakım hizmeti için bakıma muhtaç özürlünün başvurusunda, bakıma muhtaç özürlüden, ailesinden veya yasal temsilcisinden aşağıdaki belgeler istenir.
a) Vukuatlı nüfus kayıt örneği,
b) İkametgâh belgesi,
c) Özürlü sağlık kurulu raporu,
d) Bakmakla yükümlü olunan bireyler kapsamındaki kişilerin gelir ve mal durumuna ilişkin yazılı beyanı ve taahhüdü ile beyanın içeriğine dair belgeler,
e) İki adet vesikalık fotoğraf,
f) Varsa öğrenim durumunu gösterir belge veya sureti,
g) Özürlünün vasisi var ise, vesayete ve vasi atanmasına ilişkin mahkeme kararı,
ğ) Anne babanın boşanmış olması hâlinde, boşanmaya ilişkin mahkeme kararı,
ÖZÜRLÜNÜN İKAMET YERİNDE İNCELEME DE YAPILIR
Yukarıda Belirtilen belgeleri Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne veren özürlü ve ailesi hakkında, bakım hizmetleri değerlendirme heyeti, özürlüyü ve ailesini ikametgâhında, ikametgâh adresinde yaşamıyorlar ise fiilen yaşadıkları yerde ziyaret ederek, bakım raporunu hazırlar. Bakım raporunun hazırlanması sürecinde, özürlüye ait veya bakmakla yükümlü olunan birey sayısına göre özürlüye düşen gelir ile özürlünün ve ailesinin fiziksel, zihinsel, duygusal, psiko-sosyal ve demografik özellikleri ve özgeçmişleri, özrü ve özürlüyü kabullenme durumu tespit edilerek özürlünün hakları, yararlanabileceği özel eğitim, mesleki rehabilitasyon, tıbbi tedavi ve rehabilitasyon, sosyal yardımlar, koruyucu aile, evlat edindirme gibi hizmetler hakkında değerlendirme yapılır. Bakmakla yükümlü olunan tüm bireylerin gelirleri, toplam gelire dâhil edilir.
HİZMETİN AKRABA TARAFINDAN VERİLMESİ
Bakıma muhtaç özürlüye akrabanın bakım hizmeti vermesi hâlinde, bakıma muhtaç özürlü ile akrabanın aynı adreste ikamet etmesi esastır. Ancak, bakıma muhtaç özürlüye bakacak başka kişinin bulunamaması ve bakıma muhtaç özürlünün veya yasal temsilcisinin özel veya resmi merkezlerde bakım hizmeti almayı istememesi hâlinde; bakım hizmetleri değerlendirme heyetinin de bakım hizmetinin verilmesinde sorun veya yetersizlik olmayacağına kanaat getirmesi şartıyla, bakım hizmeti her gün rahatlıkla gelinip gidilebilecek yakınlıktaki farklı adresteki akraba tarafından da verilebilir. Bu durumda, bakıma muhtaç özürlünün yirmidört saat içindeki tüm bakım ihtiyacının giderilmesi ve fiilen en az sekiz saat bakıma muhtaç özürlü ile birlikte olunması ve bakım raporunda sekiz saatten az olmamak üzere kaç saat birlikte olunacağının belirtilmesi gereklidir.
HİZMETİN ÖZÜRLÜNÜN İKAMETİNDE VERİLMESİ
Bakıma muhtaç özürlünün veya yasal temsilcisinin talep etmesi hâlinde, bakım hizmeti Genel Müdürlüğün denetim ve rehberliğinde bakıma muhtaç özürlünün akrabası veya bakıcı personel tarafından bakıma muhtaç özürlünün veya akrabasının ikametgâhında verilebilir. Bu durumda bakıma muhtaç özürlülere sunulan bakım hizmeti karşılığında, bakım ücreti bakıma muhtaç özürlünün akrabasına veya bakıcı personeli istihdam eden özel bakım merkezine il müdürlüğü tarafından aylık olarak ödenir.
BAKIM ÜCRETLERİ
Bakıma muhtaç özürlülere verilecek bakım hizmeti karşılığında ödenecek ücret tutarları aşağıda belirtilmiştir.
a) Yatılı bakım merkezlerinden, günde yirmidört saat süreyle bakım hizmeti alan bakıma muhtaç özürlüler için iki aylık net asgari ücret tutarında,
b) Gündüzlü bakım merkezlerinden, günde sekiz saat süreyle tam gün hizmet alan bakıma muhtaç özürlüler için bir aylık net asgari ücret tutarında,
c) Gündüzlü bakım merkezlerinden, günde dört saat süreyle yarım gün bakım hizmeti alan bakıma muhtaç özürlüler için bir aylık net asgari ücretin yarısı tutarında,
ç) Gündüzlü veya yatılı bakım merkezlerinde istihdam edilen bakıcı personel tarafından bakıma muhtaç özürlünün ikametgâhında günde üç saat süreyle hizmet alan bakıma muhtaç özürlüler için bakım merkezine bir aylık net asgari ücret tutarında,
d) Akrabaları tarafından günde yirmidört saat süreyle bakılan bakıma muhtaç özürlüler için bir aylık net asgari ücret tutarında, ödeme yapılır.
BİR ÖRNEK
Bir hanede eşle ve çocuklar toplam A, B, C, D ve E isimli 5 kişinin yaşadığını farzederek bir örnek verelim. Bunlardan ‘B’ %85 özürlü ve bakıma muhtaç. Bir geliri yok. ‘A’ evin reisi emekli ve 915 TL aylık geliri var. ‘C’ bekar ama bir işyerinde çalışıyor, aylık 750 TL ücret geliri var (bu kişi vergi mükellefi de olabilir. Yani yıllık 9000.-TL gelir beyan etmiştir. Aylık gelir beyanı 750.-TL eder) ‘D’ lise, ‘E’ üniversite öğrencisidir. Üniversite öğrencisinin başka bir ilde olması hane sayısını değiştirmez. Toplam sayıya dahildir. Ailede başka bir gelir de yoktur. Bu durumda ailenin aylık toplam geliri 1.665.-TL’dir. Kişi başına düşen aylık gelir 333.-TL olmaktadır.
Şimdi ‘A’nın ilgili birime başvurarak ‘B’ için evde bakım ücreti talep ettiğini varsayalım.
Asgari ücret her 6 ayda bir değiştiğine göre müracaat sonrası asgari ücret ne kadarsa ona göre değerlendirme yapılır. 01.07.2010-31.12.2010 dönemi için 16 yaşından büyükler için asgari NET ücret 544.-TL olup net asgari ücretin 2/3’ü 363.-TL olmaktadır. Buna göre örneğimizdeki hane içerisinde kişi başı gelir 333.-TL olduğundan , hane içindeki kişi başına düşen aylık gelir 363.-TL’den az olduğu için bakıma muhtaç özürlü ‘B’ için evde bakım ücreti alınabilecektir.
ÜCRETİN ÖDENMESİ, YANLIŞ BİLGİ VE VEFAT
Bakıma muhtaç özürlüye akrabaları tarafından ikametgâhında bakım hizmetinin verilmesi durumunda, bakım ücreti, bakım hizmetini veren kişiye, bakım hizmetinin verilmesini takip eden ay içinde il müdürlüğü tarafından ödenir.
Geliri hakkında yalan veya yanlış beyanda bulunan veya sahte belge veren veya gelirini saklayan kişi ile geliri hakkındaki değişikliği süresinde bildirmeyenler hakkında gerekli yasal işlem yapılır.
Bakım ücreti il müdürlüğünce ödenen bakıma muhtaç özürlünün vefat etmesi hâlinde, bakım hizmetini üstlenen özel bakım merkezi veya akrabası en geç on beş gün içinde durumu il müdürlüğüne bildirmek zorundadır. Aksi takdirde sorumlular hakkında hukuki ve idari işlem yapılır.
Mahmut Kotan
