- Katılım
- Kas 9, 2010
- Mesajlar
- 16,299
- Tepkime Puanı
- 15
- Puanları
- 0
- Yaş
- 49
Barut güherçile kükürt ve kömür tozundan meydana gelmiş patlayıcı bir maddedir. Ateşli silahlarla mermiyi atmak için kullanılır. Çok kez “karabarut” adıyla anılır. Barutun çok eski bîr tarihi vardır. M.Ö. 1000 yıllarında* Çinliler ateşi bir savaş silahı olarak kullanırlardı. Gerek Doğu’da* gerekse Batı’da* alev ve ateşten savaşlarda da yararlanılıyordu. Özellikle Çin ordusunda dehşet saçan savaş arabaları vardı ki bunların görevi çömlek ve güllelerin içindeki ateşi düşman ordusuna atmaktı.
Batılılaın ateşli silahları Doğululardan öğrendikleri sanılıyor. Ancak tarihçi Home-ros’un (M.Ö. IX. yüzyıl) eserlerinde* ateşli silahlar üzerinde herhangi bir bilgiye rastlanmamaktadır. Peloppones Savaşları’nda (M.O. 428-424) içlerinde kömür
kükürt ve zift gibi yanıcı maddeler bulunan toprak kapların mancınıklarla atıldığı biliniyor. Ne var ki bu yoldan çıkarılan yangınlar üzerine toprak atmakla kolaylıkla söndürülebiliyor* büyük bir zarara yol açması önleniyordu.
Bunun sonucu olarak daha etkili yanıcı maddeler aranmaya başlandı. Yanmak için gerekli oksijeni havadan değil de* kendi bünyesinden alabilen yanıcı maddeler en iyisiydi. Yani ateşin üstü örtü ise bile sondürülememeli alevler çıkmaya devam etmeliydi. İşte böylece de ateşli silahlardan patlayıcı silahlara geçilmiş oldu. Bu işte ilk olarak* güherçile kullanıldı. Güherçile beyaz renkte ince billurlar halinde bir maddedir. Kimyasal adı “potasyum azotat”tır.
Doğu’da Çinliler güherçileyi biliyorlardı. Abdullah adında Malaga’lı (İspanya’nın güneyi) bir Arap yazarı (1200 yılları)* güherçileden söz ederken “Çin karı” deyimini kullanmıştır. İranlı yazarlar ise güherçileye “Hint karı” derlerdi. Böylece* güherçile XIII. yüzyılın ortalarına doğru. Doğu’dan İslam ülkelerine geçti. Anlaşıldığına göre Çinliler barut yapmayı biliyorlardı. Ancak* barutu “maytap” ve “kestane fişeği” dediğimiz biçimde kullanmışlardır. Büyük İskender Hindistan’a gittiği sıralarda barut Hindistan’da da biliniyordu. Marco Polo Çin’e yaptığı uzun gezisinde Çinli rahiplerin geceleri havada baruttu fişeklerle şenlikler yaptığını görmüştü.
Avrupa’da barutu ilk bulanın ise Friburglu Berthold Schwartz (1318-1384) adında bir Alman rahip ve filozofu olduğu sanılıyor. Schwartz Venediklilerin kullandıkları ilk topları dökmüş bu toplarla gülleleri uzağa fırlatmak için de baruttan yararlanmıştı. Ancak kimi tarihçiler de Avrupa’da barutun icadı şerefini Roger Bacon (1224-1294) adındaki İngiliz bilginine verirler.
Avrupa’da ateşli silahlarla barut ilk kez XIII. yüzyılda kullanılmaya başlanmıştır. XIV. yüzyılda da barutun topçuluk alanında kullanılması geliştirilmiştir. Barutun bugünkü anlamıyla ilk olarak. İngilizlerle Fransızlar arasındaki Cressy Savaşı’nda (1346) kullanıldığı sanılıyor.
Kimya alanındaki ilerlemeler sonucunda* nitrosellüloz ve nitrogliserinin elde edilmesiyle hafif dumanlı barutlar kullanılmaya başlanmıştır. Eskiden barut çok miktarda duman yaptığı için ateş eden topun yeri hemen belli oluyor üstelik* bu* top namlusunün kalın bir is tabakasıyla örtülmesine de yol açıyordu. Paul Vieille adındaki Fransız mühendisi (1854-1934) dumansız barutu icat ettikten sonra İse silahlarda yalnız bu çeşit barut kullanılmaya başlandı (1886). Bundan birkaç yıl sonra da İsveçli kimyager Alfred Nobel (1833-1896) daha yüksek nitelikte patlayıcı bir madde olan nitrogliserinil barutu keşfetti. Zamanla* barut geliştirileredeğişik silahlarda istenilen biçimde kullanılabilecek duruma getirildi.
Barut Nasıl Elde Edilir?
Barutun karışımında %70 - 80 potasyum nitrat (NOs)* %12-20 odun kömürü* %3-14 de kükürt vardır. Bu karışımdaki potasyum nitrat kömürle kükürtün yanması için gerekli olan oksijeni verir; kükürt debarutun kolayca tutuşmasını sağlar ve yakılınca çok miktarda gaz çıkartır. Barutu meydana getiren maddelerden kömürün yanmasıylakarbon dioksit (CO2)* kükürtün yanmasıyla da kükürt dioksit (SO2) gazları oluşur. Geriyepotasyum sülfat potasyum karbonat potasyum sülfür kalır kibunların gazları yüksek bir basınç meydana getirir. Bu basınç da* ateşli silahlarda* merminin ileriye fırlatılmasını sağlar.
Teknikteki ilerlemelere rağmen barut bugün depek az bir farkla eskiden elde edildiği yollardan elde edilir: Karışımı meydana getiren maddeler önce ayrı ayrı sonra da bir arada öğütülerek* karıştırılır. Bu karışım basınçlı hamur haline getirilir; sarsıntılı eleklerden geçirilerek tozundan ayrılır. Bu işlemin sonunda tane halinde barut elde edilmiş olur. Bu hamur borulara basılarak* çubuk halinde barut haline getirilir; buna“makarna barutu” adı verilir. Ayrıcaküp prizma vb. gibi biçimlerde kaplar kullanılarak istenilen biçimde barut da elde edilebilir.
Bugün karabarut şistli killer kaya tuzları gibi ötekilere oranla yumuşakça kütlelerin atılmasında kullanılmaktadır. Çok duman çıkarttığından* askerlik alanında artık büyük bir önemi kalmamıştır. Bugün için ateşli silahlarda daha çok “dumansız barut” daha doğru bir deyişle “az dumanlı barut” kullanılmaktadır. Dumansız barut kolodyum trinitro gliserin trinitro tolüen gibi patlayıcı maddelerin karışımıdır.
Bugün bu patlayıcı maddeleri yapabilmek için çok miktarda potasyum nitrata ihtiyaç vardır. Oysa* bu madde* yeryüzünde pek az bulunur. Yalnız Güney Amerika’da And Dağları’nın denize bakan kıyılarında kuşların bıraktığı gübreler bu madde bakımından son derece zengindir. O dolaylarda bu gübreyi temizleyecek kadar bol yağmur da yağmadığı İçin “guana” adı verilen bu gübreler* uzun süre bozulmadan kalabilir. Bu gübreler genişliği 3 kilometre uzunluğu 300 kilometre olan bir alanı kaplamış durumdadır. Gübre tabakasının kalınlığı da 15 metreyi bulur. İşte bu çevre uzun süre devletlerin barut yapması için gerekli olan ham maddeyi sağlamıştır.
Bütün devletler Şili’den gübre satın almak zorunda kalmıştır. Yalnız Almanya 1913 yılında* Birinci Dünya Savaşı’ndan önce bu gübrelerden tam 750.000 ton satın almıştı. İngiltere de aynı miktar gübre almış ve bu iki ülke bu maddelerden yaptıkları barutları birbirlerine karşı kullanmışlardı. Ancak Almanlarsavaş sırasında havadan aldıkları azotla* potasyum nitrat yapmayı başardılar. Böylecebarut yapımı içinŞili’deki gübreler yerine bitmek tükenmek bilmeyen havadan yararlanılmaya başlandı.
Batılılaın ateşli silahları Doğululardan öğrendikleri sanılıyor. Ancak tarihçi Home-ros’un (M.Ö. IX. yüzyıl) eserlerinde* ateşli silahlar üzerinde herhangi bir bilgiye rastlanmamaktadır. Peloppones Savaşları’nda (M.O. 428-424) içlerinde kömür
kükürt ve zift gibi yanıcı maddeler bulunan toprak kapların mancınıklarla atıldığı biliniyor. Ne var ki bu yoldan çıkarılan yangınlar üzerine toprak atmakla kolaylıkla söndürülebiliyor* büyük bir zarara yol açması önleniyordu.
Bunun sonucu olarak daha etkili yanıcı maddeler aranmaya başlandı. Yanmak için gerekli oksijeni havadan değil de* kendi bünyesinden alabilen yanıcı maddeler en iyisiydi. Yani ateşin üstü örtü ise bile sondürülememeli alevler çıkmaya devam etmeliydi. İşte böylece de ateşli silahlardan patlayıcı silahlara geçilmiş oldu. Bu işte ilk olarak* güherçile kullanıldı. Güherçile beyaz renkte ince billurlar halinde bir maddedir. Kimyasal adı “potasyum azotat”tır.
Doğu’da Çinliler güherçileyi biliyorlardı. Abdullah adında Malaga’lı (İspanya’nın güneyi) bir Arap yazarı (1200 yılları)* güherçileden söz ederken “Çin karı” deyimini kullanmıştır. İranlı yazarlar ise güherçileye “Hint karı” derlerdi. Böylece* güherçile XIII. yüzyılın ortalarına doğru. Doğu’dan İslam ülkelerine geçti. Anlaşıldığına göre Çinliler barut yapmayı biliyorlardı. Ancak* barutu “maytap” ve “kestane fişeği” dediğimiz biçimde kullanmışlardır. Büyük İskender Hindistan’a gittiği sıralarda barut Hindistan’da da biliniyordu. Marco Polo Çin’e yaptığı uzun gezisinde Çinli rahiplerin geceleri havada baruttu fişeklerle şenlikler yaptığını görmüştü.
Avrupa’da barutu ilk bulanın ise Friburglu Berthold Schwartz (1318-1384) adında bir Alman rahip ve filozofu olduğu sanılıyor. Schwartz Venediklilerin kullandıkları ilk topları dökmüş bu toplarla gülleleri uzağa fırlatmak için de baruttan yararlanmıştı. Ancak kimi tarihçiler de Avrupa’da barutun icadı şerefini Roger Bacon (1224-1294) adındaki İngiliz bilginine verirler.
Avrupa’da ateşli silahlarla barut ilk kez XIII. yüzyılda kullanılmaya başlanmıştır. XIV. yüzyılda da barutun topçuluk alanında kullanılması geliştirilmiştir. Barutun bugünkü anlamıyla ilk olarak. İngilizlerle Fransızlar arasındaki Cressy Savaşı’nda (1346) kullanıldığı sanılıyor.
Kimya alanındaki ilerlemeler sonucunda* nitrosellüloz ve nitrogliserinin elde edilmesiyle hafif dumanlı barutlar kullanılmaya başlanmıştır. Eskiden barut çok miktarda duman yaptığı için ateş eden topun yeri hemen belli oluyor üstelik* bu* top namlusunün kalın bir is tabakasıyla örtülmesine de yol açıyordu. Paul Vieille adındaki Fransız mühendisi (1854-1934) dumansız barutu icat ettikten sonra İse silahlarda yalnız bu çeşit barut kullanılmaya başlandı (1886). Bundan birkaç yıl sonra da İsveçli kimyager Alfred Nobel (1833-1896) daha yüksek nitelikte patlayıcı bir madde olan nitrogliserinil barutu keşfetti. Zamanla* barut geliştirileredeğişik silahlarda istenilen biçimde kullanılabilecek duruma getirildi.
Barut Nasıl Elde Edilir?
Barutun karışımında %70 - 80 potasyum nitrat (NOs)* %12-20 odun kömürü* %3-14 de kükürt vardır. Bu karışımdaki potasyum nitrat kömürle kükürtün yanması için gerekli olan oksijeni verir; kükürt debarutun kolayca tutuşmasını sağlar ve yakılınca çok miktarda gaz çıkartır. Barutu meydana getiren maddelerden kömürün yanmasıylakarbon dioksit (CO2)* kükürtün yanmasıyla da kükürt dioksit (SO2) gazları oluşur. Geriyepotasyum sülfat potasyum karbonat potasyum sülfür kalır kibunların gazları yüksek bir basınç meydana getirir. Bu basınç da* ateşli silahlarda* merminin ileriye fırlatılmasını sağlar.
Teknikteki ilerlemelere rağmen barut bugün depek az bir farkla eskiden elde edildiği yollardan elde edilir: Karışımı meydana getiren maddeler önce ayrı ayrı sonra da bir arada öğütülerek* karıştırılır. Bu karışım basınçlı hamur haline getirilir; sarsıntılı eleklerden geçirilerek tozundan ayrılır. Bu işlemin sonunda tane halinde barut elde edilmiş olur. Bu hamur borulara basılarak* çubuk halinde barut haline getirilir; buna“makarna barutu” adı verilir. Ayrıcaküp prizma vb. gibi biçimlerde kaplar kullanılarak istenilen biçimde barut da elde edilebilir.
Bugün karabarut şistli killer kaya tuzları gibi ötekilere oranla yumuşakça kütlelerin atılmasında kullanılmaktadır. Çok duman çıkarttığından* askerlik alanında artık büyük bir önemi kalmamıştır. Bugün için ateşli silahlarda daha çok “dumansız barut” daha doğru bir deyişle “az dumanlı barut” kullanılmaktadır. Dumansız barut kolodyum trinitro gliserin trinitro tolüen gibi patlayıcı maddelerin karışımıdır.
Bugün bu patlayıcı maddeleri yapabilmek için çok miktarda potasyum nitrata ihtiyaç vardır. Oysa* bu madde* yeryüzünde pek az bulunur. Yalnız Güney Amerika’da And Dağları’nın denize bakan kıyılarında kuşların bıraktığı gübreler bu madde bakımından son derece zengindir. O dolaylarda bu gübreyi temizleyecek kadar bol yağmur da yağmadığı İçin “guana” adı verilen bu gübreler* uzun süre bozulmadan kalabilir. Bu gübreler genişliği 3 kilometre uzunluğu 300 kilometre olan bir alanı kaplamış durumdadır. Gübre tabakasının kalınlığı da 15 metreyi bulur. İşte bu çevre uzun süre devletlerin barut yapması için gerekli olan ham maddeyi sağlamıştır.
Bütün devletler Şili’den gübre satın almak zorunda kalmıştır. Yalnız Almanya 1913 yılında* Birinci Dünya Savaşı’ndan önce bu gübrelerden tam 750.000 ton satın almıştı. İngiltere de aynı miktar gübre almış ve bu iki ülke bu maddelerden yaptıkları barutları birbirlerine karşı kullanmışlardı. Ancak Almanlarsavaş sırasında havadan aldıkları azotla* potasyum nitrat yapmayı başardılar. Böylecebarut yapımı içinŞili’deki gübreler yerine bitmek tükenmek bilmeyen havadan yararlanılmaya başlandı.
