- Katılım
- Haz 8, 2010
- Mesajlar
- 1,076
- Tepkime Puanı
- 23
- Puanları
- 38
Geçenlerde milliyet gazetesinin blog sitesinde çok güzel bir yazı ile karşılaştım. Bu yazı beni bir süredir yazmak istediğim engellileri mimari tasarımda düşünmek üzerine olan yazımı bir daha gözden geçirme fırsatı verdi. Aslında yazı 2007 yılında yazılmış, ama ben yeni gördüm. Yazıyı yazan kişi mesleğini belirtmemiş ama kendisi mimarlık değil hukuk okumuş. (Yazar hakkındaki bilgilerden) Bu yazıyı mimarlar odasının yazılarında görmeyi beklerdim oysa ki.
Konu çocuk tuvaletleri. Yazıda İsveçli bir firma diye bahsedilmiş, firmanın İkea olduğu reklam olur diye yazılmamış İkea’da çocuklar ve engelliler için tuvaletler var. Ülkemiz genç nüfusa sahip bir yer ve 0-9 yaş arasında 2010 adrese dayalı nüfus sayımına göre toplam 16 milyon çocuk yaşıyor. Bu sayı 73milyonluk Türkiye nüfusunun yaklaşık %25’i. Ancak son yıllarda engelliler için bir şeyler yapılmaya başlanmışken (çok geç olarak ve hala yetersiz) çocuklara yönelik uygulanan mimari standartlar ve bu konuda çıkarılmış yönetmelik ve uygulamalar yok denecek kadar az. Kaç tane alışveriş merkezinde çocuk tuvaleti var? Kaç tane hastanede çocuk tuvaleti var. Kamu yapılarında ve okullarda yeni yeni engelli tuvaletleri yapılıyor.
Çocuk tuvaletleri
Engelli Tuvaletleri ve Diğer “Engelli Engelleyicileri”
Türkiye’deki engelli vatandaşlarımızın sayısına TUİK verilerinde ulaşamadım. Farklı kaynaklarda 8.5 milyon engelli vatandaşımızın olduğunu okudum ama resmi verileri bulamadım. Şahsen bu konuda TUİK ‘in bir araştırma yapması ve veri sağlaması gerektiğini düşünüyorum. Yanlış anlaşılmasın, engelli insan sayısı 8.5 milyon değil daha düşük olsa da mutlaka ve mutlaka bir şeyler yapılması zorunludur. Demografik dağılım ve durum verileri başta belediyeler olmak üzere bu konuda eksikliği ve yaptırım gücü olan kurumlar için bir eylem planı için altlık ve öncelik sırası oluşturur.
Bizim bu yazıda verdiğimiz bilgiler yürüyeme konusunda zorluk çeken ya da yürüyümeyen bedensel engelli insanlarımızın topluma rahatlıkla katılması için yapılması gereken mimari uygulamalar ile ilgilidir. Zihinsel engelliler, görme engelliler vb. başka engelleri olan kişiler için yapılması gerekenlere başka yazılarda değineceğiz.
Bedensel engelliler için yapılan tuvaletler ve diğer mimari önlemler (yüksek kaldırımlar olmaması, kot farkı olan yerlerde rampaların yapılması, kamu yapılarında geniş koridor ve asansörler vb.) yaşlılar için de kolaylık sağlıyor. 60 yaşın üzerindeki birçok insanda diz problemleri görülüyor. Yüksek kaldırımlar ve rampası, asansörü olmayan merdivene mahkum edilen yerler, engellilerden, yaşlılara, sağlık problemi olanlardan bebek arabalı insanlara zorluk çıkartıyor.
Alttta mimari bir planlama yaparken başvurulabilecek engelli tuvaleti ölçü, şema ve planları bulunmakta. İlk olarak yaşlılara uygun, tekerlekli sandalye için düşünülmemiş bir WC plan örneği.
Tekerlekli sandalyeye uygun tuvaletler en ideal ve kapsayıcı engelli tuvaletleridir. Tutunma kolları bu tür tuvaletlerin olmazsa olmazlarıdır.
Bedensel Engellilere Uygun Tuvaletler Planlarken Diğer Dikkat Edilecek Hususlar:
Engelli tuvaletlerine giden koridorlar basamaksız, sandalyenin hareketine uygun olmalıdır.
Görme ya da işitme engelli bir insanın da tuvaletlerden yararlanmak isteyeceği düşünülerek tuvaletlere giden yol üzerinde yönlendirici dokunarak algılanan veya aydınlatma, tabela vb. gösterilen işaretler ve yönlendiriciler olmalıdır.
Engelli tuvaletlerinin zemin katlarda rampa ile ulaşılabilen yerlerde olmasına öncelik verilmelidir. Asansör olsa bile tuvalete gitmek isteyen insanın karşısına basamak çıkartmamak gerekir.
Mümkünse engelli tuvaletleri acil kaçış rotaları üzerinde olmamalıdır.
Kapılar hafif ve kolay açılmalı kapı kolları çocuklar için de uygun yükseklikte tutulmalıdır.
Tuvaletlerde acil durumda çekilecek alarm ipleri bulunmalıdır. İpler kişinin sadece oturdupunda değil yere de düştüğünde de uzanip çekebileceği uzunlukta tutulmalıdır. Bu alarmların çalıştığından emin olunmalı ve gerekli bakım düzenli olarak yapılmalıdır.
Engelli tuvaletlerinin kapıları sert ve birden kapanmamalı, acil bir durumda kilit devre dışarı kalmalı ve dışarıdan içeri ulaşılmalıdır.
Aynalar uygun yükseklikte olmalıdır. Mümkünse lavabo üstünden ayrı bir yerde bedeni gösterecek bir ayna olmalıdır.
Klozet kapağı varsa (ki umumi yerlerde çok da gerekli değildir) 90 dereceden daha geriye giderek açılabilmelidir.
Zemin kaygan olmamalı, hijyenik kolay temizlenen bir malzeme ile kaplı olmalıdır.
Tüm tuvalet ve banyolarda sivri köşelerden kaçınılmalıdır.
Evdeki bir banyoyu engelli ve yaşlılara uygun hale getirmek ya da en ideal durumda engelliler ve yaşlılar düşünülerek kapsayıcı bir tasarım yapmak için şunlara dikkat edilir.
Lavabo altlarına diz girecek bir yer ayırmak tekerlekli sandalyeler için gereklidir.
Tutunma kolları sonradan da olsa birçok banyoya yerleştirilebilir.
Her banyonun çok küçük tutulmaması gerektiğinde tekerlekli bir sandalyenin dönebilmesi önemlidir.
Küvetli banyolarda küvet kenarında ya da içinde oturma yeri olmalıdır. Aslında en ideali basamaksız, geniş yer süzgeçleri olan duşlardır. Duş içinde de açılıp kapanan bir oturma yeri olması gerekir. Bataryalar erişilebilecek yükseklikte tutulmalıdır.
Bir tasarımcının unutmaması gereken şey “engelli bir insanın yardım almadan işini görebileceği mekanlar yaratmaktır.” İnsanları başkalarına bağımlı kılmamak özgürlük ve mutluluk getirir. Mimarlık insanların hayatını kolaylaştırarak rahat ve mutlu etmelidir.
Yukarıda tekerlekli sandalye kullanımına uygun bir banyo görülmekte. Perde ile ayrılmış hem zemin bir duş alanı küvetten daha iyidir. Oturma yeri bu tür yerlerde düşünülmelidir.
Evlerde ya da fizik tedavi hastanelerinde olabilecek içine girilebilen kuvetler:
Engellilere uygun tuvaletlere değindikten sonra bir de çocuk engelliler olduğunu hatırlatmak isteriz. Engelli kullanımı için uygun tasarımlar, ölçüler ve erişimler göz önüne alınarak yapılmaktadır. Aynı şekilde çocuklar için boyut ve ölçülerde küçük değişiklikler yapılarak planlama yapılabilir. Örneğin uzanılacak tutunma çubuklarını, batarya ve tuvalet aksamlarını en yakın şekilde konumlandırmak engelli çocuk kullanımı için de olanak sağlar.
İster planlama ve tasarım konularında bir profesyonel ister bir kullanıcı olun elinizdeki imkanları toplumun her kesimi için düşünün ve talep edin. İyi tasarım kapsayıcı tasarımdır. Mimarlıkta kullanıcılar önemlidir. Toplumun kullanacağı bir bina yapılıyor ise her tür insana uygun donatılarla düşünülmelidir. Tasarımcı olarak mağdur durumdaki insanları, engellileri, yaşlıları, engelli çocukları ve her yaştan insanı düşünmek topluma karşı sorumluluğumuzdur.
KAYNAK
Konu çocuk tuvaletleri. Yazıda İsveçli bir firma diye bahsedilmiş, firmanın İkea olduğu reklam olur diye yazılmamış İkea’da çocuklar ve engelliler için tuvaletler var. Ülkemiz genç nüfusa sahip bir yer ve 0-9 yaş arasında 2010 adrese dayalı nüfus sayımına göre toplam 16 milyon çocuk yaşıyor. Bu sayı 73milyonluk Türkiye nüfusunun yaklaşık %25’i. Ancak son yıllarda engelliler için bir şeyler yapılmaya başlanmışken (çok geç olarak ve hala yetersiz) çocuklara yönelik uygulanan mimari standartlar ve bu konuda çıkarılmış yönetmelik ve uygulamalar yok denecek kadar az. Kaç tane alışveriş merkezinde çocuk tuvaleti var? Kaç tane hastanede çocuk tuvaleti var. Kamu yapılarında ve okullarda yeni yeni engelli tuvaletleri yapılıyor.
Çocuk tuvaletleri
Engelli Tuvaletleri ve Diğer “Engelli Engelleyicileri”
Türkiye’deki engelli vatandaşlarımızın sayısına TUİK verilerinde ulaşamadım. Farklı kaynaklarda 8.5 milyon engelli vatandaşımızın olduğunu okudum ama resmi verileri bulamadım. Şahsen bu konuda TUİK ‘in bir araştırma yapması ve veri sağlaması gerektiğini düşünüyorum. Yanlış anlaşılmasın, engelli insan sayısı 8.5 milyon değil daha düşük olsa da mutlaka ve mutlaka bir şeyler yapılması zorunludur. Demografik dağılım ve durum verileri başta belediyeler olmak üzere bu konuda eksikliği ve yaptırım gücü olan kurumlar için bir eylem planı için altlık ve öncelik sırası oluşturur.
Bizim bu yazıda verdiğimiz bilgiler yürüyeme konusunda zorluk çeken ya da yürüyümeyen bedensel engelli insanlarımızın topluma rahatlıkla katılması için yapılması gereken mimari uygulamalar ile ilgilidir. Zihinsel engelliler, görme engelliler vb. başka engelleri olan kişiler için yapılması gerekenlere başka yazılarda değineceğiz.
Bedensel engelliler için yapılan tuvaletler ve diğer mimari önlemler (yüksek kaldırımlar olmaması, kot farkı olan yerlerde rampaların yapılması, kamu yapılarında geniş koridor ve asansörler vb.) yaşlılar için de kolaylık sağlıyor. 60 yaşın üzerindeki birçok insanda diz problemleri görülüyor. Yüksek kaldırımlar ve rampası, asansörü olmayan merdivene mahkum edilen yerler, engellilerden, yaşlılara, sağlık problemi olanlardan bebek arabalı insanlara zorluk çıkartıyor.
Alttta mimari bir planlama yaparken başvurulabilecek engelli tuvaleti ölçü, şema ve planları bulunmakta. İlk olarak yaşlılara uygun, tekerlekli sandalye için düşünülmemiş bir WC plan örneği.
Tekerlekli sandalyeye uygun tuvaletler en ideal ve kapsayıcı engelli tuvaletleridir. Tutunma kolları bu tür tuvaletlerin olmazsa olmazlarıdır.
Bedensel Engellilere Uygun Tuvaletler Planlarken Diğer Dikkat Edilecek Hususlar:
Engelli tuvaletlerine giden koridorlar basamaksız, sandalyenin hareketine uygun olmalıdır.
Görme ya da işitme engelli bir insanın da tuvaletlerden yararlanmak isteyeceği düşünülerek tuvaletlere giden yol üzerinde yönlendirici dokunarak algılanan veya aydınlatma, tabela vb. gösterilen işaretler ve yönlendiriciler olmalıdır.
Engelli tuvaletlerinin zemin katlarda rampa ile ulaşılabilen yerlerde olmasına öncelik verilmelidir. Asansör olsa bile tuvalete gitmek isteyen insanın karşısına basamak çıkartmamak gerekir.
Mümkünse engelli tuvaletleri acil kaçış rotaları üzerinde olmamalıdır.
Kapılar hafif ve kolay açılmalı kapı kolları çocuklar için de uygun yükseklikte tutulmalıdır.
Tuvaletlerde acil durumda çekilecek alarm ipleri bulunmalıdır. İpler kişinin sadece oturdupunda değil yere de düştüğünde de uzanip çekebileceği uzunlukta tutulmalıdır. Bu alarmların çalıştığından emin olunmalı ve gerekli bakım düzenli olarak yapılmalıdır.
Engelli tuvaletlerinin kapıları sert ve birden kapanmamalı, acil bir durumda kilit devre dışarı kalmalı ve dışarıdan içeri ulaşılmalıdır.
Aynalar uygun yükseklikte olmalıdır. Mümkünse lavabo üstünden ayrı bir yerde bedeni gösterecek bir ayna olmalıdır.
Klozet kapağı varsa (ki umumi yerlerde çok da gerekli değildir) 90 dereceden daha geriye giderek açılabilmelidir.
Zemin kaygan olmamalı, hijyenik kolay temizlenen bir malzeme ile kaplı olmalıdır.
Tüm tuvalet ve banyolarda sivri köşelerden kaçınılmalıdır.
Evdeki bir banyoyu engelli ve yaşlılara uygun hale getirmek ya da en ideal durumda engelliler ve yaşlılar düşünülerek kapsayıcı bir tasarım yapmak için şunlara dikkat edilir.
Lavabo altlarına diz girecek bir yer ayırmak tekerlekli sandalyeler için gereklidir.
Tutunma kolları sonradan da olsa birçok banyoya yerleştirilebilir.
Her banyonun çok küçük tutulmaması gerektiğinde tekerlekli bir sandalyenin dönebilmesi önemlidir.
Küvetli banyolarda küvet kenarında ya da içinde oturma yeri olmalıdır. Aslında en ideali basamaksız, geniş yer süzgeçleri olan duşlardır. Duş içinde de açılıp kapanan bir oturma yeri olması gerekir. Bataryalar erişilebilecek yükseklikte tutulmalıdır.
Bir tasarımcının unutmaması gereken şey “engelli bir insanın yardım almadan işini görebileceği mekanlar yaratmaktır.” İnsanları başkalarına bağımlı kılmamak özgürlük ve mutluluk getirir. Mimarlık insanların hayatını kolaylaştırarak rahat ve mutlu etmelidir.
Yukarıda tekerlekli sandalye kullanımına uygun bir banyo görülmekte. Perde ile ayrılmış hem zemin bir duş alanı küvetten daha iyidir. Oturma yeri bu tür yerlerde düşünülmelidir.
Evlerde ya da fizik tedavi hastanelerinde olabilecek içine girilebilen kuvetler:
Engellilere uygun tuvaletlere değindikten sonra bir de çocuk engelliler olduğunu hatırlatmak isteriz. Engelli kullanımı için uygun tasarımlar, ölçüler ve erişimler göz önüne alınarak yapılmaktadır. Aynı şekilde çocuklar için boyut ve ölçülerde küçük değişiklikler yapılarak planlama yapılabilir. Örneğin uzanılacak tutunma çubuklarını, batarya ve tuvalet aksamlarını en yakın şekilde konumlandırmak engelli çocuk kullanımı için de olanak sağlar.
İster planlama ve tasarım konularında bir profesyonel ister bir kullanıcı olun elinizdeki imkanları toplumun her kesimi için düşünün ve talep edin. İyi tasarım kapsayıcı tasarımdır. Mimarlıkta kullanıcılar önemlidir. Toplumun kullanacağı bir bina yapılıyor ise her tür insana uygun donatılarla düşünülmelidir. Tasarımcı olarak mağdur durumdaki insanları, engellileri, yaşlıları, engelli çocukları ve her yaştan insanı düşünmek topluma karşı sorumluluğumuzdur.
KAYNAK
