• Engellilik: Bir bozukluk yâda özür nedeni ile yaş, cinsiyet, sosyal ve kültürel faktörlere bağlı olarak kişiden beklenen rollerin kısıtlanması ya da yerine getirilmemesi halidir. Veya kişinin fiziksel yahut psikolojik yeterliliklerinin sağlıklı bireylere oranla eksik olması ya da hiç olmaması.
Bedensel Engelliğin Tanımı, Çeşitleri ve Nedenleri
Bedensel engel kavramının tanımını açıklamaya yönelik çok farklı görüşler vardır. Kleinberg (1982) bedenin harekete ilişkin yapılarında özellikle iskelet, eklemler, kas ve bağ doku, kıkırdak gibi diğer destek yapılarda meydana gelen bozukluklar olarak tanımlamaktadır. Betmann (1978) bedensel engelliliği “doğumda yada büyüme süreci içinde (1-18) yaşlar arasında yada aktif meslek yaşamı boyunca (19-70) yaşlar arasında gelişen kas-iskelet sisteminin anatomik veya fonksiyonel anormalliklerini kapsar” şeklinde tanımlamıştır. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) tanımına göre; Engellilik (handicap) bir bozukluk veya özür nedeniyle yaş, cinsiyet, sosyal ve kültürel faktörlere bağlı olarak kişiden beklenen rollerin kısıtlanması ya da yerine getirilmemesi halidir. Bozukluk ya da özre rağmen birey toplumla sosyo-ekonomik ve çevresel açıdan bütünleşebiliyor, yaşamdaki rollerini yerine getirebiliyorsa engelli değildir. Engel durumundan bahsedebilmek için bazı aktivitelerin yapılamamasının kişinin ev, iş ve sosyal yaşamın gereği olan rollerini yerine getirmesinin ne ölçüde etkilediğinin bilinmesi önemlidir.
Yukarıdaki tanımlardan da açıkça görülebileceği gibi bedensel engel bedenin harekete ilişkin işlevleri yerine getirmesini engellemektedir. Bu nedenle de bedensel engel çoğu kez ortopedik özür, bedensel özür, bedensel yetersizlik gibi başlıkların altında yer almaktadır. Özellikle de eğitsel düzenlemeler söz konusu olduğunda ortopedik özürle bedensel engel özdeş tutulmaktadır.
Bettmann (1978) ortopedik bozuklukları, doğumsal, 4-12 yaşları arasındaki ortopedik gelişim bozuklukları ve diğer kırıklar-hastalıklar olarak üç grup içinde ele almaktadır .
a) Doğumsal Ortopedik Bozukluklar
1. Doğumsal kalça çıkığı
2. Çarpık ayak
3. Doğum kazaları
4. Omurga eğrilikleri (skolyos)
5. Diğer ortopedik bozukluklar (Boyun eğriliği, doğumsal düztabanlık, çarpık bacak, düşük ayak vb.)
b) 4-12 Yaşlar Arasındaki Ortopedik Gelişim Bozuklukları
1. Epifiz kayması: Kalça kemiğinin başındaki kıkırdak kısmının yerinden kayması ile oluşur kişide bacak ağrısı ve hareket kısıtlılığına yol açar kayan kısmın çivilerle yerine tespitiyle tedavi edilir
2. Legg – Calve – Perthe Hastalığı
c) Sık Görülen Kırıklar Ve Hastalıklar
1. Köprücük kemiği, kaburga kemiği, üst kol kemiği kırıkları
2. El- bilek kemiği kırıkları,
3. Boyun kırıkları
4. Omurga, kalça kemiği kırıkları
5. Ekstremite kırıkları
6. Kemik erimesi
7. Paget’s hastalığı
Çeşitleri: Engel çeşitleri; bedensel, işitsel, görme, zihinsel, down sendromu, otizm, retit sendromu başlıkları altında ifade edilmektedir
Nedenleri: Bedensel engelliliğin nedenleri arasında sayabileceğimiz faktörler şunlardır. Akraba evliliği, çocuk felci, doğal afetler, trafik kazaları, iş kazaları, doğum hataları, terör, çocuklukta geçirilen viral hastalıklar, doğum öncesi annenin geçirdiği hastalıklar anne-babanın alkol ya da uyuşturucu bağımlılığı, genetik bozukluklar, doğum öncesi bebeğin radyasyon alması yukarıdaki faktörlerden ötürü çocuğun bedensel yetersizliği onun tüm hayatını olumsuz etkileyebilir.
Bedensel Engelliğin Tanımı, Çeşitleri ve Nedenleri
Bedensel engel kavramının tanımını açıklamaya yönelik çok farklı görüşler vardır. Kleinberg (1982) bedenin harekete ilişkin yapılarında özellikle iskelet, eklemler, kas ve bağ doku, kıkırdak gibi diğer destek yapılarda meydana gelen bozukluklar olarak tanımlamaktadır. Betmann (1978) bedensel engelliliği “doğumda yada büyüme süreci içinde (1-18) yaşlar arasında yada aktif meslek yaşamı boyunca (19-70) yaşlar arasında gelişen kas-iskelet sisteminin anatomik veya fonksiyonel anormalliklerini kapsar” şeklinde tanımlamıştır. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) tanımına göre; Engellilik (handicap) bir bozukluk veya özür nedeniyle yaş, cinsiyet, sosyal ve kültürel faktörlere bağlı olarak kişiden beklenen rollerin kısıtlanması ya da yerine getirilmemesi halidir. Bozukluk ya da özre rağmen birey toplumla sosyo-ekonomik ve çevresel açıdan bütünleşebiliyor, yaşamdaki rollerini yerine getirebiliyorsa engelli değildir. Engel durumundan bahsedebilmek için bazı aktivitelerin yapılamamasının kişinin ev, iş ve sosyal yaşamın gereği olan rollerini yerine getirmesinin ne ölçüde etkilediğinin bilinmesi önemlidir.
Yukarıdaki tanımlardan da açıkça görülebileceği gibi bedensel engel bedenin harekete ilişkin işlevleri yerine getirmesini engellemektedir. Bu nedenle de bedensel engel çoğu kez ortopedik özür, bedensel özür, bedensel yetersizlik gibi başlıkların altında yer almaktadır. Özellikle de eğitsel düzenlemeler söz konusu olduğunda ortopedik özürle bedensel engel özdeş tutulmaktadır.
Bettmann (1978) ortopedik bozuklukları, doğumsal, 4-12 yaşları arasındaki ortopedik gelişim bozuklukları ve diğer kırıklar-hastalıklar olarak üç grup içinde ele almaktadır .
a) Doğumsal Ortopedik Bozukluklar
1. Doğumsal kalça çıkığı
2. Çarpık ayak
3. Doğum kazaları
4. Omurga eğrilikleri (skolyos)
5. Diğer ortopedik bozukluklar (Boyun eğriliği, doğumsal düztabanlık, çarpık bacak, düşük ayak vb.)
b) 4-12 Yaşlar Arasındaki Ortopedik Gelişim Bozuklukları
1. Epifiz kayması: Kalça kemiğinin başındaki kıkırdak kısmının yerinden kayması ile oluşur kişide bacak ağrısı ve hareket kısıtlılığına yol açar kayan kısmın çivilerle yerine tespitiyle tedavi edilir
2. Legg – Calve – Perthe Hastalığı
c) Sık Görülen Kırıklar Ve Hastalıklar
1. Köprücük kemiği, kaburga kemiği, üst kol kemiği kırıkları
2. El- bilek kemiği kırıkları,
3. Boyun kırıkları
4. Omurga, kalça kemiği kırıkları
5. Ekstremite kırıkları
6. Kemik erimesi
7. Paget’s hastalığı
Çeşitleri: Engel çeşitleri; bedensel, işitsel, görme, zihinsel, down sendromu, otizm, retit sendromu başlıkları altında ifade edilmektedir
Nedenleri: Bedensel engelliliğin nedenleri arasında sayabileceğimiz faktörler şunlardır. Akraba evliliği, çocuk felci, doğal afetler, trafik kazaları, iş kazaları, doğum hataları, terör, çocuklukta geçirilen viral hastalıklar, doğum öncesi annenin geçirdiği hastalıklar anne-babanın alkol ya da uyuşturucu bağımlılığı, genetik bozukluklar, doğum öncesi bebeğin radyasyon alması yukarıdaki faktörlerden ötürü çocuğun bedensel yetersizliği onun tüm hayatını olumsuz etkileyebilir.
