F
Fırtına
Guest
Cinsellik, engellilerin büyük sorunları arasında yer alıyor. Ancak maalesef görmezden geliniyor. Aileler çaresiz ve bilinçsiz. Ne yapacaklarını, kime başvuracaklarını bilmiyorlar. İşte bu nedenle Türkiye'de bir ilk başlatıldı. Uzmanlardan oluşan ekip, il il dolaşıp, engellilere ve ailelerine cinsel sağlık ve üreme dersleri verecek.
“Aileler ne yapacaklarını bilmiyorlar ‘Ben bu çocukla ne yapacağım’ diye feryat ediyorlar. Çünkü bazılarının çocukları aşırı ve bilinçsiz bir şekilde cinselliğe endekslenmiş” diyor Nurgen Eryavuz. 29 yaşında zihinsel engelli bir oğlu var Nurgen Hanım’ın. Dört yaşında, oğlu Serkan’a zeka geriliği tanısı konduğundan beri oğlunun eğitimi için elinden geleni yapan Nurgen Hanım, şu an Serkan’ı topluma kazandırmış olmanın mutluluğunu yaşıyor. Serkan, eğitim sayesinde İstanbul Bakırköy Belediyesi’nde çalışıyor. Hayatından çok memnun.
Aynı zamanda Bakırköy Zihinsel Engelliler Eğitim Derneği Başkanı olan Nurgen Eryavuz, bugünlere mücadele ederek geldiklerini anlatıyor. Oğlunun özellikle de ergenlik çağında cinsellikle ilgili sıkıntılar yaşadığını anlatan Nurgen Hanım, bu dönemi de eğitimle, bilinçli ve rahat bir şekilde atlattıklarını anlatıyor.
Nurgen Eryavuz, Türkiye’de engelli çocuğunun cinsel sorunlarıyla mücadele etmiş olan binlerce anneden sadece biri. Ancak o, konuyla ilgili uzmanlara da danışarak pek çok ailenin aksine, bu sorunu bilinçli bir şekilde aşmış durumda. Maalesef ülkemizde pek çok aile, cinsel sağlık ve üreme sağlığı konusunda engelli çocuklarına ne öğreteceklerini bilmiyor. Çoğu ise çözümü, elini toplum içinde pantolonunun içine sokan çocuğunu cezalandırmakta, hatta ona şiddet uygulamakta buluyor. Kimisi ise çözümü, çocuğunu bir an önce evlendirmekte bulurken, kimisi de düzenli olarak oğluna ‘bir kadın’ tutmayı çözüm olarak görüyor.
İşte bütün bu sorunlara gerçek çözüm üretmek, çaresiz ailelere yol göstermek, konuyla ilgili bilimsel verilere ve istatistiklere sahip olmak için bir grup bilim adamı yola çıktı. Ülke çapında yeni başlatılan bu kapsamlı projenin adı ise ‘Zorlananlar (Engelliler) İçin Cinsel Sağlık/Üreme Sağlığı Projesi’ (ZOR-CSÜS). Bu, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen, Türkiye Sağlık Bakanlığı ve Türkiye Üreme Sağlığı Programı kapsamında da desteklenen bir proje. Projeyi ise Türkiye Özürlüler Eğitim ve Dayanışma Vakfı (ÖZEV), Bilimsel ve Teknik Araştırma Vakfı (BİTAV) ile Türkiye Aile Planlaması Derneği (TAPD) yürütüyor.
Aileler ve engelliler eğitilecek
Engelliler İçin Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Projesi Koordinatörü Şükrüye Kozan, böyle bir projenin Türkiye’de bir ilk olduğunu, bu konunun bugüne kadar hiç bu kadar kapsamlı bir şekilde ele alınmadığını anlatıyor “Cinsel sağlık ve üreme sağlığı, engellilerin en önemli sorunlarından biri. İnsanların bu sorunlarını çözmekte onlara yardımcı olmak, yol göstermek, bilgilendirmek için bu projeyi başlattık.
Ayrıca amacımız sağlık hizmetlerinde erişimi artırmak, aile ve toplumu bilgilendirmek, cinsel sağlık ve üreme sağlığı konusunda hizmetlerin kalitesinin artırılmasına katkı sağlamak, karar vericilerin daha fazla bilgi sahibi olmalarını sağlamak, kırsal ve kentsel alanlar arasındaki farklılıkları azaltmak ve engellilerle ilgili sosyal bilinci artırmak. Her yaş, cinsiyet, sosyal statüde olan engellileri, dolaylı olarak bu insanların ailelerini, arkadaşlarını, işverenlerini kapsıyor bu proje. Zihinsel, ortopedik, görme, işitme engelli başta olmak üzere bütün engel gruplarına hitap edeceğiz...”
Peki proje kapsamında neler yapılacak? Şükrüye Kozan burada üç temel aktiviteden söz ediyor. İlk olarak engelliler için görsel ve işitsel materyaller hazırlanacak. 20 farklı konuda hazırlanacak, cinsel sağlık ve üreme sağlığıyla ilgili bilimsel bilgiler içerecek olan CD-Rom’lar ailelere dağıtılacak. İkincisi, bölgesel eğitim aktiviteleri, paneller, toplantılar düzenlenecek. Bu eğitim seminerleri ise çevre illerin de katılacağı toplam altı farklı bölgede gerçekleştirilecek. Engellilerin ve ailelerinin katılacağı bu seminerlerde sağlık uzmanları ve bu alanda çalışan eğitimciler bilgi verecek.
Şükrüye Kozan “Projenin üçüncü ayağı ise alan araştırması ve değerlendirilmesi olacak. Bugüne kadar bu konuda yeterli alan araştırması yapılmadı. Burada özellikle zihinsel engellilere odaklanacağız. Zihinsel engellilerin cinsel sağlık ve üreme sağlığıyla ilgili davranışlarında bilinmeyenler sorgulanacak ve analiz edilecek. Bilimsel bir araştırma yapılacak ve bilimsel veriler, istatistikler elde edeceğiz” diyor.
“Çocuğunuza şiddet uygulamayın”
Engelliler ve cinsellik, bugüne kadar hep örtbas edilmiş, pek gün ışığına çıkarılmamış bir konuydu. Fakat uzmanlar, bunun değişmesi için kolları sıvadılar. Zihinsel Engelliler Eğitim Derneği Başkanı, aynı zamanda da bir engelli annesi Nurgen Eryavuz da derneklerine pek çok ailenin bu konuyla ilgili başvurduklarını söylüyor. Onlara cinsellikle ilgili duyguların çok doğal karşılanması gerektiğini anlatan Nurgen Hanım, annelere şu önerilerde bulunuyor;
“Bazı çocuklar ısrarla bu konu üzerinde duruyorlar. Çünkü olayın bilincinde değiller. Ben de çocuğumun özellikle ergenlik çağında sıkıntı yaşadım. Cerrahpaşa’da bir doktora götürdüm. Çocuğum cinsellik konusuna endekslendiğini fark ettiğimde onu sokağa çıkarıyordum, gezdiriyordum, dikkatini hemen başka bir yere çekiyordum. Bu seçtiğim yolun da uygun bir davranış olduğunu söyledi bana doktor. Herhangi bir ilaç vermedi. Aileler çocuklarıyla ilgilenmeli, çocuğu hep kontrol altında tutmalılar. Ama kesinlikle ceza vererek ya da onu ikaz ederek değil. Ben böyle davranarak daha rahat bir dönem geçirdim. Bir uzmana danışmak şart. Bu, zor bir dönem ama aşılabilir. Bire bir iletişim çok önemli. Doğru iletişim kurduğunuzda onlar da sizi anlıyor...”
Nurgen Hanım, toplumun çok bilinçsiz olduğunu söylüyor. Bir keresinde bir adamın oğlu Serkan’a “Git şu kızı öp, sana kalem vereceğim” dediğini duyduğunu anlatan Nurgen Hanım “Anında müdahale ettim ve adam çok utandı. İnsanlar maalesef engelli çocukları bir eğlence kaynağı olarak görebiliyor. Ben çocuğuma çok iyi terbiye verdim. Ama toplum böyle davranırsa, benim eğitimim ne işe yarar” diyor.
Zihinsel Özürlüler Federasyonu Yönetim Kurulu Üyesi ve Teşkilatlanma Sekreteri Bilal Kızartıcı da aynı sorunları yaşadığından söz ediyor bize. 20 yaşında otistik bir oğlu olduğunu anlatan Kızartıcı, oğlunun cinsellikle ilgili duyguları aşırı derecede yaşadığını söylüyor “Oğlum Yunus Emre, otistik olduğu için konuşmuyor ama algılaması fena değil. Oğlumun 12-13 yaşındayken cinsel konulara ilgi duyduğunu ve elini sürekli pantolonunun içine soktuğunu görünce, ilk başta kemer olayına başvurduk. Evde beli lastikli giysiler giydiriyorduk ama dışarı çıkarken kemerli pantolonlar giydirdik. Sokakta bunun yapılmaması gerektiğini anlatmaya çalıştık ona. Sonuç olarak başarılı olduk. Okulda da rehberler, öğretmenler yardımcı oldu.
Şu an artık toplum içinde bu olumsuzluğu yaşamıyoruz. Anne-babalar bu sorunu önemsemeli ve önlem almalılar. Aksi takdirde aşırı düşkünlük oluyor ve toplum içinde de örneğin elini pantolonun içine sokabiliyor çocuk. Bu da dışlanmasına, toplum içinde yer alamamasına yol açıyor. İlk başlarda müdahale ederseniz yanlış davranış kalıpları oluşmamış oluyor. Ben psikoloji eğitimi gördüğüm için bu konuya hakimim. Cinsellikle ilgili sorunlar engellileri çok yakından ilgilendiriyor. Bu konuda aile eğitimlerini başlatmış uzmanlar var ülkemizde. Aile eğitimi çok önemli çünkü. Uzmanlar, cinselliğin doğal bir dürtü olduğunu, engellenmemesi gerektiğini, engellendiğinde ise ruhsal sorunların artacağını söylüyor”
YÖNTEMLER
Kendisi de bir engelli annesi olan Zihinsel Engelliler Derneği Başkanı Nurgen Eryavuz, çocuğunun cinselliğe çok yoğunlaştığını fark ettiğinde, dikkatini başka yöne çekecek yöntemler uyguladığını anlatıyor.
Cinselliğe aşırı odaklanmış çocukların ailelerine öneriler.
Çocuğunuz sık sık cinsel organına dokunmak istiyorsa, o dönemlerde onun dikkatini başka yönlere kaydırmaya çalışın. Gezin, birlikte kitap okuyun, spor yapın vs.
Zaman zaman gözetiminiz altında yalnız kalmasına ve cinsel organına dokunmasına izin verin. Aşırıya kaçarsa önlem alın.
Asla çocuğunuza şiddet uygulamayın, onu azarlamayın. Cinsel isteğin doğal bir dürtü olduğunu unutmayın.
Cinsel gücü artırıcı, enerji verici yiyecek ve içeceklerden uzak durun.
Toplum içinde de ‘elini pantolonuna’ sokmaması için ona bir ‘mahremiyet’ duygusu kazandırmaya çalışın. Sabırla ve konuşarak.
Çocuğunuz sadece cinselliğe odaklandıysa mutlaka bir uzmana başvurun. Doktor önerisiyle, gerekirse ilaç kullanın.
Uzman görüşü
Prof. Dr. Şafak Karamehmetoğlu - İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Öğretim Üyesi.
“Cinsel sorunların çözümü var”
Aileler, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı’na başvurabilecekleri gibi, Cinsel Fonksiyon Bozuklukları Merkezimize de başvurabilirler. Ürolog Prof. Dr. Bülent Alıcı’yla birlikte çalıştığımız merkezde ailelere yardımcı olmaya çalışıyoruz. Bu sorun hiç yokmuş gibi davranılıyor. Biz bu konuyu ailelere açıyoruz ama yine de maalesef bizimle bu konuda işbirliği yapmıyorlar. Aileler engelli çocuklarını sakladıkları gibi, bu konuyu da saklıyor. Bunun daha açık olarak konuşulması, tartışılması, eğitiminin yapılması ve bizlere başvurmaları gerekiyor. Bu konu, buzdağının görünmeyen bölümü olarak aşağıda duruyor.
Özellikle beyin ve omurilik felcinde, bu sorun çok ön planda oluyor. Bu grup insanlar ağır engelli grubuna giriyor, ancak cinsellik ya da cinsel istek hiçbir zaman ortadan kalkmıyor. Oysa engellilerin de bir cinsel hayatı olabilir. Gerekirse ilaçlarla, gerekirse cihazlarla onlara yardımcı olabiliyoruz. Aile eğitiliyor, partner eğitiliyor ve tamamen normal olmasa da mümkün olduğu kadar iyileştirme yapılıp normale yaklaştırılıyor cinsel fonksiyonlar. Bu sorunların da çözümü var. Yeter ki hasta bizden o yardımı istesin.
Tempo
“Aileler ne yapacaklarını bilmiyorlar ‘Ben bu çocukla ne yapacağım’ diye feryat ediyorlar. Çünkü bazılarının çocukları aşırı ve bilinçsiz bir şekilde cinselliğe endekslenmiş” diyor Nurgen Eryavuz. 29 yaşında zihinsel engelli bir oğlu var Nurgen Hanım’ın. Dört yaşında, oğlu Serkan’a zeka geriliği tanısı konduğundan beri oğlunun eğitimi için elinden geleni yapan Nurgen Hanım, şu an Serkan’ı topluma kazandırmış olmanın mutluluğunu yaşıyor. Serkan, eğitim sayesinde İstanbul Bakırköy Belediyesi’nde çalışıyor. Hayatından çok memnun.
Aynı zamanda Bakırköy Zihinsel Engelliler Eğitim Derneği Başkanı olan Nurgen Eryavuz, bugünlere mücadele ederek geldiklerini anlatıyor. Oğlunun özellikle de ergenlik çağında cinsellikle ilgili sıkıntılar yaşadığını anlatan Nurgen Hanım, bu dönemi de eğitimle, bilinçli ve rahat bir şekilde atlattıklarını anlatıyor.
Nurgen Eryavuz, Türkiye’de engelli çocuğunun cinsel sorunlarıyla mücadele etmiş olan binlerce anneden sadece biri. Ancak o, konuyla ilgili uzmanlara da danışarak pek çok ailenin aksine, bu sorunu bilinçli bir şekilde aşmış durumda. Maalesef ülkemizde pek çok aile, cinsel sağlık ve üreme sağlığı konusunda engelli çocuklarına ne öğreteceklerini bilmiyor. Çoğu ise çözümü, elini toplum içinde pantolonunun içine sokan çocuğunu cezalandırmakta, hatta ona şiddet uygulamakta buluyor. Kimisi ise çözümü, çocuğunu bir an önce evlendirmekte bulurken, kimisi de düzenli olarak oğluna ‘bir kadın’ tutmayı çözüm olarak görüyor.
İşte bütün bu sorunlara gerçek çözüm üretmek, çaresiz ailelere yol göstermek, konuyla ilgili bilimsel verilere ve istatistiklere sahip olmak için bir grup bilim adamı yola çıktı. Ülke çapında yeni başlatılan bu kapsamlı projenin adı ise ‘Zorlananlar (Engelliler) İçin Cinsel Sağlık/Üreme Sağlığı Projesi’ (ZOR-CSÜS). Bu, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen, Türkiye Sağlık Bakanlığı ve Türkiye Üreme Sağlığı Programı kapsamında da desteklenen bir proje. Projeyi ise Türkiye Özürlüler Eğitim ve Dayanışma Vakfı (ÖZEV), Bilimsel ve Teknik Araştırma Vakfı (BİTAV) ile Türkiye Aile Planlaması Derneği (TAPD) yürütüyor.
Aileler ve engelliler eğitilecek
Engelliler İçin Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Projesi Koordinatörü Şükrüye Kozan, böyle bir projenin Türkiye’de bir ilk olduğunu, bu konunun bugüne kadar hiç bu kadar kapsamlı bir şekilde ele alınmadığını anlatıyor “Cinsel sağlık ve üreme sağlığı, engellilerin en önemli sorunlarından biri. İnsanların bu sorunlarını çözmekte onlara yardımcı olmak, yol göstermek, bilgilendirmek için bu projeyi başlattık.
Ayrıca amacımız sağlık hizmetlerinde erişimi artırmak, aile ve toplumu bilgilendirmek, cinsel sağlık ve üreme sağlığı konusunda hizmetlerin kalitesinin artırılmasına katkı sağlamak, karar vericilerin daha fazla bilgi sahibi olmalarını sağlamak, kırsal ve kentsel alanlar arasındaki farklılıkları azaltmak ve engellilerle ilgili sosyal bilinci artırmak. Her yaş, cinsiyet, sosyal statüde olan engellileri, dolaylı olarak bu insanların ailelerini, arkadaşlarını, işverenlerini kapsıyor bu proje. Zihinsel, ortopedik, görme, işitme engelli başta olmak üzere bütün engel gruplarına hitap edeceğiz...”
Peki proje kapsamında neler yapılacak? Şükrüye Kozan burada üç temel aktiviteden söz ediyor. İlk olarak engelliler için görsel ve işitsel materyaller hazırlanacak. 20 farklı konuda hazırlanacak, cinsel sağlık ve üreme sağlığıyla ilgili bilimsel bilgiler içerecek olan CD-Rom’lar ailelere dağıtılacak. İkincisi, bölgesel eğitim aktiviteleri, paneller, toplantılar düzenlenecek. Bu eğitim seminerleri ise çevre illerin de katılacağı toplam altı farklı bölgede gerçekleştirilecek. Engellilerin ve ailelerinin katılacağı bu seminerlerde sağlık uzmanları ve bu alanda çalışan eğitimciler bilgi verecek.
Şükrüye Kozan “Projenin üçüncü ayağı ise alan araştırması ve değerlendirilmesi olacak. Bugüne kadar bu konuda yeterli alan araştırması yapılmadı. Burada özellikle zihinsel engellilere odaklanacağız. Zihinsel engellilerin cinsel sağlık ve üreme sağlığıyla ilgili davranışlarında bilinmeyenler sorgulanacak ve analiz edilecek. Bilimsel bir araştırma yapılacak ve bilimsel veriler, istatistikler elde edeceğiz” diyor.
“Çocuğunuza şiddet uygulamayın”
Engelliler ve cinsellik, bugüne kadar hep örtbas edilmiş, pek gün ışığına çıkarılmamış bir konuydu. Fakat uzmanlar, bunun değişmesi için kolları sıvadılar. Zihinsel Engelliler Eğitim Derneği Başkanı, aynı zamanda da bir engelli annesi Nurgen Eryavuz da derneklerine pek çok ailenin bu konuyla ilgili başvurduklarını söylüyor. Onlara cinsellikle ilgili duyguların çok doğal karşılanması gerektiğini anlatan Nurgen Hanım, annelere şu önerilerde bulunuyor;
“Bazı çocuklar ısrarla bu konu üzerinde duruyorlar. Çünkü olayın bilincinde değiller. Ben de çocuğumun özellikle ergenlik çağında sıkıntı yaşadım. Cerrahpaşa’da bir doktora götürdüm. Çocuğum cinsellik konusuna endekslendiğini fark ettiğimde onu sokağa çıkarıyordum, gezdiriyordum, dikkatini hemen başka bir yere çekiyordum. Bu seçtiğim yolun da uygun bir davranış olduğunu söyledi bana doktor. Herhangi bir ilaç vermedi. Aileler çocuklarıyla ilgilenmeli, çocuğu hep kontrol altında tutmalılar. Ama kesinlikle ceza vererek ya da onu ikaz ederek değil. Ben böyle davranarak daha rahat bir dönem geçirdim. Bir uzmana danışmak şart. Bu, zor bir dönem ama aşılabilir. Bire bir iletişim çok önemli. Doğru iletişim kurduğunuzda onlar da sizi anlıyor...”
Nurgen Hanım, toplumun çok bilinçsiz olduğunu söylüyor. Bir keresinde bir adamın oğlu Serkan’a “Git şu kızı öp, sana kalem vereceğim” dediğini duyduğunu anlatan Nurgen Hanım “Anında müdahale ettim ve adam çok utandı. İnsanlar maalesef engelli çocukları bir eğlence kaynağı olarak görebiliyor. Ben çocuğuma çok iyi terbiye verdim. Ama toplum böyle davranırsa, benim eğitimim ne işe yarar” diyor.
Zihinsel Özürlüler Federasyonu Yönetim Kurulu Üyesi ve Teşkilatlanma Sekreteri Bilal Kızartıcı da aynı sorunları yaşadığından söz ediyor bize. 20 yaşında otistik bir oğlu olduğunu anlatan Kızartıcı, oğlunun cinsellikle ilgili duyguları aşırı derecede yaşadığını söylüyor “Oğlum Yunus Emre, otistik olduğu için konuşmuyor ama algılaması fena değil. Oğlumun 12-13 yaşındayken cinsel konulara ilgi duyduğunu ve elini sürekli pantolonunun içine soktuğunu görünce, ilk başta kemer olayına başvurduk. Evde beli lastikli giysiler giydiriyorduk ama dışarı çıkarken kemerli pantolonlar giydirdik. Sokakta bunun yapılmaması gerektiğini anlatmaya çalıştık ona. Sonuç olarak başarılı olduk. Okulda da rehberler, öğretmenler yardımcı oldu.
Şu an artık toplum içinde bu olumsuzluğu yaşamıyoruz. Anne-babalar bu sorunu önemsemeli ve önlem almalılar. Aksi takdirde aşırı düşkünlük oluyor ve toplum içinde de örneğin elini pantolonun içine sokabiliyor çocuk. Bu da dışlanmasına, toplum içinde yer alamamasına yol açıyor. İlk başlarda müdahale ederseniz yanlış davranış kalıpları oluşmamış oluyor. Ben psikoloji eğitimi gördüğüm için bu konuya hakimim. Cinsellikle ilgili sorunlar engellileri çok yakından ilgilendiriyor. Bu konuda aile eğitimlerini başlatmış uzmanlar var ülkemizde. Aile eğitimi çok önemli çünkü. Uzmanlar, cinselliğin doğal bir dürtü olduğunu, engellenmemesi gerektiğini, engellendiğinde ise ruhsal sorunların artacağını söylüyor”
YÖNTEMLER
Kendisi de bir engelli annesi olan Zihinsel Engelliler Derneği Başkanı Nurgen Eryavuz, çocuğunun cinselliğe çok yoğunlaştığını fark ettiğinde, dikkatini başka yöne çekecek yöntemler uyguladığını anlatıyor.
Cinselliğe aşırı odaklanmış çocukların ailelerine öneriler.
Çocuğunuz sık sık cinsel organına dokunmak istiyorsa, o dönemlerde onun dikkatini başka yönlere kaydırmaya çalışın. Gezin, birlikte kitap okuyun, spor yapın vs.
Zaman zaman gözetiminiz altında yalnız kalmasına ve cinsel organına dokunmasına izin verin. Aşırıya kaçarsa önlem alın.
Asla çocuğunuza şiddet uygulamayın, onu azarlamayın. Cinsel isteğin doğal bir dürtü olduğunu unutmayın.
Cinsel gücü artırıcı, enerji verici yiyecek ve içeceklerden uzak durun.
Toplum içinde de ‘elini pantolonuna’ sokmaması için ona bir ‘mahremiyet’ duygusu kazandırmaya çalışın. Sabırla ve konuşarak.
Çocuğunuz sadece cinselliğe odaklandıysa mutlaka bir uzmana başvurun. Doktor önerisiyle, gerekirse ilaç kullanın.
Uzman görüşü
Prof. Dr. Şafak Karamehmetoğlu - İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Öğretim Üyesi.
“Cinsel sorunların çözümü var”
Aileler, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı’na başvurabilecekleri gibi, Cinsel Fonksiyon Bozuklukları Merkezimize de başvurabilirler. Ürolog Prof. Dr. Bülent Alıcı’yla birlikte çalıştığımız merkezde ailelere yardımcı olmaya çalışıyoruz. Bu sorun hiç yokmuş gibi davranılıyor. Biz bu konuyu ailelere açıyoruz ama yine de maalesef bizimle bu konuda işbirliği yapmıyorlar. Aileler engelli çocuklarını sakladıkları gibi, bu konuyu da saklıyor. Bunun daha açık olarak konuşulması, tartışılması, eğitiminin yapılması ve bizlere başvurmaları gerekiyor. Bu konu, buzdağının görünmeyen bölümü olarak aşağıda duruyor.
Özellikle beyin ve omurilik felcinde, bu sorun çok ön planda oluyor. Bu grup insanlar ağır engelli grubuna giriyor, ancak cinsellik ya da cinsel istek hiçbir zaman ortadan kalkmıyor. Oysa engellilerin de bir cinsel hayatı olabilir. Gerekirse ilaçlarla, gerekirse cihazlarla onlara yardımcı olabiliyoruz. Aile eğitiliyor, partner eğitiliyor ve tamamen normal olmasa da mümkün olduğu kadar iyileştirme yapılıp normale yaklaştırılıyor cinsel fonksiyonlar. Bu sorunların da çözümü var. Yeter ki hasta bizden o yardımı istesin.
Tempo
