Demir eksikliği zekâ geriliği nedeni

Huzursuzluk, iştahsızlık, çok uyuma, halsizlik ve çabuk yorulma… Bunlar bebeklerde ve çocuklarda görülen demir eksikliğinin en önemli belirtileri arasında.

Pek çok hastalığa işaret eden demir eksikliği, zekâ geriliğinin de nedenleri arasında gösteriliyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Aslı Toros, anne sütüyle beslenemeyen bebeklerde demir eksikliği görülebildiğini söylüyor.

Kansızlığın her yaşta ortaya çıkabilen bir sorun olduğunu ancak özellikle bebeklik ve çocukluk çağında daha sık rastlandığını belirten Dr. Toros, çocuklarda demir eksikliğinden kaynaklanan sorunlar ve sorunun tedavisi hakkında şu bilgileri veriyor:

“Demir eksikliğinin temel sebebi bebeğin anne sütü almaması ve demirden eksik gıdalarla beslenmesidir. Demir eksikliğine bağlı kansızlık basit bir sorun değildir. Sadece fiziksel rahatsızlıklara neden olmakla kalmayıp, bebeklerde zekâ düzeyini de etkilemektedir. Bu nedenle ailelerin, bebek ve çocuklarında sık görülen kansızlığın belirtilerini iyi gözlemlemesi ve zamanında uzmana başvurması gerekmektedir.

BU BELİRTİLERE DİKKAT

Süt çocuklarında huzursuzluk, davranış değişiklikleri, iştahsızlık, uykusuzluk veya normalin üzerinde uyuma gibi belirtiler görülmektedir. Daha büyük çocuklarda ve ergenliğe geçiş döneminde ise yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, baş ağrısı, çabuk yorulma ve nefes darlığı gibi yakınmalar ile ortaya çıkmaktadır.

DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ NEDİR?

Anemi, kanda hemoglobin konsantrasyonunun veya kırmızı kan hücrelerinin (alyuvarların) sayısının beraber veya ayrı olarak normal değerlerin altına düşmesi sonucu oluşan klinik tablodur. Bu değerlerin azalması sonucu kanın oksijen taşıma kapasitesi ve dokulara giden oksijen miktarı azalır.

BEBEKLİKTE VE ERGENLİKTE ANEMİ SIK GÖRÜLÜYOR

Çocuklarda aneminin oluşmasında diyetin çok büyük bir önemi vardır. Diyetin en önemli olduğu yaş grupları; 6 ay ile 2 yaş arası, bir de çocukluktan ergenliğe geçiş dönemidir. Büyümenin çok hızlı olduğu bu iki dönemde, demirden fakir yiyeceklerle beslenme sonucunda demir eksikliği anemisi meydana gelebilir. Adolesan (çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemi), kızlarda adet kanamalarının düzensiz ve fazla olması da demir eksikliğine katkıda bulunan bir faktördür. Kan yapımında önemli rol oynayan diğer iki besinsel faktör B12 vitamini ve folik asittir. Ancak bu iki besinin eksikliğine bağlı anemiler, çocuklardaki demir eksikliğine bağlı anemi kadar sık görülmez. Sadece diyet değil bazı ilaçların kullanımı da çocuklarda anemiye neden olur. İlaçlar ya alyuvarların yıkımına katkıda bulunarak veya kemik iliğine doğrudan toksik etki göstererek alyuvar yapımını baskılamak suretiyle anemi meydana getirir. Çocuklarda kronik hastalıkların ve sık geçirilen enfeksiyonların anemiye neden olduğu bilinen bir gerçektir.

MUTLAKA UZMAN YARDIMI ALIN!

6 aylıkken yapılan rutin kan incelemesinde veya şikâyet ya da muayenede şüphelenilmesi üzerine yapılan tetkiklerde hemoglobin, demir veya ferritin (depo demiri) düzeylerinin yaş aralıklarının altına düşmesi ile tanı konur. Tetkik sonuçlarına göre demirden zengin diyet veya demir preparatları ile tedavi planlanır.

ANNE-BABALARA ÖNERİLER

Anne sütü ile beslenen bebeklerde, annede demir eksikliği yoksa ilk 6 ay demir eksikliği görülmemektedir. Anne sütündeki demir çok kolay emilebildiği için miktar olarak yeterli gelir. Ancak 6 aydan sonra ek gıdalar ile yetersiz demir alan bebek, demir eksikliği tehlikesi ile karşı karşıya kalır. Demir en çok kırmızı ette, yumurta sarısında, yeşil sebzelerde ve tahılda bulunur. Demir eksikliğinin gelişmemesi için etten ve sebzelerden gelen demirin dengeli alınması gerekir. Demir eksikliği anemisinin engellenmesi için diyete önem verilmeli, demirden zengin ek gıdalara zamanında ve uygun şekilde başlanmalıdır.”

NTV

Demir eksikliği zeka geriliğine neden oluyor

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hilmi Apak, bebeklerin 1 yaşına kadar beyin gelişimini tamamladığını, iyi beslenemeyen bebekte zeka geriliğinin olabileceğini belirtti.


Prof. Dr. Apak, ayrıca gelecek nesillerin daha zeki olması için demir yönünden zengin beslenmenin de önemini vurguladı

Demir vücudun dışarıdan aldığı, az miktarda ancak mutlak ihtiyaç duyduğu bir maddedir. İnsan vücudunda bulunan demir elementinin eksikliği kansızlığa neden olur. Hatta ileri düzeyde demir eksikliği olması durumunda da zeka geriliği gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açar. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre demir eksikliğine bağlı görülen kansızlık değerleri okul öncesi çocuklarda yüzde 47, gebe kadınlarda yüzde 41,8, gebe olmayan kadınlarda yüzde 30. Türkiye’de de yapılan bazı araştırma sonuçlarına göre de kansızlık değerleri, 0-5 yaş arası çocuklarda yüzde 50, okul çağı çocuklarında yüzde 30, emziren kadınlarda ise yüzde 50.

GELİŞİM OLUMSUZ ETKİLENİYOR

Demirin özellikle hızla büyüyen bebekler için çok fazla ihtiyaç olduğunu açıklayan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hilmi Apak, “Demir eksikliğinin en önemli sonucu gelişimin olumsuz etkilenmesi. Demir eksikliği olan bebeklerde ve çocuklarda zeka gerilikleriyle algılama bozuklukları olur. 6 ay anne sütü ile beslenen bebeğin, 6 aydan sonra demir yönünden zengin olar et, balık, yumurta gibi yiyecekleri de tüketmesi çok önemli. Demir eksikliği oluşturulan bebek farelerde yapılan araştırmaları göre beyindeki dopamin resepsiyonlarında kalıcı beyin hasarına neden olduğu ispat edilmiş. İnsanlarda kalıcı bir hasar olmasa da, ileri seviyede demir eksikliğinin zeka geriliğine, algılamada yavaşlamaya neden olduğunu biliyoruz” diye konuştu.

Türkiye’de önceki yıllarda ciddi bir demir eksikliği sorununun olduğunu fakat Sağlık Bakanlığı’nın 2004 yılında başarılı bir şekilde uygulamaya koyduğu ‘Demir gibi Türkiye’ projesi ile bu sorunun çözüldüğünü söyleyen Prof. Dr. Hilmi Apak, “Bu proje ile bebeğe 4 aydan sonra 1 yaşına kadar ücretsiz olarak demir damlası veriliyor. Hatta proje geliştirildi ve annelere de demir damlası verilmeye başlandı. Fakat demir takviyesi tek başına yeterli değil, bebeğin çok iyi bir şekilde, et ve et ürünleri ile beslenmesi gerekiyor. Demirde başka vitaminlerle takviye edilmiş, süt ürünleri yerine inek sütünün kullanılması demir eksikliği yapabilir” dedi. Prof.Dr. Apak sözlerine şöyle devam etti: “Bebekler 1 yaşına kadar beyin gelişiminin büyük bir bölümünü tamamlıyor. Sınırı 10 yaş kabul edersek, o zamana kadar iyi beslenmeyen çocukta oluşan zeka geriliği bir daha geri dönmez. Demir de, çinko da verseniz geri dönmez. Bu yüzden erken müdahale edip, iyi bir beslenme ile gelecek nesillerin daha zeki olmasını sağlayabiliriz. Eğer bebeğinizde iştahsızlık, öğrenme güçlüğü, halsizlik belirtileri varsa demir eksikliği açısından muayene edilmeli. Unutmayalım demir eksikliği çok kolay tedavi edilecek bir hastalıktır.”

İhlas Haber Ajansı