Doğum kontrol haplarına dikkat

Memorial Antalya Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü'nden Op.Dr. Eylem Şeker Arı, doğum kontrol haplarının doktor önerisine göre kullanılması gerektiğini belirtti.

Dr. Arı, doğum kontrol haplarının içinde östrojen ve progesteron adlı iki hormon tipi bulunduran tablet formunda ilaçlar olduğunu belirterek hapların getirdiği damar tıkanıklığı riski hakkında farkındalığın gün geçtikçe arttığını söyledi.

Memorial Antalya Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü doktorlarından Eylem Şeker Arı, halk arasında 'damar tıkanıklığı' denilen hastalığın, tıpta 'tromboembolik hastalık' olarak adlandırıldığını anlattı. Dr. Arı, doğum kontrol haplarının içinde bulunan östrojen hormonunun kanda bulunan pıhtılaşma mekanizmasını artıran bir hormon olduğunu ifade ederek, "Normalde vücudumuzda meydana gelen kanamaları durdurmaya yarayan bu pıhtılaşma sistemi aşırı aktive olduğunda vücudun çeşitli damarlarında gereksiz yere pıhtılaşmaya yol açarak damarların tıkanmasına neden olabilir. Bu ihtimal genç, normal kiloda olan damar ve şeker hastalığı bulunmayan ve sigara içmeyen kadınlarda oldukça düşük orandadır" dedi.

DOKTOR KONTROLÜNDE KULLANILMALI

Kadınların doktor önerisine göre doğum kontrol hapı kullanması gerektiğini söyleyen Dr. Arı, şöyle konuştu; "Mümkün olan her durumda en düşük doz içeren hap tercih edilmelidir. Düşük doz haplar aynı gebelikten koruyucu etkiyi göstermelerine karşın östrojen daha az olduğundan damarsal sorun oluşma riski daha azdır. Doğum kontrol hapına başlamadan önce kadınlara önerilen bir test bulunmamaktadır. Bunun tek bir istisnası ailelerinde pıhtılaşma hastalığı olan aile bireylerinde erken yaşlarda kalp krizlerinin veya felçlerin yaşandığı kadınlara yapılması önerilebilecek testlerdir.

Bu testler arasında en önemlisi kanın pıhtılaşma eğilimini artıran hastalıklar arasında en sık görüleni olan Faktör V (beş) Leyden Mutasyonu genetik hastalığının olup olmadığını belirleyen testtir. Bu bozuk geni taşıyan kadınların doğum kontrol hapı kullanması önerilmez. Yine daha önceki gebeliklerinden birinde pıhtı oluşumuna bağlı sorun yaşayan kadınların kesinlikle bu haplardan uzak durmasını tavsiye ediyoruz."

BU HAP ARKADAŞIMA İYİ GELMİŞ DEMEYİN

Bazı kadınların 'Bu hap arkadaşıma iyi gelmiş' diyerek kullanmaya başladığına dikkat çeken Dr. Arı, sözlerini şöyle sürdürdü; "Doğum kontrol haplarının sadece doktor kontrolünde kullanıldığı durumlar da var. Hastalar doğum kontrol haplarını kendi isteklerine göre almamalı ve kullanmamalıdır. Basit migren tipi baş ağrıları ve diğer baş ağrısı türleri, çeşitli kalp hastalıkları, jinekolojik muayenede miyom saptanması, hipertansiyon hastalığı ilaçlarla veya diğer yöntemlerle tümüyle kontrol altına alınmış ve 35 yaşından genç olmak, kontrol altına alınmış şeker hastalığı varlığı ve yaygın olmayan varisler bu hastalıklardan bazılarıdır."

Doğum kontrol hapı kullanan kadınların altı ayda bir doktor kontrolünden geçmesi gerektiğini belirten Dr. Arı, karaciğer fonksiyon testleri, kanda trigliserid ve kolesterol düzeylerine baktırmaları gerektiğini söyledi. "Birçok çalışmanın sonuçları değerlendirildiğinde, doğum kontrol hapı kullanan kadınların yüzde 2-18'inde hipertansiyon ortaya çıktığı görülmektedir" diyen Dr. Arı, doğum kontrol haplarının kesinlikle kullanılmaması gereken durumları sıraladı.

Dr. Arı'ya göre, gebelik şüphesi veya gebelik varlığı, nedeni henüz belirlenmemiş adet dışı kanama, damar iltihabı geçirmekte olmak veya daha önceden bu sorunu yaşamış olmak, vücudun herhangi bir organında damar tıkanıklığı sorunu yaşamakta olmak veya daha önce bu sorunu yaşamış olmak, 35 yaşın üzerinde olup sigara kullanmak, yetmezlikle seyreden kronik karaciğer hastalığı sorunu olmak, meme kanseri şüphesi olmak, ilaç içinde bulunan maddelere karşı alerjisi olmak.

DOĞUM KONTROL HAPLARININ YARARLARI

Op.Dr. Eylem Şeker Arı, düzenli kullanımda doğum kontrol haplarının yararlarını da şöyle anlattı; "Adet döngüsünün düzenli olmasını sağlar, adet kanamasının miktarını azaltarak gereksiz kan kaybını önler, adet öncesi gerginlik belirtilerini azaltır, adet sancısı, doğum kontrol hapı kullananlarda daha az sıklıkla görülür, akne (sivilce) ve tüylenme, rahim kanseri ve yumurtalık kanseri daha az sıklıkla görülür, gebelik oluşma riskinin azalması dış gebelik ortaya çıkma riskinin de azalmasını sağlar, yumurtlama süreci baskılandığından hap kullanan kadınlarda işlevsel yumurtalık kistleri, fibrokistik meme sorunu daha az görülür, genital enfeksiyon gelişme riskini azaltır, endometriozis hastalığı daha az sıklıkla görülür, kemik yoğunluğu daha yavaş azalır."


kaynak

Doğum kontrol hapları hafızayı etkiliyor!




ABD’de California Üniversitesi’nde görevli bilim adamlarının araştırmasına göre doğum kontrol hapı, kadınların olayları “anımsama” biçimlerini etkiliyor. Hap kullananlar, bir olay başlarına geldiklerinde fazla ayrıntı hatırlamıyor, ama olayın etkisi onlarda kalıcı oluyor. Hap kullanmayanlar ise başlarına gelenleri daha ayrıntılı bir şekilde anımsıyorlar.

Araştırma ekibinin başkanı Larry Cahill, hap kullanan kadınların hafızalarının zarar görmediğine, sadece olayları anımsama şekillerinin farklı olduğuna dikkat çekti. Cahill ve ekibi, hap kullanan ve kullanmayan kadınlara bir kazanın görüntülerini gösterdikten sonra konuyla ilgili sorular yöneltti. Hap kullananların, kazadaki “üzücü” ayrıntılar üzerinde durmadıkları, ama durumdan hayli etkilendikleri görüldü. Hap kullanmayanların ise otomobilin renginden yangın söndürme tüpüne kadar, çok daha fazla ayrıntıyı anımsadıkları belirlendi. Araştırma sonuçları “Neurobiology of Learning and Memory” adlı dergide yayınlandı.

Doğum Kontrol Hapı Kullanırken Dikkat Edin!

Günümüzde doğum kontrol ilaçları doktor kontrolü olmadan, korunma amacıyla en sık başvurulan yöntemdir.

Doğum kontrol ilaçların hiç de masum ilaçlar olmadığını, bir çok önemli yan etkilerinin olduğunu, doktor kontrolü olmadan kullanılmasının doğru olmadığını vurgulamak amacıyla yazılmıştır.

1- En Fazla Kullanılan Doğum Kontrol İlaçları İki Gruba Ayrılır:
Kombine doğum kontrol ilaçları
Yalnız progestajen ihtiva eden doğum kontrol ilaçları

2- Acil Korunma
Ertesi Gün Hapları: İlişkiden hemen sonra ya da birkaç gün içinde oral yolla kullanılan ve “Ertesi Gün Hapları” olarak bilinen ilaçlar acil korunma yöntemi olarak kullanılır.
Yüzpe Rejim: Acil korunma amacıyla kullanılan kombine doğum kontrol ilaçları.

3- Diğer Yöntem:
Mifepristone (RU 486): Ülkemizde kullanılması yasal olmayan antiprogestajen etkili günlük doğum kontrol ilacıdır.
Kombine doğum kontrol ilaçları
Kombine doğum kontrol ilaçları : Östrojen ve progesteron ihtiva eder. Günde bir tablet alınır ve bu ilaçlar kadınlarda gebeliği önler.
Kombine doğum kontrol hapları her gün aynı saatte alınmalıdır. Eğer bir veya daha fazla tablet 12 saatten daha uzun süre unutulursa koruyucu etkisi azalır. Bu ilaçların bir kutusunda 21 ya da 28 hap bulunur. Eğer içinde 21 adet hap varsa her gün bir tablet alınarak üç hafta devam edilir, bir hafta ara verilerek adet döngüsü 28 güne tamamlanır. Eğer doğum kontrol ilacı 28 tabletlik kutularda ise yine üç hafta günde bir tane alınır, son bir hafta ise plasebo ya da şekerli tabletler kullanılır ve böylece 28 tabletli olanlarda hiç ara vermeden ilaç kullanılmış olur. Plasebo tedavisi sırasında çekilme kanaması meydana gelir.

Plasebo hapların içinde hormon yoktur, bazı plasebo olarak kullanılan haplar demir ihtiva eder.
Kombine Doğum Kontrol İlaçlarının Etkinliği
Bu ilaçları düzensiz ve yanlış kullananlarda her yıl gebe kalma oranı % 2-8’dir. Bu ilaçları mükemmel kullananlarda gebelik oranı her yıl % 0,3’tür.
Doğum kontrol ilaçları adetin ilk beş günü içinde başlanırsa ve her gün aynı saatte almaya devam edilirse, koruyucu etkisi çok iyi olur. İçinde 21 adet hap olan doğum kontrol ilaçları düzenli bir şekilde kullanıldıktan sonra yedi gün ara verilmelidir. Bu süre içinde adet görülür. Bu ilaçları kullanırken adet miktarı azalabilir; bu konuda endişe duyulmamalıdır. Bu tür ilaçlar kullanılırken yumurtlama baskılandığı ve rahim iç tabakası inceldiği için adet kanamasının normalden az olacağı bilinmelidir.
Kombine Doğum Kontrol İlaçlarının Etki Mekanizması
Bu ilaçlar gonodotropin salgılanmasını engelleyerek follikül gelişimini bozar ve yumurtlamaya engel olur.
Doğum Kontrol İlaçlarının Etkisinin Azalabileceği Durumlar
Doğum kontrol hapını kullanırken bir kutuda birden fazla ilaç almayı unutma,
İkinci kutuya başlamak için yedi günden fazla ara verme,
Bulantı, kusma gibi rahatsızlıklara bağlı olarak ilacın barsaklarda emilmesinin bozulması
Östrojen progesteron düzeylerini azaltan bazı ilaçlarla birlikte kullanılması (rifampisin, phenytoin, carbamazepire, barbitüratlar, ampisillin, doxacyclin).
Doğum Kontrol İlaçlarını Yan Etkileri
Özellikle sigara içen, uzun yıllar kontrolsüz doğum kontrol ilacı kullanan, 35 yaş üstünde kadınlarda ilacın yan etkileri daha çok görülür.

Ara kanama
Adetlerin tamamen kesilmesi
Venöz tromboembolizm (derin ven trombozu, akciğer embolisi)
Kalp damar hastalıkları ve felç
Meme, rahim ağzı – servix ve karaciğer kanseri riski
Safra kesesinde taş ( safra akımını azalttığı için )
Doğum kontrol ilaçları vajinada kuruluk yapabilir. Bu durumda vajinal lubrikan kullanılmalıdır.
Depresyon: Bu tür ilaçlar beyinde bir nörotransmitter olan serotonin düzeyini düşürerek depresyona eğilim ortaya çıkarabilir. Halihazırda depresyona meyilli olan kadınlarda özellikle yalnız progestan ihtiva eden ilaçlar kullanıldığı zaman bu etki daha kolay ortaya çıkmaktadır.
Hipertansiyon
Vajinal akıntı (lokore)
Memelerde hassasiyet
Bulantı, kusma
Ciltte gebelik maskesine benzeyen renk koyulaşması (melasma).
Son üç yan etki özellikle eski yüksek dozlu doğum kontrol ilaçlarında görülür.
Doğum Kontrol İlaçlarının Ağırlık Üzerine Etkisi
Uzun zamandır yapılan araştırmalar göz önüne alınacak olursa; özellikle modern düşük dozlu ilaç kullananlar ilaç kullanmayanlarla karşılaştırıldığında ağırlık kazancı olmadığı kanıtlanmıştır.
Doğum Kontrol İlaçlarının Faydaları
Adet düzensizliği, ağrılı adet görme, adet öncesi gerginlik sendromu, akne gibi hastalıkların iyileşmesine yardımcı olur.
Tüp ve yumurtalık iltihabı daha az görülür.
Çikolata kisti oluşmasına engel olur; daha önceden mevcut çikolata kistinin ise büyümesine engel olur.
Polikistik over sendromu semptomlarında azalma görülür.
Anemi önlenir.
Yumurtalık kanseri, endometrial kanser ve kolectal kanser riski azalır.
Doğum Kontrol İlaçlarının Kullanıldığı Diğer Hastalıklar
Ağrılı adet kanaması,
Aşırı adet kanamasına bağlı anemi,
Polikistik over sendromu,
Endometriozis,
Düzensiz adet kanamaları,
Adenomyozis.
Doğum Kontrol İlaçlarının Kullanılmaması Gereken Durumlar
Kalp – damar hastalığı geçirmiş olmak,
Kanında pıhtılaşma bozukluğu olanlar (Ailesel faktör V Leiden gibi)
Aşırı obes ve kolesterol seviyesi çok yüksek olanlar,
40 yaş üstünde sigara içenler,
Meme kanseri şüphesi olan ya da araştırmalarda memesinde ileri evre kitle tespit edilenler,
Karaciğer hastaları ( karaciğer tümörü, siroz, karaciğer adenomu, v.s. ),
Yalnız progestajen ihtiva eden doğum kontrol ilaçları
Yalnız progestajen ihtive eden doğum kontrol ilaçları ülkemizde bulunmamaktadır. Bu ilaçlarda östrojen bulunmaz. İçinde progestajen bulunur. Mini- pill’ler vücut tarafından üretilen natürel progestogenlere benzeyen sentetik bir progestogendir. Bu ilaçların riski kombine ilaçlardan daha azdır. Buna rağmen kalp damar hastalığı, karaciğer tümörü, nedeni belli olmayan vajinal kanaması ve meme kanseri ve dış gebelik geçiren hastaların kullanması sakıncalıdır.
Yalnız Progestajen İhtive Eden Doğum Kontrol İlaçlarının Etki Mekanizması
Yumurtlamayı önler, rahim ağzında servikal mukusun kalitesini bozar, mukusu kalınlaştırır ve sperm geçişine engel olur. Rahim iç zarı endometriumun kalitesini değiştirerek döllenmiş yumurtanın yerleşmesine engel olur.
Yalnız Progestajen İhtive Eden Doğum Kontrol İlaçlarının Kullanma Şekli
Bu ilaç her gün aynı saatte bir tablet olacak şekilde hiç ara vermeden, adet zamanı dahil kullanılmalıdır. Bu ilaç 12 saatten fazla unutulacak olursa hemen kalınan yerden kullanılmaya devam edilmeli, takip eden iki gün içinde ikinci bir tedbir olarak prezervatif kullanılmalıdır.
Bu ilaca adetin ilk günü başlanırsa ilk ayda bile gebelikten derhal korur, başka ilave bir korunma yöntemine başvurmak gerekmez.
Yalnız Progestajen İhtive Eden Doğum Kontrol İlaçlarının

Gebelik ve Emzirme Üzerine Etkisi:
Bu ilacı kullanırken gebe kalınırsa bebek üzerine zararlı etkisi tespit edilmediğinden ilaç kesilmeli, gebeliğin devam edip etmemesine karar verilmelidir.
Bu ilaçlar çok az miktarda anne sütüne geçmesine rağmen bebeğe süt yoluyla geçtiğinde herhangi bir zararlı etkisi testpit edilmemiştir. Ayrıca sütün kalitesini de etkilemez.
Yalnız Progestajen İhtive Eden Doğum Kontrol İlaçlarının Kullanıldığı Durumlar
Bu ilaçlar kombine doğum kontrol ilaçlarından daha az riskli olduğundan bu ilaçların kullanılmadığı durumlarda da kullanılabilir.
35 yaşın üstünde olanlar
Emziren anneler ( doğumdan bir ay sonra başlayabilir)
Düşük ya da kürtajdan hemen sonra
Hipertansiyonu kontrol altında olanlar
Kolesterolü yüksek olanlar
Diabet hastalığı olanlar ( göz, kalp, böbrek damarları etkilenmemiş olanlar)
Sigara içenler
Kalp kapak hastalığı olanlar
Guatr olanlar
Safra kesesinde taş olanlar.
Op. Dr. Kutlugül Yüksel
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı