- Katılım
- Kas 9, 2010
- Mesajlar
- 16,299
- Tepkime Puanı
- 15
- Puanları
- 0
- Yaş
- 49
BM Engelli Hakları Sözleşmesi; 13 Aralık 2006’da BM Genel Kurulu’nda kabul edilmiştir. Sözleşme’ ye şuan itibariyle 177 ülke imza koymuş ve 137 ülke tarafından da onaylamıştır. Sözleşme Ülkemiz tarafından 28 Eylül 2009 tarihinde imzalanmıştır. Sözleşmeye ek İhtiyari Protokol ise, 113 ülke tarafından imzalanmış ve 78 ülke tarafından da onaylamıştır. Türkiye ise Sözleşmeye ek İhtiyari Protokolü 28 Eylül 2009 tarihinde imzalamış, ancak halen onaylamamıştır. Dolayısıyla Sözleşmeye ek İhtiyari Protokolün şuan Ülkemiz için bir bağlayıcılığı bulunmamaktadır.
Hukuken bağlayıcılığı olan tüm uluslararası insan hakları sözleşmelerinde olduğu gibi, Sözleşme hükümlerinin etkili bir biçimde yerine getirilmesini sağlamak üzere BM Engelli Hakları Sözleşmesi’nde de izleme hususlarında hükümler bulunmaktadır. Sözleşme hem ulusal hem de uluslararası düzeyde bir izleme öngörmektedir.
Ulusal düzeyde, taraf devletlerce Sözleşme’nin uygulanması ile ilgili konularda odak nokta belirlenmekte, eşgüdüm mekanizmaları oluşturulmaktadır. Ülkemizde engellilerin hakları ile ilgili olarak 633 Sayılı KHK ile odak kurum Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı olarak belirlenmiştir. Eşgüdüm mekanizması olarak ortaya çıkan en önemli yapı da engelli bireylerin ve engellileri temsil eden sivil toplum kuruluşlarının da içerisinde yer aldığı “Engelli Hakları İzleme ve Değerlendirme Kurulu’dur.
Uluslararası düzeyde ise Sözleşme, Birleşmiş Milletler bünyesinde oluşturulan ve Engelli Hakları Komitesi adı verilen yapı ile izlemeyi gerçekleştirmektedir. Komitede 18 bağımsız üye yer almaktadır. Sözleşme kapsamında taraf devletler yükümlülüklerini yerine getirmeye dair ulusal düzeyli çalışmalarını ve sağlanan gelişmeleri açıklayan periyodik(4 yılda bir), kapsamlı bir rapor sunmak zorundadır. Ülke raporları Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği aracılığıyla, BM Engelli Hakları Komitesine (m.35) sunulmaktadır.
Sözleşmeye ek İhtiyari Protokol ise, herhangi bir Taraf Devlet tarafından onaylanması durumunda, Komite’nin iki izleme usulünü de yüklenmesine imkân tanır. Bunlardan ilki “bireysel başvuru prosedürü”, ikincisi ise “araştırma prosedürü” dür.
Araştırma Prosedürü; Komite’nin Sözleşme’nin ağır ve sistematik ihlallerini araştırdığı ve ilgili Taraf Devletin rızası ile araştırma amacıyla misyon ziyaretleri gerçekleştirilmesidir.
Burada engelli bireyler açısından doğrudan öne çıkan prosedür Bireysel Başvuru Prosedür. Bireysel Başvuru Prosedürü İhtiyari Protokole taraf olan bir devletteki kişilerin ya da grupların, devletin Sözleşme çerçevesinde yükümlülüklerinden herhangi birisini ihlal ettiğinde Engelli Hakları Komitesi’ne başvurmalarına (şikâyetlerine) olanak vermektedir.
Bireysel başvuru süreci nasıl işlemektedir?
· Komite şikâyeti alır.
· Şikâyetin kabul edilebilirliğini denetler. (Bazı durumlarda kabul edilebilirlik kararı ve esastan incelemeyi aynı anda yapabilir.)
· Şikâyet gizlilik ilkesine riayet edilerek taraf devlete iletilir.
· Devlet 6 (altı) ay içinde konuya ilişkin yazılı açıklamalarını ya da beyanlarını sunar.
· Şikâyetçiye devletin gözlemlerine ilişkin yorum fırsatı sağlanır.
· Gerektiğinde Komite, şikâyetçinin korunması için devletin ihtiyati tedbirler almasını talep edebilir.
· Şikâyet komite tarafından kapalı oturumda görüşülür.
· Komite, varsa öneri ve tavsiyelerini devlete ve şikâyetçiye iletir.
· Çoğu zaman devletlerden aldıkları tedbirlerin sonuçlarına ilişkin bilgi ister.
· Komite, öneri ve tavsiyelerini raporunda yayınlar
Bireysel başvurunun kabul edilmemesi.
· Başvuruda bulunan kişinin adı belirtilmemişse,
· Başvuru, sözleşme hükümleri ile çelişiyorsa,
· Aynı başvuru Komite tarafından hâlihazırda incelenmişse,
· Aynı başvuru bir başka uluslararası soruşturma prosedürü çerçevesinde incelenmiş veya incelenmekte ise,
· Bütün iç hukuk yolları tüketilmemişse,
· Başvuru mesnetsiz ya da yetersiz bir şekilde temellendirilmişse,
· Başvurunun konusunu oluşturan hususlar, Taraf Devlet için protokolün yürürlüğe girdiği tarihten önce meydana gelmiş ve sona ermişse,
Komite yapılan başvuru hakkında kabul edilmezlik kararı verebilmektedir.
Ek İhtiyari Protokolü imzalamasına karşın onaylamayan ülkeler listesi aşağıdaki gibidir. Türkiye’de bu listededir.
EK İHTİYARİ PROTOKOLÜ İMZALAMASINA KARŞIN ONAYLAMAYAN ÜLKELER
ÜLKE ADI İMZA TARİHİ
Cezayir 30 Mart 2007
Antigua and Barbuda 30 Mart 2007
Ermenistan 30 Mart 2007
Kongo 30 Mart 2007
Çek Cumhuriyeti 30 Mart 2007
Finlandiya 30 Mart 2007
İzlanda 30 Mart 2007
Jamaika 30 Mart 2007
Ürdün 30 Mart 2007
Seyşel Adaları 30 Mart 2007
Sierra Leone 30 Mart 2007
Liberya 30 Mart 2007
Senegal 25 Nisan 2007
Burundi 26 Nisan 2007
Andorra 27 Nisan 2007
Orta Afrika Cumhuriyeti 09 Mayıs 2007
Fildişi Sahilleri 7 Haziran 2007
Lübnan 14 Haziran 2007
Katar 9 Temmuz 2007
Madagaskar 25 Eylül 2007
Mauritius 25 Eylül 2007
Gabon 25 Eylül 2007
Kamboçya 1 Ekim 2007
Birleşik Arap Emirlikleri 12 Şubat 2008
Romanya 25 Eylül 2008
Zambiya 29 Eylül 2008
Kamerun 1 Ekim 2008
Kazakistan 11 Aralık 2008
Bulgaristan 18 Aralık 2008
Gürcistan 10 Temmuz 2009
Solomon Adaları 24 Eylül 2009
TÜRKİYE 28 Eylül 2009
Fiji 2 Haziran 2010
Çad 26 Eylül 2012
Guinea -Bissau 24 Eylül 2013
Hukuken bağlayıcılığı olan tüm uluslararası insan hakları sözleşmelerinde olduğu gibi, Sözleşme hükümlerinin etkili bir biçimde yerine getirilmesini sağlamak üzere BM Engelli Hakları Sözleşmesi’nde de izleme hususlarında hükümler bulunmaktadır. Sözleşme hem ulusal hem de uluslararası düzeyde bir izleme öngörmektedir.
Ulusal düzeyde, taraf devletlerce Sözleşme’nin uygulanması ile ilgili konularda odak nokta belirlenmekte, eşgüdüm mekanizmaları oluşturulmaktadır. Ülkemizde engellilerin hakları ile ilgili olarak 633 Sayılı KHK ile odak kurum Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı olarak belirlenmiştir. Eşgüdüm mekanizması olarak ortaya çıkan en önemli yapı da engelli bireylerin ve engellileri temsil eden sivil toplum kuruluşlarının da içerisinde yer aldığı “Engelli Hakları İzleme ve Değerlendirme Kurulu’dur.
Uluslararası düzeyde ise Sözleşme, Birleşmiş Milletler bünyesinde oluşturulan ve Engelli Hakları Komitesi adı verilen yapı ile izlemeyi gerçekleştirmektedir. Komitede 18 bağımsız üye yer almaktadır. Sözleşme kapsamında taraf devletler yükümlülüklerini yerine getirmeye dair ulusal düzeyli çalışmalarını ve sağlanan gelişmeleri açıklayan periyodik(4 yılda bir), kapsamlı bir rapor sunmak zorundadır. Ülke raporları Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği aracılığıyla, BM Engelli Hakları Komitesine (m.35) sunulmaktadır.
Sözleşmeye ek İhtiyari Protokol ise, herhangi bir Taraf Devlet tarafından onaylanması durumunda, Komite’nin iki izleme usulünü de yüklenmesine imkân tanır. Bunlardan ilki “bireysel başvuru prosedürü”, ikincisi ise “araştırma prosedürü” dür.
Araştırma Prosedürü; Komite’nin Sözleşme’nin ağır ve sistematik ihlallerini araştırdığı ve ilgili Taraf Devletin rızası ile araştırma amacıyla misyon ziyaretleri gerçekleştirilmesidir.
Burada engelli bireyler açısından doğrudan öne çıkan prosedür Bireysel Başvuru Prosedür. Bireysel Başvuru Prosedürü İhtiyari Protokole taraf olan bir devletteki kişilerin ya da grupların, devletin Sözleşme çerçevesinde yükümlülüklerinden herhangi birisini ihlal ettiğinde Engelli Hakları Komitesi’ne başvurmalarına (şikâyetlerine) olanak vermektedir.
Bireysel başvuru süreci nasıl işlemektedir?
· Komite şikâyeti alır.
· Şikâyetin kabul edilebilirliğini denetler. (Bazı durumlarda kabul edilebilirlik kararı ve esastan incelemeyi aynı anda yapabilir.)
· Şikâyet gizlilik ilkesine riayet edilerek taraf devlete iletilir.
· Devlet 6 (altı) ay içinde konuya ilişkin yazılı açıklamalarını ya da beyanlarını sunar.
· Şikâyetçiye devletin gözlemlerine ilişkin yorum fırsatı sağlanır.
· Gerektiğinde Komite, şikâyetçinin korunması için devletin ihtiyati tedbirler almasını talep edebilir.
· Şikâyet komite tarafından kapalı oturumda görüşülür.
· Komite, varsa öneri ve tavsiyelerini devlete ve şikâyetçiye iletir.
· Çoğu zaman devletlerden aldıkları tedbirlerin sonuçlarına ilişkin bilgi ister.
· Komite, öneri ve tavsiyelerini raporunda yayınlar
Bireysel başvurunun kabul edilmemesi.
· Başvuruda bulunan kişinin adı belirtilmemişse,
· Başvuru, sözleşme hükümleri ile çelişiyorsa,
· Aynı başvuru Komite tarafından hâlihazırda incelenmişse,
· Aynı başvuru bir başka uluslararası soruşturma prosedürü çerçevesinde incelenmiş veya incelenmekte ise,
· Bütün iç hukuk yolları tüketilmemişse,
· Başvuru mesnetsiz ya da yetersiz bir şekilde temellendirilmişse,
· Başvurunun konusunu oluşturan hususlar, Taraf Devlet için protokolün yürürlüğe girdiği tarihten önce meydana gelmiş ve sona ermişse,
Komite yapılan başvuru hakkında kabul edilmezlik kararı verebilmektedir.
Ek İhtiyari Protokolü imzalamasına karşın onaylamayan ülkeler listesi aşağıdaki gibidir. Türkiye’de bu listededir.
EK İHTİYARİ PROTOKOLÜ İMZALAMASINA KARŞIN ONAYLAMAYAN ÜLKELER
ÜLKE ADI İMZA TARİHİ
Cezayir 30 Mart 2007
Antigua and Barbuda 30 Mart 2007
Ermenistan 30 Mart 2007
Kongo 30 Mart 2007
Çek Cumhuriyeti 30 Mart 2007
Finlandiya 30 Mart 2007
İzlanda 30 Mart 2007
Jamaika 30 Mart 2007
Ürdün 30 Mart 2007
Seyşel Adaları 30 Mart 2007
Sierra Leone 30 Mart 2007
Liberya 30 Mart 2007
Senegal 25 Nisan 2007
Burundi 26 Nisan 2007
Andorra 27 Nisan 2007
Orta Afrika Cumhuriyeti 09 Mayıs 2007
Fildişi Sahilleri 7 Haziran 2007
Lübnan 14 Haziran 2007
Katar 9 Temmuz 2007
Madagaskar 25 Eylül 2007
Mauritius 25 Eylül 2007
Gabon 25 Eylül 2007
Kamboçya 1 Ekim 2007
Birleşik Arap Emirlikleri 12 Şubat 2008
Romanya 25 Eylül 2008
Zambiya 29 Eylül 2008
Kamerun 1 Ekim 2008
Kazakistan 11 Aralık 2008
Bulgaristan 18 Aralık 2008
Gürcistan 10 Temmuz 2009
Solomon Adaları 24 Eylül 2009
TÜRKİYE 28 Eylül 2009
Fiji 2 Haziran 2010
Çad 26 Eylül 2012
Guinea -Bissau 24 Eylül 2013
