Bu belge sözleşmeyi özetlemektedir ve yasal bir belge değildir. Ülkelerin nasıl bir belgeyi imzaladığını görmek veya sözleşmenin içeriğini incelemek isterseniz, sözleşmenin tamamına bakmalısınız.
Sözleşmenin tamamına Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün web sitesinden ulaşabilirsiniz: Ana Sayfa
Sözleşmenin tam adı Engellilerin Haklarına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’dir. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi de denmektedir.
1. Bu sözleşme
Bu sözleşme engellilerin herkesle aynı haklara sahip olmasını sağlamak için ülkelerin ne yapması gerektiğini açıklar.
2. Kelimelerin anlamları
İletişim, bilgisayarlar, kolay okunabilir dokümanlar veya Braille gibi engellilerin konuşmasına veya bilgileri anlamasına yardımcı olan yöntemlerdir.
Ayrımcılık, engelli olduğunuz için size adil davranılmaması veya ihtiyaç duyduğunuz değişiklik ve düzenlemelerin yapılmamasıdır.
Dil, işaret dili de dâhil olmak üzere insanların birbirleri ile konuşmak için kullandıkları yöntemlerdir.
3. Temel düşünceler
Sözleşmedeki temel düşünceler şunlardır;
İnsanlar kendi seçimleriniyapmakta özgürdür.
Hiç kimseye ayrımcılık yapılamaz.
Engelliler topluma katılmak için herkesle aynı haklara sahiptir.
Engelliler birey olarak saygı görmelidir.
Herkes eşit fırsatlara sahip olmalıdır.
Herkes eşit erişime ve ulaşıma sahip olmalıdır.
Kadınlar ve erkekler eşit fırsatlara sahip olmalıdır.
Engelli çocuklar büyürken birey olarak saygı görmelidir.
4. Ülkelerin yapması gerekenler
Bütün ülkeler, herkesin engellilere gerçekten eşit davranmasını sağlamalıdır.
Bunun için aşağıdakileri yaparlar:
Engellilere haklarını vermek için kurallar ve kanunlar yaparlar ve adil olmayan kanunları değiştirirler.
Engellilerin eşitlik hakkının bütün politikalarda yer almasını sağlarlar.
Bu sözleşmeye aykırı şeyler yapmazlar.
Hükümetlerin ve yetkililerin bu sözleşmedeki şeyleri yapmasını sağlarlar.
Kimsenin engellilere ayrımcılık yapmaması için ellerinden geleni yaparlar.
Her şeyin herkes tarafından kullanılabilecek veya sonradan değiştirilebilecek şekilde üretilmesini sağlarlar.
Engellilere yardımcı olmak için yeni teknolojiler kullanırlar.
Engellilerin işine yarayacak bilgileri engellilerin de erişebileceği ve anlayabileceği şekilde verirler.
İnsanlara bu sözleşme hakkında eğitim verirler.
Bütün ülkeler engellilerin barınma, eğitim ve sağlık gibi hizmetlere eşit şekilde ulaşabilmesi için gerekli şeyleri mümkün olabildiğince yapacaklarına söz verirler.
Bütün ülkeler, yeni kanunların ve politikaların oluşturulmasına engellileri dâhil etmelidirler.
5. Eşitlik
Ülkeler herkesin yasalar önünde eşit olduğunu ve engellilere karşı ayrımcılık yapılamayacağını kabul ederler.
6. Engelli kadınlara eşit davranma
Ülkeler engelli kadınlara ve kızlara çeşitli biçimlerde adil davranılmadığını kabul ederler.
Ülkeler engelli kadınların tam, özgür ve eşit yaşamlara sahip olmasını sağlamak için çalışacaklardır.
7. Engelli çocuklara eşit davranma
Ülkeler engelli çocukların diğer çocuklarla aynı haklara sahip olduğunu ve onlara eşit şekilde davranmak gerektiğini kabul ederler.
En önemli şey, çocuklar için neyin en iyi olduğuna karar vermektir.
Ülkeler, çocukların kendi hayatlarını etkileyen her şey hakkında düşüncelerini söyleyebilme hakkına sahip olduğunu kabul ederler. Bunu yapabilmeleri için çocuklara destek verilecektir.
8. İnsanları engellilik hakkında bilgilendirme
Ülkeler engellilerin herkesle aynı haklara sahip olduğunu herkese anlatmaya ve engellilerin neler yapabildiğini göstermeye çalışacaklarını kabul ederler.
Bunun için aşağıdakileri yaparlar,
Bazı insanların engellilerin yaşamları hakkındaki düşüncelerini değiştirmek için kampanyalar yaparlar.
Engellilerin hangi işleri yapabildiğini herkese gösterirler.
Bütün çocuklara engellilerin eşit hakları olduğunu anlatırlar.
Medyanın engellileri uygun biçimde göstermesini sağlarlar.
Engellilik hakkındaki bilgilendirme çalışmalarını daha çok desteklerler.
9. Ulaşılabilirlik
Ülkeler, engellilerin hayatın her alanına daha iyi ulaşabilmesini sağlamalıdır.
Hastane, okul gibi herkesin kullandığı binalara ve ulaşım araçlarına giriş – çıkış daha kolay olmalıdır.
Bilgiye ulaşmak daha kolay olmalıdır.
Yazılar kolay okunur ve körler için kabartmalı olmalıdır.
Herkesin kullandığı binalarda daha çok resimli işaret ve işaret dili tercümanı olmalıdır.
Herkese verilen hizmetlerin daha faydalı ve ulaşılabilir olması için kılavuz kitaplar hazırlanmalıdır.
Hizmet veren herkes, engellilerin hizmetlerden daha kolay faydalanması için plan yapmalıdır.
Ulaşılabilirlik hakkında eğitim verilmelidir.
Engellilerin yeni teknolojileri kullanabilmesini sağlamalıdırlar.
10. Yaşama hakkı
Engelliler de dâhil herkesin yaşamaya hakkı vardır.
Ülkeler, engellilerin de herkes gibi kendi hayatlarını yaşamak için aynı şanslara sahip olmasını sağlamalıdır.
11. Acil durumlar
Sel veya deprem gibi herkes için tehlikeli durumlarda engellileri uygun şekilde tehlikeden korumalıdırlar.
12. Kanunların herkese eşit olması
Kanunlar herkese olduğu gibi engellilere de saygı göstermelidir.
Engelliler de herkes gibi önemli konularda kendi kararlarını alma hakkına sahiptir.
Engelliler bir konuda karar verirken yardıma ihtiyaç duyarlarsa, uygun şekilde destek alabilmelidirler.
Eğer bir kişi kendinin yerine başkasının konuşmasına gerçekten ihtiyaç duyuyorsa, bunun uygun şekilde yapılması için bazı kurallar olmalıdır.
Engelliler aşağıdaki konularda herkesle aynı haklara sahiptir.
Engelliler mal veya mülk edinebilme ve kendilerine bırakılan mülke sahip olma hakkına sahiptir.
Engelliler kendi paralarını kontrol edebilirler.
Engelliler herkes gibi ödünç para alabilirler.
Engellilerin paraları veya evleri ellerinden alınamaz.
13. Adaletten faydalanma
Engelliler de herkes gibi mahkemeye gitme, birisini mahkemeye verme veya mahkemedeki toplantılara katılma hakkına sahiptir.
Yaşlılar da bu haklarını kullanabilmek için destek alabilmelidir.
Ülkeler mahkemelerde ve hapishanelerde çalışan kişilere ve polislere özel eğitimler vermelidir.
14. Güvende ve özgür olma
Engelliler herkes gibi özgür ve güvende olmalıdır.
İnsanlar sadece engelli oldukları için hapsedilmemelidir. Engelliler de herkes gibi sadece kanunlarda yazan nedenlerden dolayı hapsedilebilir.
Engelliler hapse girerse, orada çalışanlar engellilere bu sözleşmede yazdığı gibi davranmalıdır.
Engelliler diğer uluslararası sözleşmelerde yazan haklara da herkesle aynı şekilde sahiptir. Bu sözleşmede o haklar yazılı değildir ama aşağıdaki haklar bu sözleşmede de vardır.
Kendi hakları hakkında anlayabileceği şekilde bilgi alma hakkı
Mahkemede bir olay hakkında bildiklerini rahatça anlatmak için yardım ve destek alma hakkı
Mahkemeye dava açtıkları zaman, herkes gibi davalarının yeniden incelenmesini isteme hakkı
15. İşkence veya kötü davranış görmeme
Hiç kimse engellilere kötü davranmamalı veya onlara işkence etmemelidir.
Hiç kimse engelliler üzerinde deneyler yapmamalıdır. Engelliler kendileri istemedikçe tıbbi deneylerde kullanılmamalıdır.
Ülkeler bunları önlemek için yapabildikleri her şeyi yapmalıdır.
Sözleşmenin tamamına Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün web sitesinden ulaşabilirsiniz: Ana Sayfa
Sözleşmenin tam adı Engellilerin Haklarına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’dir. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi de denmektedir.
1. Bu sözleşme
Bu sözleşme engellilerin herkesle aynı haklara sahip olmasını sağlamak için ülkelerin ne yapması gerektiğini açıklar.
2. Kelimelerin anlamları
İletişim, bilgisayarlar, kolay okunabilir dokümanlar veya Braille gibi engellilerin konuşmasına veya bilgileri anlamasına yardımcı olan yöntemlerdir.
Ayrımcılık, engelli olduğunuz için size adil davranılmaması veya ihtiyaç duyduğunuz değişiklik ve düzenlemelerin yapılmamasıdır.
Dil, işaret dili de dâhil olmak üzere insanların birbirleri ile konuşmak için kullandıkları yöntemlerdir.
3. Temel düşünceler
Sözleşmedeki temel düşünceler şunlardır;
İnsanlar kendi seçimleriniyapmakta özgürdür.
Hiç kimseye ayrımcılık yapılamaz.
Engelliler topluma katılmak için herkesle aynı haklara sahiptir.
Engelliler birey olarak saygı görmelidir.
Herkes eşit fırsatlara sahip olmalıdır.
Herkes eşit erişime ve ulaşıma sahip olmalıdır.
Kadınlar ve erkekler eşit fırsatlara sahip olmalıdır.
Engelli çocuklar büyürken birey olarak saygı görmelidir.
4. Ülkelerin yapması gerekenler
Bütün ülkeler, herkesin engellilere gerçekten eşit davranmasını sağlamalıdır.
Bunun için aşağıdakileri yaparlar:
Engellilere haklarını vermek için kurallar ve kanunlar yaparlar ve adil olmayan kanunları değiştirirler.
Engellilerin eşitlik hakkının bütün politikalarda yer almasını sağlarlar.
Bu sözleşmeye aykırı şeyler yapmazlar.
Hükümetlerin ve yetkililerin bu sözleşmedeki şeyleri yapmasını sağlarlar.
Kimsenin engellilere ayrımcılık yapmaması için ellerinden geleni yaparlar.
Her şeyin herkes tarafından kullanılabilecek veya sonradan değiştirilebilecek şekilde üretilmesini sağlarlar.
Engellilere yardımcı olmak için yeni teknolojiler kullanırlar.
Engellilerin işine yarayacak bilgileri engellilerin de erişebileceği ve anlayabileceği şekilde verirler.
İnsanlara bu sözleşme hakkında eğitim verirler.
Bütün ülkeler engellilerin barınma, eğitim ve sağlık gibi hizmetlere eşit şekilde ulaşabilmesi için gerekli şeyleri mümkün olabildiğince yapacaklarına söz verirler.
Bütün ülkeler, yeni kanunların ve politikaların oluşturulmasına engellileri dâhil etmelidirler.
5. Eşitlik
Ülkeler herkesin yasalar önünde eşit olduğunu ve engellilere karşı ayrımcılık yapılamayacağını kabul ederler.
6. Engelli kadınlara eşit davranma
Ülkeler engelli kadınlara ve kızlara çeşitli biçimlerde adil davranılmadığını kabul ederler.
Ülkeler engelli kadınların tam, özgür ve eşit yaşamlara sahip olmasını sağlamak için çalışacaklardır.
7. Engelli çocuklara eşit davranma
Ülkeler engelli çocukların diğer çocuklarla aynı haklara sahip olduğunu ve onlara eşit şekilde davranmak gerektiğini kabul ederler.
En önemli şey, çocuklar için neyin en iyi olduğuna karar vermektir.
Ülkeler, çocukların kendi hayatlarını etkileyen her şey hakkında düşüncelerini söyleyebilme hakkına sahip olduğunu kabul ederler. Bunu yapabilmeleri için çocuklara destek verilecektir.
8. İnsanları engellilik hakkında bilgilendirme
Ülkeler engellilerin herkesle aynı haklara sahip olduğunu herkese anlatmaya ve engellilerin neler yapabildiğini göstermeye çalışacaklarını kabul ederler.
Bunun için aşağıdakileri yaparlar,
Bazı insanların engellilerin yaşamları hakkındaki düşüncelerini değiştirmek için kampanyalar yaparlar.
Engellilerin hangi işleri yapabildiğini herkese gösterirler.
Bütün çocuklara engellilerin eşit hakları olduğunu anlatırlar.
Medyanın engellileri uygun biçimde göstermesini sağlarlar.
Engellilik hakkındaki bilgilendirme çalışmalarını daha çok desteklerler.
9. Ulaşılabilirlik
Ülkeler, engellilerin hayatın her alanına daha iyi ulaşabilmesini sağlamalıdır.
Hastane, okul gibi herkesin kullandığı binalara ve ulaşım araçlarına giriş – çıkış daha kolay olmalıdır.
Bilgiye ulaşmak daha kolay olmalıdır.
Yazılar kolay okunur ve körler için kabartmalı olmalıdır.
Herkesin kullandığı binalarda daha çok resimli işaret ve işaret dili tercümanı olmalıdır.
Herkese verilen hizmetlerin daha faydalı ve ulaşılabilir olması için kılavuz kitaplar hazırlanmalıdır.
Hizmet veren herkes, engellilerin hizmetlerden daha kolay faydalanması için plan yapmalıdır.
Ulaşılabilirlik hakkında eğitim verilmelidir.
Engellilerin yeni teknolojileri kullanabilmesini sağlamalıdırlar.
10. Yaşama hakkı
Engelliler de dâhil herkesin yaşamaya hakkı vardır.
Ülkeler, engellilerin de herkes gibi kendi hayatlarını yaşamak için aynı şanslara sahip olmasını sağlamalıdır.
11. Acil durumlar
Sel veya deprem gibi herkes için tehlikeli durumlarda engellileri uygun şekilde tehlikeden korumalıdırlar.
12. Kanunların herkese eşit olması
Kanunlar herkese olduğu gibi engellilere de saygı göstermelidir.
Engelliler de herkes gibi önemli konularda kendi kararlarını alma hakkına sahiptir.
Engelliler bir konuda karar verirken yardıma ihtiyaç duyarlarsa, uygun şekilde destek alabilmelidirler.
Eğer bir kişi kendinin yerine başkasının konuşmasına gerçekten ihtiyaç duyuyorsa, bunun uygun şekilde yapılması için bazı kurallar olmalıdır.
Engelliler aşağıdaki konularda herkesle aynı haklara sahiptir.
Engelliler mal veya mülk edinebilme ve kendilerine bırakılan mülke sahip olma hakkına sahiptir.
Engelliler kendi paralarını kontrol edebilirler.
Engelliler herkes gibi ödünç para alabilirler.
Engellilerin paraları veya evleri ellerinden alınamaz.
13. Adaletten faydalanma
Engelliler de herkes gibi mahkemeye gitme, birisini mahkemeye verme veya mahkemedeki toplantılara katılma hakkına sahiptir.
Yaşlılar da bu haklarını kullanabilmek için destek alabilmelidir.
Ülkeler mahkemelerde ve hapishanelerde çalışan kişilere ve polislere özel eğitimler vermelidir.
14. Güvende ve özgür olma
Engelliler herkes gibi özgür ve güvende olmalıdır.
İnsanlar sadece engelli oldukları için hapsedilmemelidir. Engelliler de herkes gibi sadece kanunlarda yazan nedenlerden dolayı hapsedilebilir.
Engelliler hapse girerse, orada çalışanlar engellilere bu sözleşmede yazdığı gibi davranmalıdır.
Engelliler diğer uluslararası sözleşmelerde yazan haklara da herkesle aynı şekilde sahiptir. Bu sözleşmede o haklar yazılı değildir ama aşağıdaki haklar bu sözleşmede de vardır.
Kendi hakları hakkında anlayabileceği şekilde bilgi alma hakkı
Mahkemede bir olay hakkında bildiklerini rahatça anlatmak için yardım ve destek alma hakkı
Mahkemeye dava açtıkları zaman, herkes gibi davalarının yeniden incelenmesini isteme hakkı
15. İşkence veya kötü davranış görmeme
Hiç kimse engellilere kötü davranmamalı veya onlara işkence etmemelidir.
Hiç kimse engelliler üzerinde deneyler yapmamalıdır. Engelliler kendileri istemedikçe tıbbi deneylerde kullanılmamalıdır.
Ülkeler bunları önlemek için yapabildikleri her şeyi yapmalıdır.