F
Fırtına
Guest
Engelli kişiler, sağlıklı bireylere göre daha zor iş bulmakta, bulduğu işi de sürekli olarak elinde tutamamaktadır. Bu nedenle engellilerin çalışmak için iş bulabilme ve bu işte uzun süreli olarak çalışabilme açısından sağlıklı kişilere göre dezavantajlı olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle engelliler, Anayasanın 61. maddesi hükmü doğrultusunda, pozitif ayırımcılığa tabi tutularak korunmuştur. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümlerine göre, sigortalı olarak işe başlamadan önce malul olanlar ile çalışma gücü kayıp oranı %60’ın altında (% 40-59 arası) bulunan engelli sigortalıların, erken emekli olma hakları bulunmaktadır.
5510 sayılı Kanunu’nun geçici 10. maddesi (1) fıkrası hükmüne göre, 4/a kapsamında sigortalı olup bu Kanunun yürürlük tarihinden önce ilk defa sigortalı olanlardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 506 sayılı Kanunun mülga 53. maddesine göre malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özrü bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün uzun vadeli sigorta kolları primi ödemek şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar.
PRİMİ ÖDENEN SON YEDİ YIL KURALI GEÇERLİDİR
Kanuni düzenlemeye dikkat edilirse, sigortalı olmadan önce malul sayılan ve 15 yıl sigortalılık 3600 gün prim ödeme şartını sağlayan engelliye bağlanacak aylık malullük aylığı olmadığından, aylık bağlama açısından son 7 yıllık fiili prim ödeme gün sayısına bakılmakta, son 7 yıla ait hizmetin fazlası 4/a kapsamında geçmişse aylık bağlanabilmektedir. Malullük aylığında olduğu gibi engellinin tabi olduğu son sigortalılık türünün önemi bulunmamaktadır. Belirtelim ki; engelli kişilerin aylık bağlama oranı da sağlıklı kişilere göre daha yüksektir.
5510 sayılı Kanuna göre, ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul sayılmayı gerektirir oranda özrü ya da hastalığı bulunan ve bu nedenle malullük aylığı kapsamı dışında tutulan sigortalılara, en az 15 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 3960 gün prim ödemek şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.
3960 gün prim ödeme şartı hemen yükseltilmemiş kademeli bir artışa tabi tutulmuştur. Buna göre;
- 1 Ekim 2008 tarihinden önce işe girenler için prim ödeme gün sayısı 3600,
- 1 Ekim 2008-31 Aralık 2008 tarihleri arasında işe girenler için prim ödeme gün sayısı 3700,
- 1 Ocak 2009-31 Aralık 2009 tarihleri arasında işe girenler için prim ödeme gün sayısı 3800,
- 1 Ocak 2010-31 Aralık 2010 tarihleri arasında işe girenler için prim ödeme gün sayısı 3900,
- 1 Ocak 2011-31 Aralık 2011 tarihleri arasında işe girenler için prim ödeme gün sayısı 3960,
Olarak alınır.
VERGİ İNDİRİM BELGESİ ALMAK ŞART DEĞİL
İlk defa sigortalı olduğu tarihte malul olmamakla birlikte, çalışma gücü kayıp oranları % 40 ile 59 arasında bulunan engelliler hakkında da Kanunda özel bir düzenlemeye yer verilmiştir. SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenen raporlarla dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, SGK Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
% 40 ile % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılara, en az 18 yıldan beri sigortalı olmak ve 4680 gün prim ödemek,
% 50 ile % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılara, en az 16 yıldan beri sigortalı olmak ve 4320 gün prim ödemek, şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.
Bu haktan sadece 4/a kapsamındaki sigortalılar değil, 4/b kapsamındaki sigortalılar da yararlanabilir. % 40 ve üzerinde özürlü olan 4/b kapsamındaki sigortalılar vergi indirim belgesi almazlar. Doğrudan SGK’ya başvurarak sağlık sunucularına sevk isterler. Alınacak rapor SGK Sağlık Kurulunca incelenerek çalışma gücündeki kayıp oranı belirlenir.
5510 sayılı Kanunu’nun geçici 10. maddesi (1) fıkrası hükmüne göre, 4/a kapsamında sigortalı olup bu Kanunun yürürlük tarihinden önce ilk defa sigortalı olanlardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 506 sayılı Kanunun mülga 53. maddesine göre malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özrü bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün uzun vadeli sigorta kolları primi ödemek şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar.
PRİMİ ÖDENEN SON YEDİ YIL KURALI GEÇERLİDİR
Kanuni düzenlemeye dikkat edilirse, sigortalı olmadan önce malul sayılan ve 15 yıl sigortalılık 3600 gün prim ödeme şartını sağlayan engelliye bağlanacak aylık malullük aylığı olmadığından, aylık bağlama açısından son 7 yıllık fiili prim ödeme gün sayısına bakılmakta, son 7 yıla ait hizmetin fazlası 4/a kapsamında geçmişse aylık bağlanabilmektedir. Malullük aylığında olduğu gibi engellinin tabi olduğu son sigortalılık türünün önemi bulunmamaktadır. Belirtelim ki; engelli kişilerin aylık bağlama oranı da sağlıklı kişilere göre daha yüksektir.
5510 sayılı Kanuna göre, ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul sayılmayı gerektirir oranda özrü ya da hastalığı bulunan ve bu nedenle malullük aylığı kapsamı dışında tutulan sigortalılara, en az 15 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 3960 gün prim ödemek şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.
3960 gün prim ödeme şartı hemen yükseltilmemiş kademeli bir artışa tabi tutulmuştur. Buna göre;
- 1 Ekim 2008 tarihinden önce işe girenler için prim ödeme gün sayısı 3600,
- 1 Ekim 2008-31 Aralık 2008 tarihleri arasında işe girenler için prim ödeme gün sayısı 3700,
- 1 Ocak 2009-31 Aralık 2009 tarihleri arasında işe girenler için prim ödeme gün sayısı 3800,
- 1 Ocak 2010-31 Aralık 2010 tarihleri arasında işe girenler için prim ödeme gün sayısı 3900,
- 1 Ocak 2011-31 Aralık 2011 tarihleri arasında işe girenler için prim ödeme gün sayısı 3960,
Olarak alınır.
VERGİ İNDİRİM BELGESİ ALMAK ŞART DEĞİL
İlk defa sigortalı olduğu tarihte malul olmamakla birlikte, çalışma gücü kayıp oranları % 40 ile 59 arasında bulunan engelliler hakkında da Kanunda özel bir düzenlemeye yer verilmiştir. SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenen raporlarla dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, SGK Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
% 40 ile % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılara, en az 18 yıldan beri sigortalı olmak ve 4680 gün prim ödemek,
% 50 ile % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılara, en az 16 yıldan beri sigortalı olmak ve 4320 gün prim ödemek, şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.
Bu haktan sadece 4/a kapsamındaki sigortalılar değil, 4/b kapsamındaki sigortalılar da yararlanabilir. % 40 ve üzerinde özürlü olan 4/b kapsamındaki sigortalılar vergi indirim belgesi almazlar. Doğrudan SGK’ya başvurarak sağlık sunucularına sevk isterler. Alınacak rapor SGK Sağlık Kurulunca incelenerek çalışma gücündeki kayıp oranı belirlenir.
