Erken Doğum (PRETERM DOĞUM)

Erken doğum ya da preterm doğum son adet tarihine göre 24 hafta ile 37 hafta arasında doğum olmasıdır. 37 hafta ile 41 hafta arasında olan doğumlar ise miadında yani normal zamanında (term) doğumlar olarak değerlendirilir. Doğum sancılarının başlaması ise erken doğum tehdidi olarak adlandırılır.

Bütün doğumların yaklaşık %10'u erken doğum şeklinde olmaktadır. Preterm doğumlar konjenital anomaliler hariç neonatal ölümlerin (yenidoğan dönemindeki ölümlerin) %75'inden sorumludur. Erken doğum ile sonuçlanan gebeliklerde bebekte görme ve işitme problemleri, kronik akciğer hastalığı, okul başarısızlığı, serebral palsy (spastik çocuk) görülme ihtimali daha yüksektir.

Erken doğumlarda bebeğin yaşama şansı doğum haftası arttıkça giderek artar. Örneğin 24. gebelik haftasında olan doğumlarda bebeklerin çok az bir kısmı yaşayabilirken, 26. haftadaki doğumlarda bebeklerin yaşama şansı yaklaşık %50'dir. Ölüm oranı 28. haftada gerçekleşen doğumlarda yaklaşık %25 iken 30. haftada %10 civarındadır. 34 haftadan sonra doğanlar yüksek oranda yaşama şansına sahiptir. Halk arasında bzen söylenen "7 aylık doğan bebeğin yaşama şansı sekiz aylık doğana göre daha fazladır" sözü tamamen yanlıştır.


Erken Doğum için risk faktörleri:
- Daha önce erken doğum yapanlar
- Rahim ağzıyla ilgili ameliyat geçirenler
- Rahimle ilgili anomaliler, şekil bozuklukları
- Sigara içimi
- İlaç bağımlılığı
- Annede kansızlık
- Annedeki kronik hastalıklar
- Annede stres ve depresyon
- Gebelik sırasında idrar yolu enfeksiyonu geçirmek
- Zarların erkenden açılması ve su gelmesi
- Düşük sosyoekonomik düzey
- Siyah ırkta erken doğuma 2-4 kat daha sık rastlanır
- Gebelikte yüksek tansiyon olması
- Çoğul gebelikler
- Aşırı fiziksel aktivite
- Doğumlar arasındaki sürenin kısa olması
- Anne yaşının 18'den küçük veya 40'dan büyük olması
- Annenin kilosu azaldıkça erken doğum riski de artmaktadır. (Kilo fazlalığının da getirdiği başka riskler vardır.)
- Oligohidramnios, polihidramnios (Amnion suyunun az veya fazla olması)

Tedavi:
Erken doğumda tedavi için yapılan sancıları durdurma işlemine tokoliz denir. Bunun için ritodrin, magnezyum sülfat, nifedipin, indometazin, oksitosin antagonistleri (atosiban), nitrik oksit gibi ilaçlar kullanılabilir.
İlaç tedavisinin yanı sıra annenin yatak istirahati, sakinleştirilmesi ve sıvı ihtiyacının giderilmesi önemlidir.
Ayrıca akciğer gelişimini tamamlamadığı düşünülen bebeklerin doğumdan önce tamamlamasına yardımcı olabilmek amacıyla betametazon türü steroid ilaçlar anneye verilir. Bu ilaçlar 24-34 hafta arası gebeliklerde yapılır.

Aşağıdaki durumlarda erken doğumu durdurmak için tokoliz yapılmaz:
- Ölü fetus varlığında
- Fetusta ölümcül anomali varlığında
- Fetal iyilik hali testlerinin kötü sonuç vermesi durumunda (fetal distres)
- Ciddi rahim içi gelişme geriliği
- Koryoamnionit yani gebelik zarlarının iltihabı
- Annenin aşırı vajinal kanaması olması
- Ciddi tansiyon yüksekliği, ciddi preeklampsi

Erken Doğum Belirtileri

Erken (preterm, zamanından önce) doğum gebeliğin 37. haftası dolmadan önce gerçekleşen doğumlara denir. Bu haftadan önce erken doğum riskini gösteren bazı belirti ve bulguların meydana gelmesi "erken doğum tehditi" olarak adlandırılır. Erken doğum şüphesi oluşturan belirtilerin varlığında vakit kaybetmeden doktora başvurulması gerekir çünkü erken doğum varlığında tedaviye doğum ilerlemeden erkenden başlanması doğumun durdurulması konusunda başarıyı arttırır.

Erken doğum belirtileri:
- Karında ağrı ve sertleşmeler olması
- Kasıklarda ağrı ve kramplar (adet sancısına benzeyebilir)
- Bel ağrısı
- Su gelmesi, vajinadan aşırı sulu akıntı gelmesi
- Lekelenme veya kanama olması, nişan gelmesi
- Karından aşağıya doğru baskı hissi

Yukarıda bahsedilen belirtiler her zaman erken doğum riskinin sözkonusu olduğu anlamına gelmez, kesin netice ancak doktor muayenesi ve bazı değerlendirmelerden sonra anlaşılabilir. Erken doğum belirtileri başka bazı durumlarla karışabilir, örneğin yalancı doğum sancıları, vajinal akıntı, idrar yolu enfeksiyonu ve başka nedenlerle meydana gelen karın-kasık ağrıları gibi. Gerçek ve yalancı doğum sancılarının ayrımı hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.