ESWL Nedir?

ESWL vücut dışından gönderilen şok dalgalarının idrar yolundaki ve böbreklerdeki taşlar üzerine hedeflenmesi ile bu taşların kırılmasını sağlayan bir yöntemdir.

ESWL (EXTRACORPOREAL SHOCK WAVE LITHOTRIPSY) (VÜCUT DIŞINDAN ŞOK DALGALARI İLE BÖBREK TAŞI KIRMA)


ESWL nedir?


ESWL vücut dışından gönderilen şok dalgalarının idrar yolundaki ve böbreklerdeki taşlar üzerine hedeflenmesi ile bu taşların kırılmasını sağlayan bir yöntemdir. Amaç taşları ufak parçalara ayırarak idrar yollarından kendiliğinden düşmesini sağlamaktır.


ESWL’NİN KESİNLİKLE UYGULANMAMASI GEREKEN HASTALAR:


1-Hamileler


2-Kanama – pıhtılaşma bozukluğu olanlarda


(Kan sulandırıcı kullanan hastalarda doktoruna danışılarak işlemden 1 hafta önce kesilmesi gerekir)


3-Aşırı iskelet malformasyonlarında


4-Aort ve renal arter anevrizması olanlarda


5-Aşırı şişmanlarda


ESWL işleminin başarı oranları nasıldır?


ESWL yönteminin tek başına 1cm’den küçük taşlarda %84 olan taşın tamamen temizlenme oranı, 10-20mm arasındaki taşlarda %77 ve çapı 2 cm’den büyük taşlarda %63 olmaktadır.


Taşın bileşimi, parçalara ayrılmasında ve daha sonra bunların vücuttan uzaklaştırılmasında önemli rol oynayabilir. Ürik asit ve kalsiyum oksalat dihidrat taşları, kalsiyum oksalat monohidrat taşlarına kıyasla daha olay kırılır. Sistin taşları ise en sert ve ESWL en fala direnen taşlardır.


Taşlar kırılma kolaylıklarına göre struvite(enfeksiyon taşı), kalsiyum apatit, ürik asit, kalsiyum oksalat dihidrat, kalsiyum oksalat monohidrat ve sistin taşları olarak sıralanabilir.


ESWL işlemleri en fazla kaç defa uygulanmalıdır?


ESWL seanslarının sayısı böbrek dokusunun zarar görmemesi ve kanama yapmaması için en fazla 5-6 seans ile sınırlandırılmalıdır. Büyük boyutlu taşlarda seans sayısı daha fazla olması gerekeceğinden hastalara perkütan taş cerrahisi uygulanması daha uygun olacaktır.


ESWL işlemleri arasındaki süre ne kadar olmalıdır?


Böbrekteki taşları hedef alan tedavilerde hasar riski belirgin olmasından dolayı 4-5 gün ara ile yapılmalıdır.İdrar yollarındaki taşları tedavisinde tedavi süreleri arasındaki süre daha kısa olarak uygulanabilir.


Çocuk hastalarda ESWL uygulanabilir mi?


Çocuklardaki böbrek ve üriner sistem taşlarının tedavisinde en önemli tedavi seçeneği ESWL (şok dalgaları ile taş kırma) yöntemidir. Çocuk hastalarda ESWL genel anestezi altında uygulanmalı, tekrarlayan seanslardan kaçınılmalı ve tedavi sonrası yakın takip yapılmalıdır.


Böbrek kist varlığı ESWL yöntemini uygulamaya engel midir?


Böbrek kist varlığı ESWL için bir engel teşkil etmez.


Taş tekrarını önlemek için ne yapılmalıdır?


Böbrek taşlarının tekrar oluşmasını engellemek için öncelikle taşın analizi yapılmalıdır. Daha sonra 24 saatlik idrar ve kan analizleri sonucunda taş oluşumuna yol açabilecek minerallerin miktarları araştırılıp normal değerleri sağlayıcı tedaviler verilmedir.


ESWL işlemi sonrası neler yapılmalıdır?


İşlem sonrası hareket artırılmalı, spor ve yürüyüşler kırılan partiküllerin dökülmesine yardımcı olacaktır. Ayrıca günlük sıvı alımı en az 1.5-2 litre olmalıdır.


Önemli Noktalar:


Böbrek taşları tedavisinde ESWL ilk tedavi seçeneğidir.


En iyi sonuçları alabilmek için ESWL sınırları iyi bilinmelidir ve hasta seçimi iyi yapılmalıdır.


ESWL tedavisi öncesi üriner enfeksiyon olmamalıdır.


ESWL çocuklarda da uygulanabilen oldukça etkili bir yöntemdir.


ESWL’nin etkinliğini artırabilmek için ek endoskopik tedaviler yapılabilir.


Böbrekteki taşlarda hedef alınan bölge böbrek olduğu için seans sayısı en fazla 5-6 ile sınırlandırılmalı ve seans araları 4-5 gün olmalıdır. Seans sayısının artması böbrekteki hasar riskini çok artıracaktır.


İdrar yollarındaki taşlar için tedavi seansları daha fazla olabildiği gibi, seanslar arasındaki sürenin daha kısa olması kabul edilebilirdir.


Çapı 20mm ya da daha büyük taşlar için ESWL planlanmış ise işleme başlamadan üreteral J stent takılmalıdır.


Alt kaliks taşlarında taş boyutu 1 cm’nin üzerinde ise perkütan nefrolititomi(kapalı böbrek taş cerrahisi) başarısı ESWL’den yüksektir.

Böbrek Taşlarında Lazer Tedavisinin Avantajları

Böbrek taşı ağrısı bir insanın hayatta yaşayabileceği en şiddetli ağrıdır diyebiliriz. Hatta doğum sancısından daha şiddetli

Çok eski zamanlardan beri insanlarda sıkıntıya yol açtığı belgelenen böbrek taşı hastalığı günümüzde de oldukça sık görülmektedir. Hatta son 20-30 yıl içinde idrar yolu taşı görülme sıklığında belirgin bir artış olduğu bildirilmektedir. Bu artışın kesin sebebi bilinmemekle birlikte beslenme alışkanlıklarındaki değişikliklere ve az sıvı alımına bağlı olduğu düşünülmektedir.


Böbrek ve idrar yolu taşları tedavisinde bir çok tedavi yöntemi kullanılmaktadır.


1. ESWL (Vücut dışından şok dalgaları ile taş kırma)


2. Perkütan Nefrolitotomi(PNL)


3. Üreteroskopi


4. Açık Cerrahi


ESWL (Vücut dışından şok dalgaları ile taş kırma)


Böbrek taşlarının tedavisinde en sık kullanılan yöntemdir. Vücut dışından oluşturulan şok dalgaları taş üzerine odaklanarak tedavi sırasında taş küçük parçalara bölünür. Daha sonra bu parçaların idrarla atılması beklenir. İşlem sırasında duyulan ağrıyı azaltmak için çoğunlukla sakinleştirici ilaç kullanılması veya hafif bir anestezi verilmesi gerekebilir. ESWL sonrası taş parçacıklarının dökülmesi günler hatta bazen haftalar sürebilir. Bu süreçte hastalar ağrı hissedebilir ve idrar yolu iltihabı gelişebilir. Nadiren üreter kanalında taş partiküllerinin dökülmesinde gecikme olup birikmesi sonucu taş yolu(kum yolu) oluşabilir ve bu durum ek tedavi gerektirebilir.


Perkütan Nefrolitotomi(PNL)


Böbrek taşı 2 cm.’den büyük olduğunda veya ESWL tedavisi ile kırılamadığında uygulanan güncel bir yöntemdir. Genel anestezi altında bel bölgesinde 1 cm’lik kesiden oluşturulan bir kanal ile böbreğin içerisine girilerek taşlar bütün olarak veya kırılarak aynı yoldan dışarı çıkartılır. Endoskopik yani kapalı bir ameliyat yöntemi olan perkütan nefrolitotomi işleminde görüntü bir ekrana aktarılır ve ameliyat ekran yardımı ile gerçekleştirilir. Taşlar genelde pnömatik, ultrasonik veya lazer taş kırıcılar ile parçalanırlar. Ameliyat bitiminde böbrekte 2-5 gün süreyle idrarın geçici bir süre için dışarı alınmasını sağlayan bir tüp (nefrostomi tüpü) konulabilir. Büyük bir kesi gerektirmeyen bu işlem hastanın daha çabuk günlük hayatına dönmesine yardımcı olur.


Üreteroskopi


Üreter kanalı içerisindeki taşlar düşmezse veya ESWL ile kırılamazsa böbrekte genişleme yapar. Çok şiddetli olan ağrı bir süre sonra ortadan kaybolabilir ve bu süreçte böbrekteki büyüme devam eder. Böbrekteki bu büyüme bir süre sonra böbreğin fonksiyonunu yapamaz hale gelmesine yol açar. Bu durumlarda idrar yolundan üreteroskop denilen aletler yardımıyla girilerek kapalı olan yol açılarak tedavi sağlanır. Üreteroskoplardan mercekler yardımı ile görüntü dışarda ekrana aktarılır. Operasyon ekran yardımı ie gerçekleştirilir. Üreteroskoplar ile dış idrar yolu ve mesane geçilip üreter içine girilerek taşlar Holmium lazer veya pnömatik taş kırıcı ile kırılarak tedavi edilir. Üreteroskopların farklı esnek ve sert olan tipleri ile alt idrar kanalından böbrek içine kadar her bölgedeki taşlar tedavi edilebilir. Üreteroskopik taş tedavisi sonrası hastalar aynı gün veya bir gün sonra evlerine taburcu edilirler.


Lazer yöntemi ile taşlar buharlaştırılmaktadır ve kalan çok küçük parçalar basket kateterler ile dışarı alınmaktadır. Lazer tedavisi ile dışarı çıkartılması gereken taş parçaları buharlaşmadan dolayı daha az kaldığı için taşların çıkartılması işlemi sırasında idrar kanalında oluşabilecek yaralanma ihtimali en az olmaktadır.


Op.Dr.Murad ÇELTİK


İstanbul Cerrahi Hastanesi