Hamilelik Döneminde Ameliyat Olmak

Gebelik sırasında çeşitli nedenlerle ameliyat gerekebilmektedir. Bu ameliyatlar gebelikle ilgili ameliyatlar olabilir veya gebelikle ilgisiz başka hastalıklara bağlı ameliyatlar olabilir. Ayrıca bu ameliyatları acil olanlar ve planlı olanlar diye de ikiye ayırmak mümkün.

Gebelik ile ilgili ameliyatlara örnekler: Rahim ağzına dikiş atılması (Mc Donalds, servikal serklaj), dış gebelik ameliyatı, sezaryen...

Kadın hastalıkları ile ilgili myom ameliyatları, yumurtalık (over) torsiyonu ameliyatları, pelvik abse amliyatları örnekverilebilir.
Gebelikle ilgisi olmayan ameliyatlardan hamilelik döneminde en çok yapılan apandisit ameliyatıdır. . Bunun dışında mide perforasyonu (delinmesi), barsak, hemoroid (basur), safra kesesi gibi bir çok ameliyat yapılabilir. Ayrıca acil durumlarda gebelik olmasına rağmen mecburen yapılan ameliyatlar vardır, bunlar trafik kazaları, travma, kesici alet yaralanmaları, ateşli silah yaralanmaları, kırıklar, ortopedik ve beyin cerrahisi ameliyatları gibi ameliyatlardır. Hamilelerin yaklaşık %1-2'sinde gebelik sırasında gebelik ile ilgisi olmayan bir sebepten dolayı ameliyat gerekmektedir.

Gebelik sırısında ameliyat olmak riskli midir?
Gebelik sırasında yapılan ameliyatın anne ve bebek açısından bazı riskleri olabilir. Tabi bu yapılan ameliyatın türüne göre ve gebeliğin hangi döneminde yapıldığına göre değişen bir risktir. Gebeliğin ilk 3 ayında yapılan ameliyatlarda düşük riski vardır, son 3 ayında yapılan ameliyatlarda da erken doğum riski vardır bu nedenle acil olmayan planlı yapılan ameliyatlar için en çok tercih edilen dönem gebeliğin ortasındaki 3 ay yani 4, 5, 6. aylardır. Ameliyatın türü de risk konusunda önemlidir, örneğin bir apandisit ameliyatı hemoroid (basur) ameliyatına göre daha risklidir. Karın bölgesini ilgilendirmeyen küçük ameliyatlar daha risksizdir gebelik açısından.

Gebelik sırasında ameliyatlar lokal anestezi veya genel anestezi veya spinal anestezi ile yapılabilir. Bu ameliyatın ve hastalığın durumuna göre planlanır. Ayrıca bazı ameliyatlar karnın çok büyümediği ilk aylarda laparoskopik olarak da yapılabilmektedir. Örneğin apandisit ameliyatı, safra kesesi ameliyatı, yumurtalık kisti ameliyatı gibi.

Özet olarak gebelik sırasında zorunlu olmadıkça ameliyat yapılmaz ve doğum sonrasına ertelenir. Doğum sonrasına ertelemek mümkün değilse ilk 3 ayın bitmesi beklenebilir ve 4 ,5, 6. aylarda yapılabilir riski azaltmak için. Ancak bazı ameliyatlarda ertelemek hiç münkün değildir bu durumlarda ameliyatın gerekliliği ve gebelik üzerinde yaratabileceği riskler aile ile paylaşılarak ameliyat yapılır.

Gebelik Döneminde Apandisit Ameliyatı

Gebelikle ilgili olan ameliyatlar dışında gebelik sırasında en çok yapılan ameliyat apandisit ameliyatıdır. Apandisit yaklaşık 1000-2000 gebelikte bir görülür. Gebeliğin her ayında akut apandisit gelişebilir. Bazı araştırmalar gebeliğin her döneminde eşit görüldüğünüü bildirirken bazı araştırmalar son 3 ayda daha sık görüldüğünü bildirmektedir.

Tanı sıklıkla anamnez, fizik muayene bulguları ve ultrason bulguları ile konulur. Nadiren zorunlu hallerde tanı için tomografi de kullanılır. Ancak gebelikte apandist tanısı diğer hastalara göre daha zordur çünkü büyüyen rahim apendiks organını iterek yerini değiştirir. Apendiks normalde karnın sağ alt kısmında bulunur, kalın basağın başladığı bölgeden (çekum) dışarıya doğru çıkan ince yaklaşık 5 cm boyunda bir organdır. Bu organın çeşitli nedenlerle iltihaplanması sonucu apandisit oluşur. Gebelikte normalde de kasık ağrısı, bulantı, kusma gibi şikayetler sık görüldüğü için apandisit tanısı ile karışabilir ve tanıyı zorlaştırabilir. Apandisitte kanda lökosit sayısı yükselir ancak gebelikte normalde de lökosit yüksek olabilmektedir, bu da tanıyı zorlaştırıcı bir durumdur. Tanıyı zorlaştıran bir diğer durum gebelikte röntgen çekilememesidir. Bütün bu nedenlerde gebelikte apandisit tanısı normal hastalra göre daha zordur ancak deneyimli bir genel cerrahi uzmanının muayenesi ve hastanın anamnezi tanıda en değerli unsurlardır. Hastada en çok görülen şikayetler karın ağrısı, bulantı, kusma, iştahsızlıktır, daha az oranda ateş, ishal, kabızlık görülebilir. Gebeliğin ilk aylarında ağrı daha çok gebe olmayanlarda olduğu gibi karnın sağ alt kadranında olur ancak ileriki aylarda rahimin büyümesine bağlı olarak ağrı daha yukarılarda olmaktadır. Apandisit tanısı koyarken gebelikte karın ağrısı yapan diğer durumlardan ayırılması önemlidir.

Apandisit gebelik olsun veya olmasın her zaman ameliyat ile tedavi gerektirir. Hiçbir zaman ilaç tedavisi yoktur. Hamilelerde de ameliyat genel cerrahi uzmanları tarafından yapılır ve iltihaplı apendiks organı alınır. Apendektomi ameliyatı normal kesi ile veya gebelişğin ilk aylarında laparoskopik olarak yapılabilmektedir.

Gebelikte apendisit düşük, erken doğum gibi komplikasyonlara neden olabilir. Apandisit tanısı ne kadar erken konulursa pefrorasyon (apendiksin patlaması) daha az görülür ve gebelikle ilgili sıkıntılar daha az yaşanır. Pefore apendisitlerde ve ileri gebeli aylarında erken doğum gibi komplikasyon görülme ihtimali artar. Hamilelerde apendisit tanısı daha zor olduğu için perfore olma (patlama) oranı daha yüksektir. Bir araştırmada gebelikte perforasyon oranı %57 bildirilmiştir (Tracey & Fletcher,2000). Gebe olmayanlarda perforasyon oranı %5-20 civarındadır. Bazen gebeliğin son aylarında apandisite bağlı sancılar başlarsa ve erken doğum tehlikesi olursa sancıları durdurmak için tokoliz tedavisi verilmektedir.