- Katılım
- Nis 23, 2012
- Mesajlar
- 9,302
- Tepkime Puanı
- 64
- Puanları
- 48
- Yaş
- 54
Hasimato tipi tiroid bezi iltihabi veya tiptaki adiyla ‘’Hasimato tiroiditi’’ bagisiklik sisteminin bir bozuklugu sonucu ortaya çikar. Nedeni tam olarak bilinmemektedir. 1912 yilinda Japon bilim adami Akira Hashimoto tarafindan tanimlandigi için bu ad verilmistir. Hasimato tipi tiroid bezi iltihabi en fazla tiroid bezi yetmezligi yapan hastaliktir. Diger bir deyimle tiroid bezi yetmezliginin en önemli nedeni Hasimato tipi tiroid bezi iltihabidir. HASIMATO HASTALIGI aslinda HASHIMOTO dur. ulkemizde bazen bu isimle anilmaktadir.
Bu hastalik otoimmün hastaliklar dedigimiz hastaliklardan birisidir. Otoimmün hastaliklarda vücut kendi dokusunu yabanci doku olarak algilayip onu yok etmek ister ve vücut içinde bir savas olusur. Hasimato tiroiditinde de vücut tiroid bezini yok etmek ister. Vücudumuz tiroid bezini yok etmek için çok miktarda anti-TPO antikoru ve anti-tiroglobulin antikoru üretir. Bu antikorlar tiroid bezine baglanarak tiroid hücrelerini harap ederler. Bu arada tiroid bezine birçok iltihap hücresi birikir. Iltihap sonucu tiroid hücreleri tahrip olarak azalinca da bez küçülür ve hormon yapacak hücre kalmaz ve sonunda tiroid hormon yetmezligi ortaya çikar. Bu hastalarda yillar içinde tiroid bezi gittikçe küçülür. Baslangiçta ufak bir guatr ve kanda anti-TPO antikor yüksekligi varken TSH, T3 ve T4 hormonlari normaldir. Daha sonra zaman içinde hastalik ilerledikçe önce baslangiç halinde tiroid yetmezligi (sadece TSH yüksek, fakat T3 ve T4 normal) sonra tam tiroid yetmezligi (TSH yüksek, T3 ve T4 hormonlari düsük) gelisir.
Hasimato hastaligi baslangicinda tiroid bezinde büyüme yani guatr vardir; daha sonra tiroid bezi yavas yavas devam eden harabiyet nedeniyle yillar içinde küçülerek sanki yok olur.
Kimler Risk altindadir?
Hasimato hastaliginin nasil basladigi tam olarak bilinmiyorsa da genetik egilim önemlidir. Ailesel özellik gösterir. Ayni ailenin üyelerinde sik görülür. Hasimato tiroiditi olan hastalarda kuvvetli bir genetik geçis vardir ve bu hastalarin birinci dereceden akrabalarinda tiroid antikorlari (anti-TPO ve anti-tiroglobulin) yüksek olarak bulunur ve hastalik ailenin diger üyelerinde de siklikla ortaya çikar. Bu nedenle Hasimato tiroiditi varsa ailenin diger üyelerinde de tiroid tetkikleri yapilmalidir.
Hasimato tiroidit sikligi iyot alimi arttikça artmaktadir. ABD ve Japonya gibi iyot aliminin yüksek oldugu ülkelerde sikligi yüksektir.
Sıklık :
Toplumun % 2’sinde bulunur. Hasimato hastalarinin % 95’i kadindir. Tüm yaslarda ortaya çikarsa da 30-50 yas arasinda siktir. Kadinlarda erkeklere göre 15-20 kat daha fazla görülür. Ergenlik çagindaki kizlarda sikligi % 0.8-1.6’dir.
Anti-TPO antikorunun kanda yüksekligi yasla birlikte artar ve 70 yas ve daha büyük kadinlarin % 33’ünde bu antikor yüksek olarak bulunur.
Anti- TPO ve anti-tiroglobulin antikorlarinin ve sadece TSH’nin yüksek oldugu kadinlarda tiroid bezi yetmezligi yani tiroid hormon azligi her yil % 5 oraninda gelisir.
Sikayetler:
Çogu hastanin hiçbir sikayeti yoktur. Bazi hastalarda küçük bir guatr ve anti-TPO antikor yüksekligi vardir. Bazen tiroid bezi yetmezligi (tiroid hormon yetmezligi-hipotiroidi) ile doktora basvururlar.
Yas ilerledikçe Hasimato’lu hastalarda hipotiroidi (tiroid bezi yetmezligi) sikligi artar.
Hasimato’lu hastalarda lastik sertliginde bir guatr vardir. Çok nadiren tiroid bezi sert olabilir. Tiroid bezinde agri veya hassasiyet yoktur. Genellikle tiroid büyümesi sessiz olur ve sikayet bulunmaz. Bu hastalar doktora genellikle guatr nedeniyle veya tiroid hormon azliginin neden oldugu halsizlik, bitkinlik, el ve yüzde sisme, ses kalinlasmasi gibi sikayetler nedeniyle basvururlar.
Hasimato Tiroiditi ile Birlikte Sik Görülen Hastaliklar
Hasimato tiroiditi olan hastalarda diger otoimmün hastaliklar siklikla birlikte olur. Bu hastaliklar asagida verilmistir:
Graves hastaligi
Tip 1 seker hastaligi
Addison hastaligi (böbreküstü bezi –kortizol yetmezligi)
Testis ve yumurtalik iltihabi
Paratiroid hormon azligi
Hipofiz bezi iltihabi
B12 vitamin eksikligine bagli kansizlik
Vitiligo (ciltte beyaz alanlar olmasi)
Romatoit Artrit (küçük eklem iltihabi)
Trombosit isimli kan hücre azligi
Myastenia gravis (kaslarda agri ve güçsüzlük yapan bir kas hastaligi)
Hasimato tiroiditi; hipogonadizm (seks hormonlarinda azalma), Addison hastaligi (böbreküstü bezi yetmezligi), diyabetes mellitus (seker hastaligi), hipoparatiroidizm (paratiroid hormon düsüklügü-kalsiyum düsüklügü) ve pernisiyöz anemi (B12 vitamini eksikligine bagli kansizlik) ile birlikte sik görülür.
Çocuklarda Hasimato hastaligi olursa büyüme gecikmesi, kemik yasinda gecikme ve yüksek kolesterol düzeyleri saptanir.
Laboratuvar Bulgulari:
Hasimato tiroiditinden süphelenildiginde, anti-TPO antikoru, T3, T4 ve TSH hormon tetkiklerine bakilir. Hasimato tiroiditli olgularin yaklasik % 80’inde tani kondugunda normal T4, T3 ve TSH düzeyleri saptansa da tiroid bezinde hormon yapimi azalmaya baslamistir.
Anti-TPO antikorlar hastalarin % 95’inde ve anti-Tiroglobulin antikorlar % 60’inda yüksek olarak bulunur.
Anti-TPO antikoru yüksek hastalarin % 25-50’sinde tiroid bezi yetmezligi baslangiç halinde olabilir, yani TSH hormonu yüksek, fakat T3 ve T4 hormonu normaldir.
Hasimato Tipi Tiroid Iltihabinda Tedavi:
Hasimato tipi tiroid iltihabini yok edecek bir tedavi sekli veya hastaligi tamamen ortadan kaldiracak bir tedavi yolu maalesef yoktur. Yapilan tedavi sadece guatr ve tiroid bezi yetmezligi varsa onun tedavisi seklinde olur.
Guatri olan veya tiroid bezi yetmezligi olan kisilerde tiroid hormon ilaci levotiroksin ile tedavi yapilir ve ilaç dozu serum TSH düzeylerini normale getirecek sekilde doktorunuz tarafindan ayarlanir. Burada amaç TSH düzeyini 1.5-2.5 IU/L olacak sekilde ayarlamaktir. Yasli hastalarda veya koroner kalp hastaligi olanlarda tedaviye çok düsük dozlarda baslanir ve 4-6 haftalik araliklarla artirilir. Kadinlarin çogunda gebelik süresince dozda % 25-50 oraninda bir artis gerekir.
Hipotiroidi olmasa bile guatri olan Hasimato hastalari tiroid ilaci tedavisinden fayda görür ve guatrlari küçülür.
T4 ve T3 hormonu normal, ancak TSH hormonu yüksek olan hastalarda TSH >4 IU/L ve anti-TPO yüksek ise küçük dozda ilaç tedavisi yapilir.
Hipotiroidizm nedeniyle levotiroksin ilacini bir yildan fazla kullanan Hasimato tiroiditli olgularin çok azinda hastalik kendiliginden düzelebilir. Özellikle asiri iyot kullanimi sonrasi hipotiroidi gelisenlerde, ve dogumdan sonraki bir yil içinde hastaligi ortaya çikanlarda ilaç dozu azaltilarak hastaligin düzelip düzelmedigi kontrol edilir. Bezi küçülmüs hastalarda hastaligin düzelme olasiligi yoktur.
Hasimato Tiroiditi Olan Hastalarin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar:
1) Iyotlu tuz ve iyotlu öksürük surubu kullanmayiniz.
2) Selenyum destegi alabilirsiniz. Günde 100-200 mikrogram selenyum hastaliginiz için faydali olabilir
3) Tiroid hormon ilaçlarini aç karna içiniz. Midenizde agri yapiyorsa tok karna alin, ancak en iyisinin aç karna alinmasi oldugunu unutmayiniz. Aç karna alinan ilacin emilimi daha iyi olur.
4) Ilacinizi her zaman aldiginiz ögünde almayi unutursaniz bir sonraki ögünde alin, Bir gün önce almayi unutmussaniz ertesi günü sabah ve aksam 2 kez alin.
5) Ilaci aldiginiz ögünde baska ilaç almamaya çalisin. Özellikle kalsiyum, demir ve mide ilaçlari tiroid ilacinin emilimini bozar.
6) Gebe kalmayi düsünen kadinlar doktoruna mutlaka ilaç konusunda danismalidir. Gebe kalinca da tiroid ilaçlari alinacaktir. Çocuga zarari yoktur. Tiroid ilaci almazsaniz düsük riski artar. Dogum sonrasi da kontrollerinizi yaptiriniz.
HASHIMOTO HASTALIGI VE SELENYUM KULLANIMI
Hashimoto hastaliginda selenyum destegi için öncelikle KAN SELENYUM DÜZEYININ ÖLÇÜLMESI GEREKIR.
KAN SELENYUM DÜZEYI DÜSÜK ISE O ZAMAN SELENYUM DESTEGI ALINABILIR. KAN SELENYUM DÜZEYI NORMAL ISE GEREK YOKTUR.
FAZLA ALINAN SELENYUM SAÇ DÖKÜLMESI VE DIGER BAZI ZARARLAR YAPABILIR.
SELENYUM KULLANMADAN ÖNCE MUTLAKA KAN SELENYUM DÜZEYINI ÖÇTÜRÜNÜZ VE BIR ENDOKRIN UZMANINA BASVURUNUZ.
HASHIMOTO TEDAVISI IÇIN KIME BASVURMALI?
Hashimoto hastaligi bir hormon yani ENDOKRIN hastaliktir. Bu nedenle öncelikli olarak bir ENDOKRIN UZMANINA basvurunuz.
HASHIMOTO VE BESLENME
Hashimoto hastaligi olan kisilerde beslenme ve vitamin kullanimi ile ilgili öneriler sunlardir:
EN ÖNEMLISI IYOTSUZ TUZ YEMEKTIR.
1.Karbonhidratli, unlu ve sekerli gidalari az yiyiniz.
2.Kafein içeren kola, kahve ve çikolatayi azaltin
3.Hidrojenize yaglari (margarin) yemeyin. Zeytinyagi veya sivi yaglar yiyin
4.Kilonuz fazla ise zayiflamaya çalisin
5.Haftada 2 defa balik yiyin, balik yemiyorsaniz omega 3 destegi alin
6.Egzersiz yapiniz. Egzersiz tiroid bezinin daha iyi çalismasini saglar
7.Protein yeteri kadar alin
8.Vitamin, mineral eksikligi varsa destek aliniz.
9.Sigarayi kesiniz. Sigara tiroid hormonlarini azaltir.
10. Selenyum, çinko ve magnezyum eksikligi varsa giderilmelidir.
11.Kanda homosistein yüksek ise folik asit vitamini, B12 vitamini, B2 vitamini ve B6 vitamini aliniz.
12.A vitamini veya beta karoten almayiniz. Tiroid yetmezliginde kanda A vitamini veya beta karoten yüksektir.
13.Multivitamin ilaçlarin içerisinde iyot ve A vitamini varsa almayiniz.
14.Tiamin vitamini tiroid hormonlarini azalttigindan almayiniz.
15.Alfa-lipoik asit (bir antioksidandir) T3 hormon üretimini azalir; bu nedenle hipotiroidili hastalar kullanmamalidir.
Hashimoto Olan Bir Kiside Kabizlik Varsa Nasil Beslenmeli?
Kepegi ve posasi bol sebze, meyve ve tam tahillar yiyiniz, düzenli egzersiz yapiniz. Günde en az 8-10 bardak su içiniz. Keten tohumu, yaban mersini , kuru kayisi yiyebilirsiniz. Beyaz ekmek yerine kepekli ekmek veya tam bugday ekmegi yiyiniz. Patates, muz ve yogurdu az tüketin. Her gün belirli saatte tuvalet yapmayi aliskanlik haline getiriniz.
Hashimoto 'da Selenyum Destegi:
Selenyum verilen hastalarda serum T3 hormonunda artis T4/ T3 oraninda azalis olur. Selenyum T4’den T3’e dönüsümü artirir. Selenyum alanlarda kan yaglarinda düsme ve anti-TPO antikorunda azalma meydana gelmektedir. Selenyum antioksidan bir mineral olarak tiroid bezini ve vücudu hasardan korur.
Dogustan tiroid yetmezligi olan çocuklarda asagidaki dozlarda selenyum verilebilir:
0-3 yas arasinda günlük 20 mikrogram
3-6 yas arasi günlük 30 mikrogram
6 yastan büyüklere günlük 60 mikrogram selenyum verilir.
Selenometionin seklindeki selenyum sodyum selenit seklindeki selenyumdan daha iyi emildiginden bulunabilirse selenometionin kullanilmalidir; çünkü daha iyi emilir.
Yaslilarda selenyum eksikligi T4 düzeylerinde azalma yapmaktadir. Bu nedenle eriskinlerde ve yaslilarda selenyum eksikligi varsa destek tedavisi yapilmalidir. Selenyum kullanmadan önce mutlaka kanda selenyum düzeyi ölçtürünüz. Selenyum rastgele alinmamalidir, fazlasi saçlarda dökülme yapar.
EN IYI BESLENME GLISEMIK INDEKS BESLENME YONTEMIDIR
Akilci karbonhidrat seçimi yapmak, yani yüksek GI yerine düsük GI’li karbonhidratlari yemek
Gidalarin yaklasik olarak GI degerlerini ögrenmek
Günlük karbonhidrat miktarini ölçülü almak ve düsük GI’li de olsa fazla karbonhidrat almamak. Yani her ögünde asla fazla kalori almamak.
Bir diyetin basarili olmasi onun devam ettirilebilir olmasina baglidir. Bir süre uygulanip sonra devam ettirilemeyen diyet veya beslenmenin anlami yoktur. Herkesin vücudu, bagirsaklari, gidalari parçalayan enzimleri ayni olduguna göre gida seçimi büyük önem tasimaktadir.
Kilo vermede en önemli konu istah kontrolüdür. Istah kontrolü için barsakta sindirimi uzun süren ve bu nedenle kan sekerini hizla artirmayan düsük GI’li gidalarin seçilmesi önem tasimaktadir.
GI’le beslenmeniz demek elinizde hesap makinesi GI hesaplamak, elde tablolar ona göre beslenmek demek degildir. Önemli olan kaliteli karbonhidrat yemektir.
Beslenmede en önemli ilke 3 ana ögün 3 ara ögün yemektir. Yani kahvalti, saat 10.30’da ara ögün, ögle yemegi, ikindi ara ögün, aksam yemegi, gece saat 22.00 de ara ögün almalidir.
Günlük beslenmenizde yüksek GI’li gidalar yerine düsük GI’li gidalar yemek pratik noktadir. Örnegin sabah kahvaltida beyaz ekmek yerine tam bugday ekmegi, tereyagi veya reçel yerine yogurt, meyve yenebilir. Yedigimiz gidalar protein, karbonhidrat ve yag içerir. Et ve yumurtada protein çoktur. Ekmekte ise karbonhidrat çoktur. Tereyagi ise yagdan olusur. Önemli olan çesitli gidalardan farkli ölçülerde yemektir. Her gidanin GI’ini ölçmek imkansizdir. Örnegin et, balik, tavuk, badem, tereyagi, sebzelerin GI’i ihmal edebilir. GI’i yüksek olan gidalardan az yemek kuralimizdir. Ancak düsük GI’li sosis yememek lazimdir. Bunda doymus yaglar çoktur. Yani amacimiz sadece düsük GI’li gida yemek degildir. Yüksek ve düsük GI’li gidalar karisik yenirse GI ‘i orta derecede olur. Eger yemeginizde yüksek GI’li gida varsa düsük GI’li gida ilave edebilirsiniz.
Beyaz ekmek, pasta ve kurabiye yerine bir dilim tam bugday ekmegi, veya üzerine az reçel sürüp yiyebilirsiniz. Bembeyaz ekmek yerine tam bugday ekmegi, çavdar veya kepekli ekmek yiyin. Kahvalti gevregi yerine müsli yiyin. Kek veya pasta yerine yogurt yiyin. Beyaz patates yerine tatli patates yiyin.Cips yerine tane üzüm veya çilek yiyin. Kruvasan yerine yagsiz sütten yapilmis kapuçino için. Kraker yerine dilimlenmis havuç, biber yiyin. Seker yerine kuru üzüm, kuru kayisi, kuru meyeri yükselmez hem baska faydalar saglanir.
Tam bugdaydan yapilmis ekmekte daha fazla vitamin ve mineraller vardir. Tam tahillar seker hastaligina karsi koruyucudurlar ve kalp hastaligi görülme riskini azalttiklari gibi bagirsaklari daha iyi çalistirarak kabizligi önlerler.
Günde en fazla 5 porsiyon ( 5 dilim) ekmek yenmelidir.
Kilo vermek için önemli beslenme önerileri:
1.Sebze ve meyve yemege fazla önem verin
2. Yag miktarini azaltin.
3. Porsiyonlari küçültün
3. Her yemekte en azindan bir düsük GI’li gida yiyin.
4. Ögün atlamayin, 3 ana ögün 3 ara ögün seklinde beslenin
5. Yemek sonrasi tatli yerine meyve yiyin
6.Beyaz ekmek yerine tam bugday ekmegi veya çavdar ekmegi yiyin
7.Trigliserit yüksek degilse düzenli olarak ceviz, badem veya findik yiyin
8. Kirmizi eti az beyaz eti çok yiyin
9. Süt ürünlerini yagsiz olarak yiyin
10.Yag olarak sadece zeytinyagi yiyiniz
Ögünlerin Zamani
Bu beslenme seklinde 3 ana ögün ve 3 ara ögün vardir. Kahvalti genellikle kalktiktan bir saat sonra yaklasik saat 7.00 civari olmalidir. Ilk ara ögün saat 10.30’da olmali, ögle yemegi saat 12.00-1300 arasi olmalidir. Ikinci ara ögün saat 15.30-16.00 civarinda olmali, aksam yemegi saat 19.00 civarinda olmalidir. Son ara ögün ise gece saat 22.30 civarinda olmalidir.
Kahvalti:
Kahvalti mutlaka yapilmalidir. Kahvalti yapan kisiler gün içinde daha enerjik olurlar ve daha az atistirma yaparlar ve daha iyi kilo verirler. Bu kisilerin daha mutlu, islerinde basarili oldugu saptanmistir. Kahvalti yapmayan kisiler yorgun, enerjisi azalmis ve vücutlarinda su miktari daha az olarak yasarlar. Sabah kahvalti yapacak zaman yok diyerek kahvalti yapmayanlar yolda yiyebilecekleri saglikli kahvalti paketleri kendilerine hazirlayabilirler. Örnegin kepekli ekmekten yapilmis sandviç ekmegi içine yagsiz peynir, marul, biber, domates ve salatalik konarak bir sandviç hazirlanabilir.
Kahvaltida sekeri gidalar yemek sizin çabuk acikmaniza neden olur. Kahvaltida meyve veya meyve suyu, yagsiz süt veya yogurt yenmeli, ekmek olarak tam bugday ekmegi yenmelidir. Kahvaltida taze meyve veya meyve sulari yenerek baslanabilir.
Meyve ve yogurt ile doymazsaniz tam bugday ekmegi kahvaltida yenebilir. Kahvaltida çorba içmek de faydalidir.
Ögle ve Aksam Yemekleri (Tabak modeli)
Bir ögünde yiyeceginiz yemeklerin hepsini bir tabak üzerinde olacagini düsünelim. Bu tabagin yarisini sebze ve meyve doldurmali, protein (et veya kuru baklagil) tabagin ¼’nü doldurmali ve geri kalan ¼’ü karbonhidrat olmalidir. Yani her ögünde protein (et türü), karbonhidrat, ve meyve-sebze olmalidir. Ögünlerde et yemekle karbonhidrat miktari azalir ve tüm yemegin GI’i düser.
Ögle yemegi günün en iyi yemegi olmalidir. Düsük GI’li karbonhidratlar seçilmelidir. Ögleyin tam bugday ekmegi, kuru baklagil, balik, yagsiz et, tavuk, fazla miktarda salata ve arkasindan meyve yenmelidir.
Aksamlari yemek hafif olmali, sebze, et ve yogurt yenmelidir. Tatli yerine dondurma veya meyve yenmelidir.
Ara Ögünler:
Ara ögünlerde asagidakilerden birini seçiniz.
1.Bir portakal veya bir elma veya bir armut
2.Yagsiz yogurt
3.Bir bardak süt
4. 5-6 Kuru kayisi
5.Bir avuç kuru üzüm
7.Bir külah dondurma
8. Bir avuç badem
Bu hastalik otoimmün hastaliklar dedigimiz hastaliklardan birisidir. Otoimmün hastaliklarda vücut kendi dokusunu yabanci doku olarak algilayip onu yok etmek ister ve vücut içinde bir savas olusur. Hasimato tiroiditinde de vücut tiroid bezini yok etmek ister. Vücudumuz tiroid bezini yok etmek için çok miktarda anti-TPO antikoru ve anti-tiroglobulin antikoru üretir. Bu antikorlar tiroid bezine baglanarak tiroid hücrelerini harap ederler. Bu arada tiroid bezine birçok iltihap hücresi birikir. Iltihap sonucu tiroid hücreleri tahrip olarak azalinca da bez küçülür ve hormon yapacak hücre kalmaz ve sonunda tiroid hormon yetmezligi ortaya çikar. Bu hastalarda yillar içinde tiroid bezi gittikçe küçülür. Baslangiçta ufak bir guatr ve kanda anti-TPO antikor yüksekligi varken TSH, T3 ve T4 hormonlari normaldir. Daha sonra zaman içinde hastalik ilerledikçe önce baslangiç halinde tiroid yetmezligi (sadece TSH yüksek, fakat T3 ve T4 normal) sonra tam tiroid yetmezligi (TSH yüksek, T3 ve T4 hormonlari düsük) gelisir.
Hasimato hastaligi baslangicinda tiroid bezinde büyüme yani guatr vardir; daha sonra tiroid bezi yavas yavas devam eden harabiyet nedeniyle yillar içinde küçülerek sanki yok olur.
Kimler Risk altindadir?
Hasimato hastaliginin nasil basladigi tam olarak bilinmiyorsa da genetik egilim önemlidir. Ailesel özellik gösterir. Ayni ailenin üyelerinde sik görülür. Hasimato tiroiditi olan hastalarda kuvvetli bir genetik geçis vardir ve bu hastalarin birinci dereceden akrabalarinda tiroid antikorlari (anti-TPO ve anti-tiroglobulin) yüksek olarak bulunur ve hastalik ailenin diger üyelerinde de siklikla ortaya çikar. Bu nedenle Hasimato tiroiditi varsa ailenin diger üyelerinde de tiroid tetkikleri yapilmalidir.
Hasimato tiroidit sikligi iyot alimi arttikça artmaktadir. ABD ve Japonya gibi iyot aliminin yüksek oldugu ülkelerde sikligi yüksektir.
Sıklık :
Toplumun % 2’sinde bulunur. Hasimato hastalarinin % 95’i kadindir. Tüm yaslarda ortaya çikarsa da 30-50 yas arasinda siktir. Kadinlarda erkeklere göre 15-20 kat daha fazla görülür. Ergenlik çagindaki kizlarda sikligi % 0.8-1.6’dir.
Anti-TPO antikorunun kanda yüksekligi yasla birlikte artar ve 70 yas ve daha büyük kadinlarin % 33’ünde bu antikor yüksek olarak bulunur.
Anti- TPO ve anti-tiroglobulin antikorlarinin ve sadece TSH’nin yüksek oldugu kadinlarda tiroid bezi yetmezligi yani tiroid hormon azligi her yil % 5 oraninda gelisir.
Sikayetler:
Çogu hastanin hiçbir sikayeti yoktur. Bazi hastalarda küçük bir guatr ve anti-TPO antikor yüksekligi vardir. Bazen tiroid bezi yetmezligi (tiroid hormon yetmezligi-hipotiroidi) ile doktora basvururlar.
Yas ilerledikçe Hasimato’lu hastalarda hipotiroidi (tiroid bezi yetmezligi) sikligi artar.
Hasimato’lu hastalarda lastik sertliginde bir guatr vardir. Çok nadiren tiroid bezi sert olabilir. Tiroid bezinde agri veya hassasiyet yoktur. Genellikle tiroid büyümesi sessiz olur ve sikayet bulunmaz. Bu hastalar doktora genellikle guatr nedeniyle veya tiroid hormon azliginin neden oldugu halsizlik, bitkinlik, el ve yüzde sisme, ses kalinlasmasi gibi sikayetler nedeniyle basvururlar.
Hasimato Tiroiditi ile Birlikte Sik Görülen Hastaliklar
Hasimato tiroiditi olan hastalarda diger otoimmün hastaliklar siklikla birlikte olur. Bu hastaliklar asagida verilmistir:
Graves hastaligi
Tip 1 seker hastaligi
Addison hastaligi (böbreküstü bezi –kortizol yetmezligi)
Testis ve yumurtalik iltihabi
Paratiroid hormon azligi
Hipofiz bezi iltihabi
B12 vitamin eksikligine bagli kansizlik
Vitiligo (ciltte beyaz alanlar olmasi)
Romatoit Artrit (küçük eklem iltihabi)
Trombosit isimli kan hücre azligi
Myastenia gravis (kaslarda agri ve güçsüzlük yapan bir kas hastaligi)
Hasimato tiroiditi; hipogonadizm (seks hormonlarinda azalma), Addison hastaligi (böbreküstü bezi yetmezligi), diyabetes mellitus (seker hastaligi), hipoparatiroidizm (paratiroid hormon düsüklügü-kalsiyum düsüklügü) ve pernisiyöz anemi (B12 vitamini eksikligine bagli kansizlik) ile birlikte sik görülür.
Çocuklarda Hasimato hastaligi olursa büyüme gecikmesi, kemik yasinda gecikme ve yüksek kolesterol düzeyleri saptanir.
Laboratuvar Bulgulari:
Hasimato tiroiditinden süphelenildiginde, anti-TPO antikoru, T3, T4 ve TSH hormon tetkiklerine bakilir. Hasimato tiroiditli olgularin yaklasik % 80’inde tani kondugunda normal T4, T3 ve TSH düzeyleri saptansa da tiroid bezinde hormon yapimi azalmaya baslamistir.
Anti-TPO antikorlar hastalarin % 95’inde ve anti-Tiroglobulin antikorlar % 60’inda yüksek olarak bulunur.
Anti-TPO antikoru yüksek hastalarin % 25-50’sinde tiroid bezi yetmezligi baslangiç halinde olabilir, yani TSH hormonu yüksek, fakat T3 ve T4 hormonu normaldir.
Hasimato Tipi Tiroid Iltihabinda Tedavi:
Hasimato tipi tiroid iltihabini yok edecek bir tedavi sekli veya hastaligi tamamen ortadan kaldiracak bir tedavi yolu maalesef yoktur. Yapilan tedavi sadece guatr ve tiroid bezi yetmezligi varsa onun tedavisi seklinde olur.
Guatri olan veya tiroid bezi yetmezligi olan kisilerde tiroid hormon ilaci levotiroksin ile tedavi yapilir ve ilaç dozu serum TSH düzeylerini normale getirecek sekilde doktorunuz tarafindan ayarlanir. Burada amaç TSH düzeyini 1.5-2.5 IU/L olacak sekilde ayarlamaktir. Yasli hastalarda veya koroner kalp hastaligi olanlarda tedaviye çok düsük dozlarda baslanir ve 4-6 haftalik araliklarla artirilir. Kadinlarin çogunda gebelik süresince dozda % 25-50 oraninda bir artis gerekir.
Hipotiroidi olmasa bile guatri olan Hasimato hastalari tiroid ilaci tedavisinden fayda görür ve guatrlari küçülür.
T4 ve T3 hormonu normal, ancak TSH hormonu yüksek olan hastalarda TSH >4 IU/L ve anti-TPO yüksek ise küçük dozda ilaç tedavisi yapilir.
Hipotiroidizm nedeniyle levotiroksin ilacini bir yildan fazla kullanan Hasimato tiroiditli olgularin çok azinda hastalik kendiliginden düzelebilir. Özellikle asiri iyot kullanimi sonrasi hipotiroidi gelisenlerde, ve dogumdan sonraki bir yil içinde hastaligi ortaya çikanlarda ilaç dozu azaltilarak hastaligin düzelip düzelmedigi kontrol edilir. Bezi küçülmüs hastalarda hastaligin düzelme olasiligi yoktur.
Hasimato Tiroiditi Olan Hastalarin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar:
1) Iyotlu tuz ve iyotlu öksürük surubu kullanmayiniz.
2) Selenyum destegi alabilirsiniz. Günde 100-200 mikrogram selenyum hastaliginiz için faydali olabilir
3) Tiroid hormon ilaçlarini aç karna içiniz. Midenizde agri yapiyorsa tok karna alin, ancak en iyisinin aç karna alinmasi oldugunu unutmayiniz. Aç karna alinan ilacin emilimi daha iyi olur.
4) Ilacinizi her zaman aldiginiz ögünde almayi unutursaniz bir sonraki ögünde alin, Bir gün önce almayi unutmussaniz ertesi günü sabah ve aksam 2 kez alin.
5) Ilaci aldiginiz ögünde baska ilaç almamaya çalisin. Özellikle kalsiyum, demir ve mide ilaçlari tiroid ilacinin emilimini bozar.
6) Gebe kalmayi düsünen kadinlar doktoruna mutlaka ilaç konusunda danismalidir. Gebe kalinca da tiroid ilaçlari alinacaktir. Çocuga zarari yoktur. Tiroid ilaci almazsaniz düsük riski artar. Dogum sonrasi da kontrollerinizi yaptiriniz.
HASHIMOTO HASTALIGI VE SELENYUM KULLANIMI
Hashimoto hastaliginda selenyum destegi için öncelikle KAN SELENYUM DÜZEYININ ÖLÇÜLMESI GEREKIR.
KAN SELENYUM DÜZEYI DÜSÜK ISE O ZAMAN SELENYUM DESTEGI ALINABILIR. KAN SELENYUM DÜZEYI NORMAL ISE GEREK YOKTUR.
FAZLA ALINAN SELENYUM SAÇ DÖKÜLMESI VE DIGER BAZI ZARARLAR YAPABILIR.
SELENYUM KULLANMADAN ÖNCE MUTLAKA KAN SELENYUM DÜZEYINI ÖÇTÜRÜNÜZ VE BIR ENDOKRIN UZMANINA BASVURUNUZ.
HASHIMOTO TEDAVISI IÇIN KIME BASVURMALI?
Hashimoto hastaligi bir hormon yani ENDOKRIN hastaliktir. Bu nedenle öncelikli olarak bir ENDOKRIN UZMANINA basvurunuz.
HASHIMOTO VE BESLENME
Hashimoto hastaligi olan kisilerde beslenme ve vitamin kullanimi ile ilgili öneriler sunlardir:
EN ÖNEMLISI IYOTSUZ TUZ YEMEKTIR.
1.Karbonhidratli, unlu ve sekerli gidalari az yiyiniz.
2.Kafein içeren kola, kahve ve çikolatayi azaltin
3.Hidrojenize yaglari (margarin) yemeyin. Zeytinyagi veya sivi yaglar yiyin
4.Kilonuz fazla ise zayiflamaya çalisin
5.Haftada 2 defa balik yiyin, balik yemiyorsaniz omega 3 destegi alin
6.Egzersiz yapiniz. Egzersiz tiroid bezinin daha iyi çalismasini saglar
7.Protein yeteri kadar alin
8.Vitamin, mineral eksikligi varsa destek aliniz.
9.Sigarayi kesiniz. Sigara tiroid hormonlarini azaltir.
10. Selenyum, çinko ve magnezyum eksikligi varsa giderilmelidir.
11.Kanda homosistein yüksek ise folik asit vitamini, B12 vitamini, B2 vitamini ve B6 vitamini aliniz.
12.A vitamini veya beta karoten almayiniz. Tiroid yetmezliginde kanda A vitamini veya beta karoten yüksektir.
13.Multivitamin ilaçlarin içerisinde iyot ve A vitamini varsa almayiniz.
14.Tiamin vitamini tiroid hormonlarini azalttigindan almayiniz.
15.Alfa-lipoik asit (bir antioksidandir) T3 hormon üretimini azalir; bu nedenle hipotiroidili hastalar kullanmamalidir.
Hashimoto Olan Bir Kiside Kabizlik Varsa Nasil Beslenmeli?
Kepegi ve posasi bol sebze, meyve ve tam tahillar yiyiniz, düzenli egzersiz yapiniz. Günde en az 8-10 bardak su içiniz. Keten tohumu, yaban mersini , kuru kayisi yiyebilirsiniz. Beyaz ekmek yerine kepekli ekmek veya tam bugday ekmegi yiyiniz. Patates, muz ve yogurdu az tüketin. Her gün belirli saatte tuvalet yapmayi aliskanlik haline getiriniz.
Hashimoto 'da Selenyum Destegi:
Selenyum verilen hastalarda serum T3 hormonunda artis T4/ T3 oraninda azalis olur. Selenyum T4’den T3’e dönüsümü artirir. Selenyum alanlarda kan yaglarinda düsme ve anti-TPO antikorunda azalma meydana gelmektedir. Selenyum antioksidan bir mineral olarak tiroid bezini ve vücudu hasardan korur.
Dogustan tiroid yetmezligi olan çocuklarda asagidaki dozlarda selenyum verilebilir:
0-3 yas arasinda günlük 20 mikrogram
3-6 yas arasi günlük 30 mikrogram
6 yastan büyüklere günlük 60 mikrogram selenyum verilir.
Selenometionin seklindeki selenyum sodyum selenit seklindeki selenyumdan daha iyi emildiginden bulunabilirse selenometionin kullanilmalidir; çünkü daha iyi emilir.
Yaslilarda selenyum eksikligi T4 düzeylerinde azalma yapmaktadir. Bu nedenle eriskinlerde ve yaslilarda selenyum eksikligi varsa destek tedavisi yapilmalidir. Selenyum kullanmadan önce mutlaka kanda selenyum düzeyi ölçtürünüz. Selenyum rastgele alinmamalidir, fazlasi saçlarda dökülme yapar.
EN IYI BESLENME GLISEMIK INDEKS BESLENME YONTEMIDIR
Akilci karbonhidrat seçimi yapmak, yani yüksek GI yerine düsük GI’li karbonhidratlari yemek
Gidalarin yaklasik olarak GI degerlerini ögrenmek
Günlük karbonhidrat miktarini ölçülü almak ve düsük GI’li de olsa fazla karbonhidrat almamak. Yani her ögünde asla fazla kalori almamak.
Bir diyetin basarili olmasi onun devam ettirilebilir olmasina baglidir. Bir süre uygulanip sonra devam ettirilemeyen diyet veya beslenmenin anlami yoktur. Herkesin vücudu, bagirsaklari, gidalari parçalayan enzimleri ayni olduguna göre gida seçimi büyük önem tasimaktadir.
Kilo vermede en önemli konu istah kontrolüdür. Istah kontrolü için barsakta sindirimi uzun süren ve bu nedenle kan sekerini hizla artirmayan düsük GI’li gidalarin seçilmesi önem tasimaktadir.
GI’le beslenmeniz demek elinizde hesap makinesi GI hesaplamak, elde tablolar ona göre beslenmek demek degildir. Önemli olan kaliteli karbonhidrat yemektir.
Beslenmede en önemli ilke 3 ana ögün 3 ara ögün yemektir. Yani kahvalti, saat 10.30’da ara ögün, ögle yemegi, ikindi ara ögün, aksam yemegi, gece saat 22.00 de ara ögün almalidir.
Günlük beslenmenizde yüksek GI’li gidalar yerine düsük GI’li gidalar yemek pratik noktadir. Örnegin sabah kahvaltida beyaz ekmek yerine tam bugday ekmegi, tereyagi veya reçel yerine yogurt, meyve yenebilir. Yedigimiz gidalar protein, karbonhidrat ve yag içerir. Et ve yumurtada protein çoktur. Ekmekte ise karbonhidrat çoktur. Tereyagi ise yagdan olusur. Önemli olan çesitli gidalardan farkli ölçülerde yemektir. Her gidanin GI’ini ölçmek imkansizdir. Örnegin et, balik, tavuk, badem, tereyagi, sebzelerin GI’i ihmal edebilir. GI’i yüksek olan gidalardan az yemek kuralimizdir. Ancak düsük GI’li sosis yememek lazimdir. Bunda doymus yaglar çoktur. Yani amacimiz sadece düsük GI’li gida yemek degildir. Yüksek ve düsük GI’li gidalar karisik yenirse GI ‘i orta derecede olur. Eger yemeginizde yüksek GI’li gida varsa düsük GI’li gida ilave edebilirsiniz.
Beyaz ekmek, pasta ve kurabiye yerine bir dilim tam bugday ekmegi, veya üzerine az reçel sürüp yiyebilirsiniz. Bembeyaz ekmek yerine tam bugday ekmegi, çavdar veya kepekli ekmek yiyin. Kahvalti gevregi yerine müsli yiyin. Kek veya pasta yerine yogurt yiyin. Beyaz patates yerine tatli patates yiyin.Cips yerine tane üzüm veya çilek yiyin. Kruvasan yerine yagsiz sütten yapilmis kapuçino için. Kraker yerine dilimlenmis havuç, biber yiyin. Seker yerine kuru üzüm, kuru kayisi, kuru meyeri yükselmez hem baska faydalar saglanir.
Tam bugdaydan yapilmis ekmekte daha fazla vitamin ve mineraller vardir. Tam tahillar seker hastaligina karsi koruyucudurlar ve kalp hastaligi görülme riskini azalttiklari gibi bagirsaklari daha iyi çalistirarak kabizligi önlerler.
Günde en fazla 5 porsiyon ( 5 dilim) ekmek yenmelidir.
Kilo vermek için önemli beslenme önerileri:
1.Sebze ve meyve yemege fazla önem verin
2. Yag miktarini azaltin.
3. Porsiyonlari küçültün
3. Her yemekte en azindan bir düsük GI’li gida yiyin.
4. Ögün atlamayin, 3 ana ögün 3 ara ögün seklinde beslenin
5. Yemek sonrasi tatli yerine meyve yiyin
6.Beyaz ekmek yerine tam bugday ekmegi veya çavdar ekmegi yiyin
7.Trigliserit yüksek degilse düzenli olarak ceviz, badem veya findik yiyin
8. Kirmizi eti az beyaz eti çok yiyin
9. Süt ürünlerini yagsiz olarak yiyin
10.Yag olarak sadece zeytinyagi yiyiniz
Ögünlerin Zamani
Bu beslenme seklinde 3 ana ögün ve 3 ara ögün vardir. Kahvalti genellikle kalktiktan bir saat sonra yaklasik saat 7.00 civari olmalidir. Ilk ara ögün saat 10.30’da olmali, ögle yemegi saat 12.00-1300 arasi olmalidir. Ikinci ara ögün saat 15.30-16.00 civarinda olmali, aksam yemegi saat 19.00 civarinda olmalidir. Son ara ögün ise gece saat 22.30 civarinda olmalidir.
Kahvalti:
Kahvalti mutlaka yapilmalidir. Kahvalti yapan kisiler gün içinde daha enerjik olurlar ve daha az atistirma yaparlar ve daha iyi kilo verirler. Bu kisilerin daha mutlu, islerinde basarili oldugu saptanmistir. Kahvalti yapmayan kisiler yorgun, enerjisi azalmis ve vücutlarinda su miktari daha az olarak yasarlar. Sabah kahvalti yapacak zaman yok diyerek kahvalti yapmayanlar yolda yiyebilecekleri saglikli kahvalti paketleri kendilerine hazirlayabilirler. Örnegin kepekli ekmekten yapilmis sandviç ekmegi içine yagsiz peynir, marul, biber, domates ve salatalik konarak bir sandviç hazirlanabilir.
Kahvaltida sekeri gidalar yemek sizin çabuk acikmaniza neden olur. Kahvaltida meyve veya meyve suyu, yagsiz süt veya yogurt yenmeli, ekmek olarak tam bugday ekmegi yenmelidir. Kahvaltida taze meyve veya meyve sulari yenerek baslanabilir.
Meyve ve yogurt ile doymazsaniz tam bugday ekmegi kahvaltida yenebilir. Kahvaltida çorba içmek de faydalidir.
Ögle ve Aksam Yemekleri (Tabak modeli)
Bir ögünde yiyeceginiz yemeklerin hepsini bir tabak üzerinde olacagini düsünelim. Bu tabagin yarisini sebze ve meyve doldurmali, protein (et veya kuru baklagil) tabagin ¼’nü doldurmali ve geri kalan ¼’ü karbonhidrat olmalidir. Yani her ögünde protein (et türü), karbonhidrat, ve meyve-sebze olmalidir. Ögünlerde et yemekle karbonhidrat miktari azalir ve tüm yemegin GI’i düser.
Ögle yemegi günün en iyi yemegi olmalidir. Düsük GI’li karbonhidratlar seçilmelidir. Ögleyin tam bugday ekmegi, kuru baklagil, balik, yagsiz et, tavuk, fazla miktarda salata ve arkasindan meyve yenmelidir.
Aksamlari yemek hafif olmali, sebze, et ve yogurt yenmelidir. Tatli yerine dondurma veya meyve yenmelidir.
Ara Ögünler:
Ara ögünlerde asagidakilerden birini seçiniz.
1.Bir portakal veya bir elma veya bir armut
2.Yagsiz yogurt
3.Bir bardak süt
4. 5-6 Kuru kayisi
5.Bir avuç kuru üzüm
7.Bir külah dondurma
8. Bir avuç badem
