F
Fırtına
Guest
Kadınlar için hamilelik dönemi bir nevi engelli olmak olarak adlandırılabilir. Görünüşte bir engel olmasa da hamile bayanlar aslında engellidirler. Toplumsal yaşam ve bireysel yaşamda kadınlar hamile kaldıkları dönemde hareket kabiliyetinde bir çok kısıtlama ve yapabildikleri bir çok şeyi yapamamak gibi durumlarla karşı karşıya kalıyorlar.
Hamile bayanların yapamadıklarının listesi çıkarıldığında birkaç örnek vermek gerekirse; yalnız sokağa çıkamamaktan tutunda ayakkabısını bağlayamamak, rahat oturup kalkamamak, destek olmaksızın alış-veriş yapamamak veya eşya taşıyamamak, sıra bekleyememek, seyahat edememek, yemek yapamamak, merdivenlerden inip çıkamamak, ulaşım araçlarına rahat binememek, uzun süre çalışıyorsa oturamamak, duş almakta bile zorlanmak, rahat uyuyamamak ve uzun süre ayakta kalıp yorucu işler yapamamak gibi uzun bir liste oluşturulabiliriz.
Engelliler için yapılan mimari düzenlemelerin ne kadar önemli olduğunu hamile kalınca anlamak hiç de zor değil.. Örneğin; bariyer ve tutacakların merdivenlerde olması, mimari düzenlemelerde yüksek kaldırımlar yerine engellilere uygun kaldırımların sokaklarda olması, ulaşım araçlarının yüksek değil alçak tabanlı olması, alış-veriş merkezlerinde engellilere ve hamilelere özel asansör ve özel kasaların yer alması gibi engelliler için yapılan birçok düzenlemelerden hamileler de faydalanmakta ve bu düzenlemelerin yaşam kalitesini ne kadar arttırdığını kadınlar hamile kalınca fark ediyor.
Durum istihdamda nasıl, gelin bir de buna bakalım;
Hamilelik süresince kadın çalışanlar periyodik kontroller için izin haklarına sahiptirler. Gerekirse iş yerinde doktor raporu ile hafif işlerde çalışması gerekebilir. Bebek ve anne sağlığı için tehlikeli işlerde çalıştırılmaması gerekir. İş seyahati edemeyecek durumda olduğunda iş verenin buna anlayış göstermesi, bu dönemde ofis işlerinde hamile kadını istihdam etmesi gerekebilir. Çalışma koşullarında iyileştirme isteyen hamile kadın gerekirse vardiyalı çalışan iş yerinde gündüz çalışma saatlerinde iş yerinde olmayı talep edebilir. Sık tuvalet ihtiyacı doğan hamile kadına yine bu konuda da anlayışlı olmak gerekir. Mümkünse iş yerinde dinlenme odalarının yer alması çok daha cazip olup çalışan annenin iş kalitesini yükseltebilir. İşverenin kadını ülke ekonomisine destek olan bir çalışan olarak görmesi hamilelik döneminde yapılan düzenlemelerle işverenin buna katkı sağladığını bilmesi gerekir.
Ancak bazı sektörler iş sözleşmesi imzalamadan evvel kadınlarla evlilik yapmama veya evlilik yapması durumunda hamile kalmaması konusunda anlaşma yapmaktadırlar. Hatta çalışan hamile kadının ücret kısıtlaması ve işten çıkarılması ile ilgili basında bir çok örnekle karşılaşabiliyoruz.
Peki bu gibi durumlarda hamile olan kadın çalışan ne yapmalı;
Çalışan hamilelerin hakları, İş Kanunu’nun 74’üncü maddesinde düzenlenmiştir. Hamile kadın öncelikle haklarını suistimal etmemeli.. Olumsuz durumlarla karşılaştığı takdirde yasal haklarını kullanabilir. Bunun yanı sıra iş sözleşmesini fesh ederek tazminatla işten ayrılabilir.
Ekonomiye çalışarak destek olan engelliler ve hamile kadınların haklarını bilmeleri çok önemli ancak bu hakları suistimal etmemeleri gerektiğini tekrar vurgulamak gerekiyor. Aynı şekilde işverenlerin mutlaka engelliler ve hamile kadınların iş hayatında ihtiyaçları ve çalışma koşulları ile ilgili tecrübe, bilgi ve deneyimlere ihtiyaçları varsa bunları en kısa zamanda edinmeleri gerekiyor.
İş hayatında sağlıklı bir hamileliğin mutlu bir gelecek nesil için gerekli olduğunu unutmayalım..
Hasibe Kızıltaş
MADDE 74 - Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.
Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir. Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir. Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz. İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kulllanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.
Hamile bayanların yapamadıklarının listesi çıkarıldığında birkaç örnek vermek gerekirse; yalnız sokağa çıkamamaktan tutunda ayakkabısını bağlayamamak, rahat oturup kalkamamak, destek olmaksızın alış-veriş yapamamak veya eşya taşıyamamak, sıra bekleyememek, seyahat edememek, yemek yapamamak, merdivenlerden inip çıkamamak, ulaşım araçlarına rahat binememek, uzun süre çalışıyorsa oturamamak, duş almakta bile zorlanmak, rahat uyuyamamak ve uzun süre ayakta kalıp yorucu işler yapamamak gibi uzun bir liste oluşturulabiliriz.
Engelliler için yapılan mimari düzenlemelerin ne kadar önemli olduğunu hamile kalınca anlamak hiç de zor değil.. Örneğin; bariyer ve tutacakların merdivenlerde olması, mimari düzenlemelerde yüksek kaldırımlar yerine engellilere uygun kaldırımların sokaklarda olması, ulaşım araçlarının yüksek değil alçak tabanlı olması, alış-veriş merkezlerinde engellilere ve hamilelere özel asansör ve özel kasaların yer alması gibi engelliler için yapılan birçok düzenlemelerden hamileler de faydalanmakta ve bu düzenlemelerin yaşam kalitesini ne kadar arttırdığını kadınlar hamile kalınca fark ediyor.
Durum istihdamda nasıl, gelin bir de buna bakalım;
Hamilelik süresince kadın çalışanlar periyodik kontroller için izin haklarına sahiptirler. Gerekirse iş yerinde doktor raporu ile hafif işlerde çalışması gerekebilir. Bebek ve anne sağlığı için tehlikeli işlerde çalıştırılmaması gerekir. İş seyahati edemeyecek durumda olduğunda iş verenin buna anlayış göstermesi, bu dönemde ofis işlerinde hamile kadını istihdam etmesi gerekebilir. Çalışma koşullarında iyileştirme isteyen hamile kadın gerekirse vardiyalı çalışan iş yerinde gündüz çalışma saatlerinde iş yerinde olmayı talep edebilir. Sık tuvalet ihtiyacı doğan hamile kadına yine bu konuda da anlayışlı olmak gerekir. Mümkünse iş yerinde dinlenme odalarının yer alması çok daha cazip olup çalışan annenin iş kalitesini yükseltebilir. İşverenin kadını ülke ekonomisine destek olan bir çalışan olarak görmesi hamilelik döneminde yapılan düzenlemelerle işverenin buna katkı sağladığını bilmesi gerekir.
Ancak bazı sektörler iş sözleşmesi imzalamadan evvel kadınlarla evlilik yapmama veya evlilik yapması durumunda hamile kalmaması konusunda anlaşma yapmaktadırlar. Hatta çalışan hamile kadının ücret kısıtlaması ve işten çıkarılması ile ilgili basında bir çok örnekle karşılaşabiliyoruz.
Peki bu gibi durumlarda hamile olan kadın çalışan ne yapmalı;
Çalışan hamilelerin hakları, İş Kanunu’nun 74’üncü maddesinde düzenlenmiştir. Hamile kadın öncelikle haklarını suistimal etmemeli.. Olumsuz durumlarla karşılaştığı takdirde yasal haklarını kullanabilir. Bunun yanı sıra iş sözleşmesini fesh ederek tazminatla işten ayrılabilir.
Ekonomiye çalışarak destek olan engelliler ve hamile kadınların haklarını bilmeleri çok önemli ancak bu hakları suistimal etmemeleri gerektiğini tekrar vurgulamak gerekiyor. Aynı şekilde işverenlerin mutlaka engelliler ve hamile kadınların iş hayatında ihtiyaçları ve çalışma koşulları ile ilgili tecrübe, bilgi ve deneyimlere ihtiyaçları varsa bunları en kısa zamanda edinmeleri gerekiyor.
İş hayatında sağlıklı bir hamileliğin mutlu bir gelecek nesil için gerekli olduğunu unutmayalım..
Hasibe Kızıltaş
MADDE 74 - Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.
Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir. Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir. Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz. İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kulllanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.
