Karbonmonoksit zehirlenmesine dikkat! Zehirlenme durumunda neler yapmalıyız?

Türkiye'de her yıl soba, baca ve şofbenlerden kaynaklanan karbonmonoksit zehirlenmeleri nedeniyle yüzlerce insan hayatını kaybediyor.

İliş Karbonmonoksit gazı doğal gaz, gaz yağı, benzin, tüp gazı, kömür ve odun gibi yapısında karbon bulunan yakıtların tam olarak yanmaması sonucunda oluşan dumanda yer alan zehirli bir gaz. Zehirlenme yakıtların eksik yanması ve ortamdaki oksijenin azalmasından kaynaklanıyor. Açığa çıkan karbonmonoksit gazı tatsız, renksiz ve kokusuz olması nedeniyle fark edilmiyor.

İstanbul Sağlık Müdürlüğü, kış aylarında artış gösteren karbonmonoksit zehirlenmelerinde farkındalığı ve yapılması gerekenlerle ilgili bilinç düzeyini artırmak amacıyla bir açıklama yayınladı. Açıklamada şu bilgilere yer verildi:

“Karbonmonoksit gazı vücuda solunum yolu ile girer ve doğrudan kana geçerek oksijen alımını engeller. Vücudumuzda yer alan oksijen azalarak karbonmonoksit ile yer değiştirir. Kan dokulara yeterince oksijen taşıyamaz. Kalp, beyin ve diğer organlar çalışamaz hale gelir, bu da zehirlenmeye neden olur. Karbonmonoksit zehirlenmesinde, zehirlenen kişi ya da kişilerde baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, kusma, kulak çınlaması, dalgınlık, genel bitkinlik ve halsizlik, taşikardi ve kan basıncının yükselmesi görülür. Karbonmonoksit zehirlenmeleri hamileler, iki yaş altı çocuklar, yaşlılar, kansızlık, solunum sistemi ve kalp hastalığı olan kişiler için daha büyük risk taşır. Karbonmonoksit zehirlenmelerinde kısa süre içinde tıbbi müdahale yapılmazsa zehirlenmeler ölümle sonuçlanabilir.

Karbonmonoksit zehirlenmeleri sıklıkla kapalı bir ortamda meydana gelen yanma sırasında olur. Bu nedenle zehirlenmeden korunmak için alınması gereken önlemler aşağıda sıralanmıştır:

SOBA VE BACALARLA İLGİLİ UYULMASI GEREKEN KURALLAR

1. Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine sahip olup olmadığına, garantisine ve garanti süresine dikkat edilmeli,

2. Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli, izin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmamalı,

3. Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralacağı, soba içinde düzensiz ısı dağılımı nedeniyle de baca çekişi zayıflayacağı için soba yakılırken aşırı doldurulmamasına dikkat edilmeli,

4. Sönmekte olan sobaya asla tutuşması güç yakıtlar konulmamalı, yakıt yavaş yavaş ilave edilmeli, yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalı,

5. İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobalarında karbonmonoksit zehirlenmesi riski artacağından soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalı,

6. Özellikle lodoslu havalarda ölüm olaylarında artış görüldüğü için, bacalar standartlara uygun değilse soba yakılmamalı, yakılması zorunlu ise gece yatarken mutlaka tam olarak söndürülmeli,

7. Soba borularının birbiriyle birleştirilmesinde hava ve baca gazı sızdırmazlığı sağlanmalı,

8. Sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalı,

9. Bacalar standartlara uygun ve yalıtımlı olmalı, düzenli olarak temizletilmeli,

10. Dumanın geri tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının çatının en üst noktasından 1 metre daha yüksekte olması sağlanmalı ve baca şapkası mutlaka takılmalı,

11. Binaların Yangından Korunması yönündeki mevzuat hükümlerine uyulmasına özen gösterilmelidir

ŞOFBEN KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

1. Alınan cihazın kalite belgesi ve garantilerine dikkat edilmeli,

2. Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına v.b. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalı,

3. Şofbenin monte edileceği mekân yeterli büyüklükte olmalı, şofben mümkünse banyo yerine balkona veya başka bir havadar mekâna takılmalı, şofbenin montajı mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalı,

4. Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde yetersiz hava ve yetersiz yanma sonucunda oksijen oranının düşmesi ve karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalı,

5. Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemeli,

6. Konutlarda gaz kaçaklarına karşı uygun yerde dedektör bulundurulmalı,

7. Şofbende gaz kaçağı hissedildiğinde; öncelikle gaz vanası ve tüp dedantörü kapatılmalı, elektrik düğmeleri açılmamalı açıksa hemen kapatılmalı, kibrit-çakmak gibi alev ve kıvılcım çıkartabilecek hiçbir malzeme kullanılmamalı, pencereler karşılıklı açılarak ortam havalandırılmalı, hızla gaz şirketi yetkilisi veya şofben servisi aranmalıdır.

ZEHİRLENME DURUMUNDA NE YAPILMALI?

Karbonmonoksit zehirlenmesi, kısa süre içinde ve mutlaka hastanede tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Olası bir zehirlenmede, derhal 112 numaralı telefondan Acil Yardım Servisi aranmalı ya da en yakın sağlık kurumuna başvurulmalıdır.

Sağlık kuruluşuna gidene ya da ambulans gelene kadar, zehirlenen kişi olay mahallinden uzaklaştırılarak temiz havaya çıkarılmalı, ağız ve burunda solunumu engelleyebilecek kusmuk ve balgam gibi maddeler temizlenmeli, hasta battaniye ile sarılarak vücut ısısı korunmalıdır.

Gerekli durumlarda Sağlık Bakanlığı’na bağlı Ulusal Zehir Danışma Merkezi’nin ücretsiz 114 numaralı hattı aranarak zehirlenmelerde yapılacak ilk yardım hakkında bilgi alınmalıdır.

NTV

Karbonmonoksit Zehirlenmesi Durumunda Yapılması Gerekenler

Özellikle kış aylarında çok fazla tanık olduğumuz Karbonmonoksit zehirlenmesi geç kalınması durumunda ölümle neticelenebilen çok ciddi bir durumdur. Bu durum karşısında ne yapılmalı ve zehirlenmenin seviyeleri insanı nasıl etkiler merak ediyorsanız yazımızın içeriğinde bu bilgileri bulabilirsiniz.





Karbonmonoksit (CO) renksiz, tatsız, kokusuz,son derece zehirli bir gazdır. Bir karbon ve bir oksijen atomunun birleşmesinden oluşur. CO; doğal gaz, benzin, tüp gazı, gaz yağı, kömür ve odun gibi yapısında “karbon” bulunan yakıtların tam olarak yanmaması sonucunda oluşan dumanda bulunur. Açık havada karbondiokside dönüşür, kapalı alanda ise kısa sürede insanı öldürebilecek düzeye çıkabilir. Akciğerlerden kan dolaşımına katılan kar*bonmonoksit, alyuvarlarda hemoglobine bağlanır ve vücut hücrelerine kan taşın*masını engeller.

CO kaynakları şunlardır:

Araba egzoz dumanı. Motorların egzoz gazlarında vardır (benzinli motorlarda çok, dieselmotorlarında daha az). Özellikle kapalı garaj, park binaları, feribotlar, motor onarım ve bakım iş yerleri bu bakımdan tehlikelidir

Isıtma amacıyla kullanılan her tür soba ve ocakta

Yangınlardaki dumanda

Doğalgazda (Örn. evdeki kombilerden sızan gazda)

Metilen klorid içeren boya sökücülerde

Güçlendirilmiş motorlarda

Tütün dumanında

Karbon monoksit, havagazı ve jeneratör gazlarının bileşiminde bulunur.

Yanlış yapılmış ve defektli her tür ısıtma sistemlerinde,

Açık ocaklarda,

Karbon monoksitli gazların üretimi, dağılımı, kullanımında,

Tünel, maden ocağı gibi yerlerdeki yangın ve patlamalarda,

Kimya endüstrisinde karbon monoksit kullanılan işlemler, başlıca tehlike kaynaklarıdır.




CO-Hb Düzeyleri ve Bulgular

%10 altı——Bulgu yok veya baş ağrısı

%20———-Baş dönmesi, bulantı, baygınlık hissi

%30———-Görme bozuklukları

%40———-Şuur bulanıklığı, bayılma

%50———-Nöbet geçirme ve koma

%60———-Kalp ve solunumsal yetersizlikler ve ölüm

Ülkemizde her yıl kış aylarında yüzlerce kişi ısınma amaçlı yakılan soba ve mangallardan çıkan karbon monoksit (CO) gazından zehirlenmektedir. Tüm uyarılara rağmen maalesef her yıl CO zehirlenmelerine bağlı ölüm sayısı artmaktadır.

Kokusuz ve renksiz bir gaz olan karbon monoksitten kaynaklanan zehirlenme hiç farkına varılmadan oluşur. Karbon monoksit gazı çok az miktarlarda bile insanlara etki etmekte ve zehirlilik etkisi sinsi seyretmektedir. Hafif baş ağrısından, komaya, felce ve ölüme kadar giden ciddi sonuçları vardır. Bu yüzden havalandırması olmayan yerlerde açıkta ateş yakılmaması, soba kullanılırken boru ve baca temizliğine dikkat edilmesi gerekmektedir.

En önemli tedbir ise yatmadan önce sobaya kesinlikle kömür atılmamasıdır.

Karbon monoksit zehirlenmesine maruz kalan kişide:

İlk olarak, hafif uyuşukluk, ve uyuklama görülür. Bu zehirlenmenin başladığı anlamına gelir. Bu durumdaki kişiler derhal temiz havaya çıkarılmalıdır. Bu aşamada kurtulma şansıolabilir. Biraz daha fazla Karbon monoksite maruz kalındığında hareket yeteneği kısıtlanır ve uyuklama isteği doğar, kişi o ortamdan ayrılmak istemez.

Sonraki aşamada; titreme, kasılmalar, çenede kilitlenme ve diş gıcırdatmaları başlar. Gözler bir noktaya dikilir.

Son aşamada ise; solunum ve kalp atışları yavaşlar, vücut ısısı düşer, his ve şuur kaybolur. Ölüm gerçekleşir.

Karbon monoksit zehirlenmesi sonucu kırmızımsı pembe olan cilt rengi kiraz kırmızısı renge dönüşür. Dudaklar rujla boyanmış gibi kızarır kiraz kırmızısı renk tipiktir.

Karbonmonoksit zehirlenmeleri hamileler, iki yaş altı çocuklar, yaşlılar, kansızlık, solunum sistemi ve kalp hastalığı olan kişiler için daha büyük risk oluşturmaktadır.

Karbonmonoksit Zehirlenmesinde İlkyardım Nasıl Yapılır?

Zehirlenen bir kişiye yardıma koşan kişi de zehirlenme tehlikesine karşı kendisini korumalıdır
Hemen camlar açılmalı, açılmıyorsa kırılmalıdır, hasta hızla ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Acil Yardım Servisi 112 aranmalıdır. Açık havaya çıkıldığında ya da tehlikeden uzaklaştırıldığında hava yolu açık değilse hava yolu açılmalı, solunum yoksa Temel Yaşam Desteğine başlanmalıdır.
Klasik tedavi, sıkı bir maske ile %100 oksijen uygulanmasıdır. Bu yöntem ile CO konsantrasyonları yaklaşık 1-4 saat arasında normale dönmektedir. Bilinci kapalı hastalar entübe edilmeli ( Solunum cihazına bağlanmalı), %100’lük oksijen tedavisi hasta düzelinceye ve COHb düzeyleri %10’un altına ininceye dek devam edilmelidir. Bazı durumlarda hastalara hiperbarik oksijen (HBO) tedavisi uygulanması gerekebilir.

CO Zehirlenmelerinden Korunmak İçin Neler Yapılmalı?
Ev ve işyerlerinde doğal gaz ile kullanılan cihazların her yıl bakımları yaptırılmalı.
Doğalgaz cihazlarına yeterli oksijen sağlanmalıdır. Onun için pencerelerden içeriye oksijen girmesini sağlayacak açıklıklar olmalıdır.
Soba kurarken fazla dirsek kullanımından kaçınılmalıdır.
Bacaların ve boruların temiz ve tıkanıksız olduğunu garanti altına alınmalı.
Bacalar dışarıya kaçak olmayacak şekilde bağlanmalıdır.
Şofbenler standartlara uygun olmalı, oksijen yetersizliği olduğunda kendiliğinden sönen tipte olanlar seçilmelidir.
Mümkünse şofbenler banyolarda bulunmamalı balkonlara ya da havadar mekânlara konulmalıdır.
Şofbenle ilgili bozukluklar yeterli eğitim görmüş teknik elemanlarca yapılmalıdır.
Banyo uygun bir şekilde havalandırılmalıdır.
Kapalı veya yarı kapalı garajlarda motorlu taşıtları uzun süre çalışır durumda bırakılmamalı.
Özellikle Lodoslu havalarda ölüm oranlarında artış gözlendiğinden dolayı gece mutlaka sobalar söndürülmelidir.
Karbonmonoksit sensörleri kullanılmalıdır. Karbon içeren yakıtların kullanıldığı odalara yerleştirilen bu cihazlar karbonmonoksit gazını algılar ve alarm devreye girer. Çıkardığı kuvvetli ses sayesinde ev içerisinde yaşayan kişilerin uyarılmasını sağlar.

Kardeşim sobanın borusunu baca deliğine fazla sokmuş temizlikten sonra . Boru uzunluğu içerıde fazla olunca dumanı geri vermiş .Borular tütüyor derken zehirlenmişim .. Baca deliklerınde boru uzunluğunu dikkat etmek gerekir .