Kas Sistemi,Yapısı ve Görevleri

Toplam vücut ağırlığının yaklaşık yarısını kas dokusu oluşturur.


İskeletin üzerini sararak vücudumuza esas şeklini veren ve eklemlerle birlikte hareketi sağlayan yapılara kas denir. Kaslar, kasılıp gevşeyebilen liflerden oluşan yapılardır.

İnsanlarda yaptıkları işe göre büyüklüğü ve şekli değişen 600’den fazla kas vardır.

Kas dokusu uyaranlara tepki verebilme, uyaranları iletebilme, kasılabilme, uzayabilme ve esneyebilme gibi yeteneklere sahiptirler.

Kasların Yapısı ve Görevleri

Kaslar kas teli denilen çok sayıda ince kas lifinden oluşur. Kas liflerinin membranına sarkolemma, sitoplazmasına ise sarkoplazma denir. Kas hücrelerinde enerji ihtiyacı fazla olduğu için sitoplazmada kasılmayı sağlayan çok sayıda mitokondri bulunur.

Kasların yapısında aktin ve miyozin denen miyofilamentler bulunur.

Miyozin filamenti yaklaşık 200 miyozin molekülünden oluşmuştur. Miyozin başı kas kasılmaları sırasında önemli görevlere sahiptir. Miyozin başı ATPaz işlevine sahiptir.

Aktin ise proteinlerden oluşmuştur.

Kaslar kemiklere kirişlerle bağlanmıştır. Kiriş; kırmızı kasların ucunda bulunan beyaz renkli, sağlam ve kası kemiğe bağlayan kısımdır.

• a) Kasların görevleri
• Vücudun şeklini belirler
• Kemiklerin hareket etmesini sağlar
• b) Kasların yapısı
• Lifli bir yapıya sahiptirler
• İstemli ya da istemsiz çalışırlar
• Kasılıp gevşeyebilirler
• Kasılırken boyları kısalır

Harekette İskelet ve Kas İlişkisi

Kaslar kemiklere bağlıdır
Kasların kasılıp gevşemesiyle kemikler eklem yerlerinden hareket edebilirler
bir cismi elle kadırdığımızda kol kaslarının incelenesi buna en güzel örnektir


Kasların Fonksiyonları

Kaslar, çeşitli organların veya vücudun tamamının hareketini sağlar. Duruş ve hareketten sorumlu olan iskeletin üzerindeki kaslar, kemiklere bağlıdır ve eklemlerin etrafında toplanan kaslar birbirlerine zıt yönlerde hareket ederler.

Vücutta madde taşınmasını sağlarlar

Kalp kası, kan basıncını ayarlar ve kanı tüm vücuda pompalar

Düz kaslar, sindirim, boşaltım ve üreme sistemlerinin hareketini sağlar

İskelet kası lenf akımına yardımcı olur

Kemiklerin etrafında bulunan iskelet kasları hareketle beraber, vücut şeklinin oluşmasını sağlarlar.

Kaslar ısı üretiminde görev alırlar. İskelet kası bir iş yaptığı zaman aynı zamanda ısı üretir. Vücut ısısının yaklaşık %85’i kas kontraksiyonundan meydana gelir.


Kasların Kasılması

Kasların kasılmasında kalsiyum ve magnezyumun rolü vardır. Kasın kasılması, miyozin moleküllerinin başından oluşan çapraz köprülerin aktin miyofilamentini çekmesi ile ortaya çıkar. Kasılan kasın boyu kısalır ve böylece bağlı bulunduğu kemiği çekerek iş yapmış olur.

Kas kasılması için gerekli enerji kaynağı ATP’dir. Enerjinin çoğu çapraz köprülerin aktin filamentlerini çekmesinde kullanılır.

Kasılmada esas enerji kaynağı besinlerle alınan karbonhidrat, yağ ve proteinlerin oksidatif yıkımından elde edilen ATP’dir.

ATP’yi yeniden oluşturabilmek için gerekli enerji kaynağı, kasta depolanmış olan glikojenden gelir.

Kasılma tipleri

• İzometrik kasılma;
• Bu kasılma tipinde kasın boyunda önemli bir değişiklik olmaz.
• İzotenik kasılma;
• Belirli bir yüke karşı yapılan ve kas boyunda kısalmanın görüldüğü kasılma tipidir.
• Tetanik kasılma;

Uyarıların hızlı bir şekilde tekrar edilmesi sonucunda kasın gevşemeden sürekli kasılması durumudur. Spazm ve kramp iskelet kasında görülen tetanik kasılmaya örnektir.

Kasların yapısı, konusu bu yapıların temel görevlerini bilmekle daha iyi olacaktır. Bir canlıda bulunan kaslar, o canlının iskeletini oluşturan kemiklerin birbirlerine bağlanarak eklem yerlerinden hareket edebilmelerini sağlayan yapılardır. Kasların yapısı bulundukları yere göre üstlendikleri görevlere göre değişmektedir.



Kasların Üstlendikleri Görevler :

İskeleti meydana getiren kemiklerin tek başlarına hareket edebilmeleri söz konusu değildir. İskeleti meydana getiren kemiklerin eklem yerlerinden hareket edebilmeleri kaslar sayesinde mümkün olmaktadır. Aynı şekilde kaslar sadece iskeleti oluşturan kemikleri bir arada tutmakla kalmaz iç organların çalışmalarını da sağlarlar. Bu sistemin üstlendiği görevleri şöyle sıralamak mümkündür;

Vücudun ayakta durmasını sağlayan iskelet sistemine hareket edebilme imkanı sağlarlar.

İskelet sistemini oluşturan kemikleri bir arada tutarak vücudun bir et yığını olmaktan kutarıp fiziksel bir dış görünüm kazandırırlar.

İç organların hareket ederek çalışabilmelerine imkan verirler.

Kasların yapısı çalışma çeşitlerine göre değişmektedir. Bu nedenle kas çeşitleri hakkında kısa bir açıklama gerekir. Kaslar; çizgili kaslar, düz kaslar ve kalp kası olmak üzere 3 ana yapıda bulunmaktadır. Sayılan yapısal özelliklerden her biri farklı bir çalışma şekli sağlamaktadır. Dolayısı ile farklı çalışma şekilleri farklı yapısal özelliklerden ileri gelmektedir.

Çizgili kasların yapısı : Bu kasları oluşturan hücresel yapılar uzun ve silindirik bir yapıdadırlar. Bu nedenle hücre boyunca bir çok hücre çekirdeği bulunur. Bu yapıdaki kasları oluşturan hücrelerin sınır yapıları belirsizdir. Çizgili kaslar beynin kontrolünde çalışırlar. Çalışma şekilleri yaptıkları işe göredir. Eklem bacaklı canlılarda bu kas türü bulunmaktadır.

Düz kasların yapısı : Bu yapıdakiler otonom sinir sistemine bağlı olarak çalıştıkları için istem dışı olarak çalışmaktadırlar. Yani kontrolleri otomatiktir. Kasılmaları yavaştır ve bir düzene bağlı olarak hareket etmektedirler. Bu kasları oluşturan hücrelerde bir çekirdek bulunmaktadır. Eklem bacaklılar hariç tüm omurgalı canlılarda bulunmaktadır.

Kalp kasının yapısı : Bu yapıya karma demek doğru olur. Çünkü yapı olarak çizgili kas yapısındadırlar ama çalışma şekilleri düz kaslara benzer. İstemsiz olarak çalışırlar. Hücre çekirdeği hücrenin tam orta kısmında bulunmaktadır. Hücreler lif şeklindeki telcikler şekline sahiptir. Hücrelerin yapısı kısadır. Hücredeki telciklerin birbirlerine bağlandıkları kısımlarda ara disk denilen yapılar bulunmaktadır.

Canlının yaşamını devam ettirebilmesi için gerekli olan fonksiyonların istem dışı çalıştıklarına dikkat çekilmişti. İstem dışı çalışan fonksiyonlar ilgili sinir sistemi tarafından otomatik olarak yerine getirilmektedir. İstem dışı çalışmaya örnek olarak kalbin kasılarak çalışması sonucu kanı vücudun ihtiyaç duyulan kısımlarına pompalaması yada nefes alıp verme işlemi verilebilir.