Kemik Yapısı ve Hastalıkları

Kimyasal açıdan bakıldığında kemik dokusu %45 oranında kalsiyum, fosfor, sodyum, magnezyum flor gibi mineral tuzlardan %30 oranında organik maddelerden oluşur.

Mikroskopla incelendiğinde kemik dokusu yıldız biçiminde canlı hücreler halinde görülür.

KEMİK DOKUSUNUN OLUŞMASI VE BÜYÜMESİ

Kemik dokusunun başlangıcını bağ dokusu oluşturur. Kemikleşme buradan başlayarak iki biçimde gerçekleşir. Zarsı kemikler dediğimiz ( kafatası, ve yüz kemikleri)

Kemikleşme değişimi gelecekteki kemiğin kıkırdak taslağının ortasında açığa çıkan ve kemikleşme noktaları denen bazı özel bölgelerde başlar. Uzun kemiklerde genellikle herkemik gövdesinde bir ve kemik ucunda bir ile iki kemikleşme noktası görülür. Böylece kemik noktası arttıkça kıkırdak sa azalır. Ama bütün büyüme sürecinde kemik gövdesi ve kemik uçlarındaki kemikleşmiş bölgeler büyüme kıkırdağı da denilen kıkırdak bölgeleri tarafından ayrılmış olarak kalır.

KEMİK İLİĞİ

Kandaki katı cisimciklerin oluşmasıda temel işlevi bvulunan kemik iliği evriminin 3 aşamasında uygun olarak 3 değişik görünüm sunar.

Öncelikle süngersi doku içinde olduğu hareketli devresinde kırmızı renkdedir. Yavaş, yavaş yağlı hücreler tarafından kaplandığı ilik kanalı içinde olduğu sıradaysa rengi sarıdır. Yaşlılarda artık tümüyle hareketsiz, iş göremez durumdadır tamamen yağlı hücrelerle doludur ve rengi gri hal almıştır. Erişkinlerde yalnızca göğüs kemiği, kafa kemiği, kaburgalar, kalça kemiği gibi yassı kemikler hareketli kırmızı ilik içermektedir.

KEMİK HASTALIKLARI

Kemik hastalıkları bir çok olaya bağlı olarak gelişebilir. bazılarını sayacak olursak kalsiyum payında bir bozukluk ( kalsiyum organizma dışına kaçması ) kemik yumuşaması ( osteomalazi) nedenler arasındadır.

Bu hastalıklar biçim bozuklukları ve kendiden olan kırıklarla nitelenir. İlkel kemik hücrelerinin (osteoblast) etkinliklerindeki bir yetersizlikle kemiklerde yaygın kireç yitimine ( osteoporoz) yol açar. Bu durum yaşlılarda oldukça sık görülmektedir.

Kemik yıkıcı hücrelerin ( osteoklast ) etkinliklerindeki fazlalaşmaya osteozlara ( iltihapsız kemik hastalıkları na ) yol açmaktadır.

Dvitamin eksikliği, güneş görmemek nedeniyle raşitizmle sonuçlanır. Hormon dengesizliği nedeniyle devlik cücelik gibi ciddi büyüme bozuklukları görülebilir. Başka bir nedene bağlı olmadan büyüme sırasında omurgada bazı biçim bozukluklarıda görülebilir.

Bunların en sık saptanılanı ( skolyozdur) omurganın yana eğilmesi durumudur. Canlı bir doku olan kemikte iyicil ve kötücül urlarada rastlanabilir.

İyicil urlar arasında kistleri, damar urları olan anjiyomları, kemik dokusunun yerel yoğunlaşmasıyla olan kemik urlarını sayabiliriz.

Kötücül urlar arasında en önemlilerden biri kemik sarkomudur. Kemikler iltihaplar ve enfeksiyonlar nedeniylede hastalanırlar. Kemik iltihabına ( osteit) denir. Bu hastalığın kökeninde stafilokok gibi çeşitli mikroorganizmalar yada mantarlar, asalak ( tenya) ve frengi, verem gibi hastalıklar bulunur.

Kemik üzerine şiddetli bir darbeyle kemik kırılabilir, çatlayabilir yada yerinden oynayarak çıkabilir. Bu durumlarda sıkıcı eziyetli bir süreçtir.

Kemik Kırılmaları Çeşitleri ve Evrimi

Anatomi bakımından iki çeşit kırık görülür.

Kemiğin tüm kalınlığının yalnızca bir bölümünün bozuna uğradığı yeşil ağaç kırığı yada basit çatlak da denen noksan kırıklar, ve kemiğin tüm kalınlığını ilgilendiren tam kırıklar.

Kırık çizgisi eğik, enlemesine, uzunlamasına yada çoğu zaman kazalarda görüldüğü gibi sarmal olabilir. Kemik bazen iki bazen üç parçaya ayrılabilir. Parçalar birden çoksa parçalı kırık söz konusudur. Bazen parçalar birbirlerine göre yer değiştirmişlerdir parçalar arasında belli bir değme varsa bu içiçe geçmiş kırıktır. Parçaların büyük ölçüde yer değiştirdiği kırıklarda kemik uçları komşu organ (iç organ) yada yumuşak dokuları ( kaslar, sinirler, damarlar) yaralayabilir.

Kemik parçası bazen cildin dışına çıkabilir bu durumdada açık kırık sözkonusudur.

KIRIKLARIN BELİRTİSİ

İskeletin neresinde olursa olsun herhangi bir kazadan sonra kırığı düşündürebilecek değişmez belirtiler vardır.

1. Hareket girişimiyle artan ve şiddetli olan sancılar.
2. Kol bacak kırıklarında ilgili üyenin kendiliğinden hareket edememesi
3. Muayene sırasında görüle bilen biçim bozuklukları
4. Kısa sürede ortaya çıkan şişlik ve morarma

Muayene sırasında kırığın yeri parça sayısı ve kırık uçların yer değiştirip değiştirmediği rontgen sayesinde kesin olarak saptanır.

KIRIKLARIN EVRİMİ

Tedavi edildiğinde kırık genellikle kaynamaya yönelir. Kemiksel bir oluşum bir başka deyişle bir kaynak noktası( yada kemikleşme dokusu) belirir, yani kemik iyileşmeye doğru gider.

Ama bazen ihtilatlarda gözlenir bunlar kısa sürede komşu eklemlerde bozunlar damar, sinirlerin yaralanması yada delinmesi cildin delinmesi açık kırık durumunda enfeksiyon, kırıkların birden fazla olma durumunda şık olgusudur.

Daha geç olarak ortaya çıkan ihtilatlarsa bir damar yada sinirin kemikleşme dokusu tarafından sıkıştırılması gerek biçim bozukluğuna yol açan fazla kemikleşme dokusu oluşumu gerekse eksik kemikleşme dokusunun gelişmesine bağlı köşelenme gibi kötü kemikleşme oluşumudur. Kırık uçların bir biri üzeriner binmesi yada kısa kalmasıdır.

Asıl komplikasyon kırık uçlarının karşılıklı gelip sağlamlaşmalarını ( kaynamalarını ) engelleyen ve anormal bir oynaklık ( yalancı eklem ) bırakabilen kaynaşma gecikmesidir.

TEDAVİ

Tedavi kırığın klinik biçimine ve yerine bağlıdır. Ama her durumda kırık kuşkusu olan bir yaralının herşeyden önce hareket etmesi önlenmeli ayrıca hasta sakinleştirilmeli ve soğuktan korunmalıdır.

Kafa kırıkları gibi omurga kırıklarıda komşu sinir yapıları nedenleriyle oldukça önemlidir. Omurgada kırık söz konusu olduğunda omuriliğin korunması amacıyla yaralı ciddi önlemler alınarak taşınmalıdır. Kol bacak kırıklarında tedavi iki aşamada gerçekleşir. Önce kırık parçalar yerine getirilir, ardından hareketsizleştirme evresi gelir.

Kırık parçaların yerine konmasını amaçlayan girişimin en kısa zamanda yapılması gereklidir. Genel uyuşturma altında yapılan işlem sonrasında alçılama işlemiyle hareket etmemesi sağlanır.

Ortapedik işlemlerin yetersiz kaldığı durumlarda cerrahi işlem ile kırık birleştirme işlemine baş vurulur. Bu işlem çivileme, vidalama, plak yerleştirme kemiği sarma, kemik yaması koyma biçimindedir.

Bir kırığı tesbit süresi bulunduğu yere bağlıdır ve 1-4 ay arasında değişir. Körelmeleri, eklem kilitlenmelerini ve cilt bozulmalarını önlemek için kasları çalıştırmak gereklidir.