Koklear İmplant Nedir?

Koklear İmplant, işitme cihazlarından az veya hiç yarar sağlayamayan ileri ve çok ileri derecede işitme kaybı olanlara yardımcı olmak için tasarlanmış elektronik bir aygıttır.

Koklear İmplant sistemi günlük sesleri şifrelenmiş elektriksel uyarımlara dönüştürür. Uyarımlar işitme sinirini uyarırlar ve beyin onları ses olarak algılar.

Bir Koklear İmplant sistemi iki kısımdan meydana gelir;

* Operasyon ile yerleştirilen iç kısım-İmplant,

* Konuşma işlemcisi olarak isimlendirilen dış kısım.

Koklear İmplant Nasıl Çalışır?




Sesler mikrofon tarafından alınır ve elektriksel sinyallere dönüştürülür.

Sinyaller konuşma işlemcisine ulaşır ve burada kodlanır (özel biçimde elektriksel uyarımlar)

Uyarımlar aktarıcıya yollanır ve buradan radyo dalgaları vasıtasıyla deriden geçip implant'a ulaşır.

İmplant, Koklea'da bulunan elektrotlara bir elektriksel uyarım kurgusu yollar.

İşitme siniri uyarımları alır ve beyine yollar. Beyin bu sinyalleri ses olarak algılar.

Koklear İmplant'tan Kimler Yararlanabilir?

Doğuştan veya sonradan işitme kaybına uğrayan çocuklar ve yetişkinler, Koklear İmplant'tan etkin biçimde yarar sağlayabilirler.

Koklear İmplat'tan ne kadar yarar sağlanacağını tahmin etmek mümkün olmamakla beraber, aşağıdaki değerlendirmeler geniş çapta geçerlidir;

* Doğuştan işitme kaybı olan çocuklar 5 yaşından önce tercihen 3 yaştan önce Koklear İmplant olurlarsa en büyük yararı elde ederler.

* Konuşma ve dil hafızasını hala muhafaza edenler Koklear İmplant'tan daha çok yarar elde edebilirler.

* Ne kadar uzun süre ileri derecede işitme kaybı ile yaşanmışsa, implant'tan yarar elde etme de o kadar azalacaktır.

Koklear İmplant, işitme kaybı sadece iç kulakta bir sorundan kaynaklananlar ve işitme cihazları ile yeterli konuşma bilgisi alamayanlar için uygundur.

Koklear İmplant'ın Yararları Nelerdir?




Günlük Sesleri İşitme;

Neredeyse tüm kullanıcılar, daha çok çevresel sesler duyma yeteneğine ulaşacaklarından, İmplant'tan yarar sağlarlar. Böylece kişinin çevresi ile daha yakın ilişki içinde olması mümkün olur. Ayrıca trafik, alarm, siren gibi sesleri duyacaklarından kişiler daha güvenli olacaklardır.

İşitme ve Konuşmayı Anlama;



Neredeyse tüm kullanıcılar Koklear İmplant vasıtasıyla konuşma seslerini işiteceklerdir. Konuşma seslerinin anlaşılması özellikle çocuklarda belirli bir zaman alacaktır. Konuşulanları işitebilme yeteneği özellike dudak okuması yapanlara çok yardımcı olur ve çoğu kullanıcılar için günlük yaşamında ileşitimi çok kolaylaştırır.

Bundan başka, kullanıcılar dudak okunması yapmadan konuşmayı anlamaya başlayabilirler. Pekçok Koklear İmplant kullanıcısı zamanla bu yeteneği kazanabilmektedirler.

Kullanıcının Konuşmasını Geliştirme, İyileştirme;

İmplant kullanıcıları kendi konuşmalarını ve diğerlerinin konuşmalarını işiterek zamanla kendi konuşmalarını düzeltebilirler.

Gürültülü Ortamlarda Dinleme;

Geri planda gürültü olduğunda hepimiz için ve dolayısıyle işitme cihazı ve Koklear İmplant kullancıları için konuşmayı duymak daha güçtür. COMBI 40+ Koklear İmplant böylesine ortamlar için geliştirilmiş özellikler taşır. Hızlı uyarı kapasitesi ve ileri konuşma işlemcisi stratejisi gürültülü ortamlarda konuşmanın çok iyi anlaşılmasını sağlamaktadır.

Telefonda Konuşmak Gerçek Olabilir;

Pek çok kullanıcı zamanla dudak okuma yapmaksızın konuşmayı anlamaya başlarlar. Bazı kullanıcılar telefonda konuşma yapma yeteneğini bile kazanabilirler.

Niçin Koklear İmplant Uygun Olmayabilir?

Koklear İmplant sistemleri dünyanın her yerinde binlerce insan tarafından başarıyla kullanılmasına rağmen bazı özel durumlar Koklear İmplant'ı belirgin bir kişi için uygun kılmayabilir.

Bu özel durumların bazıları şunlardır;

İşitme "çok iyidir"

İyi ayarlanmış bir işitme cihazı bir kişiye yeterli konuşma ve anlama kapasitesi sağlıyorsa (dudak okuma yardımı ile bile olsa) bu seçenek Koklear İmplant'tan daha iyidir.

Çok uzun süre ileri derecede işitme kaybı;

Eğer işitsel sinir hiç veya çok uzun zamandır uyarılmadıysa, ses bilgilerinin beyine yeterli biçimde iletilmesi mümkün olmayabilir.

İşitme kaybının ana nedeni koklea değildir;

İşitme kaybının nedeni iç kulak ile ilgili değilse Koklear İmplant yarar sağlayamaz.

Ameliyatın başarısız olma olasılığı;

Eğer Koklea, elektrotları alamayacak kadar kötü durumda veya işitsel sinir hasarlı veya mevcut değilse standart Koklear İmplant'ın yarar sağlaması olanaksızdır.

Tıbbi olarak uygunsuzluk;

Hasta anestezi ve ameliyata dayanabilecek kadar sağlıklı olmalıdır. Ayrıca hasta ameliyat sonrası programlara uyacak ve cihazın dış parçalarını takacak koşullarda olmalıdır.

Uygun olmayan beklentiler;

Hastalar ve ailelerinin Koklear İmplant (Kİ) sistemlerinin sağlayacağı yararlar konusunda gerçekci beklentiler içinde olmaları çok önemlidir.

Aile veya bakıcıların yetersiz desteği;

Koklear İmplant sistemin başarılı olması için ailenin veya hastaya bakanların desteği çok önemli bir faktördür. Özellikle çocuklarda bu tür destek yaşamsal önem taşır.

Diğer Değerlendirmeler..

Yararın Tahmini;

Bir kişinin Koklear İmplant'tan ne kadar yarar sağlayacağını hassas biçimde tahmin eden bir yöntem henüz mevcut değildir (Bkz. S; 11 ''Koklear İmplant'tan Kimler Yararlanabilir?")

Günlük Önlemler;

Koklear İmplant sistemlerin kullanımı genellikle kolay olmasına karşın, bazı önlemler alınmalıdır;

* Cihazın dış parçası daima kuru olmalıdır.

* Statik elektriğe olduğunca az muhatap olunmalıdır.

* Radyo dalgaları (Örneğin; Cep telefonları) bazı kullanıcılar için geçici olarak sesin bozulmasına neden olabilir.

* Başa ciddi darbe etkisi yapabilecek boks ve benzeri sporlardan kaçınılmalıdır.

Cihazın Bozulması Riski; Herhangi teknik bir cihazda olduğu gibi, İmplant'ın küçük bir bozulma riski vardır. Çok ender olarak görülmesine rağmen, böyle bir durumda, yeni bir cihaz ile yeniden İmplant yapılması gerekmektedir.

İşitme Kayıplı Bireylerde Koklear İmplant Uygulaması

Çift taraflı ileri veya çok ileri derecede sensörinöral işitme kaybı olan ve işitme cihazından yeterince fayda göremeyen kişilere işitme kapasitesinin desteklenmesi için Koklear İmplant adı verilen protez cerrahi işlem ile takılır. İşitmesini sonradan kaybeden kişilerde koklear implant ile konuşmayı algılama becerisi yeniden kazandırılırken, küçük çocuklarda konuşma ve lisan becerileri ile bilgilerin oluşturulması amaçlanır.

a- Koklear İmplantın Parçaları; koklear implant, iç ve dış olmak üzere iki kısımdan oluşur. Şekil 10'da koklear implantın parçaları gösterilmiştir. Şekil 11'de koklear implant kullanımı gösterilmiştir.

Şekil 10. Koklear implatın parçaları. Şekil 11. Koklear implat kullanıcısı.

İç parçalar;

1-Alıcı/uyarıcı

2-Elektrot

3- İç anten

Dış parçalar;
1- Konuşma işlemleyici

2- Dış anten

3- Mikrofon

b- Koklear İmplantın Uygulanması; koklear implant uygulanabilmesi için gerekli koşullar çocuk ve yetişkin gruplarında farklılık gösterir;

Çocuk Grubu

• Çocuğun çift taraflı ileri veya çok ileri derecede sensörinöral işitme kayıplı olması ,

• 1-17 yaşları arasındaki çocuklar, eğer işitme kaybı menenjit hastalığı sonrası oluşmuş ve MR veya tomografide iç kulakta kireçlenme mevcutsa 1 yaş altında da koklear implant yapılabilir,

• İşitme cihazından çok az veya hiç yararlanamıyorsa, bunun için hasta en az 6 ay izlenmelidir, menenjit hastalığı geçirenlerde bu süre daha kısa tutulabilir,

• MR veya tomografide ve tıbbi olarak engelleyici bir durum yoksa,

• Ailenin istekli olması ve uygun beklentide olması,

• Ailenin ameliyat öncesi ve sonrası dönemdeki eğitim programlarını takip edebilecek yapıda olması,

• İşitme kayıplı bireyin işitme cihazı ile ses deneyiminin olması,

Yetişkin Grup;

• Her iki kulakta ileri veya çok ileri derecede sensörinöral işitme kaybı,

• İşitme cihazından çok az veya hiç yararlanamama, en uygun işitme cihazıyla dinleme

durumunda konuşmayı ayırt etme yüzdesinin %30 veya altında olması,

• Kulakların MR ve tomografilerinde koklear implant yerleşimini engelleyecek bir engel durumunun olmaması,

• Koklear implantın uygulanmadığı durumlar;

• İç kulak ile ilgili olmayan veya beyindeki işitme bölgesi ile bağlantılı işitme kaybının olması,

• İşitme sinirinin (8. sinirin) doğuştan yokluğu,

• İşitme cihazından yarar gören vakalar,

- Psikolojik olarak bir problemin olması,

• Koklear implant yapılacak bireyin istekli olduğunu kendisinin belirtmesi,

c-Koklear İmplant'ın Çalışması;

Ses mikrofona gelir

¯

Kablo yoluyla ses mikrofondan konuşma işlemleyicisine aktarılır

¯

Sinyaller konuşma işlemleyicisinde filtrelenir ve analiz edilir

¯

İşlemlenen sinyaller kabloyla taşınır

• Cerrahi işlemle yerleştirilmiş olan alıcı/uyarıcı dış anten yardımıyla deri geçilerek FM radyo sinyalleri gönderilir,

• Alıcı/uyarıcı elektriksel sinyali elektrotun uygun bölgelerine gönderir,

• Elektrot koklear siniri uyarır,

• Elektriksel bilgi koklear sinirden santral sinir sistemine iletilir,

Her koklear implant kullanıcısı için implant sistemi kişiye özel olarak programlanır. Programlama odyolog tarafından yapılır.

d- Koklear İmplantlı Hastanın Sesi Algılaması

Gelen sesler işitme siniri aracılığıyla beyindeki işitme merkezine iletilir. Burada eğer daha önceden kazanılmış lisan bilgileri var ise, bu uyarımlar anlam kazanır. Lisan becerisi henüz gelişmemiş küçük çocuklar rehabilitasyon süreci içerisinde duydukları sesleri fark etme, birbirinden ayırt etme ve yorumlamayı öğrenirler.

Yetişkin hastalardan alınan bilgilere göre, koklear implant ameliyatı sonrasında ilk günler çoğu sesler “robot” sesine benzer olarak tanımlanmıştır. Fakat bu durum kısa bir süre içerisinde geçmektedir.

e- Koklear İmplant Uygulamasından Sonraki Eğitim Süreci

Çocuklar İçin;

Yetişkinler için bahsettiğimiz tekniklerin çoğu çocuklar için de geçerlidir. Koklear implant rehabilitasyon uzmanı kurallara uygun olmayan konuşmayı algılama çalışmalarını evde ne şekilde uygulanması gerektiği konusunda model olur. Ebeveyn ve çocuk implant uygulaması öncesi iletişimde kullandıkları jest (el, kol ve baş hareketleri) ve mimikleri (yüz hareketleri) kullanmaya devam ederler. Ancak, anne ve babalar iletişimde işitsel-sözel yöntemi daha yoğun kullanmalıdırlar. Bu şekilde uygulanan kurallara uygun olmayan çalışmalar çocuğun işitsel sinyali kullanmasını geliştirmesi ve iletişim için daha yoğun olarak işitsel sinyalleri kullanmasını sağlar.

Eğitim süreci, lisanı kazanan yetişkin bireylerde 6 ayda tamamlanırken çocuklar için bir şey söylemek çok zordur. Programın başarısını ve süresini etkileyen etkenler fazladır. Yetişkinlerde olduğu gibi bir süre bildirmek güçtür.

Yetişkinler İçin;

Yetişkinler için oluşturulmuş rehabilitasyon programı konuşmayı anlama eğitimi, yardımcı cihazlar hakkında bilgi alma, iletişim, dinleme eğitimi ve yeni stratejiler geliştirme, rehabilitasyona aile bireylerinin de katılımını içerir.

Hasta merkeze haftada bir veya iki kez aile bireyleriyle birlikte gelerek konuşmayı anlama programına katılır. Bu programların süresi hastaya ve yakınlarının programdaki başarılarına bağlıdır.

Uygulanan konuşmayı anlama programlarının, evde de aile bireyleriyle birlikte tekrarlanması gereklidir. Verilen her eğitim video kamera ile kayıt edilerek, gerekirse bir kopyası verilerek evde de uygulamaları istenir.

Aile bireylerinden bir defter tutmaları ve verilen çevresel sesleri fark etme ve ayırt etme listesini günlük olarak takip etmeleri, hastanın seslere verdiği cevapları not etmeleri istenir. Bu bilgiler koklear implant ameliyatı olan bireylerdeki gelişmeleri ve eğitim aşamalarının takibini kolaylaştırır.

Aile bireylerinin bilgilendirilmesi gereken bir diğer konu ise, kişinin konuşmayı tanımasını geliştirecek uygulamalardır ki, bunlar da işitme kayıplı yetişkinin ailesine aşamalı olarak örneklerle anlatılır.

f- Koklear İmplant Uygulamasından Sonra Başarı Oranı

Başarı oranını etkileyen daha önceki işitsel tecrübedir. İşitsel kapasite ve işitme cihazından fayda görmeleri farklı olduğu için koklear implant sonuçları da farklılık gösterir. Ayrıca, gelişim durumları, konuşma becerileri ve kültürel özellikleri de farklıdır. Bu değişkenler işitsel kapasitenin zenginleştirilmesi, implantasyondan beklenen sonuçlar ve gerekli olan eğitim ortamını etkiler.

g- Koklear İmplantın Maliyeti

Koklear implant aleti ve ameliyatı pahalı bir işlemdir. SSK, Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve Yeşil Kart ile ameliyat, ameliyat sonrası takipler ve rehabilitasyon ücretleri karşılanmaktadır. Ayrıca, implantın iç ve dış parçalarının garanti süreleri farklıdır. Bazen çocuklarda yılda bir kaç kez kablonun değişmesi gerekebilir.