Malul Çocuğu Olan Anneler Erken Emekli Olabilir

Okurlarımızdan Ayşe Gültekin hanım gönderdiği mailinde 15 yaşında down sendromlu bir oğlu olduğunu, oğlunu son 5-6 yıldır okula da gönderdiği için yarım bıraktığı iş hayatına yeniden başladığını ve bu durumdayken kendisinin diğer çalışan annelere göre daha erken emekli olma imkanı olup olmadığını soruyor. Bu soru kendisi gibi aynı durumda olan bütün annelerin merak ettiği bir konu diye düşünüyorum. Bu sebeple yazımda Ayşe hanımın da sorusunu içerecek şekilde genel bir değerlendirme yapacağım.



1.10.2008’den sonraki çalışma



Ayşe hanım gibi başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu olan ve yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan, 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1.10.2008 tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, emeklilik yaş hadlerinden indirilir. Bu şekilde malul çocuğu olan;



- a) 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren 5510 sayılı Kanunun 4. Maddesi’nin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında çalışan kadın sigortalılar ile 2008 yılı Ekim ayı başından önce 506(SSK), 1479(Bağ-Kur), 2925(Tarım SSK), 2926(Tarım Bağ-Kur) ve 5434 (Emekli Sandığı)sayılı Kanunlara tabi çalışırken Kanunun geçici 1. maddesi gereğince 4. maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışmalarını devam ettiren,



- b) 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanuna tabi hizmeti bulunanlardan Kanunun yürürlük tarihinden sonra geçici 4. maddesi gereğince 5434 sayılı Kanunun mülga 12. maddesinin (II) işaretli fıkrasının son paragrafı, ek 71, mülga ek 76 ve mülga geçici 192. maddeleri uyarınca sigortalı olan,



- c) 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren 5510 sayılı Kanuna tabi olarak isteğe bağlı sigorta primi ödeyenler ile 2008 yılı Ekim ayı başından önce 506(SSK), 1479(Bağ-Kur) ve 2926(Tarım Bağ-Kur) sayılı kanunlara göre isteğe bağlı sigortalı olup, 5510 sayılı Kanuna göre isteğe bağlı sigortalılıkları devam eden, kadın sigortalılar yararlanacaklardır. Ancak; 1.10.2008’den önceki çalışma süreleri hesaplamaya dâhil edilmeyecektir.



Malul durumun tespiti şart



Çocuğunun, başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda malul olduğunun tespitini isteyen kadın sigortalılar en son çalışmalarının geçtiği SGK İl Müdürlüğü’ne ya da SGM’ye başvuracaklar, ilgili birimce bakıma muhtaç çocukların sevk işlemleri yapılacaktır.



Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığı’na değerlendirme yapılmak üzere sağlık kurulu raporları gönderilecektir. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olup olmadığı sorulacaktır.



Maluliyet ve Sağlık Kurulları Daire Başkanlığı tarafından gerekli inceleme yapıldıktan sonra, çocuğun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğu tarih, kontrol muayenesi gerekiyorsa kontrol muayenesine tabi tutulacağı tarih veya çocuk başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul değilse malul olmadığı SGK İl Müdürlüğü’ne ya da SGM’ye bildirilecektir.



Bununla birlikte; çocuğun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olma halinin yapılacak kontrol muayenesi sonucu ortadan kalktığının anlaşılması halinde, kontrol muayenesi sonucu düzenlenen rapora göre başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olma durumunun ortadan kalktığı tarihten itibaren geçen çalışmalarından dolayı kadın sigortalılara ilave bir hizmet verilmeyecektir.



İndirim süresinin hesabı



1.10.2008’den sonraki çalışmaların değerlendirilmesi ve erken emeklilik hakkının elde edilebilmesi için indirim 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerine tabi olarak 2008 yılı Ekim ayı başından sonra geçen veya ile 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlandırılan, süreler dikkate alınarak yapılır. Ancak indirim süresinin hesaplamasında aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilmesi gerekir. Buna göre;



- 1) Çocuğun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malül durumda olma halinin başlangıç ve bitiş tarihinin annenin çalıştığı sürelerde olması gerekir.



- 2) Çocuğun evli olması halinde anne yaş indiriminden yararlanamaz.



- 3) Kadın sigortalı boşanmış ise velayetin annenin çalışmaya başladığı tarihten önce başka birisine verilmesi halinde çalışmaya başladığı tarihten sonra başka birisine verilmesi halinde velayetin verildiği, tarihten itibaren geçen çalışmalarından dolayı ilave olarak emeklilik yaş hadlerinden indirim yapılmaz.



- 4) Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğun birden fazla olması halinde ikinci ve diğer çocukları, için ilave olarak yaş hadlerinden indirim yapılmaz.



- 5) 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretli veya ücretsiz sürekli ve yatılı olarak faydalanıp faydalanmadığına göre belirlenir.



Evlatlık için de geçerli



Kadın sigortalının kendisinin veya eşiyle birlikte evlat edindiği çocuğunun da başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğunun tespiti halinde bu çocuk nedeniyle de kadın sigortalı bu 5510 sayılı Kanun hükmünden yararlandırılacaktır.



Bu durumda olan kadın sigortalının ilave hizmeti belirlenirken diğer hususlarla birlikte çocuğun evlat edinildiği tarih de göz önünde bulundurulacak, ancak ilave hizmetin verileceği sürenin başlangıcı çocuğun evlat edinilme tarihinden önce olamayacaktır.



Dâhil edilmeyecek süreler 5510 sayılı Kanunun 28’inci maddesine göre prim ödeme gün sayılarının dörtte biri yaş hadlerinden indirilecek kadın sigortalıların bu durumu değerlendirilirken,



- 1) 5510 sayılı Kanunun 40’ıncı maddesi uyarınca hesaplanan fiili hizmet süresi zammı,



- 2) 5510 sayılı Kanunun 49’uncu maddesi uyarınca hesaplanan itibari hizmet süresi, ilave olarak yaş hadlerinden indirim yapılmaz. / Ersin Umdu

Engelli Çocuğu Olan Kadın Erken Emekli Olabilecek

Başkasının bakımına muhtaç derecede engelli çocuğu bulunan annelerin çalıştığı her bir yıl 450 gün gibi değerlendiriliyor. Bir yıl çalışmaları karşılığında emekli olmaları gereken yaştan da 3 ay düşülüyor.

Resmi rakamlara göre 1 milyon 802 bin engellimiz bulunuyor. Engellilerimizin önemli bir bölümü süreğen rahatsızlıkları bulunan engelliler. Yani rahatsızlıkları onların toplumsal aktivitelere katılmaktan alıkoyuyor. Bu durumda olan engelli sayısı 976 bin 752. Bu rahatsızlıkları nedeniyle engellilerin sürekli bir bakıma ihtiyaçları oluyor. Bu nedenle evde engelli çocuğuna bakan kişiler için önemli bir hak söz konusu. Bu durumdaki kişilere engelli aylığı bağlanabiliyor. Diğer yandan başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede engelli çocuğu olan annelere de erken emeklilik ve prim zammı hakkı var.

EN AZ YÜZDE 40 ENGELLİ OLMALI

Engellilerimizden 18 yaşını geçmiş ve ekonomik olarak yoksun durumdakilere engelli aylığı bağlanabiliyor. Diğer yandan kanunen bakmakla yükümlü olduğu 18 yaşını tamamlamamış engelli yakını bulunan kişilere de engelli aylığı bağlanması söz konusu. Fakat engelli aylığını engellinin kendisi değil de, yakını alacaksa hem muhtaçlık şartı, hem de engelliye bir fiil bakma şartı aranıyor. Sağlık kurulu raporuyla en az yüzde 40 oranında engelli olduğu tespit edilenlere engelli aylığı bağlanabiliyor. Fakat engelli aylığı alabilmek için engelli olmak yetmiyor. Bunun dışında;

? Kanunen bakmakla yükümlü kimsesi bulunmayan,

? SGK'dan her ne ad altında olursa olsun gelir veya aylık almayan,

? Nafaka bağlanmamış ve bağlanması mümkün olmayan,

? Herhangi bir sürekli geliri olmayan engellilere engelli aylığı bağlanabiliyor.

GELİRİ BULUNMAYACAK

Bu şartları taşıyan ve 18 yaşını tamamlamamış engellilerin yakınlarına da engelli aylığı bağlanabiliyor. Bakmakla yükümlü engelli yakını bulunan kişiye gelir bağlanabilmesi için bakımın fiilen gerçekleşmesi ve muhtaçlık şartı gerekiyor. Diğer yandan engelli yakınına bakması dolayısıyla kendisine aylık bağlanacak kişinin SGK'dan gelir veya aylık almıyor olması, nafaka almıyor olması ve çalışmaması gerekiyor.

18 yaşını geçtiğinde 426 TL'ye çıkıyor

BAKMAKLA yükümlü olduğu engellisi bulunan kişinin yaşadığı hane içerisindeki kişi başına düşen aylık gelirin 270,2 TL'den az olması halinde engelli aylığının bağlanması mümkün. Evinde engellisine bakan kişiye aylık 282,3 TL ödeme yapılıyor. Ödemeler 3 ayda bir yapılıyor. Başkasının sürekli bakımına muhtaç olan engelli çocuk 18 yaşını geçtiğinde ise alacağı aylığın miktarı artıyor ve 426,5 TL'ye yükseliyor.

Her dört yılda bir yıl kazanıyor

BAŞKASININ sürekli bakımına muhtaç derecede engelli çocuğu olan annelere emeklilik konusunda önemli kolaylıklar var. Buna göre, başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede engelli çocuğu bulunan annelerin 1 Ekim 2008 tarihinden sonra çalıştığı her bir yıl 360 gün olarak değil 450 gün çalışılmış gibi değerlendiriliyor. Diğer yandan bir yıl çalışmaları karşılığında emekli olmaları gereken yaştan da 90 gün yani 3 ay düşülüyor.

İki aylığı alması mümkün

1 Ekim 2008'den sonra 8 yıl çalışması olan ve başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede engelli yakını bulunan kadın sigortalılar için 8 yılın karşılığı 10 yıl olarak değerlendirilecek ve emekli olması gereken yaştan 2 yaş düşülecektir.