Merhaba ,Durumu parça parça ele alalım.
Özetle:
- 2016’daki barkodsuz raporun SGK tarafından “kendiliğinden” görülme ihtimali düşüktür, ancak bu teknik-idari bir konu, tamamen nasıl işlendiğine bağlı.
- Bugün tekrar %68 oranlı bir rapor almanız, malulen emekli aylığınız bakımından, mevzuat açısından tek başına bir risk oluşturmaz; kritik eşik %60’tır.
- Sizin sağ kol omuzdan ele kadar yok derecede olması, pratikte çalışma gücü kaybının kalıcı ve ağır olduğuna işaret ediyor.
Ayrıntılandırayım.
1. SGK 2016 tarihli barkodsuz raporu “görür mü”?
Burada iki ayrı düzlem var:
- Hukuki düzlem (kanun ve yönetmelik)
- Malul sayılmanın ölçütü 5510 sayılı Kanun’un 25. maddesinde düzenleniyor. Buna göre 4/a ve 4/b kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az %60’ının kaybı SGK Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilirse kişi malul sayılır.
- Çalışma gücü kaybı oranlarının ve kontrol muayenelerinin nasıl yapılacağı “Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği” ile düzenlenmiştir. Yönetmeliğin 2. maddesinin 1/h bendi, malullük aylığı bağlanmış sigortalıların kontrol muayenelerine ilişkin usul ve esasların bu Yönetmelik kapsamında olduğunu açıkça yazar.
- Yani SGK bakımından esas olan, Kurumun sevkiyle alınmış ve Kurum Sağlık Kurulu’nun esas aldığı rapordur. Siz kendi başınıza hastaneden bir engelli raporu alırsanız, bu rapor, SGK’ya sunulmadığı sürece maluliyet dosyanızın parçası olmak zorunda değildir.
- Teknik-idari düzlem (e-rapor, barkod, e-Devlet)
- 2010’lardan itibaren Sağlık Bakanlığı’nın “e-Rapor” sistemi devreye girdi; barkodlu ve e-Devlet’te görünen raporlar bu sisteme kayıtlı olanlardır.
- 2016 yılında bazı hastaneler hâlâ kağıt, barkodsuz rapor düzenleyip sonradan sisteme işlememiş olabilir. Bu durumda rapor Sağlık Bakanlığı e-Rapor havuzunda yoksa, SGK bu raporu ancak siz dosyanıza ibraz ederseniz görür.
- 2016 raporunuz SGK’ya hiç verilmediyse, sırf “hastanede bir yerde var” diye SGK’nın onu otomatik olarak tarayıp bulması gibi bir hukuki yükümlülük yok. Yönetmelik de “SGK tüm eski raporları otomatik dikkate alır” demiyor. SGK için bağlayıcı olan, Kurum’un sevk ettiği raporlar ve Kurum Sağlık Kurulu’nun dosyasında bulunan belgelerdir.
Dolayısıyla:
- 2016’da aldığınız barkodsuz rapor, SGK’ya hiç vermediyseniz, SGK sisteminde görünmeyebilir ve dosyanızda bulunmayabilir.
- Eğer o tarihte bir başvuru nedeniyle SGK’ya sunduysanız, zaten fizikî veya taranmış haliyle dosyanızdadır; o zaman “görür mü” değil, “zaten görür” diyebiliriz.
2. Bugün tekrar %68 rapor almanız malul aylığınız açısından sıkıntı yaratır mı?
Burada kritik nokta, oran değil eşiktir.
- Maluliyet için aranan eşik
- 5510 sayılı Kanun m.25’e göre malul sayılmak için çalışma gücünün en az %60 kaybedilmiş olması gerekir; bu tespiti Kurum Sağlık Kurulu yapar.
- 28.09.2021 tarihli “Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği”nde de “ağır düzeyde çalışma gücü kaybı” çalışma gücünün en az %60’ının kaybı olarak tanımlanmıştır.
- Yani mevzuat açısından, malullük için kritik sınır %60’tır. Bunun üzeri “maluliyet devam ediyor” anlamına gelir; aşağısı ise SGK’nın aylığı kesmesi için gerekçe olabilir.
- Kontrol muayenesi ve oran düşmesi
- Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’nde kontrol muayeneleri başlığı altında (m.11) SGK’nın malullük aylığı bağlanmış sigortalıları kontrol muayenesine sevk edebileceği düzenlenmiştir.(LEXPERA)
- Aynı Yönetmelik m.2/1-h bendinde, malullük aylığı bağlananların kontrol muayenesine tabi tutulması ve bu muayene sonucuna göre aylığın devamı ya da kesilmesi usul ve esaslarının belirlendiği belirtilir.(LEXPERA)
- Uygulamada SGK, kontrol muayenesi sonucunda çalışma gücü kaybı oranı %60’ın altına düşerse malul aylığını kesebilmektedir. Bu, hem SGK’nın kendi bilgilendirmelerinde hem de yargı ve uygulama kararlarında vurgulanmıştır.(Özdipi Hukuk Bürosu)
- Önemli olan nokta şu: Oranınız %90’dan %68’e inse bile, %60’ın altına düşmediği sürece, mevzuata göre maluliyet şartını sağlamaya devam etmiş sayılırsınız.
- Engellilik raporu ile maluliyet raporu farkı
- Engellilik (özürlülük) raporları, “Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik” ve eki cetvele göre verilir.
- Maluliyet için ise SGK, kendi Yönetmeliği (Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği / Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği) ve ek listelere göre karar verir.
- 2024 tarihli bir değerlendirmede de açıkça belirtildiği gibi: Her malul engellidir ama her engelli malul değildir; engellilik oranı ile çalışma gücü kaybı oranı bire bir aynı şey değildir.
- Yani bugün hastaneden alacağınız %68 engellilik raporu, SGK bakımından otomatik “maluliyet raporu” olarak görülmez. SGK sizi kendi sevki ile hastaneye gönderir, o rapora göre Kurum Sağlık Kurulu karar verir.
- Sizin özel oranınız bakımından sonuç
Mevzuat tablosuna göre:
- Maluliyet için aranan eşik: %60 ve üzeri çalışma gücü kaybı (5510 m.25, ilgili yönetmelikler).
- Sizin 2016’daki rapor oranınız: %68
- Yeni almayı düşündüğünüz rapor: yine %68 yahut benzer düzey
Bu durumda,
sırf %68 oranlı bir rapor aldığınız için malullük aylığınızın kesilmesi için kanuni gerekçe oluşmaz. Çünkü eşik %60’tır ve siz bu eşik üzerindesiniz.
Burada altını çizmem gereken iki nokta:
- SGK sizin dosyanızda bir “kontrol muayenesi tarihi” koyduysa, o tarihte Kurum sevki ile rapor çıkar ve esas olan o rapordur. Sevk sonucunda Kurum Sağlık Kurulu “çalışma gücü kaybı %60’ın altına düşmüştür” derse aylık kesilebilir; %60 ve üzeri derse devam eder.
- Siz kendi inisiyatifinizle yeni rapor alırsanız, bu rapor SGK’ya sunulmadıkça, maluliyet dosyanıza doğrudan girmez. SGK’nın sizi kendiliğinden kontrol muayenesine çağırması için ayrı bir idari işlem ve yazı gerekir.
Kısaca:
- Mevzuata göre malul aylığınızın devamı için esas olan, çalışma gücü kaybınızın %60’ın altına düşmemesidir.
- Bugün aynı derecede, %68’lik bir rapor almanız hukuken “maluliyet bitti” değil, “maluliyet devam ediyor” anlamına gelir.
3. “Sağ kol omuzdan ele kadar yok” ifadenizin önemi
Üst ekstremitenin omuzdan itibaren kaybı, hem engellilik yönetmeliği hem de maluliyet yönetmeliği ek listelerinde, genellikle yüksek oranlarla değerlendirilen ağır bir durumdur. Çalışma gücü kaybı değerlendirmelerinde:
- “Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği” Ek-1 listelerinde ağır ekstremite kayıpları, maluliyet sınırına yaklaşan veya aşan düzeyde kabul edilmektedir.
- Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik’te de ampütasyon ve ileri düzey işlev kayıpları yüksek engellilik oranı ile sonuçlanır.
Bu tıbbi tabloya bakınca, objektif olarak sizin tekrar yapılan bir değerlendirmenin
%60’ın altına düşmesi beklenmez. Elbette nihai oranı sadece yetkili sağlık kurulu ve Kurum Sağlık Kurulu belirler, ama mevcut durumunuz genel mevzuat mantığıyla maluliyet kriterlerini karşılayan bir tabloya işaret ediyor.
4. Pratik öneri
- İlk malul aylığı bağlama yazınızı çıkarın
- SGK’dan gelen ilk yazıda “kontrol muayenesi tarihi” veya “şu tarihte tekrar muayene” ibaresi var mı, buna bakın. Yoksa çoğu dosya “sürekli” gibi işlenir; SGK durduk yere dosya açmaz.
- 2016 raporunu SGK’ya hiç vermediyseniz
- Bu rapor büyük ihtimalle SGK dosyanızda yoktur. Sırf “hastanede alınmış” olması SGK için kendiliğinden bağlayıcı değildir.
- Eğer bugün herhangi bir nedenle bu raporu kullanmayacaksanız, dosyaya sokmanız da şart değildir.
- Yeni rapor almayı düşünüyorsanız
- Başka amaçlar için (engelli kimlik kartı, vergi indirimi, ÖTV, EKPSS vb.) rapor alacaksanız, bu rapor normalde doğrudan SGK maluliyet dosyanıza bağlanmaz.
- Malul aylığınızla ilgili endişeniz varsa, SGK’ya yazılı bir dilekçe ile “maluliyet halimin devam edip etmediğine ilişkin tereddüdüm var, mevzuata göre durumumun değerlendirilmesini ve tarafıma yazılı bilgi verilmesini” talep edebilirsiniz. Bu, ileride doğabilecek ihtilaflarda elinizi güçlendirir.
Son cümleyle toparlarsam:
- 2016’daki barkodsuz rapor, SGK’ya hiç sunulmadıysa büyük ihtimalle dosyanızda yoktur.
- Bugün tekrar %68 düzeyinde bir rapor almanız, 5510 sayılı Kanun m.25 ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde, tek başına malul aylığınız bakımından hukuki bir risk oluşturmaz; kritik eşik çalışma gücünün %60 kaybıdır.