Hayatı zaman geçtikçe daha az önemser hale geliyoruz. Kendi hayatımızı pek önemseyemediğimiz şu zamanlarda başkalarının hayatlarına sıra bile gelmiyor. Yapılan çalışmalarla engelli insanların hayatlarına ilgi biraz olsun çekilse de kendi hayatının nasıl şekillendiğini anlayamadan yaşayıp giden biz insanlar için pek de önem arz etmiyor gibi duruyor. İnsanların engelli insanların nasıl yaşadığıyla ilgili pek bir fikri yokken onların sorunlarına gayet normalmiş gibi yaklaşması hatta umursamaması gayet normal. Bu konuda büyük olmasa da kampanyalar yürütülüyor tabi her şey de olduğu gibi bu konuda da dünyayı geriden takip ettiğimiz açık.
Gelişmiş ülkelerde neredeyse her alışveriş mağazasının otoparkında ve genel otoparklarda engelliler için ayrılmış park yerleri bulunmasına rağmen ülkemizde çok daha sınırlı bir durum bu. Onlara ayıracak bir alan bile bırakmadan yaptığımız planlamalar sadece bu kadar olsa yine iyi. Onlara ait yürüyüş alanlarını bırakmadan tasarladığımız yol oranı onları hesaba katarak tasarlanmış olanlarla karşılaştırdığımızda komik bir orana ulaşıyoruz. Ki planlamalar yaparken ve trafik akışında Türkiye’de araçlardan sonra yayalar geliyor. Düşünün engelliler önem sırasında sonuncu. Aslında bu sıralama tam tersi olması gerekirken insanımızın hayatına değer vermemesinin bir sonucu ortaya çıkmış olan bu anlayış onlara yaşam alanı bile bırakmıyor. Onlar için hayata tutunmak bize oranla kat ve kat zor olduğu halde onları görmezden gelerek gösterdikleri hayata tutunma çabasını da hiçe saymış bir boşa uğraş haline getirmiş oluyoruz.
Eğer hayat engellire göre tasarlanmış olsaydı ve bizim için yaşam alanı olmasaydı çekeceğimiz sıkıntıları anlayabilir empatiyi kurabilirdik belki ama böyle bir dersi uzun süre hatırlar mıydık bilinmez. İnsanoğlunun unutmaya olan kabiliyeti eminim bunun da unutulmasına neden olurdu. Engellilerden bahseden filmler ve diziler onların hayatı hakkında bize bazı ipuçları veriyor ve bir nebze olsun engellilerin nasıl zorluklarla hayatlarını sürdürebildiklerini anlayabilmemizi sağlıyor. Şu sıralar vizyonda olan Leyla ile Mecnun dizisinde görme engelli bir karakter yer alıyor ve sık sık onun yaşadığı sıkıntılar komik bir dille anlatılıyor. Önce insanları güldüren bu sahneler daha sonrasında onlarında birer insan olduğunu ve sadece eksikliklerini gidermekle değil bizim gibi istekleri de bulunan yani yaşamaktan zevk alan insanlar olduklarını anlamamızı sağlıyor. X MAN filmleri sersinin son filminde iyi mutantların lideri olan ve bir tekerlekli sandalyeyle yaşayan dr. Xavier’ın nasıl sonradan tekerlekli sandalyeye mahkum olduğunu anlatıyor ve yürüme engelinin sonradan da oluşabileceğini bizlere gösteriyor.
Bir çok başarılı filmde oynamış olan engelli sanatçı Jamel Debbouze kazandığı başarılarla bizlere engellerin nasıl aşıldığını gösterebilmiştir. Bu tip başarılar elde etmiş engelli insanlar için anahtar rolü çevrelerinde bulunan onlara her zaman ilgi ve sevgiyle yaklaşmış insanlar oynuyor. Böylesine güzel insanları çevrelerinde bulamayan engellilerimiz mevcut ve onlar için herhangi bir çaba gösterilmiyor. Bırakın yardıma aşırı muhtaç insanları birçok engeli aşmış engellilerimiz kendilerine hayatın içinde yer bulmakta büyük sıkıntı çekiyor. Engelliler yokmuş gibi tasarlanan yaşama planlarından ötürü yardımsever insanların ve engelli yakınlarının çabaları hiçe sayılmaya devam ediyor. Mesela sürekli her reşit insanın yaptığı genel ve yerel seçimlerde oy kullanması kendini yönetecek insanları seçmesi konusunda engelliler için düşünülmüş bir planlama yapılmaksızın gerçekleştiriliyor. Engellilerin oylarını kullanabilmesi için oy kullanım alanları düşünüldüğünde zemin kat onlar için en uygun yer ama maalesef birçok yürüme engelli için belirlenmiş sandıklar 3. 4. veya 5. katlarda olabiliyor. Asansörü olmayan genel okul yapıları engelliler için bir engel daha oluşturuyor ve onların seçme hakkı kasten ellerinden alınmış oluyor. Oysaki bizim görevimiz onları hayata karşı eksik hissetmeyecekleri planlar yapmak olmalı.
Gelişmiş ülkelerde neredeyse her alışveriş mağazasının otoparkında ve genel otoparklarda engelliler için ayrılmış park yerleri bulunmasına rağmen ülkemizde çok daha sınırlı bir durum bu. Onlara ayıracak bir alan bile bırakmadan yaptığımız planlamalar sadece bu kadar olsa yine iyi. Onlara ait yürüyüş alanlarını bırakmadan tasarladığımız yol oranı onları hesaba katarak tasarlanmış olanlarla karşılaştırdığımızda komik bir orana ulaşıyoruz. Ki planlamalar yaparken ve trafik akışında Türkiye’de araçlardan sonra yayalar geliyor. Düşünün engelliler önem sırasında sonuncu. Aslında bu sıralama tam tersi olması gerekirken insanımızın hayatına değer vermemesinin bir sonucu ortaya çıkmış olan bu anlayış onlara yaşam alanı bile bırakmıyor. Onlar için hayata tutunmak bize oranla kat ve kat zor olduğu halde onları görmezden gelerek gösterdikleri hayata tutunma çabasını da hiçe saymış bir boşa uğraş haline getirmiş oluyoruz.
Eğer hayat engellire göre tasarlanmış olsaydı ve bizim için yaşam alanı olmasaydı çekeceğimiz sıkıntıları anlayabilir empatiyi kurabilirdik belki ama böyle bir dersi uzun süre hatırlar mıydık bilinmez. İnsanoğlunun unutmaya olan kabiliyeti eminim bunun da unutulmasına neden olurdu. Engellilerden bahseden filmler ve diziler onların hayatı hakkında bize bazı ipuçları veriyor ve bir nebze olsun engellilerin nasıl zorluklarla hayatlarını sürdürebildiklerini anlayabilmemizi sağlıyor. Şu sıralar vizyonda olan Leyla ile Mecnun dizisinde görme engelli bir karakter yer alıyor ve sık sık onun yaşadığı sıkıntılar komik bir dille anlatılıyor. Önce insanları güldüren bu sahneler daha sonrasında onlarında birer insan olduğunu ve sadece eksikliklerini gidermekle değil bizim gibi istekleri de bulunan yani yaşamaktan zevk alan insanlar olduklarını anlamamızı sağlıyor. X MAN filmleri sersinin son filminde iyi mutantların lideri olan ve bir tekerlekli sandalyeyle yaşayan dr. Xavier’ın nasıl sonradan tekerlekli sandalyeye mahkum olduğunu anlatıyor ve yürüme engelinin sonradan da oluşabileceğini bizlere gösteriyor.
Bir çok başarılı filmde oynamış olan engelli sanatçı Jamel Debbouze kazandığı başarılarla bizlere engellerin nasıl aşıldığını gösterebilmiştir. Bu tip başarılar elde etmiş engelli insanlar için anahtar rolü çevrelerinde bulunan onlara her zaman ilgi ve sevgiyle yaklaşmış insanlar oynuyor. Böylesine güzel insanları çevrelerinde bulamayan engellilerimiz mevcut ve onlar için herhangi bir çaba gösterilmiyor. Bırakın yardıma aşırı muhtaç insanları birçok engeli aşmış engellilerimiz kendilerine hayatın içinde yer bulmakta büyük sıkıntı çekiyor. Engelliler yokmuş gibi tasarlanan yaşama planlarından ötürü yardımsever insanların ve engelli yakınlarının çabaları hiçe sayılmaya devam ediyor. Mesela sürekli her reşit insanın yaptığı genel ve yerel seçimlerde oy kullanması kendini yönetecek insanları seçmesi konusunda engelliler için düşünülmüş bir planlama yapılmaksızın gerçekleştiriliyor. Engellilerin oylarını kullanabilmesi için oy kullanım alanları düşünüldüğünde zemin kat onlar için en uygun yer ama maalesef birçok yürüme engelli için belirlenmiş sandıklar 3. 4. veya 5. katlarda olabiliyor. Asansörü olmayan genel okul yapıları engelliler için bir engel daha oluşturuyor ve onların seçme hakkı kasten ellerinden alınmış oluyor. Oysaki bizim görevimiz onları hayata karşı eksik hissetmeyecekleri planlar yapmak olmalı.
