F
Fırtına
Guest
Okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim kurumları özel eğitime ihtiyacı olan bireylere özel eğitim hizmetleri sağlamakla yükümlüdürler.
Bu hizmet, tam zamanlı kaynaştırma eğitimi, yarı zamanlı kaynaştırma eğitimi, destek eğitim odası ve özel eğitim sınıfı uygulamalarıyla gerçekleştirilir.
Özel eğitim sınıfı uygulamalarında sınıfların açılmasında, öğrencilerin yerleştirilmesinde, haftalık ders çizelgelerinin ve uygulanacak öğretim programların seçiminde, planlamada, ölçme-değerlendirmede yanlışlıkların yapıldığı sıkça müşahede edilmektedir. Özel eğitim sınıfı uygulamasında yönetici ve öğretmenlerin aşağıdaki açıklamaları dikkate almaları yararlı olacaktır.
Uygulamadaki hataların temelinde sınıfların doğru şekilde açılmaması yatmaktadır. Öncelikle özel eğitimi sınıfının ne olduğu iyi anlaşılmalıdır. Özel eğitim sınıfları yönetmelikte; "Okul ve kurumlarda, durumları ayrı bir sınıfta eğitim görmeyi gerektiren öğrenciler için yetersizlik türü, eğitim performansları ve özelliklerine göre özel eğitim hizmetleri kurulunun önerisi doğrultusunda millî eğitim müdürlükleri tarafından açılan sınıflar" şeklinde tanımlanmaktadır.
Tanımdan anlaşılacağı üzere, ilköğretim okullarımızın bünyesindeki özel eğitim sınıflarının açılmasında öğrencilerin yetersizlik türü eğitim performansları ve uygulanacak program dikkate alınmalıdır. Mevcut şekliyle bu durumun hiç dikkate alınmadığı, sadece özel eğitim sınıfı olarak sınıfların açıldığı ve bu sınıflara değişik yetersizlik türlerinden öğrencilerin devam ettirildiği görülmektedir. Oysa bu sınıflar açılırken, hafif düzeyde öğrenme yetersizliği olan çocuklar için, orta ve ağır düzeyde öğrenme yetersizliği olan çocuklar için, otistik çocuklar için ayrı özel eğitim sınıfları açılmalıdır.
Özel eğitim sınıfı türlerini incelersek;
Okul ve kurumlarda, uygulanacak eğitim programı temel alınarak iki tür özel eğitim sınıfı oluşturulur (ÖEHY m.25)
1. Bulunduğu okulun eğitim programını uygulayan özel eğitim sınıfları;
Zorunlu öğrenim çağındaki bireylerden ilköğretim programları veya bu programa denkliği kabul edilen bir özel eğitim programını takip edebilecek durumda olan bireyler için açılan özel eğitim sınıflarında öğrenciler, bulundukları okul veya kurumda uygulanan eğitim programını takip ederler. Bu sınıflara devam eden öğrencilere normal ilköğretim okulu programından Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları hazırlanır. Bu tür özel eğitim sınıflarına Hafif Düzeyde Zihinsel Yetersizliği olan çocuklar devam edebilirler. Okulda birden fazla özel eğitim sınıfı varsa öğrencilerin performansları dikkate alınarak sınıflar benzer performans gösteren öğrencilerin devamı sağlanmalıdır. Bu sınıflarda ilköğretim okulu programlarının esas alınması 2008-2009 öğretim yılından itibaren uygulanmaktadır.
Bu sınıflarda hangi ders çizelgesi uygulanacaktır?
TTKB 17.09.2010 tarih 130 sayılı kararıyla 2010-2011 öğretim yılında Hafif Düzeyde Zihinsel Yetersizliği olan çocukların devam ettiği özel eğitim sınıflarında uygulanacak çizelge aşağıdadır.
Bu çizelgede yer alan derslerde normal ilköğretim okulu ders programlarından yararlanılır. İlköğretim okulu programları içinde yer almayan Toplumsal uyum becerileri dersi zorunlu seçmeli derstir. Bu derste İlköğretim Okulu Orta Düzeyde Öğrenme Yetersizliği (Eğitilebilir) Olan Çocuklar Eğitim Programında yer alan Toplumsal uyum becerileri programından yararlanılacaktır.
Bu programın bağlantısı;
(http://orgm.meb.gov.tr/OzelEgitimProgramlar/Egitilebilir/egitilebilirprgindex.htm)
2. Bulunduğu okulun eğitim programından farklı bir eğitim programı uygulayan özel eğitim sınıfları;
Zorunlu öğrenim çağındaki bireylerden ilköğretim programları veya bu programlara denkliği kabul edilen bir özel eğitim programını takip edemeyecek durumda olan bireyler için açılan özel eğitim sınıflarında eğitim alan öğrenciler, yetersizlik türüne göre hazırlanan özel eğitim programını takip ederler. Öğrencilerin BEP'leri hazırlanırken takip ettikleri bu eğitim programı temel alınır.
a) Orta ve ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan çocukların devam edeceği özel eğitim sınıfları;
2009 yılına kadar orta ve ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan çocuklara uygulanacak programlar yönetmelikte ayrı maddeler halinde düzenlenmişken 2009 yılında yapılan yönetmelik değişikliği ile orta ve ağır zihinsel yetersizliği olan bireyler tek maddede birleştirilerek aynı kapsama alınmıştır (ÖEHY m.40.) Son haliyle Orta ve Ağır Düzeyde Zihinsel Yetersizliği olanlar için açılan özel eğitim sınıflarında; Eğitim Uygulama Okulu Eğitim Programı uygulanacaktır.
Bu program aşağıdaki bağlantıdan indirilebilir.
(http://orgm.meb.gov.tr/OzelEgitimProgramlar/EgitimUygulamaOkuluEgitimPrg/egitimuygulamaindex.htm)
Bu sınıflarda uygulanacak haftalık ders çizelgesi;
TTKB 17.09.2010 tarih 130 sayılı kararıyla 2010-2011 öğretim yılında Orta ve Ağır Düzeyde Zihinsel Yetersizliği olan çocukların devam ettiği Eğitim Uygulama Okulu Eğitim Programını uygulayan özel eğitim sınıflarında uygulanacak çizelgedir.
Seçmeli dersler Özel Eğitim Okulları Seçmeli Dersler Listesinden seçilir.
b) Otistik Çocuklar için açılan özel eğitim sınıfları (Bağımlı OÇEM) Otistik Çocuklar Eğitim Programı ve haftalık ders çizelgesi uygulanacaktır.
Bu program aşağıdaki bağlantıdan indirilebilir.
(http://orgm.meb.gov.tr/OzelEgitimProgramlar/otistik/OCEPindex.htm)
Ders çizelgelerin uygulanmasına ilişkin açıklamalar ile diğer sınıflar için uygulanacak çizelgelerin tamamı aşağıdaki bağlantıdan indirilebilir;
(http://orgm.meb.gov.tr/duyurular/Programlar/programlar.pdf)
SINIF MEVCUTLARI
Özel Eğitim sınıflarında farklı programların uygulanmasını gerektirecek 15 öğrencinin bile aynı sınıfta eğitim verilmeye çalışıldığı dahi görülmüştür. Bu öğrencilerimiz zaten özel öğrenciler olduğu için yönetmelikte öngörülen öğrenci mevcutlarına uyulmalıdır.
¡ Hafif düzeyde zihinsel yetersiler 10 öğrenci
¡ Orta ve Ağır düzeyde zihinsel yetersizler 8 öğrenci (ÖEHY m.40)
¡ Otistik 4 öğrenci (ÖEHY m.41)
BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF UYGULAMASI
İlköğretim okullarında açılan özel eğitim sınıflarında birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılır. Örneğin 3 sınıfta 4. öğrenci, 5. sınıfta 2 öğrencisi, 7. sınıfta 2 öğrencisi, 8. sınıfta 2 öğrencisi bulunan bir özel eğitim sınıfında bu sınıflara ait haftalık ders çizelgesi ve öğretim programlarından hazırlanan BEP'lere göre aynı anda eğitim verilir. Bu öğrencilerin çizelgede yer alan derslerinden değerlendirmeler yapılır ve karnelerine not verilir. Örneğin bu sınıfta 1, 2, 3. sınıf Hayat Bilgisi Dersi görürken diğer sınıflar kendi derslerini görmelidirler. Bütün öğrencilerin aynı anda Hayat Bilgisi Dersi görmeleri mümkün değildir.
BRANŞ ÖĞRETMENLERİNİN DERSE GİRMESİ
1-8'inci sınıflarında dersler sınıf öğretmenleri tarafından okutulur. 4-8 inci sınıflarda beden eğitimi, müzik, görsel sanatlar, din kültürü ve ahlak bilgisi dersleri ile 6-8 inci sınıflarda teknoloji ve tasarım dersi alan öğretmenleri tarafından okutulabilir. Okul Yönetimleri 4-8. sınıflarda branş öğretmenlerinin derse girmesini sağlarlarsa, özel eğitim sınıfı öğretmeninin bu sırada 1,2,3. sınıflardaki öğrencilerle birebir eğitim yapma imkanı olur.
YARI ZAMANLI KAYNAŞTIRMA
Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler kaynaştırma yoluyla eğitimlerini, yetersizliği olmayan akranları ile birlikte aynı sınıfta tam zamanlı sürdürebilecekleri gibi özel eğitim sınıflarında yarı zamanlı olarak da sürdürebilirler (ÖEHY m.23) Yarı zamanlı kaynaştırma yapılacak öğrencilerin takip edebileceği bütün dersleri kendi sınıfında görmesi, takip edemeyeceği derslerde özel eğitim sınıfına devam etmesi sağlanmalıdır. Çünkü özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin, akranları ile birlikte eğitilmelerine öncelik verilmesi temel ilkelerdendir. Ancak okullarımızda yarı zamanlı kaynaştırma eğitimi yapılan öğrencilerin takip edebileceği derslerde kendi sınıfıyla eğitim almasının sağlanmadığı, özel eğitim sınıfına devam ettirildiği görülmektedir.
Sonuç olarak;
Özel eğitim sınıfı uygulamasında sınıfların doğru açılması, yerleştirmenin doğru yapılması, uygulanacak haftalık ders çizelgelerinin doğru seçilmesi, uygulanacak öğretim programlarının doğru tespit edilmesi, öğrenci sayılarının yönetmeliğe uygun belirlenmesi, BEP'lerin amacına ve usulüne uygun hazırlanması, öğretmenlerin ders planları hazırlayarak derse girmeleri, ölçme değerlendirme araçları kullanarak öğrenci başarısını değerlendirmesi gereklidir.
Bakanlığın ise kaynaştırma eğitiminde yapıldığı gibi özel eğitim sınıfı uygulamalarına yönelik bir kılavuz hazırlayarak yayımlaması hataların giderilmesi açısından son derece yararlı olacaktır.
Doğan CEYLAN
Müfettişler Derneği Başkanı
Bu hizmet, tam zamanlı kaynaştırma eğitimi, yarı zamanlı kaynaştırma eğitimi, destek eğitim odası ve özel eğitim sınıfı uygulamalarıyla gerçekleştirilir.
Özel eğitim sınıfı uygulamalarında sınıfların açılmasında, öğrencilerin yerleştirilmesinde, haftalık ders çizelgelerinin ve uygulanacak öğretim programların seçiminde, planlamada, ölçme-değerlendirmede yanlışlıkların yapıldığı sıkça müşahede edilmektedir. Özel eğitim sınıfı uygulamasında yönetici ve öğretmenlerin aşağıdaki açıklamaları dikkate almaları yararlı olacaktır.
Uygulamadaki hataların temelinde sınıfların doğru şekilde açılmaması yatmaktadır. Öncelikle özel eğitimi sınıfının ne olduğu iyi anlaşılmalıdır. Özel eğitim sınıfları yönetmelikte; "Okul ve kurumlarda, durumları ayrı bir sınıfta eğitim görmeyi gerektiren öğrenciler için yetersizlik türü, eğitim performansları ve özelliklerine göre özel eğitim hizmetleri kurulunun önerisi doğrultusunda millî eğitim müdürlükleri tarafından açılan sınıflar" şeklinde tanımlanmaktadır.
Tanımdan anlaşılacağı üzere, ilköğretim okullarımızın bünyesindeki özel eğitim sınıflarının açılmasında öğrencilerin yetersizlik türü eğitim performansları ve uygulanacak program dikkate alınmalıdır. Mevcut şekliyle bu durumun hiç dikkate alınmadığı, sadece özel eğitim sınıfı olarak sınıfların açıldığı ve bu sınıflara değişik yetersizlik türlerinden öğrencilerin devam ettirildiği görülmektedir. Oysa bu sınıflar açılırken, hafif düzeyde öğrenme yetersizliği olan çocuklar için, orta ve ağır düzeyde öğrenme yetersizliği olan çocuklar için, otistik çocuklar için ayrı özel eğitim sınıfları açılmalıdır.
Özel eğitim sınıfı türlerini incelersek;
Okul ve kurumlarda, uygulanacak eğitim programı temel alınarak iki tür özel eğitim sınıfı oluşturulur (ÖEHY m.25)
1. Bulunduğu okulun eğitim programını uygulayan özel eğitim sınıfları;
Zorunlu öğrenim çağındaki bireylerden ilköğretim programları veya bu programa denkliği kabul edilen bir özel eğitim programını takip edebilecek durumda olan bireyler için açılan özel eğitim sınıflarında öğrenciler, bulundukları okul veya kurumda uygulanan eğitim programını takip ederler. Bu sınıflara devam eden öğrencilere normal ilköğretim okulu programından Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları hazırlanır. Bu tür özel eğitim sınıflarına Hafif Düzeyde Zihinsel Yetersizliği olan çocuklar devam edebilirler. Okulda birden fazla özel eğitim sınıfı varsa öğrencilerin performansları dikkate alınarak sınıflar benzer performans gösteren öğrencilerin devamı sağlanmalıdır. Bu sınıflarda ilköğretim okulu programlarının esas alınması 2008-2009 öğretim yılından itibaren uygulanmaktadır.
Bu sınıflarda hangi ders çizelgesi uygulanacaktır?
TTKB 17.09.2010 tarih 130 sayılı kararıyla 2010-2011 öğretim yılında Hafif Düzeyde Zihinsel Yetersizliği olan çocukların devam ettiği özel eğitim sınıflarında uygulanacak çizelge aşağıdadır.
Bu çizelgede yer alan derslerde normal ilköğretim okulu ders programlarından yararlanılır. İlköğretim okulu programları içinde yer almayan Toplumsal uyum becerileri dersi zorunlu seçmeli derstir. Bu derste İlköğretim Okulu Orta Düzeyde Öğrenme Yetersizliği (Eğitilebilir) Olan Çocuklar Eğitim Programında yer alan Toplumsal uyum becerileri programından yararlanılacaktır.
Bu programın bağlantısı;
(http://orgm.meb.gov.tr/OzelEgitimProgramlar/Egitilebilir/egitilebilirprgindex.htm)
2. Bulunduğu okulun eğitim programından farklı bir eğitim programı uygulayan özel eğitim sınıfları;
Zorunlu öğrenim çağındaki bireylerden ilköğretim programları veya bu programlara denkliği kabul edilen bir özel eğitim programını takip edemeyecek durumda olan bireyler için açılan özel eğitim sınıflarında eğitim alan öğrenciler, yetersizlik türüne göre hazırlanan özel eğitim programını takip ederler. Öğrencilerin BEP'leri hazırlanırken takip ettikleri bu eğitim programı temel alınır.
a) Orta ve ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan çocukların devam edeceği özel eğitim sınıfları;
2009 yılına kadar orta ve ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan çocuklara uygulanacak programlar yönetmelikte ayrı maddeler halinde düzenlenmişken 2009 yılında yapılan yönetmelik değişikliği ile orta ve ağır zihinsel yetersizliği olan bireyler tek maddede birleştirilerek aynı kapsama alınmıştır (ÖEHY m.40.) Son haliyle Orta ve Ağır Düzeyde Zihinsel Yetersizliği olanlar için açılan özel eğitim sınıflarında; Eğitim Uygulama Okulu Eğitim Programı uygulanacaktır.
Bu program aşağıdaki bağlantıdan indirilebilir.
(http://orgm.meb.gov.tr/OzelEgitimProgramlar/EgitimUygulamaOkuluEgitimPrg/egitimuygulamaindex.htm)
Bu sınıflarda uygulanacak haftalık ders çizelgesi;
TTKB 17.09.2010 tarih 130 sayılı kararıyla 2010-2011 öğretim yılında Orta ve Ağır Düzeyde Zihinsel Yetersizliği olan çocukların devam ettiği Eğitim Uygulama Okulu Eğitim Programını uygulayan özel eğitim sınıflarında uygulanacak çizelgedir.
Seçmeli dersler Özel Eğitim Okulları Seçmeli Dersler Listesinden seçilir.
b) Otistik Çocuklar için açılan özel eğitim sınıfları (Bağımlı OÇEM) Otistik Çocuklar Eğitim Programı ve haftalık ders çizelgesi uygulanacaktır.
Bu program aşağıdaki bağlantıdan indirilebilir.
(http://orgm.meb.gov.tr/OzelEgitimProgramlar/otistik/OCEPindex.htm)
Ders çizelgelerin uygulanmasına ilişkin açıklamalar ile diğer sınıflar için uygulanacak çizelgelerin tamamı aşağıdaki bağlantıdan indirilebilir;
(http://orgm.meb.gov.tr/duyurular/Programlar/programlar.pdf)
SINIF MEVCUTLARI
Özel Eğitim sınıflarında farklı programların uygulanmasını gerektirecek 15 öğrencinin bile aynı sınıfta eğitim verilmeye çalışıldığı dahi görülmüştür. Bu öğrencilerimiz zaten özel öğrenciler olduğu için yönetmelikte öngörülen öğrenci mevcutlarına uyulmalıdır.
¡ Hafif düzeyde zihinsel yetersiler 10 öğrenci
¡ Orta ve Ağır düzeyde zihinsel yetersizler 8 öğrenci (ÖEHY m.40)
¡ Otistik 4 öğrenci (ÖEHY m.41)
BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF UYGULAMASI
İlköğretim okullarında açılan özel eğitim sınıflarında birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılır. Örneğin 3 sınıfta 4. öğrenci, 5. sınıfta 2 öğrencisi, 7. sınıfta 2 öğrencisi, 8. sınıfta 2 öğrencisi bulunan bir özel eğitim sınıfında bu sınıflara ait haftalık ders çizelgesi ve öğretim programlarından hazırlanan BEP'lere göre aynı anda eğitim verilir. Bu öğrencilerin çizelgede yer alan derslerinden değerlendirmeler yapılır ve karnelerine not verilir. Örneğin bu sınıfta 1, 2, 3. sınıf Hayat Bilgisi Dersi görürken diğer sınıflar kendi derslerini görmelidirler. Bütün öğrencilerin aynı anda Hayat Bilgisi Dersi görmeleri mümkün değildir.
BRANŞ ÖĞRETMENLERİNİN DERSE GİRMESİ
1-8'inci sınıflarında dersler sınıf öğretmenleri tarafından okutulur. 4-8 inci sınıflarda beden eğitimi, müzik, görsel sanatlar, din kültürü ve ahlak bilgisi dersleri ile 6-8 inci sınıflarda teknoloji ve tasarım dersi alan öğretmenleri tarafından okutulabilir. Okul Yönetimleri 4-8. sınıflarda branş öğretmenlerinin derse girmesini sağlarlarsa, özel eğitim sınıfı öğretmeninin bu sırada 1,2,3. sınıflardaki öğrencilerle birebir eğitim yapma imkanı olur.
YARI ZAMANLI KAYNAŞTIRMA
Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler kaynaştırma yoluyla eğitimlerini, yetersizliği olmayan akranları ile birlikte aynı sınıfta tam zamanlı sürdürebilecekleri gibi özel eğitim sınıflarında yarı zamanlı olarak da sürdürebilirler (ÖEHY m.23) Yarı zamanlı kaynaştırma yapılacak öğrencilerin takip edebileceği bütün dersleri kendi sınıfında görmesi, takip edemeyeceği derslerde özel eğitim sınıfına devam etmesi sağlanmalıdır. Çünkü özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin, akranları ile birlikte eğitilmelerine öncelik verilmesi temel ilkelerdendir. Ancak okullarımızda yarı zamanlı kaynaştırma eğitimi yapılan öğrencilerin takip edebileceği derslerde kendi sınıfıyla eğitim almasının sağlanmadığı, özel eğitim sınıfına devam ettirildiği görülmektedir.
Sonuç olarak;
Özel eğitim sınıfı uygulamasında sınıfların doğru açılması, yerleştirmenin doğru yapılması, uygulanacak haftalık ders çizelgelerinin doğru seçilmesi, uygulanacak öğretim programlarının doğru tespit edilmesi, öğrenci sayılarının yönetmeliğe uygun belirlenmesi, BEP'lerin amacına ve usulüne uygun hazırlanması, öğretmenlerin ders planları hazırlayarak derse girmeleri, ölçme değerlendirme araçları kullanarak öğrenci başarısını değerlendirmesi gereklidir.
Bakanlığın ise kaynaştırma eğitiminde yapıldığı gibi özel eğitim sınıfı uygulamalarına yönelik bir kılavuz hazırlayarak yayımlaması hataların giderilmesi açısından son derece yararlı olacaktır.
Doğan CEYLAN
Müfettişler Derneği Başkanı
