F
Fırtına
Guest
Osteoporoz, iskelet sisteminde kemiklerden kalsiyum kaybıdır. omurilik yaralanmalı hastalarda, özellikle yaralanma seviyesinin altında kalan bölgeler olan pelviste (leğen kemiğinde) ve alt ekstremitelerde (bacaklarda) daha fazladır. mekanizması tam anlaşılamamakla birlikte kemiklere yük binmemesi ve kullanılmamalarıyla ilgisi vardır. fakat hareket kısıtlılığı olan ya da diğer yatağa bağımlılık durumlarına göre omurilik yaralanmalılarda kemik yoğunluğu kaybı daha fazladır (kas tonusunun olmayışı ve diğer nörolojik faktörlere bağlı olarak)
akut safhada, kemikten kalsiyum kaybı günler içinde başlar, ilk 10 günde idrarda önemli miktarda kalsiyum artışı görülür, 1-6 ay içinde pik yapar (en üst seviyeye ulaşır) kalsiyum kaybı, omurilik yaranmalılarda, omurilik yaralanması olmayan, kırıklar veya diğer hastalıklar nedeniyle hareket edemeyenlere göre 2-4 kat daha fazladır. yaralanmayı takiben mide barsak sisteminden kalsiyum emilimi de azalır. yine de yaygın bir uygulama olarak,idrarla kalsiyum atılımını azaltmak ve hiperkalsiürinin (idrarda kalsiyum artışı) yan etkilerini önlemek amacıyla diyetle kalsiyum alımı azaltılır.
omurilik yaralanmasındakki osteoporozda paratiroid hormon seviyeleri önemlidir, ilk bir yıl içinde genellikle düşüktür, fakat sonraki yıllarda normal seviyesine çıkar.
ilk yıl içinde bacaklarda %25-43 oranında mineral kaybı olur, 10 yıl içinde %50 lere kadar artabilir. kollarda ve gövdede ise ilk 4 aydan sonra kemik yoğunluğunda bir artış başlar.
kollardaki kemik yoğunluğu paraplejik ve tetraplajiklerde farklılık arzeder. paraplejiklerde, yaralanmadan sonraki 10 yıl içinde kemik yoğunluğu hemen hemen normale dönerken, tetraplejiklerde yaklaşık %16 lık bir artış görülür.
kompletlerde kemik mineral yoğunluğu, inkompletlere göre daha az bulunmuştur. Bazı çalışmalarda spastisite olanlarda flask olanlara göre daha az kemik kaybı olduğu gösterilmiştir.
cinsiyetle ilgisi konusunda fazla çalışma olmamasına rağmen omurilik yaralanması olmayan kadınlarda erkeklere oranla daha sık görüldüğü için kadınlardaki risk daha fazladır. Yaşla ilgisi konusunda tek bir çalışma yapılmıştır. buna göre dizde osteoporoz gelişme riski, alınan her bir yaşla %3.54 oranında artar.
kemik yoğunluğundaki kayıp, kırık görülme riskini artırır. yaralanma sonrası ilk 5 yılda bu oran %14 iken, 10 yılda %28, 15 yılda %39'a çıkmaktadır. kompletlerde inkompletlere göre 10 kat daha fazla görülür. alt ekstremitelerde kırık görülme oranı paraplejiklerde tetraplejiklere göre daha fazladır.
osteoporozun önlenmesinde, FES bisikleti kullanma, ayakta durma gibi kemiklere yük binmesini sağlayan eksersizler ilk 6 hafta içinde başlanırsa etkilidir. kronik dönemde osteoporozu önlemede etkisi yoktur.
omurilik yaralanmalılarda osteoporozu önlemek için henüz bir tedavi yoktur, bazı ilaçlar denenmektedir, ama henüz tam bir fikir birliği sağlanmamıştır.
akut ve kronik dönemde besinlerle uygun miktarda kalsiyum ve vitamin D alımı ve erken mobilizasyon osteoporozun önlenmesinde önemlidir. hastalar bu konuda ve tekerlekli sandalyeden transfer teknikleri konusunda eğitilmelidir.
