F
Fırtına
Guest
Otizm üç yaşına kadar ortaya çıkan nörolojik bir bozukluktur.
Otistik özellikler gösteren bir çocuğun beyni, ortalama olarak normal bir beyinden yüzde 10 daha büyüktür. Büyüme, bölge ve yaşa göre farklılıklar gösterir ve davranışla ilişkilendirilmiştir.
Normal beyin büyüklüğü;
Otistik beyinde aşırı büyüyen bölgeler;
Farklar: Sağlıklı bir çocuğun ortalama beyin büyüklüğü 1.180 ml civarındadır. Otistik bir beyin 1.300 ml civarında olabilir. Otistik bir çocuğun aksine, sağlıklı çocuğun beyni ergenliğe kadar büyümeye devam eder. Otistik beyin erişkin büyüklüğüne sekiz ila on yıl erken ulaşır ve bu sinir hücreleri arasındaki devreleri ve çocuğun davranış görüntülerini etkileyebilir.
Beyin büyüklüğü ne zaman değişir?
Doğum sırasında otistik ve sağlıklı beyinler arasında bir fark yoktur. Otistik beyin iki yaşına kadar çok hızlı büyür ve üç ila altı yaş arasında büyümesini tamamlar.
Olası Nedenler;
Genetik: Tek bir geni sorumlu tutan az sayıda teori vardır. Bugün daha çok sayıları beş ila onbeş arasında değişen genin ya da bunlar arasındaki bağlantıların etkili olduğu sanılmaktadır.
Çevresel şartlar: Pestisid ya da PCB gibi kimyasal maddeler ve aşıların rolü olabilir.
Gen – çevre etkileşimi: MET geni gibi varyasyonlar, çevresel etkenlere hassasiyeti arttırabilir.
Hormonsal dengesizlik: Otizme erkeklerde kızlardan dört misli fazla sıklıkta rastlanmaktadır. Bu bazı uzmanlara, gelişim sırasında yaşanan hormonsal dengesizliklerin neden olabileceğini düşündürtmüştür.
Uyarı İşaretleri;
Oniki aylık olana dek bebeklere özgü ses ve konuşmaları yapmaz.
Oniki aylık olana dek el sallama, işaret etme, kavrama gibi hareketleri yapmaz.
Göz teması kurmakta zorlanır.
Konuşma becerisini kazanmada gecikir.
Yirmidört aylık olana dek iki sözcüklü cümlecikler kuramaz.
Oyuncaklarla uygun şekilde oynamayı beceremez.
Oyuncaklarını sıra halinde dizmeye eğilimlidir.
İsmiyle çağrıldığında tepki vermez.
Tedaviler;
Öğrenim yaklaşımları: Bunlar konuşma, algılama ve davranış bozukluklarını düzeltmeyi hedefler. En yaygın olan uygulamalı davranış analizi, giyinmek gibi becerileri bir dizi basit adıma bölerek öğretmeyi hedefler. Uygulamalı davranış analizi istenmeyen davranışları azaltmaya yardımcı olur ve uygun davranışlar için düzenli pekiştireç sunar.
Biyomedikal ve diyete dayalı yaklaşımlar: İlaçlar tedavi amaçlı değil, saldırganlık gibi davranışsal sorunları gidermek için kullanılmaktadır. İlacın türü doktorun hedef aldığı davranışa göre değişiklik gösterir. Araştırmalar gluten ve kaseinin bazı otistik çocukların vücudunda yeterince işlenemediğini ve bunun beyin fonksiyonlarına zarar verebileceğini ortaya koymuştur. Gluten ve kasein içermeyen bir diyetin bu açıdan uygun olacağı düşünülmektedir. Bazıları vitaminleri yararlı bulmakta ve özellikle beynin ihtiyaç duyduğu enzimlerin üretilmesine yardımcı olan B vitamini tavsiye edilmektedir. Başlıca yağlı asitlerin de davranış gelişimine faydası olduğu saptanmıştır.
Otizm Yelpazesi;
Yelpazede yer alan bozukluklar sosyal beceriler ve iletişim becerileri gibi belli bir gelişim alanındaki ileri derecede yetersizliklere göre sınıflandırılmaktadır. Otizm içlerinde en çok tanınanıdır.
Yüksek işlevli,
Asperger Sendromu,
PDD-NOS,
Otizm,
Çocukluk Disintegratif Bozukluğu,
Düşük işlevli Rett Sendromu,
İşlevsel farklar;
1) Medial frontal loblar sosyal ve duygusal anlamlandırma ve çevremizdeki dünyayla nasıl uyum sağladığımızla ilişkilidir.
2) Posterior cingulate hayatımızdaki duygusal olayları, örneğin bir doğum günü partisini hatırladığımızda etkin hale gelir.
3) Superior temporal gyrus işitsel algıları işlemler. Daha derin bir yapı olan amygdala imge ve olaylara duygusal anlam yükler.
Otizmle İlgili Bölgeler;
Araştırmalar beynin farklı birkaç bölümünün hastalıkla ilgisini ortaya koymuştur. Etkilenen bölgelere yakından bakacak olursak;
Cerebral Cortex: Beynin yarıkürelerinin üzerini kaplayan gri madde; yüksek zihinsel işlevler, hareket, algı ve davranışla ilgilidir.
Amygdala: Korku ve saldırganlık gibi duygusal durumlardan sorumludur.
Hipokampus: Yeni bilgi ve olayların işlemlenmesinde önemli rol oynar.
Beyin kökü: Solunum ve kalp atışı gibi hayati işlevleri idare eder.
Beyincik: Denge, beden hareketleri, koordinasyon ve konuşma sırasında kullanılan kas hareketlerinden sorumludur. Motor, bilişsel ve duygusal etkinliklerin ince ayarını yapar.
Basal Ganglia: Hareket, öğrenme ve alışkanlıklarla ilgili derin beyin yapıları..
Corpus Callasum: Beynin ortasında yer alan ve her iki yarıkürenin iletişimini sağlayan beyaz madde..
Erdi Kanbaş
Otistik özellikler gösteren bir çocuğun beyni, ortalama olarak normal bir beyinden yüzde 10 daha büyüktür. Büyüme, bölge ve yaşa göre farklılıklar gösterir ve davranışla ilişkilendirilmiştir.
Normal beyin büyüklüğü;
Otistik beyinde aşırı büyüyen bölgeler;
Farklar: Sağlıklı bir çocuğun ortalama beyin büyüklüğü 1.180 ml civarındadır. Otistik bir beyin 1.300 ml civarında olabilir. Otistik bir çocuğun aksine, sağlıklı çocuğun beyni ergenliğe kadar büyümeye devam eder. Otistik beyin erişkin büyüklüğüne sekiz ila on yıl erken ulaşır ve bu sinir hücreleri arasındaki devreleri ve çocuğun davranış görüntülerini etkileyebilir.
Beyin büyüklüğü ne zaman değişir?
Doğum sırasında otistik ve sağlıklı beyinler arasında bir fark yoktur. Otistik beyin iki yaşına kadar çok hızlı büyür ve üç ila altı yaş arasında büyümesini tamamlar.
Olası Nedenler;
Genetik: Tek bir geni sorumlu tutan az sayıda teori vardır. Bugün daha çok sayıları beş ila onbeş arasında değişen genin ya da bunlar arasındaki bağlantıların etkili olduğu sanılmaktadır.
Çevresel şartlar: Pestisid ya da PCB gibi kimyasal maddeler ve aşıların rolü olabilir.
Gen – çevre etkileşimi: MET geni gibi varyasyonlar, çevresel etkenlere hassasiyeti arttırabilir.
Hormonsal dengesizlik: Otizme erkeklerde kızlardan dört misli fazla sıklıkta rastlanmaktadır. Bu bazı uzmanlara, gelişim sırasında yaşanan hormonsal dengesizliklerin neden olabileceğini düşündürtmüştür.
Uyarı İşaretleri;
Oniki aylık olana dek bebeklere özgü ses ve konuşmaları yapmaz.
Oniki aylık olana dek el sallama, işaret etme, kavrama gibi hareketleri yapmaz.
Göz teması kurmakta zorlanır.
Konuşma becerisini kazanmada gecikir.
Yirmidört aylık olana dek iki sözcüklü cümlecikler kuramaz.
Oyuncaklarla uygun şekilde oynamayı beceremez.
Oyuncaklarını sıra halinde dizmeye eğilimlidir.
İsmiyle çağrıldığında tepki vermez.
Tedaviler;
Öğrenim yaklaşımları: Bunlar konuşma, algılama ve davranış bozukluklarını düzeltmeyi hedefler. En yaygın olan uygulamalı davranış analizi, giyinmek gibi becerileri bir dizi basit adıma bölerek öğretmeyi hedefler. Uygulamalı davranış analizi istenmeyen davranışları azaltmaya yardımcı olur ve uygun davranışlar için düzenli pekiştireç sunar.
Biyomedikal ve diyete dayalı yaklaşımlar: İlaçlar tedavi amaçlı değil, saldırganlık gibi davranışsal sorunları gidermek için kullanılmaktadır. İlacın türü doktorun hedef aldığı davranışa göre değişiklik gösterir. Araştırmalar gluten ve kaseinin bazı otistik çocukların vücudunda yeterince işlenemediğini ve bunun beyin fonksiyonlarına zarar verebileceğini ortaya koymuştur. Gluten ve kasein içermeyen bir diyetin bu açıdan uygun olacağı düşünülmektedir. Bazıları vitaminleri yararlı bulmakta ve özellikle beynin ihtiyaç duyduğu enzimlerin üretilmesine yardımcı olan B vitamini tavsiye edilmektedir. Başlıca yağlı asitlerin de davranış gelişimine faydası olduğu saptanmıştır.
Otizm Yelpazesi;
Yelpazede yer alan bozukluklar sosyal beceriler ve iletişim becerileri gibi belli bir gelişim alanındaki ileri derecede yetersizliklere göre sınıflandırılmaktadır. Otizm içlerinde en çok tanınanıdır.
Yüksek işlevli,
Asperger Sendromu,
PDD-NOS,
Otizm,
Çocukluk Disintegratif Bozukluğu,
Düşük işlevli Rett Sendromu,
İşlevsel farklar;
1) Medial frontal loblar sosyal ve duygusal anlamlandırma ve çevremizdeki dünyayla nasıl uyum sağladığımızla ilişkilidir.
2) Posterior cingulate hayatımızdaki duygusal olayları, örneğin bir doğum günü partisini hatırladığımızda etkin hale gelir.
3) Superior temporal gyrus işitsel algıları işlemler. Daha derin bir yapı olan amygdala imge ve olaylara duygusal anlam yükler.
Otizmle İlgili Bölgeler;
Araştırmalar beynin farklı birkaç bölümünün hastalıkla ilgisini ortaya koymuştur. Etkilenen bölgelere yakından bakacak olursak;
Cerebral Cortex: Beynin yarıkürelerinin üzerini kaplayan gri madde; yüksek zihinsel işlevler, hareket, algı ve davranışla ilgilidir.
Amygdala: Korku ve saldırganlık gibi duygusal durumlardan sorumludur.
Hipokampus: Yeni bilgi ve olayların işlemlenmesinde önemli rol oynar.
Beyin kökü: Solunum ve kalp atışı gibi hayati işlevleri idare eder.
Beyincik: Denge, beden hareketleri, koordinasyon ve konuşma sırasında kullanılan kas hareketlerinden sorumludur. Motor, bilişsel ve duygusal etkinliklerin ince ayarını yapar.
Basal Ganglia: Hareket, öğrenme ve alışkanlıklarla ilgili derin beyin yapıları..
Corpus Callasum: Beynin ortasında yer alan ve her iki yarıkürenin iletişimini sağlayan beyaz madde..
Erdi Kanbaş
