Reçetesiz antibiyotik satışına sıkı denetim geliyor

Bilinçsiz antibiyotik kullanımının yol açtığı direnç sorununun dünyada olduğu gibi Türkiye'de de giderek büyüyen bir tehlike haline gelmesi, Sağlık Bakanlığını harekete geçirdi.

Bakanlığın hazırladığı strateji eylem planı taslağında, reçetesiz antibiyotik satışına sıkı denetim getirilmesi ve Türkiye'deki antibiyotik direnç sıklığının belirlenmesi gibi önlemler yer alıyor.

Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanı Doç. Dr. Mustafa Ertek, ilk keşfedildiğinde bir çok hastalığa çare olan, ancak zaman içinde bilinçsiz kullanım sonucu giderek etkisizleşen antibiyotiklerin yerinde kullanımı için Bakanlığın yürüttüğü çalışmalarla ilgili bilgi verdi.

Akılcı antibiyotik kullanımı için stratejik eylem planı taslağı hazırlandığını bildiren Ertek, bu taslak planda şunların öngörüldüğünü bildirdi;

-Antibiyotik kullanımında hekimlere yol gösterici rehberler hazırlanacak.

-Eczanelerden reçetesiz antibiyotik satışına sıkı denetim getirilecek. Denetimler İlaç Takip Sistemi üzerinden yapılacak. Bu sistem sayesinde reçetesiz antibiyotik satışı yaptığı belirlenen eczanelere yaptırım uygulanacak.

-Hastanelerde görevli antibiyotik kontrol ekipleri eğitilerek görev tanımları düzenlenecek.

-Sağlık kurumlarında ameliyat öncesi kullanılan antibiyotiklerle ilgili düzenlemeler getirilecek.

-Türkiye'de antibiyotik kullanımı ile ilgili gerçekler araştırılacak. Bu çerçevede, ülkedeki antibiyotik kullanım sıklığı, bunun ne kadarının akılcı olduğu ve antibiyotik direnç sıklığı belirlenecek.

-Ulusal antimikrobiyal direnç surveyans sistemi ile hastaneler Türkiye İstatistik Kurumunun belirlediği 12 bölgeden eşit dağılım sağlayacak şekilde seçildi. Bu çalışmayla 79 hastanenin antimikrobiyal direnç oranları toplanacak ve ülkedeki durum bilimsel anlamda geçerli yöntemlerle incelenecek. Verilerin bu yıl içinde analiz ve rapor edilmesi planlanıyor.

-Gerekli yasal düzenlemelere gidilecek.

-Diş, eczacılık, veteriner ve ziraat fakültelerinde antibiyotikle ilgili eğitim gözden geçirilerek varsa eksikler giderilecek. Tıp doktorlarına hizmet içi, halka da bilinçli kullanım için eğitim verilecek.

-Antibiyotik kullanımın yaygın olduğu veterinerlik ve tarım uygulamaları ile ilgili bir proje yapılacak.

UZMANDAN ÖNERİLER

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Antibiyotik Direnci Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Neşe Saltoğlu, bilinçsiz antibiyotik kullanımının önlenmesine yönelik uyarılarda bulundu.

Antibiyotiklerin uygunsuz kullanımının antibiyotik direncine, istenmeyen etkilere ve sağlık bakımı harcamalarında artışa yol açtığını anlatan Saltoğlu, Dünya Sağlık Örgütüne göre antibiyotiklerin yaklaşık yarısının gereksiz yere kullanıldığına işaret etti.

Türkiye'de en sık reçetelenen ilaçların yüzde 20-40'ının antibiyotikler olduğunu belirten Saltoğlu, şu bilgileri aktardı;

''Antibiyotiklerin yanlış kullanımı sonucunda çok ilaca direnç gelişimi dünyanın bir çok ülkesinde gözlenen bir sorun. Direnç özellikle antibiyotik kullanımının yüksek olduğu gelişmekte olan ülkelerde daha sık görülüyor. Bakterilerde, antibiyotik kullanımı ile direnç gelişimi arasında yakın ilişki bulunuyor. Toplum ve hastane kaynaklı enfeksiyonlarda antibiyotik tüketimiyle direnç artırıyor.''

Antibiyotiklerin toplumda yaygın oranda kullanımı halinde dirençli bakterilerin baskın hale geçtiğini anlatan Saltoğlu, bu durumun son 20 yıldır solunum yolu enfeksiyonu etkenleri ve idrar yolu ile ilişkili enfeksiyonların etkenlerinde gözlendiğini ve tedavi başarısını etkilediğini bildirdi.

Antibiyotiklere direncin özellikle yoğun bakım ünitelerinde yatan hastaların sağ kalımı üzerinde önemli bir belirleyici olduğuna işaret eden Saltoğlu, ''Günümüzde hastanelerde tüm antibiyotiklere dirençli mikroorganizmalar izole edilmekte ve hastalar bu nedenle yaşamlarını kaybedebilmektedir'' dedi.

Prof. Dr. Saltoğlu, bilinçli antibiyotik kullanımıyla ilgili şu önerileri dile getirdi;

-Antibiyotiklere direnç gelişimi izlenmeli ve mikrobiyolojik sonuçlar klinisyene zamanında bildirilmelidir.

-Gereksiz antibiyotik kutlanımını önlemek için tanı koyma ve tedavide kanıta dayalı stratejilerin hayata geçirilmesi önemlidir.

-Uygun eğitimle klasik bilgi aktarmadan çok her hekimin uygun antibiyotik kullanımını davranış biçimi haline getirilmesi hedeflenmelidir. Antibiyotikler hakkında her şeyi içeren veri tabanları oluşturulmalıdır. Kanıta dayalı, maliyet-etkin, sorun çözmeye dayalı öğrenmeyi hedefleyen bir yaklaşım sergilenmelidir.

-Hastanede olduğu gibi toplumda da özellikle birinci basamakta antibiyotiklerin kullanımını izleyen denetim mekanizması sağlık otoritesince kurulmalı, sürekli geri bildirimler alınmalıdır.

-Uzmanlık eğitimi sırasında ve sonrasında da uygun antibiyotik kullanımı konusu sürekli canlı tutulmalıdır.

-Eczacılar için akılcı antibiyotik kullanımı hakkında yaşam boyu eğitim devam etmeli, yenilikler-değişiklikler sürekli izlenmelidir.

-Hastalarda antibiyotiklerin uygun kullanımı hakkında farkındalık oluşturulmalıdır. Antibiyotiklerin hangi durumlarda kullanılması gerektiği hakkında halka eğitim verilmeli işbirliği sağlanmalıdır.

Anadolu Ajansı

Antibiyotik 'alışkanlık' yapıyor/ Video

Türkiye'nin antibiyotik kullanım sıklığı rapor altına alındı. Birkaç yılda bir tekrarlanacak araştırma ile gereksiz antibiyotik kullanımında azalma olup olmadığı belirlenecek.

Çarpıcı sonuçların alındığı araştırmaya göre, katılımcıların dörte biri evlerinde ''ileride gerekli olur'' diye antibiyotik bulunduruyor ve yüzde 17'si doktordan antibiyotik yazmasını talep ediyor. katılımcıların yüzde 26'sı doktor tavsiyesi olmadan antibiyotik kullanıyor.

Doktor tavsiyesi olmadan antibiyotik kullananların yüzde 14'ü doktora gitmeye vakti olmadığını, yüzde 9'u muayene ve tetkik ücreti vermek istemediğini belirtirken; yüzde 55'i daha önceki benzer durumda doktorun vermiş olduğu antibiyotiği tüketiyor.

Hekimler ise yüzde 78 oranında muayene ettiğiniz her hastaya reçete ''yazmadığını'', yüzde 98 oranında da muayene ettiği her hastaya antibiyotik ''yazmadığını'' belirtiyor.

Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü Başkanlığı ime Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa İlhan'ın koordinatörlüğünde yapılan ''Toplumda Antibiyotik Kullanımı Sıklığı ve Hekimlerin Antibiyotik Reçetesi Yazma Durumları İle İlişkili Etmenlerin Belirlenmesi Araştırması'' yapıldı.

GÜ Öğretim Üyesi İlhan, yaptığı açıklamada, Türkiye'de ve dünyada en önemli halk sağlığı sorunlarından birinin uygun olmayan durumlarda antibiyotik kullanımı olduğunu belirterek, bunun hem ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını hem de büyük ekonomik kayba neden olduğunu belirtti.

Antibiyotiklerin toplumda sık kullanılan ilaçlar arasında ilk sıralarda yer aldığını vurgulayan İlhan, enfeksiyon etkenleri ile mücadelede kullanım dışında gereksiz durumlarda reçete edildiğinde ya da vatandaşların kendilerinin temin ederek kullanmaları halinde antibiyotiklere karşı direnç oluştuğunu, dirençli kökenlerle gelişen enfeksiyonların da tedavisinin güçleştiğini, Dünya Sağlık Örgütünün de antibiyotik direncinin artık küresel bir tehdit oluşturduğu gerekçesiyle, bu yıl ''7 Nisan Dünya Sağlık Günü''nde, ''Antibiyotik Direncini'' ana tema olarak belirlediğini söyledi.

Sağlık Bakanlığı'nın akılcı ilaç kullanımı konusunda geliştirdiği stratejiler ile bu sorunun kontrol altına alınmaya çalışıldığını ifade eden İlhan, ''Toplumda Antibiyotik Kullanımı Sıklığı ve Hekimlerin Antibiyotik Reçetesi Yazma Durumları İle İlişkili Etmenlerin Belirlenmesi Araştırması'' ile konunun Türkiye düzeyinde gerek toplum gerek hekimler yönünden değerlendirildiğini ve mevcut durumun ortaya konduğunu aktardı.

ANTİBİYOTİK KULLANIMININ AZALIP AZALMADIĞI RAPORLANACAK

İlhan'ın verdiği bilgiye göre, araştırma ülke genelinde 8 bölgeyi kapsayacak şekilde, Batıdan Edirne, Ege'den Manisa, Doğu Marmara'dan Sakarya, Batı Anadolu'dan Ankara, Akdeniz'den Mersin, Orta Anadolu'dan Nevşehir, Doğu Karadeniz'den Trabzon, Ortadoğu Anadolu'dan Elazığ yapıldı. Kırsal, kentsel ayrım gözetilen araştırma, sağlam olan kişiler üzerinde yüz yüze yapılan anket yöntemi ile gerçekleştirildi.

Araştırmada, toplam 4 bin 167 kişi ve 80 aile hekimi ile 80 uzman hekime ulaşıldı. Anket tekniğine uygun olarak gerçekleştirilen ve Temmuz 2010'da kurgulanan araştırma, Şubat 2011'de tamamlandı. Araştırma, birkaç yılda bir tekrarlanarak, antibiyotik kullanımının azalıp azalmadığına bakılacak.

Anket çalışması ile vatandaşlardan ''neden antibiyotik kullandıklarına'', uzman hekim ile aile hekimlerine ''neden antibiyotik reçete ettiklerine'' dair sorular soruldu. Hekimler içinde aile hekimleri ile en çok antibiyotik reçete eden bilim dallarından çocuk hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları, iç hastalıkları ve cerrahi branşlardaki hekimlerden görüş alındı.

İncelenenlerin yüzde 24'ü 30-39 yaş grubunda, yüzde 62'si kadın, yüzde 83'ü evli, yüzde 40'ı ilkokul mezunu, yüzde 94'ünün sosyal güvencesi mevcut. Katılımcıların yüzde 50'sinin aylık hane halkı 501-1000 TL arasında değişiyor.

''EVDE 'İLERİDE GEREKLİ OLUR' DİYE ANTİBİYOTİK BULUNDURULUYOR''

Araştırmaya katılanların yüzde 48'i son bir yılda kendi kendine ilaç kullandığını, yüzde 38'i ise son bir ayda kendi kendine ilaç kullandığını ifade ediyor. Son bir yıl içinde herhangi bir ilaç kullandığını belirtenlerin yüzde 84'ü ağrı kesici kullandığı bilgisini veriyor.

Katılımcıların yüzde 25'i evlerinde ''ileride gerekli olur'' diye antibiyotik bulundurduğunu, yüzde 17'si doktordan antibiyotik yazmasını talep ettiğini, yüzde 6'sı çevredekilere antibiyotik tavsiyesinde bulunduğunu, yüzde 26'sı kendi kendine doktor tavsiyesi olmadan antibiyotik kullandığını, yüzde 57'si son bir yıl içinde antibiyotik kullandığını, yüzde 24'ü ise son bir ay içerisinde antibiyotik kullandığını belirtiyor.

Doktor tavsiyesi olmadan antibiyotik kullananların yüzde 14'ü ''doktora gitmeye vakti olmadığını'' söylüyor.

İncelenenlerin yüzde 51'i soğuk algınlığı, yüzde 36'sı boğaz ağrısı, yüzde 18'i öksürük, yüzde 14'ü idrar yolu şikayetleri, yüzde 11'i grip, yüzde 9'u ateş, yüzde 7'si baş ağrısı, yüzde 4'ü nezle nedeni ile kendi kendine antibiyotik kullandığını belirtiyor.

DOKTORDAN ANTİBİYOTİK YAZILMASI İSTENİYOR

İncelenenlerin evde bulundurdukları antibiyotikleri temin etme yolları ile ilgili olarak da katılımcıların yüzde 58'i doktora gittiği zaman antibiyotik yazmasını istediğini, yüzde 21'i daha önceki tedaviden kalan ilaçlar, yüzde 6'sı eczacıya danışarak aldıkları ilaçlar olduğunu ifade ediyor.

Araştırmaya katılanların yüzde 85'i antibiyotiği doktorun reçete ettiğini, yüzde 4'ü doktordan kendisinin yazmasını istediğini, yüzde 11'i ise kendi kendine kullandığını belirtiyor.

Doktor tavsiyesi olmadan antibiyotik kullananların yüzde 14'ü doktora gitmeye vakti olmadığı için, yüzde 9'u ayrıca muayene ve tetkik ücreti vermek istemediğini, yüzde 55'i daha önceki benzer durumda doktorun vermiş olduğu antibiyotiği kullandığını belirtirken, yüzde 22'si bunlar dışında bir sebeple kullandığını aktarıyor.

Katılımcıların yüzde 63'ü kullandığı antibiyotiğin adını hatırlamadığını, yüzde 37'si ise hatırladığını ifade ediyor.

İncelenenlerin yüzde 16'sı kullandıkları antibiyotiğin şikayetlerinde iyileşme sağladığını, yüzde 50'si antibiyotik bittikten sonra kontrol için hekime başvurduğunu, yüzde 13'ü ise antibiyotik kullanırken yan etki oluştuğunu kayıt altına alıyor. Bildiren yan etkiler ise en çok ishal ve alerjik reaksiyon olarak gösteriliyor.

İncelenenler, kullandıkları antibiyotiği ortalama 5-6 gün kullandıklarını belirtirken, incelenenlerin yüzde 8'i antibiyotik kullanma sürelerini kendilerinin belirlediklerini aktarıyor.

HEKİMLER HER HASTAYA ANTİBİYOTİK ''YAZMADIĞINI'' BELİRTİYOR

Hekimler açısından elde edilen sonuçlara göre de hekimler, ''muayene ettiğiniz her hastaya reçete yazar mısınız?'' sorusuna yüzde 78; ''muayene etiğiniz her hastaya antibiyotik yazar mısınız?'' sorusuna yüzde 98 ''hayır'' yanıtını veriyor.

Hekimlerin yüzde 56'sı ''Sağlık Bakanlığı Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberleri'ni kullanmadığını, yüzde 69'u antibiyotik reçete ederken rehber kullanmadıklarını ifade ediyor.

Hekimler, bir haftada ortalama 70 kişiye, ortalama 5-8 günlük antibiyotik yazdıklarını belirtiyor.

Hekimler, antibiyotik yazma kararında etkili olarak yüzde 62 sıklıkla, meslektaşlarının antibiyotik yazma kararında etkili olarak yüzde 63 sıklıkta önceki deneyim ve bilgilerinin en etkili belirleyici olduğunu aktarıyor.

Hekimler, hastanın hastalığı ile ilgili antibiyotik yazılmasını istemesi halinde yüzde 87 sıklıkta, hastanın evde bulundurma amaçlı antibiyotik yazılmasını istemesi durumunda ise yüzde 93 sıklıkta yazmayacaklarını belirtiyor.

Hekimlerin yüzde 85'i antibiyotik yazmadan önce hastalardan tetkik istediklerini, yüzde 98'i hastanın kliniğinin yazılacak antibiyotiği seçmede en etkili etmen oluğunu ve yüzde 91'i hastanın yaşının yazılacak antibiyotiğin dozunu ayarlamada en etkili etmen olduğunu ifade ediyor.

Antibiyotik reçete edilen hastaların şikayetleri sıralamasında da hekimler, ateş, idrar yolu sorunları, boğaz ağrısının ilk üç sırayı aldığını; sıklık sırasına göre en çok idrar yolu enfeksiyonu, tonsilit ve sinüzit tanılarında antibiyotik reçete ediliyor.

Hekimlerin yüzde 85'i, antibiyotik kullanımından ortalama 5-10 gün sonra hastaları tekrar gördüklerini belirtiyor.

Hekimlerin yüzde 52'si mezuniyet öncesi, yüzde 69'u mezuniyet sonrası akılcı ilaç/antibiyotik kullanımı ile ilgili eğitim aldıklarını, yüzde 60'ı akılcı ilaç/antibiyotik kullanımı ile ilgili eğitim almak istediğini ifade ediyor.


memurlarnet