Safra Kesesi ve Safra Taşları

Safranın deposu olan safra kesesi yemekler sırasında içindekileri onikiparmak bağırsağına boşaltır ve yağların sindirimini kolaylaştırır.

Karaciğer hücrelerinin salgıladığı safra , safra yollarıyla akaçlanır. Safranın çoğu esas safra yoluyla (birleşik karaciğer kanalı ve koledok) depolanmak ve koyulaşmak üzere kendiliğinden safra kesesine dolar. Bu safra sindirim sırasında sistik kanal aracılığı ile oddi büzgen kası hizasında koledok kanalına akar. Safra asitleri yağları sübyeleştirir ve pankreas lipazının etkisini kolaylaştırır. Safranın serbestce akması için verilen emir sinirsel veya sıvısaldır.

SAFRA TAŞLARI

Safra taşları genellikle kese içinde oluşan ama ana safra yollarıyla karaciğer içinede göç eden taşlardır. Yaşlılık, şişmanlık, aşırı kalori, rejim ve bazı ilaçlar ( kolestrol düşürücüler, östrojenler) taşların oluşumuna yardımcı olur.Bu nedenle kadınlarda daha sık görülür. Safra taşlarının %80 ni herhangibir belirtisi yoktur. Bu durum genellikle sindirim açısından yapılan bir araştırma sırasında ortaya çıkar.

Taşlar yemeklerle ilgili olarak karın ağrılarına (karaciğer koliği) kesesinin enfeksiyonuna(kolesistit) ve taşın ana safra yoluna girmesiyle tıkayıp safranın iltihaplanmasına neden olabilir. Ozaman teşhis oldukca zordur. Taşların ve komplikasyonların teşhisi karın ultrasonografi ve endoskopi yoluyla safra yollarının geriye dönük kataterle muayenesinden çok yararlanılmıştır.

Safra taşları çoğunlukla kesenin tümünü kapsayan ve yan organlara yayılan gelişimi tehlikeli nadir kese kanserlerinede neden olabilir. Safra yollarında kanser hücreleri görülebilir buna neden olarak safra yollarının parazit hastalıkları ileri sürülmüştür.

Tedavi bunların ameliyat ile çıkarılmasına ve organın yeniden çalışır duruma getirilmesine bağlıdır. Neden olan safra tıkanması endoskopi yoluyla veya ameliyat sırasında karaciğer içine girerek takılan bir protezle giderilir.

Safra kesesi taşları

Safra Kesesi Taşları

Anatomi

Karaciğer ve Safra Kesesinin anatomik konumu

Safra kesesi karaciğerin altındaki özel yerinde yerleşmiştir.Karaciğer tarafından üretilen ( safra kesesi,safranın üretildiği yer değildir) sarı-yeşil renkli safrayı depolar.Yemekten sonra,safra kesesi ,safrayı ince barsağa salgılayarak yağların sindirimine yardımcı olur.

Safra taşları;safra kesesi içinde oluşan kollesterol kristalleri, pigment materyallerinin yapışarak kümeler oluşturmuş halleridir.




Safra Kesesi Taşları niçin oluşur?

Bazı safra bileşikleri (kollesterol gibi )safrada kolaylıkla çözünmez.Bileşikler çok fazla olduğu zaman ,çökerek sert kristaller oluştururlar.Bu yapılar birleşip yapışarak safra taşlarını oluştururlar.

Tüm safra kesesi taşları aynı mıdır?

Hayır.Farklı safra taşları tipleri vardır.Safra bileşimindeki çökelmeye yatkın maddelere bağlıdır.Keza,taşların büyüklükleri ve şekli çeşitlidir.

Safra taşlarının % 90'ı Kollesterol safra taşlarıdır.Diğerleri bilurubin safra taşlarıdır. (Bazı kan erime hastalıklarında sıktır )

Kimlerde safra taşı sık olarak görülür?

Genellikle 4 F kuralı vardır ( Fatty,Fourty,Female,Fair )Sarışın (kumral) tenli,40 yaşını geçmiş,kilolu,çok doğum yapmış kadınlard daha sıktır.

Safra Taşlarının belirtileri nelerdir?

Hiç bir belirti vermeyebilir.(Asemptomatik safra taşları = Yaklaşık safra taşlarının % 80'nini oluşturur.Sessiz safra taşı adı verilir.)Belirtileri arasında ; şiddetli karın ağrısı,bulantı-kusma (özellikle yağlı bir yemekten sonra oluşur )

Safra taşı kese dışına çıkıp safra yollarına düşmüşse ;bu belirtilere üşüme titreme,ateş,sarılık eklenebilir.

Gaz ve hazımsızlık safra kesesi taşı ve safra kesesi hastalığı belirtisi değildir.

Teşhis


Ultra sonografi ile kolayca teşhis konulur. Genellikle başka bir problem araştırılırken tespit edilir.


Tedavi

Sessiz taşlara tedavi gerekmez.(Herhangi bir şikayet vermeyen taşlar)

Belirtiler görülen ,iltihaplanma görülen,hele hele sarılık meydana getirmiş safra kesesi taşları mutlaka alınmalıdır.

2 yöntem vardır:

1-Açık safra kesesi ameliyatı :

Karında nispeten geniş bir kesi yapmak gerekir.Hastanede 5-7 gün kalmayı gerektirebilir.

2-Laparoskopik Kolesistektomi:

Laparoskop denilen bir cihazla karında küçük bir delik açılarak safra kesesinin alaınmasıdır.Cerrah tüm işlemi bir TV monitoründen görür.Karın adeleleri çok kesilmediğinden iyileşme süresi daha kısadır.


Laparoskopik Safra Kesesi ameliyatı ve kullanılan video cihazı görülmektedir.

Diğer tedavi yöntemleri :

Operasyona engel bir durum mevcutsa,hasta operasyonu kabul etmiyorsa ,taş uygunsa çözücü (eritici tedavi) denenebilir.6 ay-1 yıl Tedavi sürer Tekrarlama şansı yüksektir.En iyi adaylar :Hafif belirtileri olan ve 1.5 cm den küçük safra taşları olan kireçlenme içermeyen taşları olan kişilerdir.



Taş eritme tedavisindeki bir hastanın 6 aylık bir dönem içerisinde taşların yavaş yavaş eridiği gösterilmektedir.

(Taş eritme tedavisi-bazı ciddi yan etkileri olduğundan- Yurdumuzda halen pek sık kullanılmaktadır)

ESWL ( Taş Kırma Tedavisi)

Ultra ses dalgası (ultrasonik) kullanılarak taşların parçalanmasına dayanır.Çok sık kullanılmaz.(bazı özelleşmiş merkezler dışında ) Birlikte safra taşı çözme tedavisi ( ilaç ) da verilir.

(Taş kırma tedavisi-bazı ciddi yan etkileri olduğundan-Türkiyede pek sıklıkla kullanılmamaktadır)

Korunma

Şişmanlık risk faktörüdür.Kişiler ideal kilolarına getirmelidir.Diğer yandan safra kesesi taşları için özel diyet yoktur.