Skolyoz tedavisinde egzersiz ve korse kullanımı

Skolyoz tedavisi üç ana başlıktan oluşur.
Bu başlıklar şu şekilde sıralanmaktadır

1: Egzersiz ve rehabilitasyon uygulamaları
2: Korseler
3: Cerrahi müdahaleler

Biz bu yazımızda “skolyozda egzersiz ve korsenin” önemi üzerinde duracağız.

Skolyozda egzersiz yapmanın önemi

Özellikle 30 derecenin altında eğriliklerde egzersizler skolyoz un artmasına önlemede çok yararladır. Bur da özellikle altı çizilmese gereken durum “skolyoz da egzersiz düzelme yapmaz” sadece var olan skolyoz un ilerlemesini önler.
Bunun yanı sıra kas dokusunun güçlenmesini sağladığı için olası bir cerrahi müdahalede vücudun daha çabuk kendisine gelmesini sağlar.

Skolyoz tedavisinde korsenin önemi
Korseleme konservatif tedavide 100 yılı aşkın bir süredir kullanılmaktadır.
Korse tedavisinde amaç “eğriliğin ilerlemesinin önlenmesi” ve “deformitenin düzeltilmesidir.”

Korseleme skolyozun doğal seyrini değiştirerek olumlu yönde gelişme sağlar.
İdiyopatik skolyozda fizyoterapi ve uygun korse tedavisi eğrilikte maksimum düzelme sağlamak için en etkin konservatif tedavi yöntemidir. Özellikle skolyoza özgü egzersiz programları ile 3 boyutlu maksimum etki ve günlük yaşam aktiviteleri sırasında skolyoz postüründen korunmayı öğretmek ve uygulatmak amaçlanmalıdır. Almanya’da geliştirilmiş ve uygulanmakta olan Scroth skolyoz egzersizleri günümüzde giderek daha yaygın kullanılmaktadır.
Günümüzde korse tedavisindeki en kabul görmüş uygulamalar Rigo sınıflandırılması kullanılarak yapılandırılan özel korselerdir. Konu ile ilgili çalışan çok sayıda uzman, fleksibl skolyoz eğrilik derecesinde %20’nin üzerinde düzeltme sağlandığını göstermiştir.
Almanya’da faaliyet gösteren Asklepios Katherina Scroth Spinal Deformite Rehabilitasyon Merkezi yoğun olarak skolyozun cerrahi dışı tedavisi ile ilgilenmektedir. Bu merkezde skolyoza özgü yoğun egzersizler (Scoliosis Intensive Rehabilitasyon) ve eğriliğe uygun korseleme yapılmaktadır.

Skolyoz ve Korse Kullanımı Hakkında Bilgiler

Arkadaşlar Skolyoz hastalığında korse kullanımınında oldukca etkin bir rolü vardır. Önemli olan uzmanınızın sizin için önerilerini dikkate almak ve kullanım konusunda söylenenlere riayet etmektir. Her yapılan düzensizlik ve kullanım esnasındaki aksaklık tedavinin sizin açınızdan kötü sonuçlanmasına neden olabilmektedir. Şimdi Skolyoz ve korse kullanımı hakkında bilgileri sizlerle paylaşıyoruz.



İdiyopatik skolyozda fizyoterapi ve uygun korse tedavisi eğrilikte maksimum düzelme sağlamak için en etkin konservatif tedavi yöntemidir.



Günümüzde skolyoz için geliştirilmiş çok sayıda korse vardır. Bu korselerin birçoğunun biyomekanik konsepte yeterince uygun dizayn edildiğini söylemek güçtür ve tedavideki etkinliği de yetersizdir. İyi bir korse uygulamasının yeterince efektif olduğu, eğriliğin ilerlemesini anlamlı düzeylerde durdurduğu ve cerrahi müdahale oranını belirgin derecede azalttığı kanıta dayalı olarak gösterilmelidir. Korsenin skolyoz tedavisindeki başarısı, özellikle düzeltici etkisine ve korsenin gün içindeki giyilme süresine bağlıdır.

Ergenlik döneminde skolyoz korseleri mutlaka günde 23 saate yakın giyilmelidir. Korse, eğriliğin apeksine ihtiyaç duyulan düzeltmeyi sağlayacak kadar basınç verirken, pelvis ve omuz kuşağında da (yani eğriliğin aksi yönünde, bu basıncın etkinliğin arttıracak bölgelerde) yeterli boşluklar içerecek şekilde düzenlenmelidir. Skolyoz korseleri, Rigo tarafından sınıflandırılan ve skolyoz eğrilik paternlerini dikkate alacak şekilde 3 boyutlu bir düzeltme sağlamalıdır.



Skolyoz korselerinde uygulamalar iki çeşittir:



Birinci ve yaygın kullanılan yöntem çocuğun vücudundan alçı ile ölçüsünün alınıp bu modelden yararlanılarak gerekli düzeltmelerin yapılmasıyla plastik korse dökümü yapmaktır .Elbette bu yöntemde uygulayıcı teknikerin bilgi ve deneyimi çok büyük önem taşır. Ayrıca uygulanan korsenin hekim tarafından tekrar kontrolü ve gerekli düzeltmeler varsa yapılması gerekecektir. Deneyimsiz ve kalitesiz üretimlerin hem kullanıcı için hem de korse uygulamalarının etkinliğine ilişkin olumsuz sonuçlara neden olacağı unutulmamalıdır.

Skolyoz egzersizleri

Skolyoz, omurganın normalde yere dik bir sütun şeklinde uzanması gerekirken normal yapısını kaybedip anormal şekilde eğilmesidir. Kinezyolojik olarak kolumna vertebralisin lateral fleksiyon ve rotasyon pozisyonunda olmasıdır. Vital kapasitede azalma, kardiyak fonksiyonlarda bozulma, ağrı, kozmetik problemler, psikolojik problemler gibi genel semptomlar ve sorunlar ile karakterizedir.



Temel olarak Fonksiyonel ve İdiyopatik olarak iki gruba ayrılır. Ayrıca eğrinin şiddeti, eğrinin şekli, eğriye katılan vertebra sayısı, tuttuğu dokular gibi bir çok kritere göre de gruplara ayrılmıştır.

Fonksiyonel skolyozda denilen nonstriktürel skolyoz, kolumna vertebralisin sadece lateral fleksiyon şeklinde anormalilikleri ile karakterizedir. Rotasyon yoktur, dolayısıyla yapısal değişiklikler ortaya çıkmaz. Bu özelliği ile diğer tiplere nazaran daha hafif sayılabilir. Fonksiyonel skolyozda mutlaka altta yatan bir patolojik sebep vardır. Sinir köklerine olan basılar, alt ekstremite eşitsizlikleri, günlük hayattaki alışkanlıklar gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Tedavi edilmeyen fonksiyonel skolyoz zamanla strüktürel skolyoza dönüşebilir. Bu nedenle yakın takip ve tedavi gerekir.

İdiyopatik skolyozda en önemli kriter yapısal değişikliklerinde olmasıdır. Kolumna vertebralisin lateral fleksiyonunun yanı sıra, rotasyonda işin içine girmiştir. Eğriliğin baktığı taraftaki kaslarda kısalma, diğer taraftakilerde zayıflama görülür. Kemiksel elemanlarda yapısal sorunlar ortaya çıkabilir.

Skolyoz, tuttuğu dokulara göre osteopatik skolyoz, myopatik skolyoz; eğri şekline göre c skolyoz ve s skolyoz; eğrinin şiddetine göre inklinuar skolyoz ve kollabe skolyoz gibi onlarca farklı sınıfa ayrılır. Skolyoz hastalarında eğrinin derecesi çok önemlidir ve hastalığın tedavi edilmesinde tedavi programını belirler. Eğer eğri derecesi 20 derecenin altında ise sadece egzersiz tedavisi uygulanır. 20-50 derece arasında ki skolyozlarda korse ve egzersiz, daha yukarı derecelerde ise cerrahi girişim gerekir.

Skolyoz, vücudun normal duruşunu olumsuz etkiler. Abdominal ve torakal boşluk arasında ki dengeyi bozar. Normalde ki göğüs kafesinin göğüs üzerinde ki karesel duruşu bozulur. Pelvis bir tarafa eğim gösterirken, omuzlar diğer tarafa doğru sarkma gösterir. Buna dekompasasyon denir. Göğüs kafesi içinde ki organlar normal yerleşimlerinden dışarı doğru itilir. Vücut sistemleri etkilenir. Hatta skolyoz açısının çok keskin olduğu hastalarda parapleji ortaya çıkabilir.



Eğri şiddetinin az olduğu hastalarda fizyoterapist tarafında egzersiz programı uygulanır. Skolyozda tedavi postürü düzeltmek, esnekliği artırmak, kas kuvveti düzensizliğinin önüne geçmek amaçları ile uygulanır. Germe egzersizleri, kas kuvvetini artırıcı egzersizleri verilir. Bu egzersizler içinde en çok kullanılanlar şunlardır;

1-Kuru yüzme egzersizleri

2-Emekleme pozisyonunda başın fleksiyonu ile sırtın kifozunu artırma, başın ekstansiyonu ile lumbal lordozu artırma (kedi deve egzersizleri)

3-Emekleme pozisyonunda burun bir dize, daha sonra diğer dize değdirme

4-Emekleme pozisyonunda, eller sabit tutularak kalçalar ile topuklara oturulur. Burun mümkün olduğunca dizlere yaklaştırılır. Daha sonra burun yatağa sürülerek mümkün olduğu kadar ellerle ileri doğru uzanılır. Gövde hiperekstansiyonu ile baş kaldıralarak başa dönülür. (sudan çıkma egzersizi)

5-Klamp emekleme egzersizleri

6-Hasta dizleri üzerinde dik durur, eğrinin durumuna göre sağa yada sola lateral fleksiyon yapılır

7-S skolyozu olan hastalarda emekleme pozisyonunda resiprokal olarak kol ve bacak olabildiğince ileri uzatılır.

Tüm bu egzersizler fizyoterapistin detaylı değerlendirmesinin ardından hastaya özel olarak çıkarılacak egzersiz reçetesiyle verilir. Eğriliğin şiddetli olduğu durumlarda egzersizlere ek olarak korsede verilir. Daha ciddi durumlarda ise cerrahi operasyon gerekir.

Korse İle Skolyoz Kontrol Edilebilir mi?

Skolyoz tedavisinde oldukca önemli rol oynayan korse kullanımı hakkında bilgi veren videoyu sizlerle paylaşıyoruz.

Skolyoz ve kifoz tedavisinde korse kullanımı genel

Henüz iskelet gelişimini tamamlamamış
Orta derecede (20-40 derece) eğriliği olan
ve eğrilik açısı artmakta olan çocuklar için uygundur.




Hangi skolyoz korsesi en iyisidir?

Piyasada ‘skolyoz korsesi’ veya ‘düzeltici korse’ olarak bilinen birçok çeşit korse vardır. Bu korselerin hangisinin uygulanması gerektiği konusunda kafa karışıklığı olabilir. Doktorunuz korse seçiminde eğriliğin şekline ve yerleşme yerine göre karar verebilir. Ancak benzer eğriliklerde kullanılan değişik korseler, yapılma tekniklerine, ölçü alınırken kullanılan yöntemlere ve korse yapımında kullanılan malzemeye göre farklılıklar gösterebilir.* Skolyoz korse fiyatları da değişkenlik gösterebilir. Burada önemli olan eğriliği en etkin şekilde düzeltebilecek bir korse kullanımıdır. Korsenin tipinin ne olduğunun önemi yoktur. Yine de, kullanımı kolay ve rahat olan, görsel olarak elbisenin altından belli olmayan bir korseyi çocuklar daha çok tercih edecek ve kabulleneceklerdir.

Korse reçete ile verilip korsecinin uyguladığı ve hazırladıktan sonra çocuğa takıp evine gönderdiği bir tedavi yöntemi olmamalıdır. Korse kullanımının etkili olabilmesi için en önemli kriter, aile-çocuk, korseci ve doktor üçgeninde tam bir takım çalışması ve işbirliği olmasıdır.*

Bu işbirliği hem daha etkin bir korse yapılmasını, hem de çocuğun korseyi benimsemesini sağlayacaktır. Korse kararı ailenin desteği altında çocuğun katılımıyla verilmelidir. Doktor korsenin gerekliliğine ve uygunluğuna karar vermeli, aile ve çocuk korse fikrini benimsemeli ve korseci de sanatını ortaya koymalıdır. Korse hazırlandıktan sonra korseci ve aile doktora gitmeli ve skolyoz merkezinde korse doktor tarafından denetlenmeli, çekilecek grafiler ile korsenin bası noktalarının uygunluğu ve bası yastıkçıklarının kalınlığı denetlenmelidir. Korse içinde eğrilikde %50 lik bir düzelme sağlanması en ideal durumdur. Bu hedef için tüm ekip çalışmalıdır. Rahat bir korse ile mümkün olan maksimum düzelmenin sağlandığına kanaat getirildikten sonra korse kullanımına başlanmalıdır.

Çocuk açısından korse kullanmak zahmetli, zor, sabır ve emek gerektiren bir yöntemdir. Bu nedenle korsenin en etkili en rahat haline getirilip çocukdan kullanması beklenmelidir. Bundan sonrası artık aile desteği ile çocuğun dirayetidir. Başarılı bir korse tedavisinin mükafatı da büyüktür.


Skolyoz korsesinin başarı beklentisi nedir?

Korse, aktif iskelet büyümesi esnasında eğriliğin artmasını engellemek için karşı destek olarak görev yapar. Ana hedef eğriliğin derecesini azaltmak değil, ilerlemesini yavaşlatmak, durdurmaktır.

Korseler omurganın eğriliğimi tamamen düzeltmez. Etkili bir korse için yapılan kontrollerde korse içinde belli miktarda düzelme olduğundan emin olunması gerekir. Korseden beklenen en iyi başarı eğriliğin tespit edildiği derecede kalıp daha fazla ilerlemesinin ve cerrahi sınıra erişmesinin engellenmesidir. Yapılan en güncel çalışmalar uygun şekilde hazırlanan ve kullanılan korsenin hastaların yarısında ameliyata gidişi önlediğini göstermiştir.

Yandaki tedavi başarı oranları tablosundan da anlaşılacağı üzere korse kullanmayan çocukların %52’sine ileride ameliyat gerekecektir. Korse kullananlarda ise ameliyat olma şansı %28’dir. Başka bir deyişle, korse kullanımı ameliyata gitme ihtimalini yarı yarıya azaltır.

Skolyozda eğriliğin yerleşim yerine ve derecesine göre tercih edilecek skolyoz korse çeşitleri değişkenlik gösterebilir. Skolyoz korseleri çok çeşitlidir. Genel isim olarak torako-lumbo-sakral ortez veya TLSO olarak bilinir. Milwaukee, Boston, Rigo-Weiss-Cheneau-Gensingen korseleri en sık tercih edilenleridir. Wilmington ve Lyon korseleri de sıklıkla kullanılır. Kifoz tedavisinde genellikle Milwaukee tipi korseler tercih edilir.



Skolyoz korse tedavisi kimlere ve hangi durumlarda önerilmelidir?

Korse genel olarak büyüme potansiyeli olan çocuklarda ve 20 ile 40 derece arası eğriliklerde uygulanır. Kırk derece üzeri eğriliklerde başarı oranı çok düşüktür ve özellikle ergenlik çağında 40 derece üzeri eğriliklerde kullanılması tavsiye edilmez.

Bazı istisnai durumlarda, örneğin ciddi büyüme potansiyeli olan daha küçük çocuklarda ameliyatı geciktirmek için 60 dereceye kadar olan eğriliklerde korse uygulanabilir. Bu küçük çocuklarda ameliyatı mümkün olduğunca geciktirmek ve omurgayı kontrollü olarak mümkün olduğunca büyütmek önemlidir.

Başarılı Skolyoz Korse Tedavisi İçin Neler Gereklidir?

Temel prensipler, uygun hasta, uygun zaman, uygun korse, uygun kullanım ve düzenli takiptir.

Skolyozda erken teşhis önemlidir. Hasta büyüme çağında olmalıdır. (Kız çocuklarında adet görmeden önce başlanması önemlidir.)
Hafif - orta dereceli skolyoz (20 - 40 derece arası eğrilikler). Orta dereceli Scheuermann kifozu (60-75 derece arası). Skolyoz erken teşhisi, eğriliğin daha küçük derecelerde iken tanınmasını sağlar.
Korse hastaya uygun olarak yapılmalıdır. Kullanmaya başlamadan önce uygunluğu kontrol edilmelidir.**
Ortopedik cerrah tarafından düzenli muayeneler ile kontrolleri sağlanmalıdır.
Korsenin günde en az 20, ideal olarak ise 23 saat kullanılması gerekir.
Skolyoz egzersizleri, spor, dans eğitimi ve atletizmi içeren aktivitelere devam edilmesi için, doktorun bilgisi dahilinde olmak şartıyla, belli aktiviteler sırasında elektif olarak korseye ara verilebilir. Skolyoz olan bireylere yüzme egzersizleri de önerilebilir.

*
Skolyoz Korsesi Kaç Saat Takılmalıdır?

Günlük korse kullanım saatleri ile tedavi başarısını karşılaştıran yandaki*grafikte de görülebileceği gibi günlük ortalama 6 saat ve altı korse kullananımında tedavi başarısı %41’de kalmıştır ve eğrilik ilerlemesi hiç korse kullanmayanlar ile benzerdir. Korseyi günde 13 saat ve üstü giyen insanlarda bu başarı oranı %90’a kadar çıkmıştır.

Etkinliği kanıtlanmış, uygulaması zor olan bir tedavi yöntemi olan skolyoz korsesi için uyumlu bir hasta ve destekleyici bir aile çok önemlidir.*