Tendon Transferi Nedir.?

Tendon transferi el fonksiyonlarının çeşitli nedenlerle kaybı sonrası, kaybedilen fonksiyonun kazanılması amacı ile çalışan bir kas kirişinin orijinal yerinden ayrılıp başka bir kirişe cerrahi olarak aktarılmasıdır.

Birçok değişik durum tendon transfer cerrahisi ile tedavi edilebilir;

Sinir hasarlanması sonrası tedavi edilmemiş veya tedavi edildiği halde iyileşme sağlanamadığı durumlarda sinirin kasa uyarı göndermemesi nedeni ile kas fonksiyonları kaybolur. Tendon transferleri bu kaybolan fonksiyonların sağlanmasında kullanılabilir. Tendon transfer cerrahisi en çok brakial pleksus, radial sinir, ulnar sinir ve median sinir hasarlanmalarında kullanılır.

Tendon transferleri romatizmal hastalıklar sonrası oluşmuş kiriş kopmaları sonrası kullanılır. Kırıklar sonrasında kiriş kopmaları oluşabilir. Tedavi edilmemiş kiriş yaranmaları veya tedavi edilmesine karşı iyileşme sırasında etraf dokulara aşırı yapışıklık gelişmiş ve diğer yöntemler ile tedavi edilemez durumlarda tendon transferleri kullanılır.

Beyinde oluşan çeşitli hastalıklar sonrası oluşan kas fonksiyon bozuklukları sonrası elde oluşan dengesizlikler nedeni ile tendon transferi gerekebilir. Serebral palsy (doğum sırasında veya sonrasında oluşan beyin hasarlanması sonrası bozukluklar), inme, travma sonrası oluşan beyin hasarlanmaları, omurlar arası kanal sıkışmaları sonrası oluşan kas erimelerinde tendon transferleri tedavide kullanılabilir.

Dirsek altında 40 üzerinde tendon elin hareketlerini sağlamada görev alır.9 tane kas başparmak hareketlerini sağlar. Her tendon hareketi sağlamak üzere elin farklı yerlerine bağlanır. Tendon transferi sırasında kasın başlangıç yeri damar ve sinir yapısı korunur. Yalnız bu kasa bağlı kiriş bağlanma yerinden ayrılıp başka bir görevi olan kirişe aktarılır. Böylece kas kasılınca normalde yapması gereken hareketi değil yönlendirildiği kirişin yapması gereken hareket sağlanır.

Tendon transferi sonrası 4 hafta kadar alçı tedavisi devam ettirilir. Alçı sonrası fizik tedavi mutlaka gereklidir. Beyinin bir kas tarafından normalde yaptırması beklenmeyen başka bir hareket yaptırılmasına adapte olması gereklidir. Fizyoterapistin bu konuda eğitim vermesi gereklidir. Aynı zamanda kas kuvvetinin yeterli olması için transfer öncesi ve sonrasında çalışılır. Eğer kurallarına uygun yapılır ise elin fonksiyonlarının geri kazanılmasında tendon transferleri çok etkili ve başarılı sonuçlar verir.

Tendon transferi ile 30 yıllık felci 2 saatte düzeldi




7 yaşındayken babasının silahından kazayla çıkan kurşunla sol eli felç olan Murat Özdemir'e tam 30 yıl sonra iki saatlik 'tendon transferi' operasyonu yapıldı. Özdemir artık elini kullanabiliyor.

Afyon'da yaşayan Murat Özdemir, 2 saatlik ameliyatın ardından 30 yıl önce felç olan sol eline tekrar kavuştu. Özdemir, "tendon transferi" yapılan eliyle klavyeyi kullanarak yazı yazmaya bile başladı. Şimdi 37 yaşında olan Murat Özdemir, 7 yaşındayken bir kaza kurşununun hedefi oldu. Ailesinden biri babasına ait silahı temizlerken, yanlışlıkla ateşlenen kurşun eline isabet etti. Okulların açıldığı ilk gün, üzerinde önlüğüyle sınıfına gitmeye hazırlanırken; soluğu kanlar içinde hastanede aldı. Afyon'da ilk gittikleri hastanede kolunun kesilebileceği söylendi. Bunun üzerine ailesi tarafından hemen Ankara'ya götürüldü. Hastanede 3 ay kaldı ve pek çok kez ameliyat oldu.

Eli kesilmekten kurtuldu ancak hareket edemez hale geldi. Ailesi bu duruma bile şükretti.Geçirdiği kaza nedeniyle o yıl okula da gidemeyen Murat Özdemir, ertesi yıl kardeşi ile aynı sınıfta ilkokula başladı. Fizik tedavi süreci devam ediyordu fakat hiçbir iyileşme olmadı. Sol elini hiç kullanmadan yaşamaya alıştı. Eğitim hayatının ardından il özel idaresinde çalışmaya başladı. Evlendi, iki çocuk babası oldu. O da, çevresindekiler de hiç kullanmadığı sol elini kabullendi. Yine de, elinin iyileşeceği umudunu hep taşıdı. Bu nedenle her yıl farklı hekimlere gitti, her defasında olumsuz bir yanıt almasına karşın kontrollerini sürdürdü.

İLK ÖĞRENDİĞİNDE AĞLADI

Son olarak internetten konu ile ilgili araştırma yapıp Gaziosmanpaşa Hastanesi'nde el cerrahi bölümü olduğunu öğrendi. Geçen ilkbaharda randevu alıp, eşiyle birlikte Afyon'dan İstanbul'a geldi. Hastanede elinin düzelebileceğini öğrenen Özdemir'e sevinçten gözyaşlarını tutamadı. 12 Mayıs'ta, iki saat süren bir ameliyatla Dr. İ. Bülent Özçelik ve Dr. Berkan Mersa tarafından Özdemir'in eline tendon transferi yapıldı.

'ÖZEL BİR AMELİYAT YAPTIK'

Mura tÖzdemir'in 30 yıldır kullanamadığı eline kavuşmasını mucize doktorlar "Özel bir ameliyat" diye açıklıyor. Op. Dr. İ. Bülent Özçelik ve Op. Dr. Berkan Mersa, ameliyatla ilgili şunları söylüyor; Radiyal sinir içine tendon transferi yaptık. Bu ameliyatla birlikte çalışmayan kasların kirişleri yerine parmakların ve el bileğinin çalışan diğer kaslarının tendonları aktarılıyor. Böylece bir süre sonra beyin parmakların ve elin normal işleyişini çözüp kas ve tendonlarının yeni çalışma düzenini algılıyor.

Başparmak Tendon Sıkışması.!




Başparmağı yukarı kaldıran ve diğer parmaklardan uzaklaştıran hareketleri yaptığımız tendonlarımız el bileğinde başparmağın tabanına yakın bölgede bir tünelin altından geçerler. Bu tünelde meydana gelen kalınlaşma ve sertliklerle, tendonların kılıflarında meydana gelen şişlikler başparmak hareketleri sırasında tendonların tünel altından kayarak hareket etmelerini zorlaştırır. Ağrı ve el bileğinde hassasiyet ile karşımıza çıkan bu tablo, ilk defa tarif eden İsviçreli cerrahın adıyla (Fritz de Quervain) anılır.

Çoğunlukla, yeni yapmaya başlanılan zorlayıcı ve tekrarlayıcı hareketler sonrasında görülür. Özellikle yeni annelerde bebeklerini taşırken elin aldığı pozisyon; hamilelik ve emzirme dönemindeki hormonal dalgalanmaların etkileri bu durumun ortaya çıkışını kolaylaştırır. Geçirilmiş el bileği kırıkları, travmalar, alışık olunmayan kilolarla yapılan ağırlık egzersizleri sonrasında da de Quervain tenosinovitine rastlanabilir.

El bileğinin başparmak tarafında görülen ağrı en tipik belirtidir. Ağrı çoğunlukla aşağıda başparmağa, yukarıda ön kola doğru yayılım gösterir. Başparmağın da kullanıldığı güçlü kavrama ve el bileğini döndürme hareketlerinde ağrı artar. (Şekil 1) El bileğinin ağrı olan bölgesinde şişlik de görülebilir. Başparmağı yumruk içine alarak bileği küçük parmak yönünde büktüğümüzde el bileğinde meydana gelen ağrı tanı için tipiktir.



Başlangıç döneminde başparmağın ağrılı hareketlerini devre dışı bırakan splintler kullanarak eli istirahat ettirmek çok önemlidir. (şekil 2) Yine bu dönemde nonsteroid antiinflamatuar ağrı kesicilerle destek olunarak tünelin ve tendon kılıflarının şişlikleri azaltılmaya çalışılır. Belirtiler geçmiyor veya şiddetleniyorsa cerrahi olarak tendonları sıkıştıran tünelin açılması gerekir. Tüm kol veya sadece el bileğine lokal anestezi yaparak bu ameliyat gerçekleştirilebilir.

Ekstansor tendon yaralanmaları!




Ekstansor tendonlar elin üst yüzeyinde yer alır. Elin ve parmakların yukarıya kaldırılmasında rol oynarlar. Ekstansor tendonlar önkoldaki kasların parmak uçlarına kadar uzanan kiriş uzantılarıdır. Parmaklarda tendonlar incelir ve düzleşir. Aynı zamanda el ayasında mevcut kaslardan (lumbrikal ve interosseoz) başlayan kiriş uzantıları da parmakları yukarı kaldıran ekstansor mekanizmaya katılır.




Parmak hareketlerinin sağlanmasında ve koordinasyonunda önemli rol oynarlar;

Ekstansor tendonlar hemen cilt altında yer alırlar. Bu yüzden küçük kesilerde bile ekstansor mekanizmanın yaralanması oluşabilir. Parmakların sıkışma, çarpma gibi travmaları sonrası ince tendonların kemiğe bağlanma yerlerinden ayrılıp kopması gözlenebilir. (mallet finger, boutoniere deformitesi) Ekstansor mekanizma yaralanmaları sonrası parmakların yukarıya kaldırılması yapılamaz. Cerrahi tedavi ekstansor tendon yaralanmalarında eski fonksiyonları kazandırabilir.

Ekstansor mekanizma kesik veya ayrışmalarının tedavisi genellikle kesik veya ayrışan bölgenin dikilmesi ile sağlanır. Parmak eklemlerine yakın yaralanmalarda ince tendon yapısına atılan dikişlerin devamlılığının korunması amacı ile eklemlerin tel ile sabitlenmesi gerekebilir. Ekstansor tendonun yapısal özellikleri nedeni ile tamir sonrası gevşeme ve parmağın yukarı kaldırılmasında zafiyet olmaması için 5 haftalık bir atel tedavisi gerekir.

Sıkışma ve çarpmalar sonrası oluşan ekstansor mekanizmanın bağlanma yerinden ayrıldığı durumlarda (mallet finger, boutoniere deformitesi) atelleme, parmak yüzükleri uygulanması, üç nokta atelleri kullanılması gibi yollar ile tendonun ayrışma yerine yaklaştırılarak tekrar bağlanmasını sağlamak amaçlanır. Bu tedavi yöntemlerinde hasta uyumu çok önemlidir. Kemik ve eklemlerden pin geçirilerek sabitleme diğer bir tedavi seçeneğidir.

Fleksor tendon yaralanmaları!




Parmakların içeriye bükülmesini sağlayan kaslara fleksor kaslar denir. Önkolda mevcut kaslardan çıkan kordona benzeyen tendon denen yapılar ile parmak kemiklerine bağlanırlar. Fleksor kaslar dirsek veya önkoldan başlar ve kolun orta kısımlarında tendonlara dönüşerek parmak uçlarına kadar uzanırlar. Parmaklarda fleksor tendonlar pulley adı verilen tüneller içinden geçerler. Pulleyler tendonun üzerinde tüneller oluşturarak kemikten uzaklaşmasını engellerler ve eklemlerin daha aktif çalışmasını sağlarlar.

Önkol, el bileği, el ve parmaklarda oluşan derin kesiler sonrası fleksor tendon yaralanmaları oluşabilir. Fleksor tendonlar anatomik olarak elde damar sinir yapıları ile çok yakın seyreder. Bu nedenle elin iç yüzünde oluşan yaralanmalarda fleksör tendonlar ile birlikte damar, sinir yapıların yaralanması sıktır. Tendon yaralanması oluştuğunda tendon uçları birbirinden kasların çekmesi nedeni ile uzaklaşır. Kesi bölgesinde tendon uçları hemen bulunamayabilir. Fleksor tendon kesisi oluştuğunda hasta parmağını bükemez. Eğer tendon tam kesik değil ise parmağın bükülmesi hasta tarafından sağlanabilir. Bu durumda genellikle ağrı olur. Tam olmayan tendon kesileri tedavi edilmez ise ileride tendon kesik bölgeden kopabilir.

Cerrahi olarak tendon uçları karşı karşıya getirilmez ise iyileşme sağlanamaz. Tendon kesileri tamir edilmesi gecikir ise tendonun bağlı olduğu kasın çekmesine bağlı tendonun boyu kısalır ve tendonların karşı karşıya getirilmesi mümkün olmayabilir. Parmaklarda tendonların içinden geçtiği pulley denilen tünellerin korunması tendonların iyileşme sonrası işlevlerini yerine getirebilmesi için çok önemlidir. Tendona çok yakın olan damar sinir yapılarının mutlaka ameliyat sırasında mikro cerrahi yöntemler ile tamir edilmesi gerekir. Yapılan cerrahi müdahele sonrası dikilen yapılarınn korunması amacı ile 3-4 hafta atelleme yapılır.

Alçı çıkarıldıktan sonra hareketlerin hemen sağlanması mümkün olmaz. Tendon iyileşmesi sırasında etraf dokulara yapışıklıklar meydana gelir. Alçılı halde iken erken fizik tedavi başlanabilir veya alçı sonrası fizik tedavi verilmelidir. Fleksör tendon yaralanmaları sonrası genellikle profesyonel fizik tedavi yardımı almak gereklidir. Eğer fizik tedaviye rağmen hareketlerin sağlanması yetersiz kalır ise tendonun etrafındaki yapışıklılar açılarak tekrar hemen fizik tedaviye başlanmalıdır. Erken dönemde fizik tedaviye başlanılması önemlidir. Eğer zamanında fizik tedaviye başlanılmaz ise hareketlerin sonradan kazanılması güçtür.