- Katılım
- Kas 9, 2010
- Mesajlar
- 16,299
- Tepkime Puanı
- 15
- Puanları
- 0
- Yaş
- 49
GİRİŞ
Ağrılı ve sertleşmiş bir kalça günlük basit hareketlerinizi bile etkileyebilir. Yıllar geçtikçe istirahat halinde gelen ağrılar uyku düzeninizi dolayısıyla ruhsal yapınızı da bozabilir. Oysa ağrılı kalçanıza yapılacak olan operasyonla bu ağrılı ve hareket kapasitesi azalmış olan ekleminizin normal haline dönmesi mümkündür. Bu operasyon, bozulmuş olan eklem yüzeylerinizin aynı görevi yapacak özel malzemelerden üretilmiş, total kalça protezi adını verdiğimiz malzeme ile değiştirilme işlemidir.
NORMAL KALÇANIN ANATOMİSİ
Normal kalçanın yapısı iyi anlaşılırsa kalça hastalıkları,ameliyatta neler yapıldığı ve ameliyat sonrası neler yapılacağı daha iyi anlaşılabilir.
Kalça eklemi uyluk kemiğinin (femur) leğen kemiği (pelvis) ile birleştiği yerde bulunur. Uyluk kemiğinin (femur), leğen kemiğine (pelvis) doğru uzanan üst ucu daralarak boyun kısmını (femur boynu) oluşturur ve top şeklinde bir baş (femur başı) ile sonlanır. Leğen kemiğindeki oyuk şeklindeki yuvaya (asetabulum) yerleşen uyluk başı (femur başı) eklemin etrafını bir yen gibi saran çok kuvvetli bağlar (eklem kapsülü) ile bu yuva (asetabulum) içerisinde tutulur. Eklem kapsülünün içi ince bir zar ile kaplanmıştır (sinoviyum). Femur başı ince bir kıkırdak tabakası ile kaplanmıştır; oldukça yumuşak olan bu kıkırdak yaklaşık olarak 0.3 mm kalınlığındadır. Asetabulumun içi de ince bir kıkırdak tabakası ile örtülmüştür. Bir yastık gibi görev
yapan kıkırdaklar sayesinde kemikler birbirleri üzerinde az bir sürtünme ile rahatça hareket eder. Kalça röntgeninde top ile yuva arasında (femur başı ile asetabulum) bir boşluk (eklem aralığı) görülmesinin nedeni röntgende görülemeyen kıkırdaktır. Normal kalçada bu eklem aralığı yaklaşık olarak 0.5 cm genişliğindedir. Sorunlu kalçada ise eklem kıkırdağı kaybı sonucu eklem yüzeyi pürüzlü hale gelir; kıkırdak yastık olma görevini yapamaz ve kemiklerin birbirine sürtmesi sonucu aşınma meydana gelir. Kalça hareketleri ile baş yuvaya sürter ve ağrı ve hareket kısıtlanması olur.
KALÇA PROTEZİ YAPILMASININ NEDENLERİ
Kalça ekleminde bozulmaya neden olan bir çok durum vardır. Osteoartrit (eklem kireçlenmesi) kalça protez cerrahisinin en sık nedenidir. Bu durum “yıpranma ve yırtılma artriti-kireçlenmesi” şeklinde ifade edilebilir. Kalça ekleminde her hangi bir travma olmaksızın yıpranma sonucu eklem kireçlenmesi olabilir. Bazı insanlarda eklem kireçlenmesi gelişimine ailevi yatkınlık olabilir.
Kalça eklemi bozulmasının diğer bir nedeni de avasküler nekrozdur. Bu hastalıkta femur başına (top gibi olan kısım) giden kan akımı azalır ve bu bölge zaman içinde ölü hale gelir. Bunun sonu femur başı çöker, deforme olur ve eklem dejenere olur (yıpranır). Alkolizm, kalça kırık ve çıkıkları ve uzun süre kortizon kullanımı avasküler nekroz nedenlerinden birkaç tanesidir.
Kalça kırıkları ve bazı tip çocukluk dönemi kalça sorunları kalça ekleminde fonksiyon bozukluğuna neden olarak yıllar sonra dejenerasyona (yıpranmaya) neden olabilir. Nasıl rot ayarı bozuk olan bir araba tekerleği bir müddet sonra aşınırsa eklemdeki mekanik bozukluk da aşırı yıpranma ve yırtılmalara neden olacaktır. Gelişimsel kalça displazisinde (doğumsal kalça çıkığı) normal kalça anatomisi olmadığı için erken yaşlarda eklemde bozulma (kireçlenme) görülür.
BELİRTİLER
Kalça ekleminde yıpranmaya (dejenerasyona) bağlı belirtiler genellikle etkilenen tarafa yük verme ile ağrı oluşması şeklinde başlar. Hasta aksayarak kalçaya binen yükü azaltmaya çalışabilir. Dejenerasyon (yıpranma) sonucu etkilenen kalçanın hareket açıklığı azalacaktır. Mahmuz şeklinde kemik çıkıntılar oluşarak kalça hareketini kısıtlayabilir. Sonunda, hastalık ilerledikçe ağrı devamlı hale gelir ve gece uyumayı engelleyebilir
TANI
Kalça ekleminde yıpranma (dejenerasyon) tanısı doktorunuz tarafından yapılan muayene ile başlar. Çekilecek olan röntgenler ile yıpranmanın (dejenerasyonun) boyutu ve muhtemel nedenleri tespit edilir. Yıpranmaya (dejenerasyon) katkısı olabilecek başka nedenler olduğuna inanılıyor ise başka testler istenilebilir. Kalçanızdaki duruma avasküler nekrozun neden olup olmadığını tespit etmek için manyetik rezonans görüntülemesi (MRI) gerekebilir. Sistemik bir romatizmayı veya enfeksiyonu ekarte etmek için kan testleri gerekebilir.
MEDİKAL (CERRAHİ DIŞI) TEDAVİ
Her kalça hastalığında başlangıçta kalça protezi yapılmaz. Doktorunuz alternatif tedaviler ile kalça protezi ameliyatının mümkün oldukça geç döneme ertelemeye çalışabilir. Koltuk değneği kullanarak ağrınızın bir miktar azalmasını ve daha rahat yürümeyi sağlayabilirsiniz. Anti-inflamatuar (yangı giderici) ilaçlar kireçlenmenin neden olduğu yangıyı azaltarak ağrınızı dindirebilir. Fizik tedavi ajanları da bu yönde etkili olarak belirli süreler için ağrınızı azaltabilir. CERRAHİ Bütün bu tedavi seçenekleri zaman zaman ağrınızı azaltmasına rağmen hastalığın ilerlemesi durdurmaz ve belirtileriniz görülmesinden ortalama 10-15 sene sonra ağrılı kalçanın tedavisi ekleme protez denilen yapay mafsal konulması ile sonuçlanır. Kendiniz, aileniz ve doktorunuzun ortak kararı ile cerrahiye karar verilmelidir ve
• Eğer ihtiyacınız varsa yeni kalça ekleminizin yükünü azaltmak için kontrollü bir şekilde kilo verin.
cerrahiye karar verirken size yapılacak olan işlem hakkında yeterince bilgilenmiş olduğunuza kanaat getirmiş olmalısınız. Cerrahiye karar verildikten sonra yapılması gereken bir takım işler vardır. Ameliyat öncesi kan tahlilleri ile anestezi açısından detaylı bir muayeneniz olacaktır. Gerekirse eşlik eden hastalıklarınız (diyabet, yüksek tansiyon, guatr, vs.) için ek tetkik ve muayeneleriniz yapılacaktır. Ameliyat sonrası fizik tedavinizi yapacak olan fizyoterapist ile görüşme yaparak ameliyat sonrası fizyoterapiniz için bilgi almanız ve egzersizlere önceden başlamanız gerekebilir.
Cerrahi Öncesi Yapılması Gerekenler
• Eğer kullanıyor iseniz sigarayı bırakın.
• Düzenli olarak kullandığınız ilaçların listesi yapın ve doktorunuzu bilgilendirin. Ağrı kesicilerin çoğu, kanı sulandıran ilaçlar (kumadin gibi) ve bazı sinir ilaçları ameliyattan bir hafta önce kesilmelidir.
Evde yapılacak düzenlemeler:
• Eğer 2 katlı bir eviniz varsa yatak odanızın alt katta olması daha iyi olacaktır.
Yerdeki kilimleri kaldırın ve büyük halıların kenarlarını takılmamak için koli bandı ile zemine yapıştırın.
• Yürüyüş alanlarınızdaki mobilyaları, elektrik ve telefon kablolarını kaldırın.
• Evin içindeki merdivenlere tırabzan taktırın.
• Acil durumlarda ulaşılacak telefon numaralarını telefonun üzerine yazın. Tercihen telsiz telefon kullanın.
• Karanlık koridorlara gece lambası koyun ve gece tuvalete kalkarken el feneri kullanın.
Total Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası İlk 8 Hafta Alınması Gereken Tedbirler Kalçanızın yerinden çıkmaması için ameliyattan sonra en az 6 hafta dizleriniz kalçanızdan aşağıda kalacak şekilde oturmanız gerekeceği için yatağınızın kenarına, en sık oturduğunuz sandalyeye, kanepeye, klozete ve arabanızın koltuğuna otururken dizlerinizin kalçanızdan aşağıda kalıp kalmadığı kontrol edin ve gerekli düzenlemeleri yapın
• Dizlerinizi kalçanızdan yukarıya kaldırmayın. (yükseltici yastıklar ve tuvalet için yükseltici oturak). 1- Ameliyatlı kalçanızı 80 dereceden fazla eğmeyin.
• Kanepe veya tabure gibi alçak yerlere tercihen oturmayın veya yükseltici yastık koyduktan sonra oturun.
• Yüksek tuvalet oturağı kullanın.
• Otururken öne eğilmeyin. Pantolon, çorap vs. giyerken yardım alın veya alet kullanın
Otururken dizlerinizin arkası koltuğa/yatağa temas edinceye kadar geri gidin. Koltuk kenarlarından veya yataktan kollarınızla destek alın ve ameliyatlı bacağınızı ileriye doğru kaydırın. Otururken öne eğilmeyin. Ayağa kalkarken koltuk /yataktan kendinizi kollarınızı
kullanarak yukarıya iterken ameliyatlı bacağınızı ön tarafa doğru uzatın. Asla öne doğru eğilmeyin.
2- Bacak bacak üstüne atmayın veya ameliyatlı bacağınız vücudunuzun orta hattına getirmeyin.
• Yatarken bacaklarınızın arasına yastık koyun.
• Otururken dizlerinizi en az 15-20 cm ayrık tutun.
• Yan tarafınıza yatarken bacak aranıza yastık koyun.
• Doktorunuz izin vermeden yan tarafınıza dönerek yatmayın
nomerk.com
Ağrılı ve sertleşmiş bir kalça günlük basit hareketlerinizi bile etkileyebilir. Yıllar geçtikçe istirahat halinde gelen ağrılar uyku düzeninizi dolayısıyla ruhsal yapınızı da bozabilir. Oysa ağrılı kalçanıza yapılacak olan operasyonla bu ağrılı ve hareket kapasitesi azalmış olan ekleminizin normal haline dönmesi mümkündür. Bu operasyon, bozulmuş olan eklem yüzeylerinizin aynı görevi yapacak özel malzemelerden üretilmiş, total kalça protezi adını verdiğimiz malzeme ile değiştirilme işlemidir.
NORMAL KALÇANIN ANATOMİSİ
Normal kalçanın yapısı iyi anlaşılırsa kalça hastalıkları,ameliyatta neler yapıldığı ve ameliyat sonrası neler yapılacağı daha iyi anlaşılabilir.
Kalça eklemi uyluk kemiğinin (femur) leğen kemiği (pelvis) ile birleştiği yerde bulunur. Uyluk kemiğinin (femur), leğen kemiğine (pelvis) doğru uzanan üst ucu daralarak boyun kısmını (femur boynu) oluşturur ve top şeklinde bir baş (femur başı) ile sonlanır. Leğen kemiğindeki oyuk şeklindeki yuvaya (asetabulum) yerleşen uyluk başı (femur başı) eklemin etrafını bir yen gibi saran çok kuvvetli bağlar (eklem kapsülü) ile bu yuva (asetabulum) içerisinde tutulur. Eklem kapsülünün içi ince bir zar ile kaplanmıştır (sinoviyum). Femur başı ince bir kıkırdak tabakası ile kaplanmıştır; oldukça yumuşak olan bu kıkırdak yaklaşık olarak 0.3 mm kalınlığındadır. Asetabulumun içi de ince bir kıkırdak tabakası ile örtülmüştür. Bir yastık gibi görev
yapan kıkırdaklar sayesinde kemikler birbirleri üzerinde az bir sürtünme ile rahatça hareket eder. Kalça röntgeninde top ile yuva arasında (femur başı ile asetabulum) bir boşluk (eklem aralığı) görülmesinin nedeni röntgende görülemeyen kıkırdaktır. Normal kalçada bu eklem aralığı yaklaşık olarak 0.5 cm genişliğindedir. Sorunlu kalçada ise eklem kıkırdağı kaybı sonucu eklem yüzeyi pürüzlü hale gelir; kıkırdak yastık olma görevini yapamaz ve kemiklerin birbirine sürtmesi sonucu aşınma meydana gelir. Kalça hareketleri ile baş yuvaya sürter ve ağrı ve hareket kısıtlanması olur.
KALÇA PROTEZİ YAPILMASININ NEDENLERİ
Kalça ekleminde bozulmaya neden olan bir çok durum vardır. Osteoartrit (eklem kireçlenmesi) kalça protez cerrahisinin en sık nedenidir. Bu durum “yıpranma ve yırtılma artriti-kireçlenmesi” şeklinde ifade edilebilir. Kalça ekleminde her hangi bir travma olmaksızın yıpranma sonucu eklem kireçlenmesi olabilir. Bazı insanlarda eklem kireçlenmesi gelişimine ailevi yatkınlık olabilir.
Kalça eklemi bozulmasının diğer bir nedeni de avasküler nekrozdur. Bu hastalıkta femur başına (top gibi olan kısım) giden kan akımı azalır ve bu bölge zaman içinde ölü hale gelir. Bunun sonu femur başı çöker, deforme olur ve eklem dejenere olur (yıpranır). Alkolizm, kalça kırık ve çıkıkları ve uzun süre kortizon kullanımı avasküler nekroz nedenlerinden birkaç tanesidir.
Kalça kırıkları ve bazı tip çocukluk dönemi kalça sorunları kalça ekleminde fonksiyon bozukluğuna neden olarak yıllar sonra dejenerasyona (yıpranmaya) neden olabilir. Nasıl rot ayarı bozuk olan bir araba tekerleği bir müddet sonra aşınırsa eklemdeki mekanik bozukluk da aşırı yıpranma ve yırtılmalara neden olacaktır. Gelişimsel kalça displazisinde (doğumsal kalça çıkığı) normal kalça anatomisi olmadığı için erken yaşlarda eklemde bozulma (kireçlenme) görülür.
BELİRTİLER
Kalça ekleminde yıpranmaya (dejenerasyona) bağlı belirtiler genellikle etkilenen tarafa yük verme ile ağrı oluşması şeklinde başlar. Hasta aksayarak kalçaya binen yükü azaltmaya çalışabilir. Dejenerasyon (yıpranma) sonucu etkilenen kalçanın hareket açıklığı azalacaktır. Mahmuz şeklinde kemik çıkıntılar oluşarak kalça hareketini kısıtlayabilir. Sonunda, hastalık ilerledikçe ağrı devamlı hale gelir ve gece uyumayı engelleyebilir
TANI
Kalça ekleminde yıpranma (dejenerasyon) tanısı doktorunuz tarafından yapılan muayene ile başlar. Çekilecek olan röntgenler ile yıpranmanın (dejenerasyonun) boyutu ve muhtemel nedenleri tespit edilir. Yıpranmaya (dejenerasyon) katkısı olabilecek başka nedenler olduğuna inanılıyor ise başka testler istenilebilir. Kalçanızdaki duruma avasküler nekrozun neden olup olmadığını tespit etmek için manyetik rezonans görüntülemesi (MRI) gerekebilir. Sistemik bir romatizmayı veya enfeksiyonu ekarte etmek için kan testleri gerekebilir.
MEDİKAL (CERRAHİ DIŞI) TEDAVİ
Her kalça hastalığında başlangıçta kalça protezi yapılmaz. Doktorunuz alternatif tedaviler ile kalça protezi ameliyatının mümkün oldukça geç döneme ertelemeye çalışabilir. Koltuk değneği kullanarak ağrınızın bir miktar azalmasını ve daha rahat yürümeyi sağlayabilirsiniz. Anti-inflamatuar (yangı giderici) ilaçlar kireçlenmenin neden olduğu yangıyı azaltarak ağrınızı dindirebilir. Fizik tedavi ajanları da bu yönde etkili olarak belirli süreler için ağrınızı azaltabilir. CERRAHİ Bütün bu tedavi seçenekleri zaman zaman ağrınızı azaltmasına rağmen hastalığın ilerlemesi durdurmaz ve belirtileriniz görülmesinden ortalama 10-15 sene sonra ağrılı kalçanın tedavisi ekleme protez denilen yapay mafsal konulması ile sonuçlanır. Kendiniz, aileniz ve doktorunuzun ortak kararı ile cerrahiye karar verilmelidir ve
• Eğer ihtiyacınız varsa yeni kalça ekleminizin yükünü azaltmak için kontrollü bir şekilde kilo verin.
cerrahiye karar verirken size yapılacak olan işlem hakkında yeterince bilgilenmiş olduğunuza kanaat getirmiş olmalısınız. Cerrahiye karar verildikten sonra yapılması gereken bir takım işler vardır. Ameliyat öncesi kan tahlilleri ile anestezi açısından detaylı bir muayeneniz olacaktır. Gerekirse eşlik eden hastalıklarınız (diyabet, yüksek tansiyon, guatr, vs.) için ek tetkik ve muayeneleriniz yapılacaktır. Ameliyat sonrası fizik tedavinizi yapacak olan fizyoterapist ile görüşme yaparak ameliyat sonrası fizyoterapiniz için bilgi almanız ve egzersizlere önceden başlamanız gerekebilir.
Cerrahi Öncesi Yapılması Gerekenler
• Eğer kullanıyor iseniz sigarayı bırakın.
• Düzenli olarak kullandığınız ilaçların listesi yapın ve doktorunuzu bilgilendirin. Ağrı kesicilerin çoğu, kanı sulandıran ilaçlar (kumadin gibi) ve bazı sinir ilaçları ameliyattan bir hafta önce kesilmelidir.
Evde yapılacak düzenlemeler:
• Eğer 2 katlı bir eviniz varsa yatak odanızın alt katta olması daha iyi olacaktır.
Yerdeki kilimleri kaldırın ve büyük halıların kenarlarını takılmamak için koli bandı ile zemine yapıştırın.
• Yürüyüş alanlarınızdaki mobilyaları, elektrik ve telefon kablolarını kaldırın.
• Evin içindeki merdivenlere tırabzan taktırın.
• Acil durumlarda ulaşılacak telefon numaralarını telefonun üzerine yazın. Tercihen telsiz telefon kullanın.
• Karanlık koridorlara gece lambası koyun ve gece tuvalete kalkarken el feneri kullanın.
Total Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası İlk 8 Hafta Alınması Gereken Tedbirler Kalçanızın yerinden çıkmaması için ameliyattan sonra en az 6 hafta dizleriniz kalçanızdan aşağıda kalacak şekilde oturmanız gerekeceği için yatağınızın kenarına, en sık oturduğunuz sandalyeye, kanepeye, klozete ve arabanızın koltuğuna otururken dizlerinizin kalçanızdan aşağıda kalıp kalmadığı kontrol edin ve gerekli düzenlemeleri yapın
• Dizlerinizi kalçanızdan yukarıya kaldırmayın. (yükseltici yastıklar ve tuvalet için yükseltici oturak). 1- Ameliyatlı kalçanızı 80 dereceden fazla eğmeyin.
• Kanepe veya tabure gibi alçak yerlere tercihen oturmayın veya yükseltici yastık koyduktan sonra oturun.
• Yüksek tuvalet oturağı kullanın.
• Otururken öne eğilmeyin. Pantolon, çorap vs. giyerken yardım alın veya alet kullanın
Otururken dizlerinizin arkası koltuğa/yatağa temas edinceye kadar geri gidin. Koltuk kenarlarından veya yataktan kollarınızla destek alın ve ameliyatlı bacağınızı ileriye doğru kaydırın. Otururken öne eğilmeyin. Ayağa kalkarken koltuk /yataktan kendinizi kollarınızı
kullanarak yukarıya iterken ameliyatlı bacağınızı ön tarafa doğru uzatın. Asla öne doğru eğilmeyin.
2- Bacak bacak üstüne atmayın veya ameliyatlı bacağınız vücudunuzun orta hattına getirmeyin.
• Yatarken bacaklarınızın arasına yastık koyun.
• Otururken dizlerinizi en az 15-20 cm ayrık tutun.
• Yan tarafınıza yatarken bacak aranıza yastık koyun.
• Doktorunuz izin vermeden yan tarafınıza dönerek yatmayın
nomerk.com
