Travma nedir?

Travma, hayatımızı, vücut bütünlüğümüzü ya da ruhsal dengemizi tehdit eden ve duygusal anlamda üstesinden gelmekte zorlandığımız olaylar, deneyimler veya durumlardır. Günlük rutinimizi bozan, ani ve beklenmedik bir şekilde gelişen, dehşet ve panik yaratan olaylar, yaşamımıza, vücut bütünlüğümüze, inanç sistemlerimize, sevdiklerimize yönelik tehditler, travmatik yaşantılar olarak tanımlanabilir.

Ayrılık ve boşanma, iş kaybı, şiddete maruz kalma, tecavüz, taciz, trafik kazası yaşamak, ani hastalık, sakat kalma ve bir yakının ani ölümü gibi durumlar kişisel travma listesine girerken; savaş, terör, doğal afetler, büyük çaplı ekonomik krizler toplumsal travma olarak adlandırılır.

Travma sonrası görülen tepkileri 4 başlık altında toplayabiliriz:

· Duygusal Tepkiler: Şok, üzüntü, öfke, endişe, suçluluk, umutsuzluk, kaygı, korku, karamsarlık, donukluk, aşrı sinirlilik, çaresizlik duyguları sık hissedilmeye başlanır.

· Fiziksel Tepkiler: Baş, göğüs ağrısı, mide yanması ve/veya bulanması, kalp sıkışması, gürültüye karşı duyarlılık, iştah artması ya da azalması, sürekli yorgunluk hali, terleme, titreme, nefes darlığı ve kolay hastalanmak gibi fiziksel tepkiler aslında bedenimizin travma karşısında bir çeşit kendini ifade etme halidir.

· Davranışsal Tepkiler: Uyuma isteğinde artış ya da uykuya dalamama, sosyal çevreden uzaklaşma, kendini ihmal etme, içe kapanma, alkol ve madde kullanımı, konuşmama, dikkat dağınıklığı, konsantrasyon bozukluğu, travmatik olay yaşanmamış gibi davranmak, travma karşısında gösterilen belli başlı davranış biçimleridir.

· Bilişsel Tepkiler: Yaşanan travmatik olaya yönelik bazı sahneleri sık sık düşünmek, benzer travmatik yaşantıların tekrar tekrar kişinin kendi başlarına geleceğine yönelik düşünce, kişilerin gerçek olayın tetiklediği korkuların yanı sıra, kendi hayal güçlerinin ürettiği kaygılı düşüncelerinde artış, hayata dair hedeflenen ihtiyaç ve beklentilerde olumsuz yönde bir değişim, kişinin travmatik durumla baş edemeyeceğine yönelik düşüncelerinde artış ve intihar düşünceleri oluşmaya başlayabilir.

Çoğu travma sonrası stres belirtisi, olağanüstü durumlara verilen doğal tepkilerdir. Fakat bu tepkiler kalıcı hale gelip bizim hayata dair varsayımlarımızı değiştirebilirler. Varsayımlarımızdaki bu değişim de, travmaya bağlı psikiyatrik bir bozukluk oluşmasına yol açabilir.

Travmatik bir olayın ardından, travmanın yarattığı stresle daha sağlıklı başa çıkabilmek için:

· Yasınızı yaşamak için kendinize izin verin, güçlü gözükmek için çaba göstermeyin.

· Gösterdiğiniz tepkileri normal kabul edin. Başınıza gelenin sizin kontrolünüz dışında geliştiğini ve ne yaparsanız yapın, bu gibi durumlar karşısında hazırlıklı olunamayacağını unutmayın. Verdiğiniz tepkiler normal insanların anormal durumlar karşısında verdiği tipik reaksiyonlardır.

· Sizi anlayan ve destekleyen kişiler ile bağlantınızı koparmayın.

· Küçük ama gerçekleştirebileceğiniz sorumluluklar/roller edinin.

· Travmatik yaşantılarla sağlıklı baş edebilmek için psikiyatrik ya da psikolojik bir destek almayı ihmal etmeyin.