Yanık Durumunda Yapılması Gerekenler

Çok acı verici bir durum olan yanıklar 3 dereceye ayrılır. Herbirinin etkisi birbirinden farklı olmakla birlikte 1 ve 2. de ağrı varken 3.derece yanıklarda ağrı olmamaktadır zira bütün sinirler hasar görmüştür. 1. Derece yanıklar kısa sürede iyileşmesine karşın 2 ve 3. derece yanıklar oldukca uzun bir süreç gerektirir. Yazımızda yanıkların dereceleri ve yapılması gerekenler hakkında kısa fakat oldukca önemli bilgiler paylaşacağız.

Yanık ve ilk yardım


Ateş, radyasyon, kızgın cisim vb. çeşitli fiziksel ve yakıcı kimyasal etkenlere maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasına yanık denir.

1.Derece yanıklar

Derinin yüzeyinde, kızarıklık (pembe, kırmızı arası renk) şeklinde görülen doku hasarı vardır.
Ağrı vericidir.
Yanan bölgede hafif şişlik vardır.
Genelde 48 saat içinde kendiliğinden iyileşir

2.Derece yanıklar

Derinin 1. ve 2. tabakası etkilenmiştir.
Enbelirgin özelliği deride içi su dolu kabarcıklar ( bül ) oluşmasıdır.
Çok ağrılıdır.

3.Derece yanıklar

Derinin tüm tabakaları etkilenir.
Kaslar, sinirler, damarlar etkilenebilir.
Yanık bölgede beyaz kuru yaradan, siyah renge kadaraşamaları vardır.
Ağrısızdır, çünkü bütün sinirler zarar görmüştür.


Yanığın vücutta oluşturduğu olumsuz etkileri

Derinliğine, yaygınlığına ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak, organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar.
Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir.
Hasta ya da yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon riski oluşur.

Isı ile oluşan yanıklarda ilk yardım

Kişi hala yanıyorsa, paniğe engel olunur, koşması engellenir.
Hasta ya da yaralı ıslak battaniye vb. ile sarılır ya da yuvarlanması sağlanarak yanma durdurulmaya çalışılır.
Hasta ya da yaralının hava yolu açıklığı ve solunumu (AB) değerlendirilir.
Yanık çok yaygın değilse yanan bölge en az 20 dk.tazyiksiz ve bol soğuk su altında tutulur.
Şişlik oluşabileceğinden saat, yüzük, bilezik vb. takılar çıkarılır.
Yanan bölgedeki giysiler çıkarılır (giysi yanan bölgeye yapışmışsa etrafından kesilerek çıkarılması gerekir).
Yanan bölge sabunlu su ile dikkatlice temizlenir.
Su toplayan yerler patlatılmaz.
Yanan bölgelere (el,ayak gibi) birlikte bandaj yapılmaz.
Yanık üzeri temiz ve nemli bezle örtülür, yanık üzerine hiçbir madde sürülmez.
Hasta ya da yaralı battaniye vb. ile örtülür.
Yanan vücut bölgesi geniş ve sağlık kurumu uzaksa, kusma yoksa, bilinci açıksa; sıvı kaybını gidermek amacıyla hasta ya da yaralıya hazırlanan sıvı (1 lt. su+ 1 çay kaşığı karbonat + 1 çay kaşığı tuz), maden suyu vb. içirilir.
Tıbbi yardım istenir ( 112 ).

Kimyasal yanıklarda ilk yardım

Yanan bölgedeki giysiler çıkarılarak, kimyasal maddenin deriyle teması kesilir.
Yanan bölge bol, tazyiksiz akan suyla, en az 20-25 dk. yıkanır.
Hasta ya da yaralı battaniye vb. ile örtülür.
Tıbbi yardım istenir ( 112 ).

Elektrik yanıklarında ilk yardım

Olabildiğince soğukkanlı ve sakin olunur.
Hasta ya da yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilir.
Akımı kesme imkânı yoksa yalıtkan bir maddeyle (tahta, plastik) kişinin elektrikle teması engellenir.
Hasta ya da yaralının solunum yolu açıklığı ve solunumu değerlendirilmelidir.
Hasta ya da yaralı kımıldatılmamalıdır.
Hasar gören vücut bölgesi örtülür.
Hasta ya da yaralının bilinci açık ve kendini iyi hissediyorsa dahi tıbbi yardım istenir.

Sıcak çarpmasında ilk yardım

Hasta serin ve havadar bir yere alınır.
Hastanın giysileri çıkarılır.
Hasta sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir.
Bulantı yoksa ve bilinci açıksa; su ve tuz kaybını gidermek için hastaya su, tuz, karbonatla hazırlanan sıvı ya da maden suyu içirilir.

Yanıklarda Yapılması ve Yapılmaması Gerekenler

Yanık vakaları toplumda büyük bir sorun oluşturmaktadır. Yanık basit bir olay kabul edilip yanık üzerine diş macunu ve ayakkabı boyası dökülmesi gibi yanlış uygulamalar yapılıyor. Bu yanlış uygulamalar yanık bölgesini iltihaplandırarak yanığın iyileşmesini geciktiririr ve çok fazla iz kalmasına sebeb olur. Yanık takibi ve pansumanı mutlaka bu konuda uzman hekimlerin kontrolünde yapılmalıdır.

Yanıkta yapılması gerekenler:

İlk müdahale:
Sıcak su yanıklarında ilk olarak yaklaşık yarım saat yanan bölgeyi soğuk su uygulanmalıdır. Yanan bölge temiz ıslak bir bezle sarıldıktan sonra en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. İki yaş altı çocuklarda küçük yanık alanları dahi hayati tehlike oluşturabileceği için mutlaka bir hastaneye başvurulmalıdır.

Pansuman:
Yanık bölgesi mutlaka pansumanla kapatılmalıdır. Toplumdaki yanlış inanışın aksine yanık bölgesi açık bırakılmamalıdır. Özellikle çocuklarda yanan bölgenin derinliği birkaç gün içinde belli olacağı için yakından takip edilmelidir.Yanık alanına diş macunu, ayakkabı boyası gibi iltihaplanmaya yol açan yabancı maddeler sürülmemelidir.

Yanık pansumanı uzman doktor kontrolünde yapılmalıdır. Son yıllarda yanık pansumanı için geliştirilen klorheksidin içerikli özel yara örtüleri ile çok iyi sonuçlar alınmaktadır.

Banyo:
Uzman doktor kontrolünde belli bir süreden sonra ılık su ve sabun ile banyo yanık bölgenin iyileşmesini artırmaktadır.

Yüz ve el yanıkları:
Yüz ve el, estetik ve fonksiyonel yönden çok önemli olduğu için belli bir süreden sonra pansumanla iyileşme olmazsa mutlaka ameliyatla kapatılmalıdır.

Mutlaka hastaneye başvurması gereken yanıklar:
Yüz, el , genital bölge yanıkları, 2 yaş altı çocuklar-65 yaş üstü yaşlı hastalar, büyük yanıklar ve elektrik yanıkları mutlaka tam teşekküllü bir hastaneye başvurmalıdır.

Yanıkta yapılmaması gerekenler:

1.Yanığı basite almak.

2.Yanık bölgeyi açık bırakmak.

3.Yanık alana diş macunu, gibi iltihaplanmaya yol açan yabancı maddeler sürmek.