Yanıklar ve yanık tedavileri

Gün içerisinde hepimiz farklı kazalar yaşayabiliriz. Bu kazalar evde, iş yerinde ve sokakta yürürken herhangi bir zaman diliminde gerçekleşebilir. Yaşadığımız kazalar da en tehlikeli olanı ise yanık yaralanmalarıdır. Bu tür yaralanmalarda hayatımızı derinden etkileyen sonuçlara maruz kalabiliriz. Birçoğumuzun yaşadığı yanıklar konusunda Prof. Dr. Erol Kışlaoğlu önemli bilgiler verdi.

Yanık Nedir?

“Vücuttaki herhangi bir bölgenin ısıya maruz kalarak zarar görmesi durumuna yanık yaralanması nedir. Yanıklar kimyasal yanıklar ve fiziksel yanıklar olmak üzere ikiye ayrılırlar. Fiziksel yanıklar haşlama, elektrik yanıkları, sürtünmeyle oluşan yanıklar gibi çeşitlilik gösterirler. Vücutta oluşan yanıklarda üç şekilde derecelendirilir.

1. Derece yanıklar dediğimiz deride fazla hasar oluşmayan ve iyileşme süreci daha kolay olan yanıklardır. Örnek olarak güneş yanıkları verilebilir.

2. Derce yanıklar ise ısının derinin alt tabakasına ulaşarak, ciltte sıvı kabarcıkları oluşturan yanıklardır.

3. Derece yanıklar ise ısının tamamen derinin alt tabakasına ulaşarak sinirlere ve kas bölümlerine zarar vermesi sonucu oluşan yanıklardır.”

Hangi tür yanıklar evde tedavi edilebilir.

“Aslında bütün yanıkların bir uzman tarafından kontrol edilmesi gereklidir. Fakat ev içerisinde bazen ufak çaplı yanık yaralanmaları yaşanabilir. Bunlar ise ütü yaparken elinizin ütüye değmesi veya çaydanlık ya da tencere tutarken yaşanan ufak yanık kazaları olabilir. Bu tür yanıklarda kişi yanan bölgeyi mutlaka soğuk suya tutmalıdır. Acıyı hafifletecek yanık merhemlerini kullanabilir.”

Hangi Tür yanıklarda hastaneye gidilmesi gerekmektedir?

“ %15 derecenin üstündeki bütün yanıklar uzman tedavisi gerektirir. Doğru bir uzman tercihi yapılmalıdır. Çünkü bu tür yanıklar da gerektirdiği gibi tedavi uygulanmazsa kişinin hayatını derinden etkileyen sonuçlar ortaya çıkabilir. Tedavisi zorunlu yanıklar ise çocuk yanıkları, elektrik yanıkları ve özel bölge yanıkları boyun, yüz, göz kenarları, el ve parmaklarda oluşan yanıklardır. Bu tür yanıklarda önemli olan bölgenin fonksiyonel özelliğini kaybetmeden tedavinin uygulanmasıdır.”

Yanıklarda ilk yapılması gereken nedir?

“Yanığa sebep olan etkenden kişi uzaklaştırılmalıdır. Kimyasal yanıklarda mutlaka bölge temiz suyla uzun süre yıkanmalıdır. (çamaşır suyundan ellerin zarar görmesi gibi) Eğer kişinin vücut bölgesinde bir yanma olduysa üzerindeki kıyafetleri hemen çıkartılmalıdır. Yanık olan bölge mutlaka 10–15 dakika suya tutulmalı ve soğutulmalıdır. Kişi yanığın olduğu bölgeyi kapatmalıdır. Alev alarak bir yanma yaşanıyorsa kişi koşturmaya başlar mutlaka durdurulmalıdır. Eğer bu şekilde devam ederse yanık daha çok bölgeye ilerler. Acil olarak hastaneye götürülmelidir.”

Yanıklarda yapılmaması gerekenler nelerdir?

“Kesinlikle herhangi bir yanığa maruz kalındığında diş macunu, biber salçası, balmumu, süt ve yoğurt sürülmesi gibi işlemler uygulanmamalıdır. Bu tür hatalar kişinin yaşamı için olumsuz sonuçlar doğurabilir.”

Yanık tedavisi nasıl yapılır?

“Hastanın yaşadığı yanma durumuna göre tedavi uygulanır.

1. Derece dediğimiz hafif ölçekli yanıklarda ağrıyı kesen merhemler kullanılır ve hasta ayakta tedavi edilebilir. 2. ve 3. Derece yanıklar da ise açık veya kapalı pansuman yapılır. Özel bölge yanıklarında deri grefti dediğimiz vücudun başka bir bölümünden deri parçası alınarak bir nevi yama dediğimiz işlem uygulanır. Fakat yanık tedavileri estetik cerrahisinde en zor tedavi yöntemlerindendir. Aynı zamanda bir diğer yöntem olan silikon şilt tedavisi de yara ve yanık izlerinin silikleştirilmesin de uygulanır. Yanık bölge sıkıca sarılıp uzun süre kullanılması gerekir. Mutlaka uzman hekimler tarafından yapılmalıdır. Yanık tedavilerinde önemli olan başka bir konu ise hastanın erken tedaviye başlamasıdır. Bu şekilde yanık tedavisindeki süreç değişecektir.”

Yanık izleri tamamen ortadan kalkabilir mi?

“Özel bölge yanıkları dediğimiz el, yüz, boyun, kol, genital bölge yanmalarında bir cerrah için söz konusu iz kalması durumu değildir. Önemli olan bu bölgelerdeki işlevsel durumun devamlılığını sağlamaktır. 3. derece yanıklar olarak adlandırılan derin yanıklarda deri komple değiştirilse bile izleri tamamen yok etmek mümkün değildir. Ancak azaltılır ve yapılabilecek en iyi tedavi hasta için uygulanır.”

Prof. Dr Erol Kışlaoğlu

haber7

Yanık ve Güncel Tedavi Yöntemleri Nelerdir?



Yanıkta güncel tedavi yöntemlerinde birçok değişiklikler söz konusu olmuştur. Günümüzde yanık tedavi başarı oranları %80 lere, %90 lara kadar çıkmıştır. Yanıkta yaptığımız tedavi yöntemlerinde son 6 ila 7 yıl önemli değişiklikler meydana gelmiştir.

Yanıkta Güncel Tedavi Yöntemleri Nelerdir?


Yanık izleri / ne yapılmalı?

Ülkemizde çok yaygındır. Tandıra düşen çocuklar dahil, iş kazaları, günlük hayat yanıkları vb bir çok nedeni vardır. Tabii ki ilk / akut dönem tedavisi gerek yaşamsal fonksiyonları idame açısından gerekse sonraki iyileşme ve iz dönemine hazırlık açısından çok önemlidir. Kurallara uygun ve başarılı bir yanık tedavisi sonrasına az iz ve iş bırakır. Bedeninin değişik yerlerinde değişik ölçülerde izler, hipertrofik skar ve keloidler oluşabilir ve kontraktür dediğimiz büzüşmeler, hareket kısıtlamaları meydana getirir.

Yanık Tedavisinde, Yaşın Önemi Var mıdır?


Tedavisi bazen yılları alıp, bir dizi operasyonu gerektirebilir. Bildik tüm iz tedavi yöntemleri tabiî ki geçerlidir: Doğru ve bir plastik cerrah tarafından yapılacak ilk akut tedavi, uygun ve yeterli pansumanlar, istirahat, iyileşme döneminde güneş ve solaryum gibi travmalardan kaçınarak, dengeli beslenme, sigara içmemek, masaj, silikon bantlar, bazen yara içine steroid / kortizon enjeksiyonu gibi.

Cerrahi bir girişim planlanacaksa öncelikle hareket kısıtlamasını ortadan kaldıracağı girişimler yani kontraktürlerin düzeltimi yapılmalıdır. Bu ileri derecedeki büzüşme halleri alttaki dokuları da etkilemiş ve eklem bölgelerinde hareket zaafiyetlerine yol açmıştır. Ameliyatla buradaki skatris dokuları çıkartılır, Z-plasti, W-plasti gibi Flep / doku kaydırma yöntemleriyle eksiklikler onarılır.

Yanık İzlerini, Kök Hücre Tedavisi ile Tam Olarak Gidermek Mümkün müdür?


Bazen daha sağlıklı ve bol deri elde etmek amacıyla doku genişleticiler (Tissue expansion) uygulanabilir. Cildin altına konulan bir cins balon günler, haftalar içinde şişirilip o bölgenin sağlam derisi arttırılır ve ardından gerçekleştirilecek operasyonla yanık dokular çıkartılıp yerine elde edilmiş taze / sağlam cilt kaydırılır. Çok sık kullanılan bir yöntemdir.

Yanık Tedavisinden Sonra Yapılması Gerekenler Nelerdir?


Bu dönemde fizik tedavi, sua tedavisi dahil bir çok yöntemden yardım alınabilecektir. Lazerle de başarılı sonuçlar görülmektedir. Ama bilinmelidir ki yanık izlerini kesin yok eden bir yöntem yoktur. Tüm tedavilerin amacı izleri normal cerrahi ize dönüştürüp, küçültmek, gizlemek, soluklaştırmak ya da doğal beden anatomisinin içine gizlenmektir ve bütün bu süreç bir plastik cerrah tarafından planlanmalıdır.


Makale: Op. Dr. M.Serkan DİNAR