You can view the page at http://engelliler.gen.tr/content.php?r=21-dudak-ucuklatan-sosyal-yardim-parasi
Article: Dudak Uçuklatan Sosyal Yardım Parası
- Konbuyu başlatan Halil Yılmaz
- Başlangıç tarihi
Abooo akıl tutulması yaşıyorum biri bana çimdik atsın. 
Bu nasıl bir devlet nasıl bir belediyedir yahu engellisine 20 bin tl aylık yardım yapıyor. Bu parayı bu ülkede başbakanlar bile alamıyor.
Türkiye'de başbakan olmaktansa Danimarka da engelli olmak iyidir dedirteçek bir haber.
Duyy sesime türkiyeee.
Bu nasıl bir devlet nasıl bir belediyedir yahu engellisine 20 bin tl aylık yardım yapıyor. Bu parayı bu ülkede başbakanlar bile alamıyor.
Türkiye'de başbakan olmaktansa Danimarka da engelli olmak iyidir dedirteçek bir haber.
Duyy sesime türkiyeee.
Sabit Tüfekçi kardeşimiz yaşadığı şehrin kıymetini biliyordur herhalde. Belediye tarafından yapılan yardım gerçekten ''dudak uçuklatan'' türde. Bizim belediye yetkililerine okutmak lazım bu haberi. Biz engellilere şu imkanı sunduk, şunları yapıyoruz demelerinin ne kadar boş olduğunun ispatıdır.
Son düzenleme:
Böylesi bir habere dudak ısırtcak demek bile az kalır. İskender beyin dediği gibi Türkiyede hiç boşa ahgam kesmesinler.İnsana verilen değer iki ülkedede ortada işte buyrun başka ispata gerek yok.
Son düzenleme:
İlk fırsatta danimarka'ya kapağı atmanın yolunu araştıracağım. Artık yasal yollardan mı olur gayri yasal yollardanmı yada ilticamı ederim bilmiyorum ama bir şekilde danimarka'ya kapağı atmalıyım.
F
Fırtına
Guest
dudağım uçuklamadı ama danimarka devletini engellilere yaptığı bu yardımdan dolayı kutluyorum..
bu haberi özge duymasın.. danimarka'ya gitmek için can atar.. eee, haksız da değil yani
bu haberi özge duymasın.. danimarka'ya gitmek için can atar.. eee, haksız da değil yani
F
Fırtına
Guest
DANİMARKA ÖZÜRLÜ YASASI
'Türkiye'de engelli olmak, uzayda nefes almak kadar zor'
Oysa Danimarka'da yaşayan engelliler için sağlananlar öylesine muazzam ki; inanmak dahi güç..!
Giriş;
Bu broşür, özürlü birisi olarak hangi sosyal yardım ödeneklerini alabilme olanakları olduğu hakkında genel bir bilgi sahibi olmanızı sağlar. Bu broşür, belediye veya amta başvurduğunuzda her bir yardım ödeneği hakkında genel bilgi vererek, bu yardım ödeneklerinden nasıl yararlanabileceğinizi anlatır.
Belli bir yardım ödeneği alabilmeniz için, hangi olanak ve haklara sahip olduğunuz, yapılacak somut bir değerlendirmenin sonucuna bağlıdır. Belediyenin ve amtın yapacağı değerlendirme ise, kanunda belirlenen şartlara bağlı kalarak yapılır. Ayrıca bu değerlendirme, belediyenin ve amtın hizmet seviyesine de bağlı olabilir.
Hizmet seviyesi, politik bir tartmanın sonucu olarak, sosyal yardım ödeneklerine yerel olarak ne kadar para harcanacağına bağlıdır. Ne kadar miktarda ödeneceği belediyeden belediyeye değişmektedir. Ama yinede kanun metninde belirlenmiş olan minimum seviyenin hiç bir zaman altına düşmeyecek şekilde yapılmaktadır.
Bu broşürde her türden fonksiyon eksikliklerinin tamamını bir kelime ile belirleyebilmek için, "Özürlülük" kavramını kullanmayı tercih ettik. Yeni Sosyal Kanununda "sürekli ve azalmış fiziksel ya da psikolojik fonksiyon yeteneği" kavramı kullanılmaktadır. Ama bu belirlemenin broşürümüzde dili gereksiz bir biçimde ağırlaştıracağı kanısındayız. Yine aynı şekilde, bir çok yerlerde "belediye ve amt" sözcüklerinin yerine sadece "belediye" sözcüğünü kullanmayı tercih ettik. Amt çoğunlukla, korunma altına alınmış olan konut türlerinde ikâmet eden kişilere, kendileri için gerekli olan yardım ve desteği vermekle sorumludur.
Broşürün bazı bölümlerinde belli miktarlar somut olarak belirtilmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken konu ise, bu miktarların yılda en az bir kere ayarlanıyor olmalarıdır. Bu broşürde yazılmış olan miktarlar 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren geçerlidir. Broşürün sonunda ise özellikle içerisinde her bir yardım ödeneğinin tek tek ve detaylı olarak anlatıldığı, Sosyal işler Bakanlığı'nın yönergeleri gibi daha kapsamlı bilgi edinebilmek için, hangi kaynaklara başvurulabilineceğine dair bir not yazılmıştır.
Bölüm 1
Özürlü çocuklara ve gençlere yardım,
Danışmanlık ve yol gösterme,
Özürlü bir çocuğunuz varsa, belediyeniz en kısa zamanda size tüm olanaklarla ilgili gerekli bilgileri verecektir. Sadece tek bir şey için yardım alma başvurusunda bulunsanız bile bu durum geçerlidir. Belediye, sizin özürlü olan çocuğunuz için yardım ödeneği alabilme olanağının bulunduğu bütün teklifler ve öneriler hakkında kendiliğinden açıklama yapıp, bilgi verecektir. Ayrıca ailenin içinde bulunduğu durum değerlendirilecektir.
Çocuğunuz ile ilgili özürün ne olduğu hakkında bir bilgi sahibi olabilmeniz konusunda, belediyenin de bir sorumluluğu vardır. Belediye bu konular hakkında aileye bir danışmanlık yapacak durumda değil ise, belediye bu danışmanlık işlemine amt belediyesini dahil etmek zorundadır. Amt belediyesi tarafından verilecek kişisel danışmanlığın haricinde, özürlü çocukların gittikleri özel kreşler ve çocuk yuvaları da bu konular hakkında yol gösterebilir. Bunun haricinde, belediyeniz danışmanlık konusunda sizi başka danışmanlık kurumlarına gönderebilir veya kendiniz de doğrudan doğruya bu tür yerlere başvurabilirsiniz.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'nın 5'inci maddesine bakınız)
Çocuklar ve gençler için günlük kulüp olanakları,
Özürlülüğünden dolayı veya başka bir tür desteğe ihtiyacı olan çocuklar, mümkün olduğunca belediyenin günlük kulüp olanakları gibi, normal olan kurumlara entegre edileceklerdir. Belediyenin sınırları içersinde yaşayan çocukların hepsine de böyle bir günlük kulüp olanaklarını sağlamak belediyenin kendi sorumluluğudur. Bu özürlü çocuklar için de geçerlidir. Belediye çocukların günlük kulüp olanakları olarak bu kurumlara entegre olabilmelerini sağlamak için gereken yardımı yapacaktır.
Özürlü çocuklar ve gençler için belediye tarafından sunulacak teklif ve öneriler çeşitli yollarla yerine getirilebilir; örnek olarak şunlardan bahsedebiliriz;
* Her bir çocuğun entegresi için normal bir teklif olarak kendisine destek olacak bir pedagog ya da başka bir kişi görevlendirilecektir.
* Kreş ve kulüplerde ve bunlarla bağlantılı olarak özürlü grupların oluşturulması..
* Yalnızca özürlülerin devam ettiği olanakların oluşturulması..
* Amtın yönetimi altında belediyelerin ortaklaşa oluşturdukları kurumlar.
Bir çocuğun ya da gencin özel gereksinimleri belediye olanaklarında karşılanamıyorsa, bunların karşılanması amt belediyesinin sorumluluğudur. Çocuğunuza en iyi olanakların sağlanması için yapılacak değerlendirmeye, sizin de katılmanızın çok büyük bir önemi vardır. Ayrıca çocuğunuzun tedavi sürecine katılma hakkınız da vardır. Çocuğun özel bir kuruma veya düzenlemeye kayıt olmasına belediyenin önerisi ile amt karar verir.
Kendiniz de belediyeye başvurarak, çocuğunuzun özel bir kuruma kaydının alınması için istekte bulunabilirsiniz. Çocuk veya gençle ilgilenen okul veya diğer yerlerde aynı şekilde sizin yerinize bu talepte bulunabilirler. Belediye, böyle bir talepten sonra, çocuğun ya da gencin bir yere kayıt edilmesi için amt belediyesine bir tavsiye önerisi hazırlar.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'nın 7. ve 16. maddelerine bakınız)
Kişisel yardım ve bakım;
Geçici veya sürekli olarak bir kişisel yardıma/bakıma ve/veya evinizde yapılması gerekli olan işler için pratik açıdan bir desteğe/yardıma gereksinmesi olan bir çocuğunuz varsa, çocuğunuza bu fonksiyonlar için gerekli olan yardımları alabilirsiniz. Çocuğunuzun fiziksel ya da psikolojik yeteneklerini koruyabilmesi için bir gereksinimi varsa, belediye bu konular üzerine de bir teklif sunabilir. Belediye kendi evinde oturan özürlü bir çocuk veya gence verilen yardımın yapılmasını sağlamakla yükümlüdür.
Yapılacak yardımların detaylı kapsamı ve içeriği konusunda karar yetkisi, her bir belediyenin kendi belediye meclisine bırakılmıştır. Bu nedenden dolayı özürlü çocuklara ve gençlere verilen kişisel yardım ve bakım, belediyeden belediyeye değişebilir. İkâmet ettiğiniz belediyede ne kadar kişisel yardım ve bakım hizmeti alabileceğinizi öğrenmek istiyorsanız, belediyenin gerekli dairelerine müracaat edebilirsiniz.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'nın 30. maddesine bakınız)
(Ayrıca 71. maddeye de dikkat ediniz)
Ek harcamalar için yardım ödeneği;
Evinizde 18 yaşından küçük bir çocuğunuz varsa, ve bu çocuğunuzun geçici veya kalıcı olarak fiziksel ya da psikolojik fonksiyonu azalmışsa, kronik ya da uzun müddetli ağrılar meydana çıkmışsa, çocuğunuzun özürü nedeni ile ilaveten yapmak zorunda kaldığınız giderler size geri ödenebilir. Ek olarak yapılan bu giderler size geri ödenebilmesi için, örneğin görme yeteneğinde ciddi ölçüde bir azalma, işitme özürü, beyin veya hareket edebilme yeteneğinde bir özürlülüğü olması gerekir. Çocuğunuzun bir özürü olmayıp ciddi bir hastalığı varsa, bu hastalığı günlük yaşantısında çok ciddi sorunlara yol açacak derecede ilerlemiş olması gerekiyor. Bir kronik hastalığın uzunca yıllar ve genellikle de çocuğun, çocuk yaşları bitinceye kadar süreceği varsayılır.
Bir uzun süreli hastalığın ise pratikte, bir yıl ya da daha uzun bir dönem boyunca süreceği varsayılır. Bazı özel durumlarda, hastalığın bir yıldan daha az bir zaman süreceği beklenilmesine rağmen yine de bir yardım yapılabilir. Ek harcamaların karşılanması için, yardım yapılabilecek bazı tipik durumlar şunlardır;
* Besin ve diyet ilâçları,
* İlâçlar,
* Başka hükümlere göre yardım verilemiyorsa, belli ölçüler içerisinde ulaşım sağlanır,
* Ebeveynler ve diğer yakınlar için özürlülere yönelik kurslar,
* Giysiler,
* Yıkanma ve kişisel hijyen,
* Tatil,
* Diğer giderler,
Tüm bu giderler için ortak olan nokta, giderlerin çocuğun özürü nedeni ile yapılan ek harcamalar olması ve giderlerin gerçekten bu çerçevede yapıldığının kanıtlanabilmesidir. Tek tek ek harcamalar için belediyeye başvurulması gerekmiyor. Ek harcamalar için yapılan yardım ödeneği, çocuğun gereksinmelerinin ne olduğu konusunda ve bu durumunda gelecek yıllarda ne ölçülerde bir ek harcamaya yol açacağı ile ilgili yapılacak olan somut bir değerlendirmeden sonra hesaplanıp, belirlenir.
Ek harcamaların karşılanabilmesi için verilen ödenek miktarı, 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere aylık 2.184 Kron tutarındaki standart bir miktardan hareket edilerek hesaplanıp belirlenir. Bu miktar yılda bir sefer olmak üzere, 1 Ocak tarihinde, fiyat ayarlama yüzdesi ile ayarlanır. Ek harcamalar için yapılan yardım ödeneği, standart miktarın 1/8'inin bir ya da bir çok kez çarpılması ile aylık olarak hesaplanıp belirlenir. Ancak, ek harcamalar için yapılan ödenek, standart miktarın bir katından daha fazla miktarda da verilebilir. Ek harcamaların toplamı yıllık ortalama olarak, standart miktarın 1/8'inin altındaysa, yani 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren geçerli tarifeye göre her ay için yapılan harcamalar 273 Kron'nun altında ise,ek yardımı alamazsınız.
Eğer bir taneden fazla özürlü çocuğunuz varsa, yapılmış olan harcamaların tamamı bu hesaplamanın yapılabilmesi için temel olarak ele alınır. Ek harcamalar için bir yardım ödeneği verilemiyorsa, belediye başka hangi tür yardımları yapılabilecekleri konusunda bilgi verecektir. Ek harcamalar için yapılan yardım ödeneği kazanca bağlı olmadığı gibi,aynı zamanda da vergiden muaf tutulmuştur. Ailenin durumu ve gereksinmeleri konusunda eğer aniden ortaya çıkan değişiklikler olursa, yapılan bu yardım ödeneği kısa bir süre için geçerli olmak üzere ayarlanabilir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Kanun'un 28. maddesine bakınız)
Ailenin özürlü çocuğuyla ilgili olan yükünü hafifletmek için yardım (Aflastning)
Evinizde sizinle beraber kalan özürlü çocuğunuzun bakımını hafifletebilmek için bir yardımcı alabilirsiniz. Çeşitli türlerde bakımı hafifletici yardımlar alabileceğiniz gibi eğer gerekiyorsa bu yardımları bir arada birleştirerek de alabilirsiniz. Alınması mümkün olabilen bakımı hafifletici yardımlar ise şunlar olabilir;
* Günlük olanak (dagtilbud) ya da öneri için uygun görülen, normal veya özel bir kurumda ücretsiz bir yer verilmesi (7. ve 16. maddeler)
* Evde, pratik açıdan ev işlerine yardım edebilecek bir yardımcı personel (hizmetli), (72. madde)
* Evde, bakım konusunda yardımcı olabilmesi için, kendinizin bulacağı bir kişisel yardımcının ücreti için bir ödenek.
* Ancak bu yardım ödeneği, günlük olanak ya da ev işlerine yardımcı olacak belediyesel bir personel yeterli olmuyorsa sadece o zaman verilir (28'inci madde)
* İhtiyacınıza göre çocuğunuzu, her seferinde bir kaç gün ya da bir kaç hafta olmak üzere bir bakım ailesine (plejefamilie) ya da 24 saatlik bir bakım kurumuna (døgninstitution) gönderebilirsiniz (49. ve 51. maddeler)
Çocuğunuzla ilgili olan hafifletici bakım yardımının düzeyine belediyeniz karar verir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'sının 7., 16., 28., 49.,51. ve 72. maddelerine bakınız)
Diğer yardımlar;
Diğer bazı giderlerin ise belediye tarafından karşılanmadığına dikkat etmelisiniz.
Bu giderler şunlardır;
* Doktor gerektiren tedavi ve terapiler hastane sektörünün sorumluluğu altındadır. Tedavi için kullanılacak özel araç ve gereçler, örneğin respiratör (solunuma yardım eden bir âlet) hastane tarafından verilecektir.
* Çocukların ve gençlerin eğitimleri ile ilgili özel yardımlar,Eğitim Bakanlığı'nın kuralları çerçevesi içersinde yapılır.
* Çocuk tüm geçiminin karşılandığı 24 saatlik bir bakım kurumunda kalıyorsa, kendisi için yapılan giderlerin tümü, o kurum tarafından ödenir. Çocuğunuz eve ziyarete geldiğinde, ek olarak yapılacak olan harcamaları da o kurum karşılayacaktır. Ama çocuğunuz evde kalmak için sık sık geliyorsa, evde yapılması gerekli olan olası değişiklikler ile ilgili harcamaları belediye ödeyecektir. Kazanç kaybının karşılanması için yapılan yardım (tabtarbejdsfortjeneste) Eğer özürlü veya hasta olan çocuğunuza bakacaksanız ve/veya çocuğunuzla, hastanede uzun bir süre birlikte olacaksanız, ortaya çıkan kazanç kaybının telafi edilebilir. Günde ya da haftada bir kaç saat için olabileceği gibi, tüm günlük işten elde edilen kazanç kaybını da telafi ettirebilirsiniz.
Ancak böyle bir ödeneği alabilmek için tek bir şart vardır: çocuğunuzun evinizde kalıyor olması ve çocuğun bakımının da kendi annesi/babası tarafından yapılması gerekmektedir. Çocuğunuza hanginiz bakıyorsanız, o kişi çalıştığı işi kısmen ya da tam olarak bırakmak mecburiyetinde olmuştur. Ebeveynler kazanç kaybının karşılanması için yapılan ödeneği aralarında paylaşabilirler, ama her ikisinin de alacak yardımın toplam miktarı haftada en fazla 37 saat için telafi edilir. Ciddi durumlarda ise, her iki ebeveyne de kazanç durumlarında oluşan kayıplarının tamamı telafi edilebilir.
Çocuk günlük bakım yerinde, okulda veya her günün ya da haftanın bazı saatlerinde başka bir bakım yerinde olsa bile, çocuğunuzun örneğin daha çok bakıma ihtiyacı varsa, kazanç kaybını telafi edilebilmesi için, bir ödenek verilebilir.
Yardım miktarının hesaplanması;
Yardımın miktarı hesaplanacağı zaman, ailenin daha önceki kazançları esas alınır. Hesaplama, en son alınmış maaş miktarı temel alınarak hesaplanır. Ama çocuğunuza devamlıevde bakıyorsanız, günlük bakım kurumları ve bunun gibi yerlere ulaşım ve dolayısıyla yapılan diğer giderler ortadan kalkar. Kazanç kaybının karşılanması için yapılan yardım, brüt olarak ödenen bir yardım ödeneğidir. Bu, yapılan yardımdan vergi ve iş piyasası ödeneği (arbejdsmarkedsbidrag) ödeneceği anlamına gelmektedir. Ama iş piyasası emeklilik ek ödeneği' nin (ATP) ödenmesi için herhangi bir ek yardımda bulunulmamaktadır.
'Türkiye'de engelli olmak, uzayda nefes almak kadar zor'
Oysa Danimarka'da yaşayan engelliler için sağlananlar öylesine muazzam ki; inanmak dahi güç..!
Giriş;
Bu broşür, özürlü birisi olarak hangi sosyal yardım ödeneklerini alabilme olanakları olduğu hakkında genel bir bilgi sahibi olmanızı sağlar. Bu broşür, belediye veya amta başvurduğunuzda her bir yardım ödeneği hakkında genel bilgi vererek, bu yardım ödeneklerinden nasıl yararlanabileceğinizi anlatır.
Belli bir yardım ödeneği alabilmeniz için, hangi olanak ve haklara sahip olduğunuz, yapılacak somut bir değerlendirmenin sonucuna bağlıdır. Belediyenin ve amtın yapacağı değerlendirme ise, kanunda belirlenen şartlara bağlı kalarak yapılır. Ayrıca bu değerlendirme, belediyenin ve amtın hizmet seviyesine de bağlı olabilir.
Hizmet seviyesi, politik bir tartmanın sonucu olarak, sosyal yardım ödeneklerine yerel olarak ne kadar para harcanacağına bağlıdır. Ne kadar miktarda ödeneceği belediyeden belediyeye değişmektedir. Ama yinede kanun metninde belirlenmiş olan minimum seviyenin hiç bir zaman altına düşmeyecek şekilde yapılmaktadır.
Bu broşürde her türden fonksiyon eksikliklerinin tamamını bir kelime ile belirleyebilmek için, "Özürlülük" kavramını kullanmayı tercih ettik. Yeni Sosyal Kanununda "sürekli ve azalmış fiziksel ya da psikolojik fonksiyon yeteneği" kavramı kullanılmaktadır. Ama bu belirlemenin broşürümüzde dili gereksiz bir biçimde ağırlaştıracağı kanısındayız. Yine aynı şekilde, bir çok yerlerde "belediye ve amt" sözcüklerinin yerine sadece "belediye" sözcüğünü kullanmayı tercih ettik. Amt çoğunlukla, korunma altına alınmış olan konut türlerinde ikâmet eden kişilere, kendileri için gerekli olan yardım ve desteği vermekle sorumludur.
Broşürün bazı bölümlerinde belli miktarlar somut olarak belirtilmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken konu ise, bu miktarların yılda en az bir kere ayarlanıyor olmalarıdır. Bu broşürde yazılmış olan miktarlar 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren geçerlidir. Broşürün sonunda ise özellikle içerisinde her bir yardım ödeneğinin tek tek ve detaylı olarak anlatıldığı, Sosyal işler Bakanlığı'nın yönergeleri gibi daha kapsamlı bilgi edinebilmek için, hangi kaynaklara başvurulabilineceğine dair bir not yazılmıştır.
Bölüm 1
Özürlü çocuklara ve gençlere yardım,
Danışmanlık ve yol gösterme,
Özürlü bir çocuğunuz varsa, belediyeniz en kısa zamanda size tüm olanaklarla ilgili gerekli bilgileri verecektir. Sadece tek bir şey için yardım alma başvurusunda bulunsanız bile bu durum geçerlidir. Belediye, sizin özürlü olan çocuğunuz için yardım ödeneği alabilme olanağının bulunduğu bütün teklifler ve öneriler hakkında kendiliğinden açıklama yapıp, bilgi verecektir. Ayrıca ailenin içinde bulunduğu durum değerlendirilecektir.
Çocuğunuz ile ilgili özürün ne olduğu hakkında bir bilgi sahibi olabilmeniz konusunda, belediyenin de bir sorumluluğu vardır. Belediye bu konular hakkında aileye bir danışmanlık yapacak durumda değil ise, belediye bu danışmanlık işlemine amt belediyesini dahil etmek zorundadır. Amt belediyesi tarafından verilecek kişisel danışmanlığın haricinde, özürlü çocukların gittikleri özel kreşler ve çocuk yuvaları da bu konular hakkında yol gösterebilir. Bunun haricinde, belediyeniz danışmanlık konusunda sizi başka danışmanlık kurumlarına gönderebilir veya kendiniz de doğrudan doğruya bu tür yerlere başvurabilirsiniz.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'nın 5'inci maddesine bakınız)
Çocuklar ve gençler için günlük kulüp olanakları,
Özürlülüğünden dolayı veya başka bir tür desteğe ihtiyacı olan çocuklar, mümkün olduğunca belediyenin günlük kulüp olanakları gibi, normal olan kurumlara entegre edileceklerdir. Belediyenin sınırları içersinde yaşayan çocukların hepsine de böyle bir günlük kulüp olanaklarını sağlamak belediyenin kendi sorumluluğudur. Bu özürlü çocuklar için de geçerlidir. Belediye çocukların günlük kulüp olanakları olarak bu kurumlara entegre olabilmelerini sağlamak için gereken yardımı yapacaktır.
Özürlü çocuklar ve gençler için belediye tarafından sunulacak teklif ve öneriler çeşitli yollarla yerine getirilebilir; örnek olarak şunlardan bahsedebiliriz;
* Her bir çocuğun entegresi için normal bir teklif olarak kendisine destek olacak bir pedagog ya da başka bir kişi görevlendirilecektir.
* Kreş ve kulüplerde ve bunlarla bağlantılı olarak özürlü grupların oluşturulması..
* Yalnızca özürlülerin devam ettiği olanakların oluşturulması..
* Amtın yönetimi altında belediyelerin ortaklaşa oluşturdukları kurumlar.
Bir çocuğun ya da gencin özel gereksinimleri belediye olanaklarında karşılanamıyorsa, bunların karşılanması amt belediyesinin sorumluluğudur. Çocuğunuza en iyi olanakların sağlanması için yapılacak değerlendirmeye, sizin de katılmanızın çok büyük bir önemi vardır. Ayrıca çocuğunuzun tedavi sürecine katılma hakkınız da vardır. Çocuğun özel bir kuruma veya düzenlemeye kayıt olmasına belediyenin önerisi ile amt karar verir.
Kendiniz de belediyeye başvurarak, çocuğunuzun özel bir kuruma kaydının alınması için istekte bulunabilirsiniz. Çocuk veya gençle ilgilenen okul veya diğer yerlerde aynı şekilde sizin yerinize bu talepte bulunabilirler. Belediye, böyle bir talepten sonra, çocuğun ya da gencin bir yere kayıt edilmesi için amt belediyesine bir tavsiye önerisi hazırlar.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'nın 7. ve 16. maddelerine bakınız)
Kişisel yardım ve bakım;
Geçici veya sürekli olarak bir kişisel yardıma/bakıma ve/veya evinizde yapılması gerekli olan işler için pratik açıdan bir desteğe/yardıma gereksinmesi olan bir çocuğunuz varsa, çocuğunuza bu fonksiyonlar için gerekli olan yardımları alabilirsiniz. Çocuğunuzun fiziksel ya da psikolojik yeteneklerini koruyabilmesi için bir gereksinimi varsa, belediye bu konular üzerine de bir teklif sunabilir. Belediye kendi evinde oturan özürlü bir çocuk veya gence verilen yardımın yapılmasını sağlamakla yükümlüdür.
Yapılacak yardımların detaylı kapsamı ve içeriği konusunda karar yetkisi, her bir belediyenin kendi belediye meclisine bırakılmıştır. Bu nedenden dolayı özürlü çocuklara ve gençlere verilen kişisel yardım ve bakım, belediyeden belediyeye değişebilir. İkâmet ettiğiniz belediyede ne kadar kişisel yardım ve bakım hizmeti alabileceğinizi öğrenmek istiyorsanız, belediyenin gerekli dairelerine müracaat edebilirsiniz.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'nın 30. maddesine bakınız)
(Ayrıca 71. maddeye de dikkat ediniz)
Ek harcamalar için yardım ödeneği;
Evinizde 18 yaşından küçük bir çocuğunuz varsa, ve bu çocuğunuzun geçici veya kalıcı olarak fiziksel ya da psikolojik fonksiyonu azalmışsa, kronik ya da uzun müddetli ağrılar meydana çıkmışsa, çocuğunuzun özürü nedeni ile ilaveten yapmak zorunda kaldığınız giderler size geri ödenebilir. Ek olarak yapılan bu giderler size geri ödenebilmesi için, örneğin görme yeteneğinde ciddi ölçüde bir azalma, işitme özürü, beyin veya hareket edebilme yeteneğinde bir özürlülüğü olması gerekir. Çocuğunuzun bir özürü olmayıp ciddi bir hastalığı varsa, bu hastalığı günlük yaşantısında çok ciddi sorunlara yol açacak derecede ilerlemiş olması gerekiyor. Bir kronik hastalığın uzunca yıllar ve genellikle de çocuğun, çocuk yaşları bitinceye kadar süreceği varsayılır.
Bir uzun süreli hastalığın ise pratikte, bir yıl ya da daha uzun bir dönem boyunca süreceği varsayılır. Bazı özel durumlarda, hastalığın bir yıldan daha az bir zaman süreceği beklenilmesine rağmen yine de bir yardım yapılabilir. Ek harcamaların karşılanması için, yardım yapılabilecek bazı tipik durumlar şunlardır;
* Besin ve diyet ilâçları,
* İlâçlar,
* Başka hükümlere göre yardım verilemiyorsa, belli ölçüler içerisinde ulaşım sağlanır,
* Ebeveynler ve diğer yakınlar için özürlülere yönelik kurslar,
* Giysiler,
* Yıkanma ve kişisel hijyen,
* Tatil,
* Diğer giderler,
Tüm bu giderler için ortak olan nokta, giderlerin çocuğun özürü nedeni ile yapılan ek harcamalar olması ve giderlerin gerçekten bu çerçevede yapıldığının kanıtlanabilmesidir. Tek tek ek harcamalar için belediyeye başvurulması gerekmiyor. Ek harcamalar için yapılan yardım ödeneği, çocuğun gereksinmelerinin ne olduğu konusunda ve bu durumunda gelecek yıllarda ne ölçülerde bir ek harcamaya yol açacağı ile ilgili yapılacak olan somut bir değerlendirmeden sonra hesaplanıp, belirlenir.
Ek harcamaların karşılanabilmesi için verilen ödenek miktarı, 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere aylık 2.184 Kron tutarındaki standart bir miktardan hareket edilerek hesaplanıp belirlenir. Bu miktar yılda bir sefer olmak üzere, 1 Ocak tarihinde, fiyat ayarlama yüzdesi ile ayarlanır. Ek harcamalar için yapılan yardım ödeneği, standart miktarın 1/8'inin bir ya da bir çok kez çarpılması ile aylık olarak hesaplanıp belirlenir. Ancak, ek harcamalar için yapılan ödenek, standart miktarın bir katından daha fazla miktarda da verilebilir. Ek harcamaların toplamı yıllık ortalama olarak, standart miktarın 1/8'inin altındaysa, yani 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren geçerli tarifeye göre her ay için yapılan harcamalar 273 Kron'nun altında ise,ek yardımı alamazsınız.
Eğer bir taneden fazla özürlü çocuğunuz varsa, yapılmış olan harcamaların tamamı bu hesaplamanın yapılabilmesi için temel olarak ele alınır. Ek harcamalar için bir yardım ödeneği verilemiyorsa, belediye başka hangi tür yardımları yapılabilecekleri konusunda bilgi verecektir. Ek harcamalar için yapılan yardım ödeneği kazanca bağlı olmadığı gibi,aynı zamanda da vergiden muaf tutulmuştur. Ailenin durumu ve gereksinmeleri konusunda eğer aniden ortaya çıkan değişiklikler olursa, yapılan bu yardım ödeneği kısa bir süre için geçerli olmak üzere ayarlanabilir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Kanun'un 28. maddesine bakınız)
Ailenin özürlü çocuğuyla ilgili olan yükünü hafifletmek için yardım (Aflastning)
Evinizde sizinle beraber kalan özürlü çocuğunuzun bakımını hafifletebilmek için bir yardımcı alabilirsiniz. Çeşitli türlerde bakımı hafifletici yardımlar alabileceğiniz gibi eğer gerekiyorsa bu yardımları bir arada birleştirerek de alabilirsiniz. Alınması mümkün olabilen bakımı hafifletici yardımlar ise şunlar olabilir;
* Günlük olanak (dagtilbud) ya da öneri için uygun görülen, normal veya özel bir kurumda ücretsiz bir yer verilmesi (7. ve 16. maddeler)
* Evde, pratik açıdan ev işlerine yardım edebilecek bir yardımcı personel (hizmetli), (72. madde)
* Evde, bakım konusunda yardımcı olabilmesi için, kendinizin bulacağı bir kişisel yardımcının ücreti için bir ödenek.
* Ancak bu yardım ödeneği, günlük olanak ya da ev işlerine yardımcı olacak belediyesel bir personel yeterli olmuyorsa sadece o zaman verilir (28'inci madde)
* İhtiyacınıza göre çocuğunuzu, her seferinde bir kaç gün ya da bir kaç hafta olmak üzere bir bakım ailesine (plejefamilie) ya da 24 saatlik bir bakım kurumuna (døgninstitution) gönderebilirsiniz (49. ve 51. maddeler)
Çocuğunuzla ilgili olan hafifletici bakım yardımının düzeyine belediyeniz karar verir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'sının 7., 16., 28., 49.,51. ve 72. maddelerine bakınız)
Diğer yardımlar;
Diğer bazı giderlerin ise belediye tarafından karşılanmadığına dikkat etmelisiniz.
Bu giderler şunlardır;
* Doktor gerektiren tedavi ve terapiler hastane sektörünün sorumluluğu altındadır. Tedavi için kullanılacak özel araç ve gereçler, örneğin respiratör (solunuma yardım eden bir âlet) hastane tarafından verilecektir.
* Çocukların ve gençlerin eğitimleri ile ilgili özel yardımlar,Eğitim Bakanlığı'nın kuralları çerçevesi içersinde yapılır.
* Çocuk tüm geçiminin karşılandığı 24 saatlik bir bakım kurumunda kalıyorsa, kendisi için yapılan giderlerin tümü, o kurum tarafından ödenir. Çocuğunuz eve ziyarete geldiğinde, ek olarak yapılacak olan harcamaları da o kurum karşılayacaktır. Ama çocuğunuz evde kalmak için sık sık geliyorsa, evde yapılması gerekli olan olası değişiklikler ile ilgili harcamaları belediye ödeyecektir. Kazanç kaybının karşılanması için yapılan yardım (tabtarbejdsfortjeneste) Eğer özürlü veya hasta olan çocuğunuza bakacaksanız ve/veya çocuğunuzla, hastanede uzun bir süre birlikte olacaksanız, ortaya çıkan kazanç kaybının telafi edilebilir. Günde ya da haftada bir kaç saat için olabileceği gibi, tüm günlük işten elde edilen kazanç kaybını da telafi ettirebilirsiniz.
Ancak böyle bir ödeneği alabilmek için tek bir şart vardır: çocuğunuzun evinizde kalıyor olması ve çocuğun bakımının da kendi annesi/babası tarafından yapılması gerekmektedir. Çocuğunuza hanginiz bakıyorsanız, o kişi çalıştığı işi kısmen ya da tam olarak bırakmak mecburiyetinde olmuştur. Ebeveynler kazanç kaybının karşılanması için yapılan ödeneği aralarında paylaşabilirler, ama her ikisinin de alacak yardımın toplam miktarı haftada en fazla 37 saat için telafi edilir. Ciddi durumlarda ise, her iki ebeveyne de kazanç durumlarında oluşan kayıplarının tamamı telafi edilebilir.
Çocuk günlük bakım yerinde, okulda veya her günün ya da haftanın bazı saatlerinde başka bir bakım yerinde olsa bile, çocuğunuzun örneğin daha çok bakıma ihtiyacı varsa, kazanç kaybını telafi edilebilmesi için, bir ödenek verilebilir.
Yardım miktarının hesaplanması;
Yardımın miktarı hesaplanacağı zaman, ailenin daha önceki kazançları esas alınır. Hesaplama, en son alınmış maaş miktarı temel alınarak hesaplanır. Ama çocuğunuza devamlıevde bakıyorsanız, günlük bakım kurumları ve bunun gibi yerlere ulaşım ve dolayısıyla yapılan diğer giderler ortadan kalkar. Kazanç kaybının karşılanması için yapılan yardım, brüt olarak ödenen bir yardım ödeneğidir. Bu, yapılan yardımdan vergi ve iş piyasası ödeneği (arbejdsmarkedsbidrag) ödeneceği anlamına gelmektedir. Ama iş piyasası emeklilik ek ödeneği' nin (ATP) ödenmesi için herhangi bir ek yardımda bulunulmamaktadır.
F
Fırtına
Guest
Maaşa dahil olan ve birlikte verilen ek ödeneklerdeki kayıplarda, bu kazanç kaybının telafi edilmesi yoluyla karşılanır. Buna karşın, amtlarda olabilecek, örneğin kıdemden ötürü olacak maaş artışları ve emeklilik düzenlemeleri için yapılan ödemeler, herhangi bir kayıbın telafisi ya da karşılanması amacıyla bir ödeme yapılmaz. Eğer tatil yapmak mümkün olamazsa, daha öncesinden tatil parası olarak biriktirilmiş olan kesintileri almak mümkün değildir.
Çocuğun evde bakılmasının sona ermesi Çocuğunuzun evde bakımı sona ererse, evde bakımının sona erme tarihinden sonra kazanç kaybının karşılanabilmesi için, 3 ay daha bir yardım ödeneği ödenebilir. İş piyasasından uzun bir süre uzak kaldığınızdan dolayı, mesleğinizle ilgili yetenek ve becerilerinizi kaybedebilirsiniz. Belediye gerekirse mesleğinizle ilgili yetenek ve becerilerinizi, günün şartlarına uygun hale getirebilmenize yardımcı olacak nitelikte bir rehabilitasyon veya en son çare olarak sizin tamamen yeni bir eğitim alma teklifinde bulunabilir.
İş piyasasından 3 yıldan fazla bir süre uzak kalmışşsanız, çocuğunuza evde bakmanız sona erdikten sonra, bir işe geri dönemiyorsanız, işsizlik parası alamazsınız.
Ebeveyn izni için verilen ödenek;
Kazanç kaybınızın karşılanabilmesi için bir ödenek alıyorsanız ve aniden işsiz kalmışsanız, işsizlik parası (arbejdsløshedsdagpenge) ya da sosyal yardım parası (kontanthjælp) almaya hak kazanamamış olsanız bile, ebeveyn izni ödeneği (forældreorlovsydelse) alabilirsiniz. Ama bu haktan yararlanabilmeniz için, işsizlik döneminiz başlamadan önce, ebeveyn izni için başvuru belgesini önceden vereceksiniz. ışe girdiğinizde, işi bırakma konusunda haber verme yükümlülüğünüzle ilgili bir anlaşma yapmadıysanız, işten çıkarıldığınız günün tarihinden en geç bir hafta sonra, ebeveyn izni alma başvurunuzu yapacaksınız.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'nın 29. maddesine bakınız)
16-18 yaşındakilere refakat hizmeti;
16 veya 17 yaşında iseniz ve özürlülüğünüz nedeni ile evinizin dışında yanlız başına hareket edemiyorsanız, belediyeniz ev dışında yapacağınız bir takım faaliyetler için ayda en fazla 15 saat için bir refakatçi hizmeti teklifinde bulunabilir. Ama bundan yararlanabilmeniz için, evinizde ikâmet etmelisiniz, ve anne/babanızın da, size böyle bir refakatçi hizmeti verilmesini kabul etmiş olması gerekmektedir. Refakatçinin nerede ve ne için size yardımcı olmasına, kendiniz karar verirsiniz. Böyle bir refakatçiden, ev dışına çıkacağınızda, alışveriş yapacağınızda ve ayrıca giriş çıkış koşullarının kötü olduğu yerlerde yardım alabilirsiniz. Örneğin tuvalet gereksinmeleri, başkaları ile iletişim kurma vb. konularda size yardımcı olabilmesinden yararlanabilirsiniz. Bunların haricinde, eğer kriziniz tutarsa veya kötüleşirseniz, refakatçiniz bu durumlara da dikkat edip, gerekirse yardım yapılmasını sağlayacaktır.
Refakatçiniz belediyece atanır ve istediğiniz zaman böyle bir refakatçinin size gönderilmesinden emin olmak isterseniz, refakatçiniz için belediyeye erkenden başvuruda bulunmanız sizin için faydalı olur. Refakat durumu ile ilgili olan, hem kendinizin hem de refakatçinizin ulaşım giderlerini kendiniz ödeyeceksiniz. Bunların haricinde refakatçinizin sizinle birlikte olmasını istiyorsanız, örneğin sinema biletini, yemeğini ve bunlara benzer giderlerini de ödeyeceksiniz. Belediyeniz bazı durumlarda, refakatçinin ulaşım giderlerini, biletlerini ve yemeği ile ilgili giderlerini, belirli sınırlar içersinde karşılayabilir. Size bir refakatçi verilip verilmemesini ve verildiği taktirde de, ayda kaç saat bu refakatçiden yararlanabileceğiniz konusundaki kararı belediyeniz verecektir.
Refakatçi hizmeti, ruhsal bozuklukları olan kişilere veya sosyal içerikli problemleri olan gençler için geçerli değildir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'sının 31. maddesine bakınız)
Bölüm 2
Yetişkinler için hizmet yardımları;
Danışmanlık ve yol gösterme,
Özürlü bir kişi olarak belediyenizden anonim bir şekilde ücretsiz danışmanlık alma hakkına sahipsiniz. Bu danışmanlık ayrıca ailenizi ve çevrenizde olan kişileri de kapsamaktadır. Belediyeniz size bu danışmanlık hizmetini sunamıyorsa, amtdaki danışmanlık hizmetine havale edecektir. Amtların ülke çapında özürlülüğün değişik alanları ile ilgili birtakım bilgi merkezleri ve özel danışmanları vardır. Bu yerlere isterseniz siz de doğrudan doğruya başvurabilirsiniz.
Kişisel yardım vb.,
Kendi evinizde yardım alma,
Özürlülüğünüzden dolayı kişisel yardım ve bakım veya gerekli olan pratik işleriniz için, örneğin kişisel hijyen, ev temizliği ve alışveriş gibi işlere, yardımcı ve destek olacak bir kişiye ihtiyacınız varsa, belediyeniz size bir ev yardımcısı olanağının sunulmasını sağlayacaktır. Normal olarak belediye, size bir ev yardımcısını belirleyip, evinize gönderecektir. Sadece pratik işler için, örneğin ev temizliği, alışveriş vb. görevler için yardıma ihtiyacınız varsa, ev yardımcısı olacak olan kişiyi kendiniz seçebiliyorsunuz. Örneğin bu kişiler komşunuz, bir aile bireyi veya bir arkadaşınız olabilir, ve ayrıca bu kişi, belediyenin onayından sonra ihtiyacınız olan pratik işlerinizi yerine getirebilmek için işe alınır.
Antrenman;
Fiziksel veya psikolojik fonksiyon yeteneğiz korumanız için günlük kurumda (daghjem) veya yaşlılar merkezinde (ældrecentre) veya örneğin bir fizik- ve ergo uzmanıyla birlikte yeteneklerinizi koruma antrenmanı için yardım alabilirsiniz. Bir kaza sonucu veya buna benzer durumlardan sonra, tekrar sağlığınıza kavuşmanız için yapılan antrenman, normal olarak tedaviye bağlı kalınarak, hastanede yapılmaktadır. Yeteneğinizi koruma antrenmanı kapsamı içerisinde, diğer fonksiyonlarınıza zarar vermemek için, belediye veya amtınız tarafından, bu antrenman ile ilgili diğer yardım olanakları da sunulur.
Ailenin yükünü hafifletmek için yardım;
Eş, ebeveyn veya ailenin başka bir bireyi iseniz ve evinizde özürlü bir kişiye bakıyorsanız, yükünüzü hafiftletmek için eviniz dışında veya başka bir kişi tarafından, evinizde yardım teklifi alma gereksinimi duyabilirsiniz. Evinizde özürlü olan kişiye bakılacaksa, belediye bir personel göndererek, özürlünün yakınlarına yardım etmesi ile olur. Ama eviniz dışında olacaksa, gündüz-, gece- veya gündüz zamanında bakım yapılmaktadır, örneğin huzur evinde veya bakım evinde (plejebolig) olur ki, burada bakıma ihtiyacı olan özürlünün konaklaması sağlanır. Ev işlerine yardımcı olacak personele vb. alanlara yapılacak ön ödemeler için gereken nakit para yardımı Belediyeniz, evinizde yardımcı olacak personeli, yeteneklerinizi koruma antrenmanı veya evinizde-/eviniz dışında olan imkânları, örneğin bu günün belirli vakitlerinde veya birlikte çalışma güçlüklerinden dolayı personel eksikliği gibi durumlarda olabilir, gereken yardımı sağlayamıyorsa, yapılacak olan masraflar için ön ödeme yapılabilir.
Size yardımcı olabilecek bir kişiyi kendiniz işe alıp, iş veren görevini siz üstlenebilirsiniz. Bu da belediyeden alacağınız para yardımı vb. yardımlarla olabilir. ışe isterseniz akrabanızdan, arkadaşlarınızdan, ev servisi firmasından birisini alabilirsiniz veya özürlü olan kişi için bakımlılığını üstlenebilen bir kursa katılabilirsiniz. Belediyeniz size nakit para ödemesine rağmen, size gerekli olan yardımın sağlanması için halen daha sorumludur.
Haftada 20 saat'den fazla ev yardımı için bir ev personeli alma hakkına sahipseniz ve belediyenin vermiş olduğu personel yerine kendiniz bir kişi bulup işe almışsanız yine de belediyenizden bu yardım için ödenek yapmaları için başvuruda bulunabilirsiniz. Ama bundan yararlanabilmeniz için 67 yaşından küçük olup, önemli ve sürekli bir özürlülüğünüzün olması gerekir. Çıkış noktası olarak siz kendiniz ödeneği ayarlamalısınız.
Bu demektir ki, kişinin maaşını, tatil parasını vb. giderlerini kendiniz ödemelisiniz, ama maaş verilmede ve bunun gibi ödemelerde belediyenizden yardım alabilirsiniz. Akrabanızdan birisi, bakım ve bunun gibi diğer hizmetleri sunuyorsa, doğrudan doğruya bu kişiye ödeme yapılır. Ama belediye hiçbir zaman akrabalarını böyle bir göreve zorlayamaz.
Kişi için gerekli olan özel yardımcılar;
Özürlülüğünüzden dolayı günlük yaşamınızdaki fonksiyonlarda, bakım, gözetleme altına alınma ve refakatçiye devamlı olarak ihtiyacınız varsa, özel bir yardımcı kişiyi işe alabilmek için belediyenizden ödenek alabilirsiniz. Ama buradaki şart ise, ihtiyacınız olan yardımın, servis yasası'nın kararlar çerçevesi içerisindeki hizmetlerinin başka yollarla karşılanamamasıdır. Örneğin ev yardımcı personeli, iş vb.. Ayrıca sizin, örneğin dernek, iş ve bunun gibi yerlerde yüksek bir aktivite düzeyine sahip olmakla böyle yoğun bir yardıma ihtiyacınız olduğunu gösterebilmelisiniz.
Ama yinede iş veren olarak yardımın düzenlemesi örgütleyecek yetenekte olabilmelisiniz. Ama gerekirse yardımcılarınız için yapılacak maaş, vergi ve bunun gibi hesaplamalarda belediyenizden yardım alabilirsiniz. Bu konuda yardıma ihtiyacınız varsa, çıkış noktası olarak işinizde yardımcınızın size yardım etmekle yükümlülüğü yoktur. Ama bununla birlikte meslek alanındaki özürlüler için geçerli olan tazminat kanununa göre "kişisel yardım alma" ile ilgili başvuruda bulunabilirsiniz. Bunu, iş ve işçi Bulma Kurumuna (arbejdsformidlingen) müracaat ederek yapabilirsiniz.
(Ayrıca özürlüler için yapılan Özürlüler Eşitlik Merkezi broşürüne bakınız; "Meslek ve özürlülük")
Yardım düzeniyle birlikte, bir de sosyal emeklilik parası alıyorsanız, bakım veya sosyal yardım için aldığınız ek para için bir değerlendirme yapılacaktır veya muhtemelen bakım yardımını karşılayan yardım düzeni indirgenecektir. Yardım düzeni sakatlık yardımını etkilemeyecektir.
Sosyal pedagojik destek;
Özürlülüğünüzden dolayı yardıma, bakıma, desteğe ve bununla birlikte yeteneklerinizi geliştirmek için antrenmana ve yardıma ihtiyacı olan bu kişilere belediye sosyal pedagojik yardım olanağını sağlayacaktır. Sosyal pedagojik destek, geniş bir çapta değişik destek düzenlemelerinden oluşmaktadır. Örneğin günlük fonksiyonları öğrenme ve geliştirme, kişisel yeteneklerini geliştirme, kişisel yaşamını yürütebilme ve daha çok pratik alanda destek ve bakıma yardımcı olma gibi.. Konutlama durumu nasıl olursa olsun yinede sosyal pedagojik yardım verilmektedir, ama çoğunlukla konut olanağı ile birlikte bu teklif de verilir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Servis Yasası'na bakınız; ev yardımı 71. madde, başkasına baktırma 72. madde, nakit para yardımı 76. madde, kişisel yardım 77. madde, sosyal pedagojik yardım 73. madde)
Refakatçiler ve kontak görevlileri;
Refakatçi düzenlemesi;
18 ve 67 yaş arasında mısınız ve özürlülüğünüzden dolayı yanlız olarak evinizden çıkamıyorsanız, ayda 15 saatlik bir refakatçiye hakkınız vardır. Refakatçi'nin neye kullanılacağını siz kendiniz karar veriyorsunuz, örneğin alışveriş, sinemaya gitme, akraba ziyareti, ormanda bir tura çıkma vb.. Refakatçinin görevi ise size refakat etmek, arabanızı kullanmak, butiklerde istediğiniz malları bulmak, tuvalet ihtiyacınızı karşılamak için yardım etmek vb..
Belediye özürlülük alanını iyi bilen refakatçiler sunabilmesi gerekir ve öyle bir kişi olması gerekir ki, merakları aynı sizin gibi olsun. Belediyenin uygulamış olduğu refakatçi düzenlemesi ile ilgili kurallara dikkat etmelisiniz ve örneğin vaktinde başvuruda bulunmalısınız ki, refakatçiye ihtiyacınız olduğunda size işi üstlenebilecek bir refakatçi verilebilsin. Günün her vakti için bir refakatçi kullanmaya hakkınız vardır. Son 6 ay içerisinde kullanmamış olduğunuz refakatçi saatlerini belediyenizle anlaşarak biriktirebilirsiniz. Aynı ay içerisinde en fazla 90 saatlik bir refakatçilik için istekte bulunabilirsiniz. 6 aydan sonra biriktirmiş olduğunuz saatler zamanla iptal edilir.Refakatçiniz ve kendiniz için yaptığınız ulaşım ve diğer masrafları kendiniz ödeyeceksiniz, örneğin sinema, yemek yeme vb.. Faaliyet esnasında refakatçiye ihtiyacınız varsa ve bu konuyla ilgili somut ve gerekli olan bir ödeme yapılması gerekiyorsa, belediye refakatçinin masraflarını ödeyebilir.
Refakatçi düzenlemesi kişisel yardım alanlar için geçerli değildir. Ruh hastası ve sosyal alanda fonksiyon azalması olan kişiler refakatçi düzenlemesinden yararlanamazlar.
(Çocuklar ve 18 yaşından küçük gençler ile ilgili bilgileri bu bölümün 15'inci sayfasında okuyabilirsiniz)
Yardımcı ve kontak görevlisi;
Kör ve sağırsanız, belediyeniz size yardım edecek bir kişi teklifinde bulunacaktır ki, o kişi size gelip konuşacak, hem çevrenizle ilgili iletişiminizde sizin eliniz ayağınız hem de refakatçi görevlerini yerine getirecek bir kişi olacaktır. Ruh hastası olarak size destek- ve kılavuzluk edecek, refakatçilik görevini üstlenecek ve çevrenizle ilgili iletişiminizde size yardımcı olacak bir kişi teklif edilecektir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Servis Yasası'na bakınız; refakatçi düzenlemesi 78. madde, kör ve sağır kişiler için iletişim kurabilmek için bir kişi 79. madde, destek- ve ruh hastası olan kişiler için iletişim kurabilmek için bir kişi 80. madde)
Özürlüler için özel ek giderler;
Sürekli ve önemli özürlülüğünüzle ilgili yapılan bütün giderlerin karşılanmasına hakkınız vardır. Giderler ilaveten yapılmış özel giderler olacak ki, bir özürlülülüğünüz olmasaydı bu giderlerin yapılmasına gerek duyulmamış olacaktı. İlaveten yapılan bu giderler, diyet beslenmesi, ilaç, taşımacılık, giyim vb. giderler gibi olabilir. Özürlülüğünüz haricinde mecbur yapılması gereken bazı giderlerin ödemesini siz kendiniz zaten ödeyecektiniz. Yani sadece özürlülüğünüzden dolayı ortaya çıkan giderler karşılanacaktır. Örneğin elde yapılmış bir çift özel ayakkabı aldığınızda normal ayakkabıların ücreti neyse onu kendiniz ödeyeceksiniz. Belediye ise normal ücretinin haricinde geri kalan ücreti karşılayacaktır.
Belediyeye ne zaman makbuzu gösterip belgelendirebilirseniz, yapmış olduğunuz masraflar geri ödenir. Ama önceden belediye ile birlikte masraflarınızı ödeyeceklerine dair bir sözleşme yapmayı unutmayın ki, sonradan masraflarınızı karşılamayı kabul etsinler. Sosyal emekliliği alıyorsanız, bu karara göre ilaveten yapmış olduğunuz giderler karşılanmaz. Burada kişisel bir yardım düzenlemesi yapılmamışsa tabii ki..
Kronik veya sürekli bir hastalıktan dolayı ilaveten yapmış olduğunuz giderler size 18 yaşına kadar ödenmişse, yetişkin olarak tekrar ilaveten yapılan bu giderlerin karşılanacağına dair hak sahibi olup olmadığınıza dikkat ediniz. Ön emekli olarak ekonominiz çok kötü ise, özel durumlarda ek harcamalar için yardım yapılma konusu ile ilgili aktif yasasının gereklerine dayanarak yardım başvurusunda bulunabilirsiniz.
(84. aktif sosyal politika ile ilgili kanun maddesine, 81. ve 82. maddelere bakabilirsiniz)
Yardımcı araçlar ve konut döşemesi;
Yardımcı araçlar;
Sürekli özürlülüğünüz varsa, yardımcı araçlar için başvuruda bulunabilirsiniz. Yardımcı bir araç alabilme hakkına sahip olabilmeniz için, özürlülüğünüzü esaslı olarak hafifletmesi gerekir ki, günlük yaşamınızı daha hafifletmiş veya bir işte işinizi uygulayabilmeniz için o araca ihtiyacınız olmalı. Bu yardımcı araçlar örneğin şunlar olabilir; protez, özel giyim kuşam araçları, tekerlekli sandalye, sürekli kullanılan ilaç vb.. Yardımcı araçlar sosyal yardım ödeneği ile birlikte ya ödünç ya da sizde kalması için verilir.
Ana kural olarak yardımcı araçların karşılanmasını belediye sağlıyor, optikle ilgili görmeye yardımcı olacak araçları ile ilgili ise örneğin gözlük, kontak lens vb. ayrıca kol- ve bacak protezleri, işitme cihazları ve özel teknoloji aracılığıyla bilgi veren yardımcı araçlar, örneğin özürlüler için bilgisayar programları vb. araçlar amt tarafından karşılanır. Belediye ve amt size gerekli olan yardımcı araçları sağlayacak ve bu konuda size yol gösterecektir.
Yardımcı araçların/satıcıların seçimi;
Ana kural olarak yardımcı aracın hangi satıcıdan alınacağını belediye veya amt karar vermektedir. Sizin yardımcı aracınız "kişiye özel" bir yardımcı aracı ise, satıcıyı kendiniz seçebilirsiniz. Yardımcı aracı önceden kendiniz satın alıp ve daha sonra belediyenizden paranızı alabilirsiniz. Bir yardımcı araç almadan önce her zaman belediyenizin onayını almayı unutmayınız. Belediyenin satıcısında olan satış fiyatları geçerli olup aldığınız yardımcı aracının ücreti daha fazla tutmuşsa aradaki fark hiçbir zaman size geri ödenmez.
Bir "kişiye özel" yardımcı araç: ortopedik ayakkabılar, kol- ve bacak protezleri, diş protezleri, destekleyici korsalar, bandajlar ve bunun gibi. Buna dahil olarak peruklar, göğüs protezleri, bir organa delik açma/ağızlaştırma (stomihjælpemidler) yardımcı araçları ve sürekli olarak görme bozukluğu olan veya ilaç- optik anlamında sürekli olarak görme bozukluğu olan kişiler için verilen, vücut da taşınabilen görme cihazları..
Çocuğun evde bakılmasının sona ermesi Çocuğunuzun evde bakımı sona ererse, evde bakımının sona erme tarihinden sonra kazanç kaybının karşılanabilmesi için, 3 ay daha bir yardım ödeneği ödenebilir. İş piyasasından uzun bir süre uzak kaldığınızdan dolayı, mesleğinizle ilgili yetenek ve becerilerinizi kaybedebilirsiniz. Belediye gerekirse mesleğinizle ilgili yetenek ve becerilerinizi, günün şartlarına uygun hale getirebilmenize yardımcı olacak nitelikte bir rehabilitasyon veya en son çare olarak sizin tamamen yeni bir eğitim alma teklifinde bulunabilir.
İş piyasasından 3 yıldan fazla bir süre uzak kalmışşsanız, çocuğunuza evde bakmanız sona erdikten sonra, bir işe geri dönemiyorsanız, işsizlik parası alamazsınız.
Ebeveyn izni için verilen ödenek;
Kazanç kaybınızın karşılanabilmesi için bir ödenek alıyorsanız ve aniden işsiz kalmışsanız, işsizlik parası (arbejdsløshedsdagpenge) ya da sosyal yardım parası (kontanthjælp) almaya hak kazanamamış olsanız bile, ebeveyn izni ödeneği (forældreorlovsydelse) alabilirsiniz. Ama bu haktan yararlanabilmeniz için, işsizlik döneminiz başlamadan önce, ebeveyn izni için başvuru belgesini önceden vereceksiniz. ışe girdiğinizde, işi bırakma konusunda haber verme yükümlülüğünüzle ilgili bir anlaşma yapmadıysanız, işten çıkarıldığınız günün tarihinden en geç bir hafta sonra, ebeveyn izni alma başvurunuzu yapacaksınız.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'nın 29. maddesine bakınız)
16-18 yaşındakilere refakat hizmeti;
16 veya 17 yaşında iseniz ve özürlülüğünüz nedeni ile evinizin dışında yanlız başına hareket edemiyorsanız, belediyeniz ev dışında yapacağınız bir takım faaliyetler için ayda en fazla 15 saat için bir refakatçi hizmeti teklifinde bulunabilir. Ama bundan yararlanabilmeniz için, evinizde ikâmet etmelisiniz, ve anne/babanızın da, size böyle bir refakatçi hizmeti verilmesini kabul etmiş olması gerekmektedir. Refakatçinin nerede ve ne için size yardımcı olmasına, kendiniz karar verirsiniz. Böyle bir refakatçiden, ev dışına çıkacağınızda, alışveriş yapacağınızda ve ayrıca giriş çıkış koşullarının kötü olduğu yerlerde yardım alabilirsiniz. Örneğin tuvalet gereksinmeleri, başkaları ile iletişim kurma vb. konularda size yardımcı olabilmesinden yararlanabilirsiniz. Bunların haricinde, eğer kriziniz tutarsa veya kötüleşirseniz, refakatçiniz bu durumlara da dikkat edip, gerekirse yardım yapılmasını sağlayacaktır.
Refakatçiniz belediyece atanır ve istediğiniz zaman böyle bir refakatçinin size gönderilmesinden emin olmak isterseniz, refakatçiniz için belediyeye erkenden başvuruda bulunmanız sizin için faydalı olur. Refakat durumu ile ilgili olan, hem kendinizin hem de refakatçinizin ulaşım giderlerini kendiniz ödeyeceksiniz. Bunların haricinde refakatçinizin sizinle birlikte olmasını istiyorsanız, örneğin sinema biletini, yemeğini ve bunlara benzer giderlerini de ödeyeceksiniz. Belediyeniz bazı durumlarda, refakatçinin ulaşım giderlerini, biletlerini ve yemeği ile ilgili giderlerini, belirli sınırlar içersinde karşılayabilir. Size bir refakatçi verilip verilmemesini ve verildiği taktirde de, ayda kaç saat bu refakatçiden yararlanabileceğiniz konusundaki kararı belediyeniz verecektir.
Refakatçi hizmeti, ruhsal bozuklukları olan kişilere veya sosyal içerikli problemleri olan gençler için geçerli değildir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'sının 31. maddesine bakınız)
Bölüm 2
Yetişkinler için hizmet yardımları;
Danışmanlık ve yol gösterme,
Özürlü bir kişi olarak belediyenizden anonim bir şekilde ücretsiz danışmanlık alma hakkına sahipsiniz. Bu danışmanlık ayrıca ailenizi ve çevrenizde olan kişileri de kapsamaktadır. Belediyeniz size bu danışmanlık hizmetini sunamıyorsa, amtdaki danışmanlık hizmetine havale edecektir. Amtların ülke çapında özürlülüğün değişik alanları ile ilgili birtakım bilgi merkezleri ve özel danışmanları vardır. Bu yerlere isterseniz siz de doğrudan doğruya başvurabilirsiniz.
Kişisel yardım vb.,
Kendi evinizde yardım alma,
Özürlülüğünüzden dolayı kişisel yardım ve bakım veya gerekli olan pratik işleriniz için, örneğin kişisel hijyen, ev temizliği ve alışveriş gibi işlere, yardımcı ve destek olacak bir kişiye ihtiyacınız varsa, belediyeniz size bir ev yardımcısı olanağının sunulmasını sağlayacaktır. Normal olarak belediye, size bir ev yardımcısını belirleyip, evinize gönderecektir. Sadece pratik işler için, örneğin ev temizliği, alışveriş vb. görevler için yardıma ihtiyacınız varsa, ev yardımcısı olacak olan kişiyi kendiniz seçebiliyorsunuz. Örneğin bu kişiler komşunuz, bir aile bireyi veya bir arkadaşınız olabilir, ve ayrıca bu kişi, belediyenin onayından sonra ihtiyacınız olan pratik işlerinizi yerine getirebilmek için işe alınır.
Antrenman;
Fiziksel veya psikolojik fonksiyon yeteneğiz korumanız için günlük kurumda (daghjem) veya yaşlılar merkezinde (ældrecentre) veya örneğin bir fizik- ve ergo uzmanıyla birlikte yeteneklerinizi koruma antrenmanı için yardım alabilirsiniz. Bir kaza sonucu veya buna benzer durumlardan sonra, tekrar sağlığınıza kavuşmanız için yapılan antrenman, normal olarak tedaviye bağlı kalınarak, hastanede yapılmaktadır. Yeteneğinizi koruma antrenmanı kapsamı içerisinde, diğer fonksiyonlarınıza zarar vermemek için, belediye veya amtınız tarafından, bu antrenman ile ilgili diğer yardım olanakları da sunulur.
Ailenin yükünü hafifletmek için yardım;
Eş, ebeveyn veya ailenin başka bir bireyi iseniz ve evinizde özürlü bir kişiye bakıyorsanız, yükünüzü hafiftletmek için eviniz dışında veya başka bir kişi tarafından, evinizde yardım teklifi alma gereksinimi duyabilirsiniz. Evinizde özürlü olan kişiye bakılacaksa, belediye bir personel göndererek, özürlünün yakınlarına yardım etmesi ile olur. Ama eviniz dışında olacaksa, gündüz-, gece- veya gündüz zamanında bakım yapılmaktadır, örneğin huzur evinde veya bakım evinde (plejebolig) olur ki, burada bakıma ihtiyacı olan özürlünün konaklaması sağlanır. Ev işlerine yardımcı olacak personele vb. alanlara yapılacak ön ödemeler için gereken nakit para yardımı Belediyeniz, evinizde yardımcı olacak personeli, yeteneklerinizi koruma antrenmanı veya evinizde-/eviniz dışında olan imkânları, örneğin bu günün belirli vakitlerinde veya birlikte çalışma güçlüklerinden dolayı personel eksikliği gibi durumlarda olabilir, gereken yardımı sağlayamıyorsa, yapılacak olan masraflar için ön ödeme yapılabilir.
Size yardımcı olabilecek bir kişiyi kendiniz işe alıp, iş veren görevini siz üstlenebilirsiniz. Bu da belediyeden alacağınız para yardımı vb. yardımlarla olabilir. ışe isterseniz akrabanızdan, arkadaşlarınızdan, ev servisi firmasından birisini alabilirsiniz veya özürlü olan kişi için bakımlılığını üstlenebilen bir kursa katılabilirsiniz. Belediyeniz size nakit para ödemesine rağmen, size gerekli olan yardımın sağlanması için halen daha sorumludur.
Haftada 20 saat'den fazla ev yardımı için bir ev personeli alma hakkına sahipseniz ve belediyenin vermiş olduğu personel yerine kendiniz bir kişi bulup işe almışsanız yine de belediyenizden bu yardım için ödenek yapmaları için başvuruda bulunabilirsiniz. Ama bundan yararlanabilmeniz için 67 yaşından küçük olup, önemli ve sürekli bir özürlülüğünüzün olması gerekir. Çıkış noktası olarak siz kendiniz ödeneği ayarlamalısınız.
Bu demektir ki, kişinin maaşını, tatil parasını vb. giderlerini kendiniz ödemelisiniz, ama maaş verilmede ve bunun gibi ödemelerde belediyenizden yardım alabilirsiniz. Akrabanızdan birisi, bakım ve bunun gibi diğer hizmetleri sunuyorsa, doğrudan doğruya bu kişiye ödeme yapılır. Ama belediye hiçbir zaman akrabalarını böyle bir göreve zorlayamaz.
Kişi için gerekli olan özel yardımcılar;
Özürlülüğünüzden dolayı günlük yaşamınızdaki fonksiyonlarda, bakım, gözetleme altına alınma ve refakatçiye devamlı olarak ihtiyacınız varsa, özel bir yardımcı kişiyi işe alabilmek için belediyenizden ödenek alabilirsiniz. Ama buradaki şart ise, ihtiyacınız olan yardımın, servis yasası'nın kararlar çerçevesi içerisindeki hizmetlerinin başka yollarla karşılanamamasıdır. Örneğin ev yardımcı personeli, iş vb.. Ayrıca sizin, örneğin dernek, iş ve bunun gibi yerlerde yüksek bir aktivite düzeyine sahip olmakla böyle yoğun bir yardıma ihtiyacınız olduğunu gösterebilmelisiniz.
Ama yinede iş veren olarak yardımın düzenlemesi örgütleyecek yetenekte olabilmelisiniz. Ama gerekirse yardımcılarınız için yapılacak maaş, vergi ve bunun gibi hesaplamalarda belediyenizden yardım alabilirsiniz. Bu konuda yardıma ihtiyacınız varsa, çıkış noktası olarak işinizde yardımcınızın size yardım etmekle yükümlülüğü yoktur. Ama bununla birlikte meslek alanındaki özürlüler için geçerli olan tazminat kanununa göre "kişisel yardım alma" ile ilgili başvuruda bulunabilirsiniz. Bunu, iş ve işçi Bulma Kurumuna (arbejdsformidlingen) müracaat ederek yapabilirsiniz.
(Ayrıca özürlüler için yapılan Özürlüler Eşitlik Merkezi broşürüne bakınız; "Meslek ve özürlülük")
Yardım düzeniyle birlikte, bir de sosyal emeklilik parası alıyorsanız, bakım veya sosyal yardım için aldığınız ek para için bir değerlendirme yapılacaktır veya muhtemelen bakım yardımını karşılayan yardım düzeni indirgenecektir. Yardım düzeni sakatlık yardımını etkilemeyecektir.
Sosyal pedagojik destek;
Özürlülüğünüzden dolayı yardıma, bakıma, desteğe ve bununla birlikte yeteneklerinizi geliştirmek için antrenmana ve yardıma ihtiyacı olan bu kişilere belediye sosyal pedagojik yardım olanağını sağlayacaktır. Sosyal pedagojik destek, geniş bir çapta değişik destek düzenlemelerinden oluşmaktadır. Örneğin günlük fonksiyonları öğrenme ve geliştirme, kişisel yeteneklerini geliştirme, kişisel yaşamını yürütebilme ve daha çok pratik alanda destek ve bakıma yardımcı olma gibi.. Konutlama durumu nasıl olursa olsun yinede sosyal pedagojik yardım verilmektedir, ama çoğunlukla konut olanağı ile birlikte bu teklif de verilir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Servis Yasası'na bakınız; ev yardımı 71. madde, başkasına baktırma 72. madde, nakit para yardımı 76. madde, kişisel yardım 77. madde, sosyal pedagojik yardım 73. madde)
Refakatçiler ve kontak görevlileri;
Refakatçi düzenlemesi;
18 ve 67 yaş arasında mısınız ve özürlülüğünüzden dolayı yanlız olarak evinizden çıkamıyorsanız, ayda 15 saatlik bir refakatçiye hakkınız vardır. Refakatçi'nin neye kullanılacağını siz kendiniz karar veriyorsunuz, örneğin alışveriş, sinemaya gitme, akraba ziyareti, ormanda bir tura çıkma vb.. Refakatçinin görevi ise size refakat etmek, arabanızı kullanmak, butiklerde istediğiniz malları bulmak, tuvalet ihtiyacınızı karşılamak için yardım etmek vb..
Belediye özürlülük alanını iyi bilen refakatçiler sunabilmesi gerekir ve öyle bir kişi olması gerekir ki, merakları aynı sizin gibi olsun. Belediyenin uygulamış olduğu refakatçi düzenlemesi ile ilgili kurallara dikkat etmelisiniz ve örneğin vaktinde başvuruda bulunmalısınız ki, refakatçiye ihtiyacınız olduğunda size işi üstlenebilecek bir refakatçi verilebilsin. Günün her vakti için bir refakatçi kullanmaya hakkınız vardır. Son 6 ay içerisinde kullanmamış olduğunuz refakatçi saatlerini belediyenizle anlaşarak biriktirebilirsiniz. Aynı ay içerisinde en fazla 90 saatlik bir refakatçilik için istekte bulunabilirsiniz. 6 aydan sonra biriktirmiş olduğunuz saatler zamanla iptal edilir.Refakatçiniz ve kendiniz için yaptığınız ulaşım ve diğer masrafları kendiniz ödeyeceksiniz, örneğin sinema, yemek yeme vb.. Faaliyet esnasında refakatçiye ihtiyacınız varsa ve bu konuyla ilgili somut ve gerekli olan bir ödeme yapılması gerekiyorsa, belediye refakatçinin masraflarını ödeyebilir.
Refakatçi düzenlemesi kişisel yardım alanlar için geçerli değildir. Ruh hastası ve sosyal alanda fonksiyon azalması olan kişiler refakatçi düzenlemesinden yararlanamazlar.
(Çocuklar ve 18 yaşından küçük gençler ile ilgili bilgileri bu bölümün 15'inci sayfasında okuyabilirsiniz)
Yardımcı ve kontak görevlisi;
Kör ve sağırsanız, belediyeniz size yardım edecek bir kişi teklifinde bulunacaktır ki, o kişi size gelip konuşacak, hem çevrenizle ilgili iletişiminizde sizin eliniz ayağınız hem de refakatçi görevlerini yerine getirecek bir kişi olacaktır. Ruh hastası olarak size destek- ve kılavuzluk edecek, refakatçilik görevini üstlenecek ve çevrenizle ilgili iletişiminizde size yardımcı olacak bir kişi teklif edilecektir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Servis Yasası'na bakınız; refakatçi düzenlemesi 78. madde, kör ve sağır kişiler için iletişim kurabilmek için bir kişi 79. madde, destek- ve ruh hastası olan kişiler için iletişim kurabilmek için bir kişi 80. madde)
Özürlüler için özel ek giderler;
Sürekli ve önemli özürlülüğünüzle ilgili yapılan bütün giderlerin karşılanmasına hakkınız vardır. Giderler ilaveten yapılmış özel giderler olacak ki, bir özürlülülüğünüz olmasaydı bu giderlerin yapılmasına gerek duyulmamış olacaktı. İlaveten yapılan bu giderler, diyet beslenmesi, ilaç, taşımacılık, giyim vb. giderler gibi olabilir. Özürlülüğünüz haricinde mecbur yapılması gereken bazı giderlerin ödemesini siz kendiniz zaten ödeyecektiniz. Yani sadece özürlülüğünüzden dolayı ortaya çıkan giderler karşılanacaktır. Örneğin elde yapılmış bir çift özel ayakkabı aldığınızda normal ayakkabıların ücreti neyse onu kendiniz ödeyeceksiniz. Belediye ise normal ücretinin haricinde geri kalan ücreti karşılayacaktır.
Belediyeye ne zaman makbuzu gösterip belgelendirebilirseniz, yapmış olduğunuz masraflar geri ödenir. Ama önceden belediye ile birlikte masraflarınızı ödeyeceklerine dair bir sözleşme yapmayı unutmayın ki, sonradan masraflarınızı karşılamayı kabul etsinler. Sosyal emekliliği alıyorsanız, bu karara göre ilaveten yapmış olduğunuz giderler karşılanmaz. Burada kişisel bir yardım düzenlemesi yapılmamışsa tabii ki..
Kronik veya sürekli bir hastalıktan dolayı ilaveten yapmış olduğunuz giderler size 18 yaşına kadar ödenmişse, yetişkin olarak tekrar ilaveten yapılan bu giderlerin karşılanacağına dair hak sahibi olup olmadığınıza dikkat ediniz. Ön emekli olarak ekonominiz çok kötü ise, özel durumlarda ek harcamalar için yardım yapılma konusu ile ilgili aktif yasasının gereklerine dayanarak yardım başvurusunda bulunabilirsiniz.
(84. aktif sosyal politika ile ilgili kanun maddesine, 81. ve 82. maddelere bakabilirsiniz)
Yardımcı araçlar ve konut döşemesi;
Yardımcı araçlar;
Sürekli özürlülüğünüz varsa, yardımcı araçlar için başvuruda bulunabilirsiniz. Yardımcı bir araç alabilme hakkına sahip olabilmeniz için, özürlülüğünüzü esaslı olarak hafifletmesi gerekir ki, günlük yaşamınızı daha hafifletmiş veya bir işte işinizi uygulayabilmeniz için o araca ihtiyacınız olmalı. Bu yardımcı araçlar örneğin şunlar olabilir; protez, özel giyim kuşam araçları, tekerlekli sandalye, sürekli kullanılan ilaç vb.. Yardımcı araçlar sosyal yardım ödeneği ile birlikte ya ödünç ya da sizde kalması için verilir.
Ana kural olarak yardımcı araçların karşılanmasını belediye sağlıyor, optikle ilgili görmeye yardımcı olacak araçları ile ilgili ise örneğin gözlük, kontak lens vb. ayrıca kol- ve bacak protezleri, işitme cihazları ve özel teknoloji aracılığıyla bilgi veren yardımcı araçlar, örneğin özürlüler için bilgisayar programları vb. araçlar amt tarafından karşılanır. Belediye ve amt size gerekli olan yardımcı araçları sağlayacak ve bu konuda size yol gösterecektir.
Yardımcı araçların/satıcıların seçimi;
Ana kural olarak yardımcı aracın hangi satıcıdan alınacağını belediye veya amt karar vermektedir. Sizin yardımcı aracınız "kişiye özel" bir yardımcı aracı ise, satıcıyı kendiniz seçebilirsiniz. Yardımcı aracı önceden kendiniz satın alıp ve daha sonra belediyenizden paranızı alabilirsiniz. Bir yardımcı araç almadan önce her zaman belediyenizin onayını almayı unutmayınız. Belediyenin satıcısında olan satış fiyatları geçerli olup aldığınız yardımcı aracının ücreti daha fazla tutmuşsa aradaki fark hiçbir zaman size geri ödenmez.
Bir "kişiye özel" yardımcı araç: ortopedik ayakkabılar, kol- ve bacak protezleri, diş protezleri, destekleyici korsalar, bandajlar ve bunun gibi. Buna dahil olarak peruklar, göğüs protezleri, bir organa delik açma/ağızlaştırma (stomihjælpemidler) yardımcı araçları ve sürekli olarak görme bozukluğu olan veya ilaç- optik anlamında sürekli olarak görme bozukluğu olan kişiler için verilen, vücut da taşınabilen görme cihazları..
F
Fırtına
Guest
Tamirat ve kullanma;
Yardımcı aracın tamiratı için yapılan masraflar belediye tarafından karşılanmaktadır, oysa aracın kullanılması ile ilgili giderleri, temizliği ve bakımı karşılanmamaktadır. Ama bazı araçların çalışması için bazı parçalarına yardım yapılmaktadır, bunlar örneğin işitme cihazı için piller, elektrikle çalışan tekerlekli sandalye'ye pil ve yılda bir kere tekerlekli sandalye için değiştirilen tekerlek ve borular gibi. Bir yıl içinde tekerleklerin ve iç lastiklerin ilk değişimini kendiniz ödeyeceksiniz.
Tüketim eşyaları;
Tüketim eşya alınmasında, özürlülüğünüze esaslı olarak yardımcı oluyorsa ve günlük yaşamınızı daha çok hafifletiyorsa veya tüketim eşyası işinizi uygulayabilmeniz için şart ise, yardım alabilirsiniz. Tüketim eşyaları denince örneğin ev idaresi için aletler, mutfak makineleri, çamaşır makinesi, kurutma makinesi ve diğer beyaz eşyalarıdır. Bunlar özellikle özürlüler için yapılmamış olsa bile, yinede günlük yaşamınızdaki bazı görevleri yerine getirmenize yardımcı olurlar. Normal ev eşyaları için yardım yapılmaz, bunlar örneğin masalar, sandalyeler, yataklar, telefonlar, televizyon aletleri vb. eşyalar gibi..
Belediye tüketim eşyalarının alımı için yardım yapar. Bu tüketim eşyası teknolojik iletişim aracı ise amt tarafından karşılanır. Tüketim eşyası yardımı için başvuruda bulunduğunuzda, eşyaların toplam fiyatı 500 kr.'nun üzerinde olacaktır. Standart olarak normal bir eşya için yardım % 50 oranında yapılmaktadır. Çünkü özürlü olmasan da bu eşyalardan yararlanabileceksin. Tüketim eşyası sadece bir yardımcı araç olarak kullanıyorsa, bunun dışında size gerekli olan eşyanın yerini tutamayacaksa ve ürünün avantajlarından faydalanma imkânınız yoksa, belediye satın aldığınız tüketim eşyasının tüm giderini ödeyecektir.
Tüketim eşyası özel olarak dayanıp döşenecekse veya özürlülükten dolayı kaliteli olması gerekiyorsa ve satın alma ücreti bu nedenlerden dolayı daha fazla olursa, belediye fazladan yapılan giderleri öder. Bu örneğin özel olarak mutfağa yerleştirilen mutfak makinesi ve bunun gibi eşyalar olur.
Tamir ve kullanma;
Ana kural olarak tüketim eşyasının değiştirilmesi ya da tamiratı, buna dahilolarak temizliği ve bakımı için yardım yapılmaz. Tüketim eşyası sadece yardımcı araç olarak kullanılıyorsa veya özel yapılmışsa ya da kaliteli ise, tamiratı vb. şeyler için özel kurallar geçerlidir. Bu konu hakkında belediyenizden daha detaylı bir bilgi alabilirsiniz.
Konut döşemesi;
Sürekli olarak fonksiyon yeteneğiniz çalışmadığından, konutun döşemesinde özel bir ihtiyacınız varsa, belediyeniz evinizdeki konut döşemesine yardımcı olacaktır. Konut döşemesi örneğin parmaklık, tutamak, rampa, özel tuvalet yerleşimi ve bunun gibi yardımcı eşyalardan ibarettir. Ekonomik durumunuza bağlı kalmadan bu yardım yapılır. Yapılan konut döşemesi evinizin satış ücretini arttırırsa, yapılan yardım ücreti eviniz satıldığı günde, taksitle ödeme düzeni uygulamadan faizsiz bir şekilde belediyenize geri ödeyeceksinizdir.
Konut değiştirme;
Özürlülüğünüzden dolayı eviniz sizi tatmin edecek bir şekilde döşenemiyorsa, belediyeniz size başka bir ev bulmanız için yardımcı olabilir. Yardım ödeneği, örneğin yüksek ev kirasına ve konut giderlerine veya konut depozitosuna da kullanılabilinir.Önceki evden sağlanılan kazanç verilen yardımla denkleştirilir. Sosyal emeklilik alıyorsanız, emeklilik yasasın'daki kişisel yardım kurallarından yararlanarak konut değiştirme ile ilgili yardımı alabilirsiniz. Erken emeklilik bölümünde yazılı olanla karşılaştırabilirsiniz.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Servis Yasası'na bakınız; yardımcı araçlar 97. madde, tüketim eşyaları 98. madde, konut için döşeme ve satın alınacaklar 102. madde)
Ulaşım;
Taşımacılık düzenlemeleri;
Özürlülüğünüzden dolayı kamu vasıtalarını kullanma imkânınız yoksa, bireysel taşımacılık hizmeti veya ulaşım giderleri için para yardımı alma olanağına sahipsiniz. Hareket güçlülüğünden dolayı yürüyemiyorsanız ve bunun için yardımcı araçlar kullanıyorsanız, size bireysel bir taşımacılık düzenlemesi hizmeti verilebilir. Bir bireysel taşımacılık düzenlemesi, ulaşımınız için bir taşıt gerektiğinde size bu olanağı sağlar. Kullanmış olduğunuz taşımacılık normal otobüs ve tren ücretinin üzerine çıkmamalıdır. Çoğu amtlarda yılda en fazla 104 defalık tur hizmeti alabilirsiniz. Bireysel bir taşımacılık düzenlemesinden yararlanabilmek için belediyenizdeki veya amtınızdaki trafik kurumuna başvurabilirsiniz.
Yardım alma imkânına sahipsiniz, bu yardımı otobüs veya tren gibi taşıtların yerine taksi giderlerine kullanabilirsiniz. Belediye size gerekli olan yardım alanında bir değerlendirme yapıp, ne kadar yardım alabileceğinizi kararlaştıracaktır. Ödenek alabilmenizin koşulu bireysel taşımacılık hizmetinden faydalanamıyor olmanızdır. Ama bir bireysel taşımacılık düzenlemesine ek olarak yardım ödeneği verilebilir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'sının 103. madde, başkent çevresinde kolektif trafiği ile ilgili 1. maddesinin 2. benti, başkent çevresi dışında yerel ve kolektif ulaşım ile ilgili yasa 1. maddesinin 2. benti)
Özürlü arabası;
Özürlülüğünüz var ise ve bu nedenden dolayı büyük bir ölçüde arabasız bir yere gidemiyorsanız, bir araba almak için size yardım imkânı sağlanır. Amtınız belediyenin önerisi üzerine böyle bir karara varır. Her gün ulaşımınız için bir gereksiniminiz olacaktır, bu ya geçiminizi sağlamak için gelirinize katkıda bulunacak bir işe gidip gelmek için veya gelecekteki iş ve gelir imkânlarınızı sağlama amacına yönelik bir eğitim alma durumunda olabilir. isterseniz bir özürlü arabası da alabilirsiniz, o araba sizin özürlülüğünüzü biraz önleyebiliyorsa ve bu şekilde günlük yaşamınızı az da olsa hafifletebiliyorsa. Özürlü arabasına yardım alabilmeniz için belirli bir özürlülüğünüz olması gerekmez ve arabayı kendiniz kullanmanız için bir koşul yoktur.
Ulaşım ihtiyacınıza uygun bir şekilde diğer yönlerle telafi edilebiliniyorsa, örneğin kamu vasıtalarını kullanabilirseniz, amt tarafından sağlanılan bireysel taşımacılık düzenlemesinden yararlanabilirseniz veya taksiye binmek için yardım alabilirseniz, özürlü arabası almaya hak sahibi olamıyorsunuz. Eğitim ve öğretim alıyorsanız, birçok durumlarda Eğitim Bakanlığı'nın kurallarına göre ulaşım için yardım alabilirsiniz.
Araba satın alımı ve değiştirilmesi;
Yardım alma hakkına sahipseniz, sizin için hangi arabaya ihtiyacınız olduğu kararlaştırılır ve buna bağlı olarak hangi yardımı alacağınız belirlenir.
Normal araba;
Taşıt ihtiyacınız normal bir araba ile telafi edilebiliniyorsa, 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren fabrikadan yeni çıkmış bir araba için 125.000. kr'na kadar bir ödünç para alabilirsiniz. Hangi arabayı alınacağınızı kendiniz seçebilirsiniz ve pahalı bir araba seçerseniz geri kalan miktarı bunun üzerine tamamlayabilirsiniz. Ama şuna dikkat etmelisiniz ki, araba için geri kalan miktarı kendiniz tamamlamış olsanız bile arabanın satış ücretini kendiniz karar veremiyorsunuz. Buna bilhassa dikkat etmelisiniz ki, özürlülüğünüz daha kötüye giderse ve bu nedenden dolayı bir dahaki arabanız belki normal bir arabadan daha büyük olması gerekir.
125.000 kr'luk bir borç faizsizdir ve sadece bir bölümü geri ödenecektir. Yıllık geliriniz 1 Ocak 2001 tarihinden sonra 149.000. kr.'dan aşağı ise, aldığınız borcun yarısını 6 yıl içerisinde geri ödeyeceksiniz yoksa geri ödeyeceğiniz borç daha yüksek olur. Borcun geri kalan kısmı aynı zaman içerisinde kapatılacaktır.
Büyük bir araba;
Özürlülüğünüz belirli büyüklükteki bir araba olmasını gerektiriyorsa, daha pahalı bir arabaya yardım alabilirsiniz. Bu örneğin şu olabilir, arabaya girme ve çıkmada ya da gerekli olan yardımcı araçların gereksiniminde daha geniş bir yere ihtiyacınızın olması gibi. Bu böyle ise, belirli bir arabanın alımında yardım alırsınız ve istediğiniz arabayı kendiniz seçemezsiniz, aradaki farkı ödemek isteseniz bile.. Bir arabanın ne kadar pahalı olacağı ve ne kadar yardım yapılacağına dair bir sınır koyulmamıştır. En önemlisi, bir arabanın en ucuzu ve size en uygunu olmasıdır. Size faizsiz- ve taksitsiz bir borç verilecektir ki, arabanın alış fiyatı 125.000. kr.'nu geçerse geri kalan farklılığı ödeyebilesiniz. Borcunuz 6 yıl da kapatılacaktır.
Arabanın değiştirilmesi;
En erken 6 yıl sonra arabanızı değiştirebilmek için tekrar yardım alabilirsiniz. Özürlülüğünüzde bir değişme oluşursa ve bu nedenden dolayı aldığınız araba artık size uygun değilse, 6 yıl geçmeden önce de arabanızı değiştirebilmek için size yardım yapılır. Arabanız tümden tahrip olmuşsa veya Motorlu Araçlar Muayene istasyonu arabanızın değiştirilmesi için rapor vermişse, arabanızı daha önceden de değiştirebilirsiniz. Arabanın değiştirilmesinde eski arabanın satış değerinden elde edilen gelirin tümü yeni bir araba almak veya size verilen borcu indirebilmeye kullanılacaktır.
Çocuklar için araba;
18 yaşından küçük olan bir kişiye özürlü arabası verilebilir. Bu durumda çocuğa verilir. Çocuk, arabanın sahibi olarak gözükür ve borcun geri ödenmesi için çocuğun gelirine bakılır. Çocuğundan ailesinden ve onun için şoförlük yapacak olan bir kişinin ehliyet saatleri için yardım yapılır. Aile içerisinde başka bir bireyin ehliyeti olmuş olsa bile, şoförlük yapacak kişinin ehliyet almasına mâni değildir. Arabanızın özel döşenmesi için gereken yardım Arabanızın özel döşenmesi için gereksiniminiz varsa, örneğin kaldıraç, özel tutamak, kemerler vb. veya bir araba kullanabilmeniz için gereksinimleriniz varsa, bunun gibi giderlere de yardım yapılır. Arabayı kullanabilmek için otomatik bir vites gerekiyorsa, alacağınız arabanın otomatik vitesi için 17.400 kr'luk bir yardım bir yardım yapılıyor. Bu yardım gelir durumunuza bakmadan yapılır. Bu, ödenek olarak yapılır ve geri ödenmesi gerekmez.
Arabanın sizin adınıza veya ailenizden birisinin adına kayıt olmuş olması şarttır. Buna karşılık arabanın satın alımında yardım almış olması veya arabanın sahibinin özürlü araba yardımı alabilme koşulu burada aranmıyor.
Diğer yardımlar;
Ayrıca sürücülük eğitiminin ödenmesine ve bununla birlikte ehliyetin yenilenmesinde veya ehliyet alabilmek için bir doktor raporunun alınmasında yardımcı olunur. Taşıtın yurt dışından edinilmesi halinde ithal vergisinin ödenmesine yardımcı olunur, üstelik taşıt vergisi, kayıt vergisi ve yakıt vergisinden muaf tutulur ya da azaltılabilir. Bu yardımdan yararlanabilmek için araba yardımı alabilme koşullarını yerine getireceksiniz.
Park etme kartı;
Bunun haricinde, normalden daha iyi koşullarda, örneğin daha uzun süreli, park edebilmek için park etme kartı için başvurabilirsiniz. Bir park etme kartı alabilmek için araba edinme yardımına hak kazanmış veya kişisel bir taşınma düzenlemesine dahil olmanız gerekir.
Başvurunuzu DSI, Kløverprisvej 10B, 2650 Hvidovre'ye yapacaksınız.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Servis Yasa'sının 99 maddesine bakınız)
Bölüm 4
Konut ve günlük yaşamda zamanınızı geçirebilmek için yer teklifi;
Konut olanağı;
Evinizin döşemesi için özürlülüğünüz göz önüne alınarak bir konut bulabilmeniz için yardım alma imkânına sahipsiniz. Servis Yasa' sının kurallarına göre, nerede ikâmet ederseniz edin size gereken yardım yapılacaktır. Bu yardım biçimi örneğin ev işlerine yardım, koruma altına alma düzenlemesi, yardımcı araçlar ve bunun gibi olur.
Genel konut;
Fiziksel özürlü olan kişi için kolayca kullanabileceği bir döşeme yapılmış, bir genel konut olan yaşlılar evini tutma imkânına sahipsiniz. Bu evde, gerekirse yardım çağırma imkânına da sahip olursunuz. Konut, toplu konut olarak müşterek lokalleri olan veya müstakil bir konut olarak da döşemesi yapılabilir. Bir yaşlılar evinin size verilebilmesi için özürlülüğünüzden dolayı böyle bir konuta ihtiyacınız olması şarttır.
Genel konut olan yaşlı evleri kiracılar Yasa' sının kapsamı içerisindedir, burada kime yaşlılar evi verileceğine, ne kadar ev kirası ödeneceğine ve ne zaman evden çıkarılması gerektiği ile ilgili kurallar vardır. Belediye ve amt bu konutların nerede olduğunu ve böyle bir konuta nasıl başvurabileceğinize dair bilgi verebilir.
Amt konut olanakları;
Özürlülüğünüzden dolayı günlük yaşamınızdaki normal işlerinizi yürütebilmeniz için yardıma çok ihtiyacınız olursa veya kişisel yardım ve bakımınız ya da tedaviniz için yardım gerekiyorsa ve gerekli olan yardımı başka bir evde, örneğin normal bir konut da alamıyorsanız, amtdaki konut bulma listesine yazılma imkânınız vardır. Ev kirasını ve konutla ilgili olan, örneğin bir yemek düzenlemesine dahil olmanız gibi diğer giderleri kendiniz ödemelisiniz. Size en yüksek veya orta dereceden erken emikliliği verilmişse, 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren ev kirası haricinde hizmet ücreti de ödeyeceksiniz. En yüksek dereceden erken emekliliği alıyorsanız ayda 1.385 kr., orta dereceden alıyorsanız ayda 691 kr. ödeyeceksiniz.
Şayet özürlülüğünüzden dolayı faaliyetlere katılmada fazladan giderleriniz olursa, hizmet için yaptığınız ödeme indirilebilir. Bir amt konutunda oturursanız, erken emeklilik ödeneğinize ilaveten sosyal yardım veya bakım ödeneği alamazsınız. Amt konutları Kiracılar Yasa' sına dahil değildir.
Taşınma;
Amt konutunda kiracı olarak oturuyorsanız, başka bir yerde oturmak istiyor ve konut bulduysanız, tabii ki, her zaman taşınma imkânınız vardır. Ama bazı durumlarda oturduğunuz konut düzeyinde, başka bir amtta bu amt sakinlerinin oturdukları konutlar gibi bir konut alabilme hakkına sahip olabilirsiniz.
Örneğin ailenizle yakın ilişkinizi korumak için veya sizin gibi aynı dinden olan insanlarla oturmak isteminiz söz konusu ise..
Oturulacak bir konutun denenmesi;
Kendi başınıza oturmayı veya hangi tür bir konutun size gerektiğini öğrenmek istiyorsanız, konut olanaklarından yararlanarak geçici bir konut alma imkânına sahipsiniz. Evdeki ailenizin yükünü hafifletebilmek için geçici bir konutta kalabilirsiniz. Geçici bir konut olanaklarındın ne kadar bir süre yararlanabileceğinize dair belli bir sınırlama yoktur. Kiranızı ödeyeceksiniz, ama hizmet ücretini geçici bir süre için bu konut da kalacağınız için vermeyeceksiniz.
Hem belediye hem de amt geçici bir konutta kalma başvurunuzu kabul edebilir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'sının 91-96'ıncı maddeleri ve kamusal konutlarla birlikte yardım yapılan özel kooperatif konutları ile ilgili ve bununla ilgili kanunlar, 5'inci madde)
Günlük olanaklar;
Normal, esnek veya korumalı bir işte çalışamıyorsanız, bir Günlük Bakım Merkezinde veya Günlük Bakım yerinde korumalı iş veya aktivitelere katılabilirsiniz.
Korunma altına alınmış atölye;
Korunma altına alınmış atölyelerde örneğin hafif üretim işi yapılmaktadır. Burada yaptığınız iş için size mümkün olduğu kadar ücret verilir. Yaptığınız iş miktarından ne kadar maaş alacağınız tam olarak hesaplanamıyorsa, iş yerinde toplu sözleşme ile ilgili ücretten en az % 5 olarak hesaplanıp size bir iş yardım ödeneği verilir. Korunma altına alınmış atölye'ye 10 km.'den fazla bir ulaşımınız varsa, 10 km.'den sonraki km.'lere harcadığınız günlük giderleri geri alabilirsiniz.
Korunma altına alınmış atölye'ye girebilmek için belediyeniz amta başvuruda bulunacak. Bu korunma altına alınmış atölye olanağından yararlanabilmek için 65 yaşından küçük olmalısınız. Ama 1 Haziran 1999 tarihinden önce 60 yaşına girmişseniz, 67 yaşına kadar bu tekliften yararlanma imkânına sahip olursunuz.
Günlük Bakım Merkezi, Günlük Bakım Yeri ve Kulüp;
Korunma altına alınmış bir uğraşa özürlülüğünüzden dolayı katılamıyorsanız, bir günlük bakım merkezi, günlük bakım yeri veya kulübüne girme olanağından yararlanabilirsiniz. Buralardaki aktivitelerin amacı günlük yaşam koşullarınızı ve yeteneklerinizi geliştirmedir. Günlük bakım merkezinde size ücret ödenmez, buna karşılık malzemeler ve turlarla ilgili giderleri sizden tahsil edebilir. Bir günlük bakım merkezine vb. yerlere gidiyorsanız, günlük ulaşımınızla ilgili giderler size geri ödenir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'sının 87-90. maddelerine bakınız)
Bölüm 5
- Bakım;
Eğitim ve çalışma yeteneğinin başka yollarla geliştirilmesi için verilen destekler;
Çalışma yeteneğiniz kısıtlı ise ve diğer imkânlardan yararlanarak yardım alamıyorsanız, örneğin SU (devletin öğrencilere vermiş olduğu öğrenci yardımı) sizin geçiminizi sağlayacak kadar yeterli değilse, bir iş sahibi olmak ve o işi elinizde tutma gibi imkânlarınızı arttırabilmek için yardım alabilirsiniz. Buna rehabilitasyon denir ve şunlardan ibarettir, eğitim alma, bir iş yerinde işe alıştırma veya serbest meslek sahibi olabilmek için yardım alma. Belediyeniz rehabilitasyona yardım alıp alamayacağınıza karar verir.
Rehabilitasyon öyle planlanmalıdır ki, gelecekte hangi işleri yapmak istediğiniz göz önünde bulundurulmalıdır. Buradaki amaç sizin iş piyasasında kendinizi bir işe kalifiyeleştirmektir. Bu ya doğal biçimde veya özel şartlar altında, örneğin maaş avansı ile maaşınıza yardım ödeneği verilen esnek iş veya çalışmada güçlülüğü olan kişilere korumalı iş olur.
Rehabilitasyon bir veya birçok faaliyetlerden oluşabilir;
* iş denemesi,
* işe alıştırma veya eğitme,
* gerekli olan hazırlayıcı eğitim ve öğretim verme,
* kurslar ve projeler,
* eğitim ve öğretim,
Ön rehabilitasyon ve meslek planı;
Sizin için hangi yardımın uygun olduğunu kararlaştırabilmek için ilk önce iş yeteneğinizin düzeyini belirlemek önemli olabilir. Karar, örneğin bir iş denemesine tabii tutularak veya HF-kursunu takip ederek verilir. Karara bağlanılacak bu süreye ön rehabilitasyon adı verilir. İş alanınla ilgili rehabilitasyondan bir sonuç alınmışsa, belediyeniz sizinle birlikte bir iş planı yapmak zorundadır. İş planında, rehabilitasyonun amacı ile ilgili içerik belirtilecektir. Bu faaliyetler rehabilitasyon zamanı içerisinde olacaktır.
Yardım biçimleri;
Rehabilitasyon altında iken şu ekonomik yardımları alabilirsiniz;
* rehabilitasyon yardımı,
* tam veya kısmi maaş yardımı,
* özel işyeri kurmaya yardım,
* bir eğitimi sonucu veya özürlülükten doğan ekonomik giderlere yardım,
Rehabilitasyon yardımı;
Tam olarak kesinleşen iş planınız uygulanmaya konulduğunda rehabilitasyon yardımı alabilirsiniz. 25 yaşında veya onun üzerinde olan kişiler, 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren aylık olarak 12.740. kr. rehabilitasyon yardımı alabilir. 25 yaşından küçüklere ise sadece yardımın yarısı ödenir, yani aylık olarak 6.370. kr.. Bu paranın vergisi ödenecek, ancak iş piyasası pirimi (arbejdsmarkedsbidrag) ödenmez.
Evinizde çocukların geçimini sağlıyorsanız veya daha önceden hastalık parasının en yüksek derecesine maaşlı bir işte çalışarak hak sahibi olduysanız, 25 yaşından küçük olsanız bile12.740. kr'luk tam yardım alma hakkına sahipsiniz. Özürlülüğünüzden veya bir çocuk için nafaka ödediğinizden dolayı evinize yaptığınız giderler çok ise, almış olduğunuz yarım yardımın üstü tamamlanır.
Pratik, öğrencilik, stajyer veya işe alıştırma süresi içerisinde maaş alıyorsanız, rehabilitasyon yardımından çekilir. Sigortalardan veya emeklilik düzenlemesinden alınan gelirler şimdiye kadar işten almış olduğunuz maaşı geçiyorsa rehabilitasyon yardımından çekilir. Paranın bütün miktarı bir seferinde tazminat veya sigortadan ödenmişse, rehabilitasyon yardımından kesilmez. İş planında yazılı olmayan, iş yerinizden yıllık en fazla 12.000. kr' luk bir gelire sahip olabilirsiniz. Bu gelir rehabilitasyon yardımından çekilmez.
Yardımcı aracın tamiratı için yapılan masraflar belediye tarafından karşılanmaktadır, oysa aracın kullanılması ile ilgili giderleri, temizliği ve bakımı karşılanmamaktadır. Ama bazı araçların çalışması için bazı parçalarına yardım yapılmaktadır, bunlar örneğin işitme cihazı için piller, elektrikle çalışan tekerlekli sandalye'ye pil ve yılda bir kere tekerlekli sandalye için değiştirilen tekerlek ve borular gibi. Bir yıl içinde tekerleklerin ve iç lastiklerin ilk değişimini kendiniz ödeyeceksiniz.
Tüketim eşyaları;
Tüketim eşya alınmasında, özürlülüğünüze esaslı olarak yardımcı oluyorsa ve günlük yaşamınızı daha çok hafifletiyorsa veya tüketim eşyası işinizi uygulayabilmeniz için şart ise, yardım alabilirsiniz. Tüketim eşyaları denince örneğin ev idaresi için aletler, mutfak makineleri, çamaşır makinesi, kurutma makinesi ve diğer beyaz eşyalarıdır. Bunlar özellikle özürlüler için yapılmamış olsa bile, yinede günlük yaşamınızdaki bazı görevleri yerine getirmenize yardımcı olurlar. Normal ev eşyaları için yardım yapılmaz, bunlar örneğin masalar, sandalyeler, yataklar, telefonlar, televizyon aletleri vb. eşyalar gibi..
Belediye tüketim eşyalarının alımı için yardım yapar. Bu tüketim eşyası teknolojik iletişim aracı ise amt tarafından karşılanır. Tüketim eşyası yardımı için başvuruda bulunduğunuzda, eşyaların toplam fiyatı 500 kr.'nun üzerinde olacaktır. Standart olarak normal bir eşya için yardım % 50 oranında yapılmaktadır. Çünkü özürlü olmasan da bu eşyalardan yararlanabileceksin. Tüketim eşyası sadece bir yardımcı araç olarak kullanıyorsa, bunun dışında size gerekli olan eşyanın yerini tutamayacaksa ve ürünün avantajlarından faydalanma imkânınız yoksa, belediye satın aldığınız tüketim eşyasının tüm giderini ödeyecektir.
Tüketim eşyası özel olarak dayanıp döşenecekse veya özürlülükten dolayı kaliteli olması gerekiyorsa ve satın alma ücreti bu nedenlerden dolayı daha fazla olursa, belediye fazladan yapılan giderleri öder. Bu örneğin özel olarak mutfağa yerleştirilen mutfak makinesi ve bunun gibi eşyalar olur.
Tamir ve kullanma;
Ana kural olarak tüketim eşyasının değiştirilmesi ya da tamiratı, buna dahilolarak temizliği ve bakımı için yardım yapılmaz. Tüketim eşyası sadece yardımcı araç olarak kullanılıyorsa veya özel yapılmışsa ya da kaliteli ise, tamiratı vb. şeyler için özel kurallar geçerlidir. Bu konu hakkında belediyenizden daha detaylı bir bilgi alabilirsiniz.
Konut döşemesi;
Sürekli olarak fonksiyon yeteneğiniz çalışmadığından, konutun döşemesinde özel bir ihtiyacınız varsa, belediyeniz evinizdeki konut döşemesine yardımcı olacaktır. Konut döşemesi örneğin parmaklık, tutamak, rampa, özel tuvalet yerleşimi ve bunun gibi yardımcı eşyalardan ibarettir. Ekonomik durumunuza bağlı kalmadan bu yardım yapılır. Yapılan konut döşemesi evinizin satış ücretini arttırırsa, yapılan yardım ücreti eviniz satıldığı günde, taksitle ödeme düzeni uygulamadan faizsiz bir şekilde belediyenize geri ödeyeceksinizdir.
Konut değiştirme;
Özürlülüğünüzden dolayı eviniz sizi tatmin edecek bir şekilde döşenemiyorsa, belediyeniz size başka bir ev bulmanız için yardımcı olabilir. Yardım ödeneği, örneğin yüksek ev kirasına ve konut giderlerine veya konut depozitosuna da kullanılabilinir.Önceki evden sağlanılan kazanç verilen yardımla denkleştirilir. Sosyal emeklilik alıyorsanız, emeklilik yasasın'daki kişisel yardım kurallarından yararlanarak konut değiştirme ile ilgili yardımı alabilirsiniz. Erken emeklilik bölümünde yazılı olanla karşılaştırabilirsiniz.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Servis Yasası'na bakınız; yardımcı araçlar 97. madde, tüketim eşyaları 98. madde, konut için döşeme ve satın alınacaklar 102. madde)
Ulaşım;
Taşımacılık düzenlemeleri;
Özürlülüğünüzden dolayı kamu vasıtalarını kullanma imkânınız yoksa, bireysel taşımacılık hizmeti veya ulaşım giderleri için para yardımı alma olanağına sahipsiniz. Hareket güçlülüğünden dolayı yürüyemiyorsanız ve bunun için yardımcı araçlar kullanıyorsanız, size bireysel bir taşımacılık düzenlemesi hizmeti verilebilir. Bir bireysel taşımacılık düzenlemesi, ulaşımınız için bir taşıt gerektiğinde size bu olanağı sağlar. Kullanmış olduğunuz taşımacılık normal otobüs ve tren ücretinin üzerine çıkmamalıdır. Çoğu amtlarda yılda en fazla 104 defalık tur hizmeti alabilirsiniz. Bireysel bir taşımacılık düzenlemesinden yararlanabilmek için belediyenizdeki veya amtınızdaki trafik kurumuna başvurabilirsiniz.
Yardım alma imkânına sahipsiniz, bu yardımı otobüs veya tren gibi taşıtların yerine taksi giderlerine kullanabilirsiniz. Belediye size gerekli olan yardım alanında bir değerlendirme yapıp, ne kadar yardım alabileceğinizi kararlaştıracaktır. Ödenek alabilmenizin koşulu bireysel taşımacılık hizmetinden faydalanamıyor olmanızdır. Ama bir bireysel taşımacılık düzenlemesine ek olarak yardım ödeneği verilebilir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'sının 103. madde, başkent çevresinde kolektif trafiği ile ilgili 1. maddesinin 2. benti, başkent çevresi dışında yerel ve kolektif ulaşım ile ilgili yasa 1. maddesinin 2. benti)
Özürlü arabası;
Özürlülüğünüz var ise ve bu nedenden dolayı büyük bir ölçüde arabasız bir yere gidemiyorsanız, bir araba almak için size yardım imkânı sağlanır. Amtınız belediyenin önerisi üzerine böyle bir karara varır. Her gün ulaşımınız için bir gereksiniminiz olacaktır, bu ya geçiminizi sağlamak için gelirinize katkıda bulunacak bir işe gidip gelmek için veya gelecekteki iş ve gelir imkânlarınızı sağlama amacına yönelik bir eğitim alma durumunda olabilir. isterseniz bir özürlü arabası da alabilirsiniz, o araba sizin özürlülüğünüzü biraz önleyebiliyorsa ve bu şekilde günlük yaşamınızı az da olsa hafifletebiliyorsa. Özürlü arabasına yardım alabilmeniz için belirli bir özürlülüğünüz olması gerekmez ve arabayı kendiniz kullanmanız için bir koşul yoktur.
Ulaşım ihtiyacınıza uygun bir şekilde diğer yönlerle telafi edilebiliniyorsa, örneğin kamu vasıtalarını kullanabilirseniz, amt tarafından sağlanılan bireysel taşımacılık düzenlemesinden yararlanabilirseniz veya taksiye binmek için yardım alabilirseniz, özürlü arabası almaya hak sahibi olamıyorsunuz. Eğitim ve öğretim alıyorsanız, birçok durumlarda Eğitim Bakanlığı'nın kurallarına göre ulaşım için yardım alabilirsiniz.
Araba satın alımı ve değiştirilmesi;
Yardım alma hakkına sahipseniz, sizin için hangi arabaya ihtiyacınız olduğu kararlaştırılır ve buna bağlı olarak hangi yardımı alacağınız belirlenir.
Normal araba;
Taşıt ihtiyacınız normal bir araba ile telafi edilebiliniyorsa, 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren fabrikadan yeni çıkmış bir araba için 125.000. kr'na kadar bir ödünç para alabilirsiniz. Hangi arabayı alınacağınızı kendiniz seçebilirsiniz ve pahalı bir araba seçerseniz geri kalan miktarı bunun üzerine tamamlayabilirsiniz. Ama şuna dikkat etmelisiniz ki, araba için geri kalan miktarı kendiniz tamamlamış olsanız bile arabanın satış ücretini kendiniz karar veremiyorsunuz. Buna bilhassa dikkat etmelisiniz ki, özürlülüğünüz daha kötüye giderse ve bu nedenden dolayı bir dahaki arabanız belki normal bir arabadan daha büyük olması gerekir.
125.000 kr'luk bir borç faizsizdir ve sadece bir bölümü geri ödenecektir. Yıllık geliriniz 1 Ocak 2001 tarihinden sonra 149.000. kr.'dan aşağı ise, aldığınız borcun yarısını 6 yıl içerisinde geri ödeyeceksiniz yoksa geri ödeyeceğiniz borç daha yüksek olur. Borcun geri kalan kısmı aynı zaman içerisinde kapatılacaktır.
Büyük bir araba;
Özürlülüğünüz belirli büyüklükteki bir araba olmasını gerektiriyorsa, daha pahalı bir arabaya yardım alabilirsiniz. Bu örneğin şu olabilir, arabaya girme ve çıkmada ya da gerekli olan yardımcı araçların gereksiniminde daha geniş bir yere ihtiyacınızın olması gibi. Bu böyle ise, belirli bir arabanın alımında yardım alırsınız ve istediğiniz arabayı kendiniz seçemezsiniz, aradaki farkı ödemek isteseniz bile.. Bir arabanın ne kadar pahalı olacağı ve ne kadar yardım yapılacağına dair bir sınır koyulmamıştır. En önemlisi, bir arabanın en ucuzu ve size en uygunu olmasıdır. Size faizsiz- ve taksitsiz bir borç verilecektir ki, arabanın alış fiyatı 125.000. kr.'nu geçerse geri kalan farklılığı ödeyebilesiniz. Borcunuz 6 yıl da kapatılacaktır.
Arabanın değiştirilmesi;
En erken 6 yıl sonra arabanızı değiştirebilmek için tekrar yardım alabilirsiniz. Özürlülüğünüzde bir değişme oluşursa ve bu nedenden dolayı aldığınız araba artık size uygun değilse, 6 yıl geçmeden önce de arabanızı değiştirebilmek için size yardım yapılır. Arabanız tümden tahrip olmuşsa veya Motorlu Araçlar Muayene istasyonu arabanızın değiştirilmesi için rapor vermişse, arabanızı daha önceden de değiştirebilirsiniz. Arabanın değiştirilmesinde eski arabanın satış değerinden elde edilen gelirin tümü yeni bir araba almak veya size verilen borcu indirebilmeye kullanılacaktır.
Çocuklar için araba;
18 yaşından küçük olan bir kişiye özürlü arabası verilebilir. Bu durumda çocuğa verilir. Çocuk, arabanın sahibi olarak gözükür ve borcun geri ödenmesi için çocuğun gelirine bakılır. Çocuğundan ailesinden ve onun için şoförlük yapacak olan bir kişinin ehliyet saatleri için yardım yapılır. Aile içerisinde başka bir bireyin ehliyeti olmuş olsa bile, şoförlük yapacak kişinin ehliyet almasına mâni değildir. Arabanızın özel döşenmesi için gereken yardım Arabanızın özel döşenmesi için gereksiniminiz varsa, örneğin kaldıraç, özel tutamak, kemerler vb. veya bir araba kullanabilmeniz için gereksinimleriniz varsa, bunun gibi giderlere de yardım yapılır. Arabayı kullanabilmek için otomatik bir vites gerekiyorsa, alacağınız arabanın otomatik vitesi için 17.400 kr'luk bir yardım bir yardım yapılıyor. Bu yardım gelir durumunuza bakmadan yapılır. Bu, ödenek olarak yapılır ve geri ödenmesi gerekmez.
Arabanın sizin adınıza veya ailenizden birisinin adına kayıt olmuş olması şarttır. Buna karşılık arabanın satın alımında yardım almış olması veya arabanın sahibinin özürlü araba yardımı alabilme koşulu burada aranmıyor.
Diğer yardımlar;
Ayrıca sürücülük eğitiminin ödenmesine ve bununla birlikte ehliyetin yenilenmesinde veya ehliyet alabilmek için bir doktor raporunun alınmasında yardımcı olunur. Taşıtın yurt dışından edinilmesi halinde ithal vergisinin ödenmesine yardımcı olunur, üstelik taşıt vergisi, kayıt vergisi ve yakıt vergisinden muaf tutulur ya da azaltılabilir. Bu yardımdan yararlanabilmek için araba yardımı alabilme koşullarını yerine getireceksiniz.
Park etme kartı;
Bunun haricinde, normalden daha iyi koşullarda, örneğin daha uzun süreli, park edebilmek için park etme kartı için başvurabilirsiniz. Bir park etme kartı alabilmek için araba edinme yardımına hak kazanmış veya kişisel bir taşınma düzenlemesine dahil olmanız gerekir.
Başvurunuzu DSI, Kløverprisvej 10B, 2650 Hvidovre'ye yapacaksınız.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Servis Yasa'sının 99 maddesine bakınız)
Bölüm 4
Konut ve günlük yaşamda zamanınızı geçirebilmek için yer teklifi;
Konut olanağı;
Evinizin döşemesi için özürlülüğünüz göz önüne alınarak bir konut bulabilmeniz için yardım alma imkânına sahipsiniz. Servis Yasa' sının kurallarına göre, nerede ikâmet ederseniz edin size gereken yardım yapılacaktır. Bu yardım biçimi örneğin ev işlerine yardım, koruma altına alma düzenlemesi, yardımcı araçlar ve bunun gibi olur.
Genel konut;
Fiziksel özürlü olan kişi için kolayca kullanabileceği bir döşeme yapılmış, bir genel konut olan yaşlılar evini tutma imkânına sahipsiniz. Bu evde, gerekirse yardım çağırma imkânına da sahip olursunuz. Konut, toplu konut olarak müşterek lokalleri olan veya müstakil bir konut olarak da döşemesi yapılabilir. Bir yaşlılar evinin size verilebilmesi için özürlülüğünüzden dolayı böyle bir konuta ihtiyacınız olması şarttır.
Genel konut olan yaşlı evleri kiracılar Yasa' sının kapsamı içerisindedir, burada kime yaşlılar evi verileceğine, ne kadar ev kirası ödeneceğine ve ne zaman evden çıkarılması gerektiği ile ilgili kurallar vardır. Belediye ve amt bu konutların nerede olduğunu ve böyle bir konuta nasıl başvurabileceğinize dair bilgi verebilir.
Amt konut olanakları;
Özürlülüğünüzden dolayı günlük yaşamınızdaki normal işlerinizi yürütebilmeniz için yardıma çok ihtiyacınız olursa veya kişisel yardım ve bakımınız ya da tedaviniz için yardım gerekiyorsa ve gerekli olan yardımı başka bir evde, örneğin normal bir konut da alamıyorsanız, amtdaki konut bulma listesine yazılma imkânınız vardır. Ev kirasını ve konutla ilgili olan, örneğin bir yemek düzenlemesine dahil olmanız gibi diğer giderleri kendiniz ödemelisiniz. Size en yüksek veya orta dereceden erken emikliliği verilmişse, 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren ev kirası haricinde hizmet ücreti de ödeyeceksiniz. En yüksek dereceden erken emekliliği alıyorsanız ayda 1.385 kr., orta dereceden alıyorsanız ayda 691 kr. ödeyeceksiniz.
Şayet özürlülüğünüzden dolayı faaliyetlere katılmada fazladan giderleriniz olursa, hizmet için yaptığınız ödeme indirilebilir. Bir amt konutunda oturursanız, erken emeklilik ödeneğinize ilaveten sosyal yardım veya bakım ödeneği alamazsınız. Amt konutları Kiracılar Yasa' sına dahil değildir.
Taşınma;
Amt konutunda kiracı olarak oturuyorsanız, başka bir yerde oturmak istiyor ve konut bulduysanız, tabii ki, her zaman taşınma imkânınız vardır. Ama bazı durumlarda oturduğunuz konut düzeyinde, başka bir amtta bu amt sakinlerinin oturdukları konutlar gibi bir konut alabilme hakkına sahip olabilirsiniz.
Örneğin ailenizle yakın ilişkinizi korumak için veya sizin gibi aynı dinden olan insanlarla oturmak isteminiz söz konusu ise..
Oturulacak bir konutun denenmesi;
Kendi başınıza oturmayı veya hangi tür bir konutun size gerektiğini öğrenmek istiyorsanız, konut olanaklarından yararlanarak geçici bir konut alma imkânına sahipsiniz. Evdeki ailenizin yükünü hafifletebilmek için geçici bir konutta kalabilirsiniz. Geçici bir konut olanaklarındın ne kadar bir süre yararlanabileceğinize dair belli bir sınırlama yoktur. Kiranızı ödeyeceksiniz, ama hizmet ücretini geçici bir süre için bu konut da kalacağınız için vermeyeceksiniz.
Hem belediye hem de amt geçici bir konutta kalma başvurunuzu kabul edebilir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'sının 91-96'ıncı maddeleri ve kamusal konutlarla birlikte yardım yapılan özel kooperatif konutları ile ilgili ve bununla ilgili kanunlar, 5'inci madde)
Günlük olanaklar;
Normal, esnek veya korumalı bir işte çalışamıyorsanız, bir Günlük Bakım Merkezinde veya Günlük Bakım yerinde korumalı iş veya aktivitelere katılabilirsiniz.
Korunma altına alınmış atölye;
Korunma altına alınmış atölyelerde örneğin hafif üretim işi yapılmaktadır. Burada yaptığınız iş için size mümkün olduğu kadar ücret verilir. Yaptığınız iş miktarından ne kadar maaş alacağınız tam olarak hesaplanamıyorsa, iş yerinde toplu sözleşme ile ilgili ücretten en az % 5 olarak hesaplanıp size bir iş yardım ödeneği verilir. Korunma altına alınmış atölye'ye 10 km.'den fazla bir ulaşımınız varsa, 10 km.'den sonraki km.'lere harcadığınız günlük giderleri geri alabilirsiniz.
Korunma altına alınmış atölye'ye girebilmek için belediyeniz amta başvuruda bulunacak. Bu korunma altına alınmış atölye olanağından yararlanabilmek için 65 yaşından küçük olmalısınız. Ama 1 Haziran 1999 tarihinden önce 60 yaşına girmişseniz, 67 yaşına kadar bu tekliften yararlanma imkânına sahip olursunuz.
Günlük Bakım Merkezi, Günlük Bakım Yeri ve Kulüp;
Korunma altına alınmış bir uğraşa özürlülüğünüzden dolayı katılamıyorsanız, bir günlük bakım merkezi, günlük bakım yeri veya kulübüne girme olanağından yararlanabilirsiniz. Buralardaki aktivitelerin amacı günlük yaşam koşullarınızı ve yeteneklerinizi geliştirmedir. Günlük bakım merkezinde size ücret ödenmez, buna karşılık malzemeler ve turlarla ilgili giderleri sizden tahsil edebilir. Bir günlük bakım merkezine vb. yerlere gidiyorsanız, günlük ulaşımınızla ilgili giderler size geri ödenir.
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Hizmet Yasa'sının 87-90. maddelerine bakınız)
Bölüm 5
- Bakım;
Eğitim ve çalışma yeteneğinin başka yollarla geliştirilmesi için verilen destekler;
Çalışma yeteneğiniz kısıtlı ise ve diğer imkânlardan yararlanarak yardım alamıyorsanız, örneğin SU (devletin öğrencilere vermiş olduğu öğrenci yardımı) sizin geçiminizi sağlayacak kadar yeterli değilse, bir iş sahibi olmak ve o işi elinizde tutma gibi imkânlarınızı arttırabilmek için yardım alabilirsiniz. Buna rehabilitasyon denir ve şunlardan ibarettir, eğitim alma, bir iş yerinde işe alıştırma veya serbest meslek sahibi olabilmek için yardım alma. Belediyeniz rehabilitasyona yardım alıp alamayacağınıza karar verir.
Rehabilitasyon öyle planlanmalıdır ki, gelecekte hangi işleri yapmak istediğiniz göz önünde bulundurulmalıdır. Buradaki amaç sizin iş piyasasında kendinizi bir işe kalifiyeleştirmektir. Bu ya doğal biçimde veya özel şartlar altında, örneğin maaş avansı ile maaşınıza yardım ödeneği verilen esnek iş veya çalışmada güçlülüğü olan kişilere korumalı iş olur.
Rehabilitasyon bir veya birçok faaliyetlerden oluşabilir;
* iş denemesi,
* işe alıştırma veya eğitme,
* gerekli olan hazırlayıcı eğitim ve öğretim verme,
* kurslar ve projeler,
* eğitim ve öğretim,
Ön rehabilitasyon ve meslek planı;
Sizin için hangi yardımın uygun olduğunu kararlaştırabilmek için ilk önce iş yeteneğinizin düzeyini belirlemek önemli olabilir. Karar, örneğin bir iş denemesine tabii tutularak veya HF-kursunu takip ederek verilir. Karara bağlanılacak bu süreye ön rehabilitasyon adı verilir. İş alanınla ilgili rehabilitasyondan bir sonuç alınmışsa, belediyeniz sizinle birlikte bir iş planı yapmak zorundadır. İş planında, rehabilitasyonun amacı ile ilgili içerik belirtilecektir. Bu faaliyetler rehabilitasyon zamanı içerisinde olacaktır.
Yardım biçimleri;
Rehabilitasyon altında iken şu ekonomik yardımları alabilirsiniz;
* rehabilitasyon yardımı,
* tam veya kısmi maaş yardımı,
* özel işyeri kurmaya yardım,
* bir eğitimi sonucu veya özürlülükten doğan ekonomik giderlere yardım,
Rehabilitasyon yardımı;
Tam olarak kesinleşen iş planınız uygulanmaya konulduğunda rehabilitasyon yardımı alabilirsiniz. 25 yaşında veya onun üzerinde olan kişiler, 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren aylık olarak 12.740. kr. rehabilitasyon yardımı alabilir. 25 yaşından küçüklere ise sadece yardımın yarısı ödenir, yani aylık olarak 6.370. kr.. Bu paranın vergisi ödenecek, ancak iş piyasası pirimi (arbejdsmarkedsbidrag) ödenmez.
Evinizde çocukların geçimini sağlıyorsanız veya daha önceden hastalık parasının en yüksek derecesine maaşlı bir işte çalışarak hak sahibi olduysanız, 25 yaşından küçük olsanız bile12.740. kr'luk tam yardım alma hakkına sahipsiniz. Özürlülüğünüzden veya bir çocuk için nafaka ödediğinizden dolayı evinize yaptığınız giderler çok ise, almış olduğunuz yarım yardımın üstü tamamlanır.
Pratik, öğrencilik, stajyer veya işe alıştırma süresi içerisinde maaş alıyorsanız, rehabilitasyon yardımından çekilir. Sigortalardan veya emeklilik düzenlemesinden alınan gelirler şimdiye kadar işten almış olduğunuz maaşı geçiyorsa rehabilitasyon yardımından çekilir. Paranın bütün miktarı bir seferinde tazminat veya sigortadan ödenmişse, rehabilitasyon yardımından kesilmez. İş planında yazılı olmayan, iş yerinizden yıllık en fazla 12.000. kr' luk bir gelire sahip olabilirsiniz. Bu gelir rehabilitasyon yardımından çekilmez.
F
Fırtına
Guest
Tam veya yarım maaş yardımı;
Eğitim ve öğretim alma yaşının üzerindeyseniz veya daha önceden iş piyasasına bağlı olmuşsanız ya da bir eşinize veya çocuğunuza nafaka verme yükümlülüğünüz varsa, bir özel veya kamu iş vereni tarafından işe alıştırılıyorsanız, tam veya yarım maaş yardımı alabilirsiniz. Tam veya yarım maaş yardımıyla işe alıştırma çalışması yapıyorsanız, size toplu sözleşmeyle ilgili en düşük maaş ödenir. Çalışma şartlarınız normal kuralları izler ve belediye iş gücünüze ve yeteneği düzeyine bağlık olarak işvereninize ödenek verir.
Serbest meslek sahibi olabilmeniz için yardım;
Rehabilitasyonunuz kendi iş yerinizi kurmak için veriliyorsa, geçiminize yardım yapılır. Buna dahil olarak iş yerinizde kullanılacak eşyalar için de ön avans veya faizsiz borç verilir. Serbest meslek sahibi olmak isteyen için, bir iş yeri üzerine düzenli bir plan yapılacaktır.
Diğer giderler için yardım;
Rehabilitasyon alma hakkına sahipseniz, eğitiminiz ile ilgili gerekli olan giderlere veya özürlülüğünüzden dolayı ortaya çıkan giderlere yardım alabilirsiniz. Bu yardımı hem ön rehabilitasyonda hem de meslek planlama düzenlemesinde alabilirsiniz. Bir eğitim alma süresi içerisindeyseniz ve rehabilitasyon alma şartlarını yerine getiriyorsanız yardım alabilirsiniz. Her ne kadar SU (devletin öğrencilere vermiş olduğu öğrenci yardımı) alarak eğitimine devam ediyorsan da bu rehabilitasyon yardımını alabilirsiniz.
Bu yardım, örneğin ulaşım giderlerine ve kabul edilmiş ders listesinde yazılı olan kitaplara veya buna benzer alanlara yapılır. Özel yardımcı araçlara da yardım yapılır, örneğin aletlere veya özürlülüğünüzden dolayı bir sekretere ihtiyacınız varsa ona.
(Ayrıca 18'inci bölümde yardımcı araçlarla ilgili yazıyı okuyunuz ve Özürlüler için Eşit Muamele Yapılması Merkezi (Center for Ligebehandling af Handicappede) ile ilgili broşüre bakınız, "Meslek ve Özürlülülük")
Bu konu ile ilgili olarak Aktif Sosyal Yasa' sına bakınız;
(Rehabilitasyon 44-67. maddeler, rehabilitasyon yardımı 51-59. maddeler, yarım veya tam maaş yardımı 60-62. maddeler, serbest meslek sahibi olabilmeniz için yardım 65. paragraf, diğer gider için yardım 63. madde)
Erken emeklilik;
İş gücünüzü özürlülüğünüzden dolayı sürekli olarak kaybetmişseniz, erken emekli olma imkânınız vardır. Erken emekli olma şartı ise, iş gücünüzün tedaviyle, rehabilitasyon ve bunun gibi durumlarda iyileştirilememesidir. Rehabilitasyon, eğitim ve iş gücünün diğer yöntemlerle işe alıştırma yardımları ile ilgili bölümlerde anlatıldı. Erken emekli olup olamayacağınız ve hangi tür erken emeklisi olacağınızla ilgili kararı belediyeniz verir. Dosyanızda yazılı olan bilgilerden hareket edilerek bir değerlendirme yapılır, buna dahil olarak sağlığınızla ilgili bilgiler, iş piyasasına olan bağlılığınız, ikâmetiniz, gelir seviyeniz, eğitim seviyeniz, yaşınız vb..
Erken emeklilik şekilleri;
Erken emekliliğin 3 değişik biçimi vardır;
* en yüksek dereceden erken emeklilik,
* orta dereceden erken emeklilik,
* genel veya yükseltilmiş genel erken emeklilik,
Erken emekliliğe başvurduğunuzda, sizin hangi dereceden erken emekliliğe ayrılacağınız, iş yeteneğinize ve yaşınıza bakılarak karar verilir. Ne zamanki kamu emekliliğine hak kazanırsanız, erken emekliliğiniz iptal edilir. 1 Temmuz 1999 tarihinden önce 60 yaşını tamamlarsanız, 67-yaşındakiler gibi kamu emeklisi olma hakkına sahipsinizdir. 1 Temmuz 1999 tarihinden veya daha sonra 60 yaşını tamamlarsanız, 65 yaşını doldurduktan sonra kamu emekliliğine hak kazanıyorsanız. Bu yazının 27'inci sayfasındaki şema geçiş süresi düzenlemeleri ile ilgili bilgileri göstermektedir.
En yüksek dereceden emeklilik;
18 ve 60 yaş arasında iseniz ve özürlülüğünüz her tür işte çalışma yeteneğinizi azaltmışsa, en yüksek dereceden emekli olma hakkına sahip olursunuz.
Orta dereceden erken emeklilik hakkı;
18 ve 60 yaş arasında iseniz ve özürlülüğünüzden dolayı iş gücünüzde yaklaşık 2/3 oranında bir azalma olursa, orta dereceden erken emekli olma hakkına sahip olursunuz.
Genel erken emeklilik;
İş gücünüzü özürlülüğünüzden dolayı yarısından fazla kaybetmişseniz veya sürekli olarak geçiminiz başkası tarafından karşılanması gerekiyorsa ve bunu yerine getiremiyorsanız, genel erken emeklilik hakkına sahip olursunuz. Bunun haricinde, 50 yaşını tamamlamışsanız ve emekli olmak istiyorsanız, sosyal ve sağlık durumunuzdan hareket ederek, genel emeklilik hakkına sahip olabilirsiniz. 60 yaşını doldurmadan önce davanız başlatılırsa, genel emekliliğiniz yükseltilir.
Emeklilik bedelleri;
Bir erken emekliliği birçok değişik ödenekten oluşur. Aşağıdaki şema 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren geçerli olup, yol gösterici tarifeler yazılıdır.
* işaretinde olan miktarlar vergiye tabiidir.
En yüksek dereceden erken emeklilik,
Orta dereceden erken emeklilik,
Yükseltilen norm. erken emeklilik,
Genel erken emeklilik,
Temel ödenek *
4.262 kr./aylık
4.262 kr./aylık
4.262 kr./aylık
4.262 kr./aylık
Emekliliğe ek ödenek*
1.938 kr./aylık
1.938 kr./aylık
1.938 kr./aylık
1.938 kr./aylık
Erken ödenen ödenek
-
-
1.084 kr./aylık
-
Sakatlık ödeneği
2.073 kr./aylık
2.073 kr./aylık
-
-
İş yeteneğini yitirme ödeneği*
2.862 kr./aylık
-
-
-
Aşağıda yazılı olan konulara dikkat etmelisiniz;
* Eşiniz de aynı ödeneği alıyorsa, sakatlık ödeneği ve iş yeteneğinin kaybolması ödeneği daha azdır.
* Yalnız iseniz, emekliliğe ek ödenek iki katından biraz daha fazladır.
* Temel ödenek ve emekliliğe ek ödenek gelirinize bakılarak hesaplanır.
Emekliliğe ek ödenek eşinizin veya birlikte yaşadığınız dostunuzun gelirine göre de düzenlenir. Ama, birlikte yaşadığınız kişinin geliri, birlikte yaşamaya başlama tarihi 1 Mart 1999 tarihinden itibaren olursa veya erken emekliliğinizi 1 Mart 1999 tarihinden itibaren alırsanız, ancak etkili olur.
* 1 Temmuz 1999 tarihinde veya daha sonra 60 yaşını tamamlamışsanız ve size 1 Ocak 2002 tarihinden önce erken veya sakatlık emeklilik hakkını tanıdıysalar, 67 yaşına girene kadar erken ödenen, sakatlık veya iş yeteneğinin kaybolması ödeneğini korumanız mümkün.
(Geçiş süresi düzenlemesi)
Sakatlık ödeneği;
En yüksek veya orta dereceden erken emekliliğe hak kazanmışsanız, fakat halen bir işte çalışıyorsanız ve bu nedenden dolayı emeklilik alamıyorsanız, sakatlık ödeneğine başvurabilirsiniz. IY (sakatlık ödeneği) olarak da adlandırılır. işsizlik parası veya bir eğitim alıyorsanız, IY (sakatlık ödeneği) alma imkânına sahipsiniz. 18 yaşından büyük olmalısınız, ama henüz kamu emekliliğine hak kazanmamış olacaksınız. Geniş çapta ciddi bir işitme özürlülüğünüz varsa, IY (sakatlık ödeneği) alabilirsiniz, her ne kadar erken emekliliğe hak kazanmamış olsanız ve bir işiniz olsa bile. Ama IY (sakatlık ödeneği) bir erken emeklilikle birlikte hiçbir zaman ödenmez.
IY (sakatlık ödeneği) 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren aylık ve vergiden muaf olarak 2.086 kr. olarak ödenen bir yardımdır. Eşiniz sakatlık veya IY (sakatlık ödeneği) alıyorsa, IY'niz (sakatlık ödeneği) aylık olarak 1.694 kr.'na indirilir.
Ek yardım;
Erken emekliliğiniz veya IY'niz (sakatlık ödeneği) için ek yardım alma imkânınız vardır.
Dört çeşit ek yardım vardır;
* sosyal yardım eki,
* bakım yardım eki,
* sağlık yardım eki,
* bireysel yardım eki,
Sosyal yardım eki;
Günlük yaşamınızda yapılacak olan görevleri uygulayabilmeniz için başkalarının yardımına sık sık ihtiyaç duyuyorsanız, örneğin yemek yapmada, tuvalet ziyaretinde vb. sosyal yardım eki alabilirsiniz. Evli iseniz veya başkasıyla kalıyorsanız, eşiniz veya beraber yaşadığınız kişi, size yardım gerektiği zaman bunların bazılarını karşılaması şarttır. Görme yeteneğiniz belli bir dereceye kadar çok kötü ise, normal olarak sosyal yardım eki alma hakkına sahip olursunuz.
Sosyal yardım eki 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren, aylık ve vergiden muaf olarak 2.166 kr.'luk bir yardımdır..
Kamu emekliliğine geçtiğinizde, sosyal yardım ekini almaya devam etme imkânınız vardır.
Bakım yardım eki;
Size daha çok geniş çapta bakım ve denetim gerekiyorsa, örneğin yanınızda her zaman size yardımcı ve destek olacak bir kişi gerekiyorsa, bakım yardım eki verilir. Bakım yardım eki 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren, aylık ve vergiden muaf olarak 4.322 kr.'luk bir yardımdır. Kamu emekliliğine geçtiğinizde, bakım yardım ekini almaya devam etme imkânınız vardır.
Sağlık yardım eki;
İlaç ve tedavi giderleriniz varsa, bunları karşılamak için sağlık yardım eki alma olanağınız vardır. Bu eki almanın ön koşulu sağlık sigortasının bu giderlere destek veriyor olmasıdır. Sağlık yardım eki, genel olarak, sağlık durumundan doğan giderlerin % 85'i kadardır. Bu miktar, sizin veya eşinizin/sevgilinizin gelir düzeyi yüksekse eğer daha da az olabilir. Bir sevgilinin gelir düzeyi, ancak eğer 28 şubat 1999 sonra emekliliğe ayrılmışsanız veya bu tarihten sonra sevgilinizle beraber oturmaya başlamışsanız, bu ekin miktarına etki edebilir. Eğer sen/siz 1 ocak 2001 tarihinde 50.100 kron'dan daha fazla bir servete sahipseniz sağlık yardım eki alma hakkınız yoktur.
Sağlık yardım eki vergiden bağışıktır.
Bireysel yardım eki;
Ekonomik alanda çok zor durumda iseniz ve giderler için paranız yoksa, bu giderlerde gerekli ve mantıklı yapılmışsa, bireysel bir yardım eki alma imkânına sahipsinizdir. Bu yardım ya bir seferde verilir ya da düzenli bir şekilde ödenir. Burada örneğin yakıt masraflarına kişisel bir yardım yapılır. Kamu emekliliğine geçtiğinizde de, bireysel yardım eki alma hakkına da sahipsinizdir.
Diğer yardımlar;
Erken emeklisi olarak, diğer yardımlardan da yararlanabilirsiniz, örneğin konut yardım ödeneği alma imkânı gibi. Maaşınıza yardım ödeneği verilen esnek ve korumalı iş (fleks- og skånejob) iş yeteneğinizin az olmasından dolayı emeklilik alma hakkına sahip olmuş olsanız bile erken emekli olmamışsanız, belediyenize maaşınıza yardım ödeneği verilen esnek iş için başvurabilirsiniz. Maaşınıza yardım ödeneği verilen esnek bir iş alıyorsanız, IY (sakatlık ödeneği) alma imkânına sahipsinizdir.
Erken emekliliği alıyorsanız, belediyenize maaş ödeneği verilen korumalı iş için başvurabilirsiniz. Maaşınıza yardım ödeneği verilen esnek veya korumalı işe alınırken sizin özürlülüğünüz göz önünde bulundurulacaktır. İş vereniniz maaşınıza yardım almaktadır.
Esnek ve korumalı iş ile ilgili daha geniş bilgi için Özürlüler için Eşit;
(Muamele Yapılması Merkezinin (Center for Ligebehandling af Handicappede) konuyla ilgili broşürlerini okuyabilirsiniz)
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Emeklilik Yasa' sına bakınız: erken emeklilik 15. madde, sosyal ve bakım yardımı 16. madde, sakatlık yardımı 18. madde ve kişisel yardım 17. madde)
Bölüm 6
Yurtdışında ikâmet;
Özel durumlarda size tanınmış olan yardımı geçici bir süre için yurt dışına götürebilirsiniz. Buradaki şartlar ise, yurt dışında kaldığınız zaman içerisinde yardımınızı götürebilmek için, hangi yardımın alındığı ve yurtdışına çıkma amacının ne olduğudur. Buna karşılık götürülecek yardımın biçimine bağlı olarak süresi değişik olabilir. Danimarka da daimi ikâmet böyle bir yardımı almanın ön koşuludur ve bu yardım yurtdışı ikâmeti sırasında belediye tarafından takip edilecektir.
Yurt dışında kısa bir süre için ikâmet ettiğiniz zaman içerisinde aldığınız yardımı hangi durumlarda koruyabileceğiniz aşağıda belirtilmiştir;
* Faaliyetlere katılırsanız, faaliyetlerle veya rehabilitasyona bağlı olursa.
* Yurt dışında Devlet Eğitim Yardımı hakkına sahip olup Yurt dışında bir eğitim alıyorsanız.
* Gerekli olan doktor tedavisine ihtiyacınız varsa ve burada o imkan yoksa.
* 18 yaşından küçük çocuklarınız varsa ve onları görmek için onlarla konuşup bir zaman ayarlamışsanız ve bu ülkede onları görebilmeniz mümkün değilse.
Kaç kişi ve ne kadar süre kalacağınız, bu durumda olanlara uygulanan uygulamadan farklı bir uygulama uygulanmaz.
* Yurt dışında tatil yapıyorsanız.
* Çok özel durumlardan dolayı.
(Yurt dışında kalacağınız süre içerisinde yardım alma hakkınızı nasıl koruyabileceğiniz ile ilgili bilgileri aşağıda okuyabilirsiniz)
Rehabilitasyon;
Rehabilitasyoncuysanız, belediyeniz yurt dışında eğitim alabilmeniz için gereken yardımı alabilmeniz için yardım edebilir. Hareket noktası olarak, yurt dışında kalma izniniz rehabilitasyon planınızda belirtilecektir. Ama rehabilitasyon programı sürecinde yurt dışında okumaya karar verirseniz ve Danimarka da aldığınız eğitimin bir kısmını karşılarsa, bu eğitimi yurt dışında almanıza bir engel yoktur. Yurt dışında aldığınız eğitim süreci içerisinde, SU (devletin öğrencilere vermiş olduğu öğrenci yardımı) alma hakkına sahip olabilmelisin.
Tipik olarak 1-2 sömestri rehabilitasyon yardımını alabilirsiniz. Ama süresi tam olarak belirlenmemiştir, bu nedenden dolayı özel durumlarda belediyeniz 2 sömestirten daha uzun sürecek eğitim süreci için yardım verebilir. Kısa süreli yurt dışı seyahatinizde belediyeniz, rehabilitasyon yardımınızı almaya izin de verebilir.
Ön Rehabilitasyon;
Ön rehabilitasyonda belediyeniz yurt dışında birkaç haftadan başlayarak 3 aya kadar süren bir eğitim süreci için yardımınızı beraber götürmenize izin verebilir.
Vücutta taşınabilen yardımcı araçlar;
Vücutda taşınabilen yardımcı araçlar olarak, örneğin ortopedik ayakkabılar, kol- ve bacak protezleri, diş protezleri, destekleyici korsalar, bandajlar ve buna dahil olarak peruklar, göğüs protezleri, bir organa delik açma/ağızlaştırma (stomihjælpermidler) gibi yardımcı araç ve özel yardımcı araçları yurtdışına çıktığınızda, orada ne kadar kalırsanız kalın veya yurt dışına çıkma amacı ne olursa olsun bunları götürmenizde bir sakınca yoktur.
Diğer yardımcı araçlar;
(Yukarıda belirtilen 6 çeşit amaç için diğer yardımcı araçlar da götürebilinir, sayfa 42'ye bakınız)
Yardımcı araçları ne kadar bir süre götürebileceğiniz, yapılan yardımın amacı ve somut koşullara bakılarak hareket edilir. Kesin bir süre belirlemek güçtür. Bununla ilgili şartları daha detaylı bir biçimde belediyenizle görüşebilirsiniz.
Araba;
Araba alabilmek için yardım başvurunuz kabul edilmişse, 42'ıncı sayfada son 3 durumlarda yazılı olan amaçlardan hareket edilerek birkaç ay için arabanızı yurt dışında kalabilmek için götürebilirsiniz. Buna karşılık bir faaliyet teklifine dahil iseniz veya rehabilitasyon kapsamına giriyorsanız veya yurt dışında bir eğitim alacaksanız ve buna dahil olarak SU (devletin öğrencilere vermiş olduğu öğrenci yardımı) alıyorsanız arabanızı birkaç aydan fazla yurt dışına götürebilirsiniz. Bu tipik olarak 1/2-1 yıla kadar ikâmet süresi olur.
Yetişkinler için yardım düzenlemesi, refakatçi düzenlemesi ve ek harcamalar;
(Yukarıda belirtilen 6 amaçtan hareket ederek, yurt dışında yardımı almaya devam edebilirsiniz)
Yurt dışında kaldığınız süre içerisinde aldığınız yardım süresi, size verilen yardımın amacına ve bir dizi özel duruma bağlıdır. Tam olarak yardımdan ne kadar faydalanabileceğinizi söylemek güçtür. Bu gibi durumlarda belediyenizle görüşüp bir karara varmalısınız. Yurt dışında bir eğitim teklifinden yararlanıyorsanız, o ülkede yaşayanlardan birisini seçip yardımcı olarak işe alabilirsiniz. Buna karşılık işe aldığınız kişiyi Danimarka da yardımcı olarak çalışan bir kişinin maaşından fazla maaş alamaz. Çıkış noktası olarak yardımcının/refakatçinin seyahat veya orada kalma masraflarına yardım alamazsınız. Ama özel durumlarda yardımcıya ödenek verilebilir, ancak bu yardım onların kısa süreli yaptıkları seyahatler için ve oradaki ikâmetleri için değildir.
Ek harcamalar için yardım, kaybedilmiş iş geliri, çocuklara ve gençlere refakatçi Ek harcamalarınıza yardım alabilirsiniz. Sayfa 42'de yazılı olan 6 şıktan hareket ederek, kaybedilmiş iş gelirine yardım yapılır ve gencin yurt dışında kalacağı süre zarfında ona bir refakatçi yardımı verilir. Yurt dışında kalacağınız süre için aldığınız yardımda, hem yardım amacına hem de bir takım somut durumlara bakılır. Ne kadar bir süre için yardım alacağınızı söylemek güçtür. Bu gibi durumlarda belediyenizle görüşüp bir karara varmalısınız.
Yurt dışında kalmanızla ilgili başka ek harcamalarınız var ise, özel durumlarda kısa müddetli yurt dışı seyahatlerinde ek harcamalara yardım yapılır. Bunun haricinde yardımcının ek harcamalarına yardım yapılır veya yardımcının yurt dışında kalması gerekiyorsa seyahat- veya orada kalma masraflarına yardım yapılır. 16-17 yaşında olan bir kişi yurtdışında kalacaksa, refakatçisinin seyahat ve orada kalma masraflarına yardım edilebilinir.
Yardımcı araçların yurt dışında tamiri;
Yurt dışında kaldığınız müddet içerisinde yardımcı araçınız bozulursa ve tamiri gerekiyorsa, bu konuda hangi kuralların geçerli olduğu tam olarak belli değildir. Muhtemelen bu şekilde olur, yardımcı aracınız sizin fonksiyonunuz ve tam olarak hareket etmenize gerekli ise, bu aracınızı yurt dışında tamir ettirebilmeniz için yardım alabilirsiniz. Yardımcı aracınız olmadan kısa bir zaman için idare edebiliyorsanız, eve tekrar dönene kadar aracınızın tamiri için bekleyebilirsiniz. Yurt dışına çıkmadan önce yapacağınız en akıllıca hareket, belediyenize gidip yardımcı aracınız yurt dışında aniden bozulursa ne yapacağınızı danışmalısınız.
Bölüm 7
Danışmanlık ve itiraz etme;
Belediyeye veya amta bir probleminizden veya ihtiyacınızdan dolayı başvuruda bulursanız, belediyeniz otomatikman size bir dosya açar, tabii ki anonim kalmak istemiyorsanız. Sizin bir ihtiyacınız olduğunu belediye kendiliğinden de fark ederse, sizin hakkınızda bir dosya açar. Bir kamu idaresine başvurunun kişisel, telefon aracılığıyla veya yazılı olarak yapılacağına kendiniz karar verirsiniz. Ama bazı durumlarda en iyisi yazılı olarak başvuruda bulunmanız ve yazılı olarak cevap almanızdır ki, kamu idaresiyle sizin aranızda yanlış anlaşmazlık ortaya çıkmasın. Özellikle bir anlaşma yapıldığı zaman. Belediye yapmış olduğunuz başvuruyu en kısa zamanda değerlendirecek ve bazı özel durumlarda kararın ne zaman bildirileceği belirtilecektir. Bunun için durumunuzla ilgili ne zaman bir sonuç alınacağını her zaman öğrenebilirsiniz. Cevap alacağınız tarihe uyulmuyorsa, ne zaman bir sonuç alacağınızı öğrenmek hakkınızdır. Geçiminiz için düzenli bir şekilde yardım yapılması için başvuruda bulunmuşsanız, örneğin emeklilik veya rehabilitasyon yardımı gibi, belediyeniz ilk değerlenmeyi 8 hafta içerisinde yapacak.
Toplu değerlendirme;
Belediyeniz her zaman durumunuzla ilgili bir toplu değerlendirme yapmakla yükümlüdür. Danışmanınız sizin hayat durumunuzla ilgili bütün alanlarda itinalı olmalıdır. Çünkü sizin bütün sosyal kanunları bilmeniz beklenemez. Danışmanınız yararlanabileceğiniz bütün imkânlar hakkında sizi bilgilendirmelidir ve gerekirse sizi yardımcı olabilecek diğer sosyal kamu kurumlarına da havale etmelidir. Kamu dairesi başvurunuzu değerlendireceği zaman, gerekli olan bütün bilgileri kendilerine bildirmekle yükümlüsünüz ki, davanız doğru değerlendirilebilsin. Belediyede danışmanlık anında size gereken bilgileri vermekle yükümlüdür. Bu demektir ki, örneğin danışmanınızın kim olacağını siz kendiniz seçebilirsiniz, iletişim özürlülüğünüz varsa tercüman isteme hakkınız vardır. Yardım alımı ve dağıtımı ile ilgili yerel kurallar hakkında da size bilgi verilecektir.
Davanızla ilgili kamu dairesi önemli bilgiler elde etmişse ve siz bu bilgileri tanımıyorsanız, bu konuda konuşma ve gerekirse bu bilgileri düzeltme hakkına sahipsiniz. Buna taraf dinleme (partshøring) denir. Ne zaman isterseniz şahsi evraklarınıza bakıp inceleyebilirsiniz (aktindsigt)
Bu demektir ki, davanızla ilgili bütün evrakları alma hakkına sahipsiniz.
Karar;
Davanız gereksiz yere uzun sürmüş ise ve birçok sefer kararın alınabilmesi için başvuruda bulunmuşsanız, belediyenin ağır çalışmasını (kommunens passivitet) şikayet edebilirsiniz. Bir karar çıkış noktası olarak ya yazılı ya da sözlü olarak verilir. Yasa' nın bazı yerlerinde ise, karar yazılı bildirimi şart koşulur, örneğin hizmet Yasa'sının 71'inci maddesine göre yapılan ev yardımı başvurusu. Yaptığınız başvuru tamamı ile karşılanmıyorsa bu yazılı olarak gerekçelendirilmelidir. Bu kararla birlikte bir şikayet kılavuzu da bulunacak ve karar hakkında itiraz etmek isterseniz, şikayet süresinin bitiş tarihi de belirtilecektir. Karar size sözlü olarak verilmişse, 14 günlük bir süre içerisinde verilmiş olan kararın yazılı bir biçimde verilmesini isteyebilirsiniz.
İtiraz etme;
Ana kural olarak belediyenin veya amtın vermiş olduğu bir karara, Hak Güvencesi yasasının 60. maddesine göre Sosyal Kurula itiraz edebilirsiniz. Kurulun vermiş olduğu karar bağlayıcıdır, ancak çok özel durumlarda Sosyal Temyiz Kurumuna itiraz edebilirsiniz. Yasanın bazı yerlerinde itiraz etme ile ilgili özel kurallar geçerlidir.Örneğin ev yardımı verilmesi ile ilgili bir itiraz, eğer amt bir karara bağlıyacaksa, belediyenin itiraz kuruluna veya Kullanıcı heyetine (brugerråd) getirebilinir. Bunlar davaya bakıp belediyeye veya amta görüşlerini sunacaklar. Verilmiş kararda direnilirse, ancak bundan sonra Sosyal Kuruma götürülebilinir.
Belediyede veya amta verilen genel hizmet seviyesine itiraz edemezsiniz.Örneğin günlük bakım yerlerindeki (daginstitution) yer sayısına, ev yardımının düzeyi, verilen diğer teklifler vb. Örneğin, ev yardımcısının temizlik ile ilgili görevinde ve bunun gibi durumlarda bir karar verilmişse, bu karara da itiraz etme hakkınız yoktur. Belediyede veya ilde çalışan bir personel hakkında şikayet etmek istiyorsanız, doğrudan doğruya belediye başkanına itiraz etmelisiniz. Kamu dairelerinin yürütmede yasallıkla ilgili genel sorunlarınız olursa, il valilik heyetine başvurabilirsiniz. Burası bağımsız olarak davanın gerekliliği konusunda karara varır.
Eğitim ve öğretim alma yaşının üzerindeyseniz veya daha önceden iş piyasasına bağlı olmuşsanız ya da bir eşinize veya çocuğunuza nafaka verme yükümlülüğünüz varsa, bir özel veya kamu iş vereni tarafından işe alıştırılıyorsanız, tam veya yarım maaş yardımı alabilirsiniz. Tam veya yarım maaş yardımıyla işe alıştırma çalışması yapıyorsanız, size toplu sözleşmeyle ilgili en düşük maaş ödenir. Çalışma şartlarınız normal kuralları izler ve belediye iş gücünüze ve yeteneği düzeyine bağlık olarak işvereninize ödenek verir.
Serbest meslek sahibi olabilmeniz için yardım;
Rehabilitasyonunuz kendi iş yerinizi kurmak için veriliyorsa, geçiminize yardım yapılır. Buna dahil olarak iş yerinizde kullanılacak eşyalar için de ön avans veya faizsiz borç verilir. Serbest meslek sahibi olmak isteyen için, bir iş yeri üzerine düzenli bir plan yapılacaktır.
Diğer giderler için yardım;
Rehabilitasyon alma hakkına sahipseniz, eğitiminiz ile ilgili gerekli olan giderlere veya özürlülüğünüzden dolayı ortaya çıkan giderlere yardım alabilirsiniz. Bu yardımı hem ön rehabilitasyonda hem de meslek planlama düzenlemesinde alabilirsiniz. Bir eğitim alma süresi içerisindeyseniz ve rehabilitasyon alma şartlarını yerine getiriyorsanız yardım alabilirsiniz. Her ne kadar SU (devletin öğrencilere vermiş olduğu öğrenci yardımı) alarak eğitimine devam ediyorsan da bu rehabilitasyon yardımını alabilirsiniz.
Bu yardım, örneğin ulaşım giderlerine ve kabul edilmiş ders listesinde yazılı olan kitaplara veya buna benzer alanlara yapılır. Özel yardımcı araçlara da yardım yapılır, örneğin aletlere veya özürlülüğünüzden dolayı bir sekretere ihtiyacınız varsa ona.
(Ayrıca 18'inci bölümde yardımcı araçlarla ilgili yazıyı okuyunuz ve Özürlüler için Eşit Muamele Yapılması Merkezi (Center for Ligebehandling af Handicappede) ile ilgili broşüre bakınız, "Meslek ve Özürlülülük")
Bu konu ile ilgili olarak Aktif Sosyal Yasa' sına bakınız;
(Rehabilitasyon 44-67. maddeler, rehabilitasyon yardımı 51-59. maddeler, yarım veya tam maaş yardımı 60-62. maddeler, serbest meslek sahibi olabilmeniz için yardım 65. paragraf, diğer gider için yardım 63. madde)
Erken emeklilik;
İş gücünüzü özürlülüğünüzden dolayı sürekli olarak kaybetmişseniz, erken emekli olma imkânınız vardır. Erken emekli olma şartı ise, iş gücünüzün tedaviyle, rehabilitasyon ve bunun gibi durumlarda iyileştirilememesidir. Rehabilitasyon, eğitim ve iş gücünün diğer yöntemlerle işe alıştırma yardımları ile ilgili bölümlerde anlatıldı. Erken emekli olup olamayacağınız ve hangi tür erken emeklisi olacağınızla ilgili kararı belediyeniz verir. Dosyanızda yazılı olan bilgilerden hareket edilerek bir değerlendirme yapılır, buna dahil olarak sağlığınızla ilgili bilgiler, iş piyasasına olan bağlılığınız, ikâmetiniz, gelir seviyeniz, eğitim seviyeniz, yaşınız vb..
Erken emeklilik şekilleri;
Erken emekliliğin 3 değişik biçimi vardır;
* en yüksek dereceden erken emeklilik,
* orta dereceden erken emeklilik,
* genel veya yükseltilmiş genel erken emeklilik,
Erken emekliliğe başvurduğunuzda, sizin hangi dereceden erken emekliliğe ayrılacağınız, iş yeteneğinize ve yaşınıza bakılarak karar verilir. Ne zamanki kamu emekliliğine hak kazanırsanız, erken emekliliğiniz iptal edilir. 1 Temmuz 1999 tarihinden önce 60 yaşını tamamlarsanız, 67-yaşındakiler gibi kamu emeklisi olma hakkına sahipsinizdir. 1 Temmuz 1999 tarihinden veya daha sonra 60 yaşını tamamlarsanız, 65 yaşını doldurduktan sonra kamu emekliliğine hak kazanıyorsanız. Bu yazının 27'inci sayfasındaki şema geçiş süresi düzenlemeleri ile ilgili bilgileri göstermektedir.
En yüksek dereceden emeklilik;
18 ve 60 yaş arasında iseniz ve özürlülüğünüz her tür işte çalışma yeteneğinizi azaltmışsa, en yüksek dereceden emekli olma hakkına sahip olursunuz.
Orta dereceden erken emeklilik hakkı;
18 ve 60 yaş arasında iseniz ve özürlülüğünüzden dolayı iş gücünüzde yaklaşık 2/3 oranında bir azalma olursa, orta dereceden erken emekli olma hakkına sahip olursunuz.
Genel erken emeklilik;
İş gücünüzü özürlülüğünüzden dolayı yarısından fazla kaybetmişseniz veya sürekli olarak geçiminiz başkası tarafından karşılanması gerekiyorsa ve bunu yerine getiremiyorsanız, genel erken emeklilik hakkına sahip olursunuz. Bunun haricinde, 50 yaşını tamamlamışsanız ve emekli olmak istiyorsanız, sosyal ve sağlık durumunuzdan hareket ederek, genel emeklilik hakkına sahip olabilirsiniz. 60 yaşını doldurmadan önce davanız başlatılırsa, genel emekliliğiniz yükseltilir.
Emeklilik bedelleri;
Bir erken emekliliği birçok değişik ödenekten oluşur. Aşağıdaki şema 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren geçerli olup, yol gösterici tarifeler yazılıdır.
* işaretinde olan miktarlar vergiye tabiidir.
En yüksek dereceden erken emeklilik,
Orta dereceden erken emeklilik,
Yükseltilen norm. erken emeklilik,
Genel erken emeklilik,
Temel ödenek *
4.262 kr./aylık
4.262 kr./aylık
4.262 kr./aylık
4.262 kr./aylık
Emekliliğe ek ödenek*
1.938 kr./aylık
1.938 kr./aylık
1.938 kr./aylık
1.938 kr./aylık
Erken ödenen ödenek
-
-
1.084 kr./aylık
-
Sakatlık ödeneği
2.073 kr./aylık
2.073 kr./aylık
-
-
İş yeteneğini yitirme ödeneği*
2.862 kr./aylık
-
-
-
Aşağıda yazılı olan konulara dikkat etmelisiniz;
* Eşiniz de aynı ödeneği alıyorsa, sakatlık ödeneği ve iş yeteneğinin kaybolması ödeneği daha azdır.
* Yalnız iseniz, emekliliğe ek ödenek iki katından biraz daha fazladır.
* Temel ödenek ve emekliliğe ek ödenek gelirinize bakılarak hesaplanır.
Emekliliğe ek ödenek eşinizin veya birlikte yaşadığınız dostunuzun gelirine göre de düzenlenir. Ama, birlikte yaşadığınız kişinin geliri, birlikte yaşamaya başlama tarihi 1 Mart 1999 tarihinden itibaren olursa veya erken emekliliğinizi 1 Mart 1999 tarihinden itibaren alırsanız, ancak etkili olur.
* 1 Temmuz 1999 tarihinde veya daha sonra 60 yaşını tamamlamışsanız ve size 1 Ocak 2002 tarihinden önce erken veya sakatlık emeklilik hakkını tanıdıysalar, 67 yaşına girene kadar erken ödenen, sakatlık veya iş yeteneğinin kaybolması ödeneğini korumanız mümkün.
(Geçiş süresi düzenlemesi)
Sakatlık ödeneği;
En yüksek veya orta dereceden erken emekliliğe hak kazanmışsanız, fakat halen bir işte çalışıyorsanız ve bu nedenden dolayı emeklilik alamıyorsanız, sakatlık ödeneğine başvurabilirsiniz. IY (sakatlık ödeneği) olarak da adlandırılır. işsizlik parası veya bir eğitim alıyorsanız, IY (sakatlık ödeneği) alma imkânına sahipsiniz. 18 yaşından büyük olmalısınız, ama henüz kamu emekliliğine hak kazanmamış olacaksınız. Geniş çapta ciddi bir işitme özürlülüğünüz varsa, IY (sakatlık ödeneği) alabilirsiniz, her ne kadar erken emekliliğe hak kazanmamış olsanız ve bir işiniz olsa bile. Ama IY (sakatlık ödeneği) bir erken emeklilikle birlikte hiçbir zaman ödenmez.
IY (sakatlık ödeneği) 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren aylık ve vergiden muaf olarak 2.086 kr. olarak ödenen bir yardımdır. Eşiniz sakatlık veya IY (sakatlık ödeneği) alıyorsa, IY'niz (sakatlık ödeneği) aylık olarak 1.694 kr.'na indirilir.
Ek yardım;
Erken emekliliğiniz veya IY'niz (sakatlık ödeneği) için ek yardım alma imkânınız vardır.
Dört çeşit ek yardım vardır;
* sosyal yardım eki,
* bakım yardım eki,
* sağlık yardım eki,
* bireysel yardım eki,
Sosyal yardım eki;
Günlük yaşamınızda yapılacak olan görevleri uygulayabilmeniz için başkalarının yardımına sık sık ihtiyaç duyuyorsanız, örneğin yemek yapmada, tuvalet ziyaretinde vb. sosyal yardım eki alabilirsiniz. Evli iseniz veya başkasıyla kalıyorsanız, eşiniz veya beraber yaşadığınız kişi, size yardım gerektiği zaman bunların bazılarını karşılaması şarttır. Görme yeteneğiniz belli bir dereceye kadar çok kötü ise, normal olarak sosyal yardım eki alma hakkına sahip olursunuz.
Sosyal yardım eki 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren, aylık ve vergiden muaf olarak 2.166 kr.'luk bir yardımdır..
Kamu emekliliğine geçtiğinizde, sosyal yardım ekini almaya devam etme imkânınız vardır.
Bakım yardım eki;
Size daha çok geniş çapta bakım ve denetim gerekiyorsa, örneğin yanınızda her zaman size yardımcı ve destek olacak bir kişi gerekiyorsa, bakım yardım eki verilir. Bakım yardım eki 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren, aylık ve vergiden muaf olarak 4.322 kr.'luk bir yardımdır. Kamu emekliliğine geçtiğinizde, bakım yardım ekini almaya devam etme imkânınız vardır.
Sağlık yardım eki;
İlaç ve tedavi giderleriniz varsa, bunları karşılamak için sağlık yardım eki alma olanağınız vardır. Bu eki almanın ön koşulu sağlık sigortasının bu giderlere destek veriyor olmasıdır. Sağlık yardım eki, genel olarak, sağlık durumundan doğan giderlerin % 85'i kadardır. Bu miktar, sizin veya eşinizin/sevgilinizin gelir düzeyi yüksekse eğer daha da az olabilir. Bir sevgilinin gelir düzeyi, ancak eğer 28 şubat 1999 sonra emekliliğe ayrılmışsanız veya bu tarihten sonra sevgilinizle beraber oturmaya başlamışsanız, bu ekin miktarına etki edebilir. Eğer sen/siz 1 ocak 2001 tarihinde 50.100 kron'dan daha fazla bir servete sahipseniz sağlık yardım eki alma hakkınız yoktur.
Sağlık yardım eki vergiden bağışıktır.
Bireysel yardım eki;
Ekonomik alanda çok zor durumda iseniz ve giderler için paranız yoksa, bu giderlerde gerekli ve mantıklı yapılmışsa, bireysel bir yardım eki alma imkânına sahipsinizdir. Bu yardım ya bir seferde verilir ya da düzenli bir şekilde ödenir. Burada örneğin yakıt masraflarına kişisel bir yardım yapılır. Kamu emekliliğine geçtiğinizde de, bireysel yardım eki alma hakkına da sahipsinizdir.
Diğer yardımlar;
Erken emeklisi olarak, diğer yardımlardan da yararlanabilirsiniz, örneğin konut yardım ödeneği alma imkânı gibi. Maaşınıza yardım ödeneği verilen esnek ve korumalı iş (fleks- og skånejob) iş yeteneğinizin az olmasından dolayı emeklilik alma hakkına sahip olmuş olsanız bile erken emekli olmamışsanız, belediyenize maaşınıza yardım ödeneği verilen esnek iş için başvurabilirsiniz. Maaşınıza yardım ödeneği verilen esnek bir iş alıyorsanız, IY (sakatlık ödeneği) alma imkânına sahipsinizdir.
Erken emekliliği alıyorsanız, belediyenize maaş ödeneği verilen korumalı iş için başvurabilirsiniz. Maaşınıza yardım ödeneği verilen esnek veya korumalı işe alınırken sizin özürlülüğünüz göz önünde bulundurulacaktır. İş vereniniz maaşınıza yardım almaktadır.
Esnek ve korumalı iş ile ilgili daha geniş bilgi için Özürlüler için Eşit;
(Muamele Yapılması Merkezinin (Center for Ligebehandling af Handicappede) konuyla ilgili broşürlerini okuyabilirsiniz)
(Bu konu ile ilgili olarak Sosyal Emeklilik Yasa' sına bakınız: erken emeklilik 15. madde, sosyal ve bakım yardımı 16. madde, sakatlık yardımı 18. madde ve kişisel yardım 17. madde)
Bölüm 6
Yurtdışında ikâmet;
Özel durumlarda size tanınmış olan yardımı geçici bir süre için yurt dışına götürebilirsiniz. Buradaki şartlar ise, yurt dışında kaldığınız zaman içerisinde yardımınızı götürebilmek için, hangi yardımın alındığı ve yurtdışına çıkma amacının ne olduğudur. Buna karşılık götürülecek yardımın biçimine bağlı olarak süresi değişik olabilir. Danimarka da daimi ikâmet böyle bir yardımı almanın ön koşuludur ve bu yardım yurtdışı ikâmeti sırasında belediye tarafından takip edilecektir.
Yurt dışında kısa bir süre için ikâmet ettiğiniz zaman içerisinde aldığınız yardımı hangi durumlarda koruyabileceğiniz aşağıda belirtilmiştir;
* Faaliyetlere katılırsanız, faaliyetlerle veya rehabilitasyona bağlı olursa.
* Yurt dışında Devlet Eğitim Yardımı hakkına sahip olup Yurt dışında bir eğitim alıyorsanız.
* Gerekli olan doktor tedavisine ihtiyacınız varsa ve burada o imkan yoksa.
* 18 yaşından küçük çocuklarınız varsa ve onları görmek için onlarla konuşup bir zaman ayarlamışsanız ve bu ülkede onları görebilmeniz mümkün değilse.
Kaç kişi ve ne kadar süre kalacağınız, bu durumda olanlara uygulanan uygulamadan farklı bir uygulama uygulanmaz.
* Yurt dışında tatil yapıyorsanız.
* Çok özel durumlardan dolayı.
(Yurt dışında kalacağınız süre içerisinde yardım alma hakkınızı nasıl koruyabileceğiniz ile ilgili bilgileri aşağıda okuyabilirsiniz)
Rehabilitasyon;
Rehabilitasyoncuysanız, belediyeniz yurt dışında eğitim alabilmeniz için gereken yardımı alabilmeniz için yardım edebilir. Hareket noktası olarak, yurt dışında kalma izniniz rehabilitasyon planınızda belirtilecektir. Ama rehabilitasyon programı sürecinde yurt dışında okumaya karar verirseniz ve Danimarka da aldığınız eğitimin bir kısmını karşılarsa, bu eğitimi yurt dışında almanıza bir engel yoktur. Yurt dışında aldığınız eğitim süreci içerisinde, SU (devletin öğrencilere vermiş olduğu öğrenci yardımı) alma hakkına sahip olabilmelisin.
Tipik olarak 1-2 sömestri rehabilitasyon yardımını alabilirsiniz. Ama süresi tam olarak belirlenmemiştir, bu nedenden dolayı özel durumlarda belediyeniz 2 sömestirten daha uzun sürecek eğitim süreci için yardım verebilir. Kısa süreli yurt dışı seyahatinizde belediyeniz, rehabilitasyon yardımınızı almaya izin de verebilir.
Ön Rehabilitasyon;
Ön rehabilitasyonda belediyeniz yurt dışında birkaç haftadan başlayarak 3 aya kadar süren bir eğitim süreci için yardımınızı beraber götürmenize izin verebilir.
Vücutta taşınabilen yardımcı araçlar;
Vücutda taşınabilen yardımcı araçlar olarak, örneğin ortopedik ayakkabılar, kol- ve bacak protezleri, diş protezleri, destekleyici korsalar, bandajlar ve buna dahil olarak peruklar, göğüs protezleri, bir organa delik açma/ağızlaştırma (stomihjælpermidler) gibi yardımcı araç ve özel yardımcı araçları yurtdışına çıktığınızda, orada ne kadar kalırsanız kalın veya yurt dışına çıkma amacı ne olursa olsun bunları götürmenizde bir sakınca yoktur.
Diğer yardımcı araçlar;
(Yukarıda belirtilen 6 çeşit amaç için diğer yardımcı araçlar da götürebilinir, sayfa 42'ye bakınız)
Yardımcı araçları ne kadar bir süre götürebileceğiniz, yapılan yardımın amacı ve somut koşullara bakılarak hareket edilir. Kesin bir süre belirlemek güçtür. Bununla ilgili şartları daha detaylı bir biçimde belediyenizle görüşebilirsiniz.
Araba;
Araba alabilmek için yardım başvurunuz kabul edilmişse, 42'ıncı sayfada son 3 durumlarda yazılı olan amaçlardan hareket edilerek birkaç ay için arabanızı yurt dışında kalabilmek için götürebilirsiniz. Buna karşılık bir faaliyet teklifine dahil iseniz veya rehabilitasyon kapsamına giriyorsanız veya yurt dışında bir eğitim alacaksanız ve buna dahil olarak SU (devletin öğrencilere vermiş olduğu öğrenci yardımı) alıyorsanız arabanızı birkaç aydan fazla yurt dışına götürebilirsiniz. Bu tipik olarak 1/2-1 yıla kadar ikâmet süresi olur.
Yetişkinler için yardım düzenlemesi, refakatçi düzenlemesi ve ek harcamalar;
(Yukarıda belirtilen 6 amaçtan hareket ederek, yurt dışında yardımı almaya devam edebilirsiniz)
Yurt dışında kaldığınız süre içerisinde aldığınız yardım süresi, size verilen yardımın amacına ve bir dizi özel duruma bağlıdır. Tam olarak yardımdan ne kadar faydalanabileceğinizi söylemek güçtür. Bu gibi durumlarda belediyenizle görüşüp bir karara varmalısınız. Yurt dışında bir eğitim teklifinden yararlanıyorsanız, o ülkede yaşayanlardan birisini seçip yardımcı olarak işe alabilirsiniz. Buna karşılık işe aldığınız kişiyi Danimarka da yardımcı olarak çalışan bir kişinin maaşından fazla maaş alamaz. Çıkış noktası olarak yardımcının/refakatçinin seyahat veya orada kalma masraflarına yardım alamazsınız. Ama özel durumlarda yardımcıya ödenek verilebilir, ancak bu yardım onların kısa süreli yaptıkları seyahatler için ve oradaki ikâmetleri için değildir.
Ek harcamalar için yardım, kaybedilmiş iş geliri, çocuklara ve gençlere refakatçi Ek harcamalarınıza yardım alabilirsiniz. Sayfa 42'de yazılı olan 6 şıktan hareket ederek, kaybedilmiş iş gelirine yardım yapılır ve gencin yurt dışında kalacağı süre zarfında ona bir refakatçi yardımı verilir. Yurt dışında kalacağınız süre için aldığınız yardımda, hem yardım amacına hem de bir takım somut durumlara bakılır. Ne kadar bir süre için yardım alacağınızı söylemek güçtür. Bu gibi durumlarda belediyenizle görüşüp bir karara varmalısınız.
Yurt dışında kalmanızla ilgili başka ek harcamalarınız var ise, özel durumlarda kısa müddetli yurt dışı seyahatlerinde ek harcamalara yardım yapılır. Bunun haricinde yardımcının ek harcamalarına yardım yapılır veya yardımcının yurt dışında kalması gerekiyorsa seyahat- veya orada kalma masraflarına yardım yapılır. 16-17 yaşında olan bir kişi yurtdışında kalacaksa, refakatçisinin seyahat ve orada kalma masraflarına yardım edilebilinir.
Yardımcı araçların yurt dışında tamiri;
Yurt dışında kaldığınız müddet içerisinde yardımcı araçınız bozulursa ve tamiri gerekiyorsa, bu konuda hangi kuralların geçerli olduğu tam olarak belli değildir. Muhtemelen bu şekilde olur, yardımcı aracınız sizin fonksiyonunuz ve tam olarak hareket etmenize gerekli ise, bu aracınızı yurt dışında tamir ettirebilmeniz için yardım alabilirsiniz. Yardımcı aracınız olmadan kısa bir zaman için idare edebiliyorsanız, eve tekrar dönene kadar aracınızın tamiri için bekleyebilirsiniz. Yurt dışına çıkmadan önce yapacağınız en akıllıca hareket, belediyenize gidip yardımcı aracınız yurt dışında aniden bozulursa ne yapacağınızı danışmalısınız.
Bölüm 7
Danışmanlık ve itiraz etme;
Belediyeye veya amta bir probleminizden veya ihtiyacınızdan dolayı başvuruda bulursanız, belediyeniz otomatikman size bir dosya açar, tabii ki anonim kalmak istemiyorsanız. Sizin bir ihtiyacınız olduğunu belediye kendiliğinden de fark ederse, sizin hakkınızda bir dosya açar. Bir kamu idaresine başvurunun kişisel, telefon aracılığıyla veya yazılı olarak yapılacağına kendiniz karar verirsiniz. Ama bazı durumlarda en iyisi yazılı olarak başvuruda bulunmanız ve yazılı olarak cevap almanızdır ki, kamu idaresiyle sizin aranızda yanlış anlaşmazlık ortaya çıkmasın. Özellikle bir anlaşma yapıldığı zaman. Belediye yapmış olduğunuz başvuruyu en kısa zamanda değerlendirecek ve bazı özel durumlarda kararın ne zaman bildirileceği belirtilecektir. Bunun için durumunuzla ilgili ne zaman bir sonuç alınacağını her zaman öğrenebilirsiniz. Cevap alacağınız tarihe uyulmuyorsa, ne zaman bir sonuç alacağınızı öğrenmek hakkınızdır. Geçiminiz için düzenli bir şekilde yardım yapılması için başvuruda bulunmuşsanız, örneğin emeklilik veya rehabilitasyon yardımı gibi, belediyeniz ilk değerlenmeyi 8 hafta içerisinde yapacak.
Toplu değerlendirme;
Belediyeniz her zaman durumunuzla ilgili bir toplu değerlendirme yapmakla yükümlüdür. Danışmanınız sizin hayat durumunuzla ilgili bütün alanlarda itinalı olmalıdır. Çünkü sizin bütün sosyal kanunları bilmeniz beklenemez. Danışmanınız yararlanabileceğiniz bütün imkânlar hakkında sizi bilgilendirmelidir ve gerekirse sizi yardımcı olabilecek diğer sosyal kamu kurumlarına da havale etmelidir. Kamu dairesi başvurunuzu değerlendireceği zaman, gerekli olan bütün bilgileri kendilerine bildirmekle yükümlüsünüz ki, davanız doğru değerlendirilebilsin. Belediyede danışmanlık anında size gereken bilgileri vermekle yükümlüdür. Bu demektir ki, örneğin danışmanınızın kim olacağını siz kendiniz seçebilirsiniz, iletişim özürlülüğünüz varsa tercüman isteme hakkınız vardır. Yardım alımı ve dağıtımı ile ilgili yerel kurallar hakkında da size bilgi verilecektir.
Davanızla ilgili kamu dairesi önemli bilgiler elde etmişse ve siz bu bilgileri tanımıyorsanız, bu konuda konuşma ve gerekirse bu bilgileri düzeltme hakkına sahipsiniz. Buna taraf dinleme (partshøring) denir. Ne zaman isterseniz şahsi evraklarınıza bakıp inceleyebilirsiniz (aktindsigt)
Bu demektir ki, davanızla ilgili bütün evrakları alma hakkına sahipsiniz.
Karar;
Davanız gereksiz yere uzun sürmüş ise ve birçok sefer kararın alınabilmesi için başvuruda bulunmuşsanız, belediyenin ağır çalışmasını (kommunens passivitet) şikayet edebilirsiniz. Bir karar çıkış noktası olarak ya yazılı ya da sözlü olarak verilir. Yasa' nın bazı yerlerinde ise, karar yazılı bildirimi şart koşulur, örneğin hizmet Yasa'sının 71'inci maddesine göre yapılan ev yardımı başvurusu. Yaptığınız başvuru tamamı ile karşılanmıyorsa bu yazılı olarak gerekçelendirilmelidir. Bu kararla birlikte bir şikayet kılavuzu da bulunacak ve karar hakkında itiraz etmek isterseniz, şikayet süresinin bitiş tarihi de belirtilecektir. Karar size sözlü olarak verilmişse, 14 günlük bir süre içerisinde verilmiş olan kararın yazılı bir biçimde verilmesini isteyebilirsiniz.
İtiraz etme;
Ana kural olarak belediyenin veya amtın vermiş olduğu bir karara, Hak Güvencesi yasasının 60. maddesine göre Sosyal Kurula itiraz edebilirsiniz. Kurulun vermiş olduğu karar bağlayıcıdır, ancak çok özel durumlarda Sosyal Temyiz Kurumuna itiraz edebilirsiniz. Yasanın bazı yerlerinde itiraz etme ile ilgili özel kurallar geçerlidir.Örneğin ev yardımı verilmesi ile ilgili bir itiraz, eğer amt bir karara bağlıyacaksa, belediyenin itiraz kuruluna veya Kullanıcı heyetine (brugerråd) getirebilinir. Bunlar davaya bakıp belediyeye veya amta görüşlerini sunacaklar. Verilmiş kararda direnilirse, ancak bundan sonra Sosyal Kuruma götürülebilinir.
Belediyede veya amta verilen genel hizmet seviyesine itiraz edemezsiniz.Örneğin günlük bakım yerlerindeki (daginstitution) yer sayısına, ev yardımının düzeyi, verilen diğer teklifler vb. Örneğin, ev yardımcısının temizlik ile ilgili görevinde ve bunun gibi durumlarda bir karar verilmişse, bu karara da itiraz etme hakkınız yoktur. Belediyede veya ilde çalışan bir personel hakkında şikayet etmek istiyorsanız, doğrudan doğruya belediye başkanına itiraz etmelisiniz. Kamu dairelerinin yürütmede yasallıkla ilgili genel sorunlarınız olursa, il valilik heyetine başvurabilirsiniz. Burası bağımsız olarak davanın gerekliliği konusunda karara varır.
Yazıyla alakalı olarak güzel bir kaynak olmuş. Eline sağlık Nurancım. Danimarka'da engelli haklarıyla ilgili daha derli toplu bilgiler içeriyor.
20 bin tl ödeme yapılabilen bir ülkede neden 300 bin tl lik arabaya binilmesin
