Astımı olan çocuk için neler yapılmalı?

Uzmanlar, çocukları astımlı olan ailelerin panik yapmadan, onların yaşamını kolaylaştıracak tedbirler alması gerektiğini söylüyor. İlaç tedavisi, alerjiye karşı önlem, grip aşısı gibi tedbirlerin astımlı çocukların hayat kalitesini yükselteceğini vurgulayan uzmanlar, bu konuda ailelere büyük görev düştüğünü belirtiyor.

Çocuklarda astım hastalığı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi veren Prof. Dr. Refika Ersu, Türkiye'de çocukların yüzde 6-18'inin astım hastalığı ile mücadele ettiğini açıkladı. İlk 6 yaşta görülen astım hastalığının geçici olabileceğini anlatan Ersu, "Hastalığın tedavisinde son derece etkili ve güvenilir ilaçlar kullanılmaktadır. Pek çok astımlı çocuğun hastalığı hafif veya orta derecede seyrettiği için bu ilaçların çok düşük dozlarıyla rahatsızlık kolaylıkla kontrol altına alınabilmektedir. İlaçlar önerilen şekilde kullanıldığında; öksürük, hırıltı, nefes darlığı gibi şikayetler ile ortaya çıkan atakların sıklığı ve şiddeti azalmaktadır." dedi.

"Hemen hemen tüm çocuklarda astım atakları viral enfeksiyonlar ile tetiklenir." diyen Ersu, "Özellikle yuvaya ve okula giden ya da kardeşleri olan çocukları bulaşıcı hastalıklardan tamamen korumak mümkün olmamaktadır. Ancak evde üst solunum yolu enfeksiyonu olan bir birey var ise el yıkama gibi basit önlemler bile korunmada önemli olabilir. Astımı olan çocuklara grip aşısı da önerilir." şeklinde konuştu.

Alerjisi olan çocuklarda saptanan alerjene karşı önlemlerin alınmasının, tedavinin önemli bir parçası olduğunu belirten Ersu, önerilerini şöyle sürdürdü: "Eğer çocuğun ev tozu alerjisi varsa ev tozunu azaltmaya yönelik önlemler alınmalıdır. Ev hayvanlarına karşı alerji gelişmesine rağmen evde kedi veya köpek besleniyorsa, hayvanların evden uzaklaştırılması gerekir. Astıma eşlik edebilen saman nezlesi, sinüzit ve reflü gibi hastalıkların tedavisi astım tedavisini kolaylaştırır, ilaç dozlarının azaltılmasını sağlar. Bu hastalıkların tanısının konması ve tedavi edilmesi önemlidir. Astım ya da hava yolu hassasiyeti olan çocuklarda tedavi uluslararası tedavi rehberlerine göre planlanmaktadır. Bu tedavi rehberlerindeki ilk seçenek, direkt hava yollarına verilen ilaçlardır.

Bu hastalarda kullanılan iki çeşit ilaç vardır: Koruyucu/tedavi edici ilaçlar: Buharlaştırılarak veya sprey ile alınan ilaçlar ve ağızdan alınan diğer ilaçlar (Suda eriyen toz veya çiğneme tableti). Rahatlatıcı, şikayetleri giderici ilaçlar. Tedavide eğer sprey ilaçlar kullanılıyor ise kesinlikle direkt ağıza sıkılmaz. Sprey ilaçlar çocukların yaş gruplarına göre seçilen ara cihazlar ile kullanılmalıdır."


CİHAN

Çocuklarda en sık rastlanan kronik hastalık

En çok da çocukları esir alıyor. Öyle ki, okul öncesi dönemde çocukların yüzde 50'si astım şikayetleri yaşıyor. İleri ki dönemlerde ise bu şikayetler yüzde 6-10 okullu çocuğu astım hastası yapıyor. Öte yandan, astım şikayetleri ilkokul çağındaki her 5 çocuktan 2'sinde, ergenlik çağındaki her 7 gençten 1'inde ve her 10 yetişkinden 1'inde görülüyor.Peki, ne yapmalıyız?

Çocuğunuzun astımı var ise okulda ya da bir okul gezisinde ortaya çıkabilecek astım semptomları sizi korkutur."Ya çocuğum okulda astım krizi geçirirse" diye her günü kabus misali yaşayan o kadar çok anne var ki... Fakat, korkunun kimseye faydası yok! Özellikle de çocuklara!.. Çocuğu astımdan korumak ve astımlı çocuğu da astımın olabilecek zararlı etkilerinden korumak için önlem almak şart! Nasıl mı? Bu konudaki çalışmalarıyla çok uzun yıllardır çocukların ve ailelerin yüzünü güldüren Prof. Dr. Fazilet Karakoç (Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı-Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı) ile yaptığım röportaja buyurun; astım, kabusunuz olmaktan çıksın...

Anneler, çocuktaki astım şikayetlerini hemen fark edemezsem, tedaviye geç kalınırsa, gerekli ilaçlar hemen verilmezse, çocuğumu doktora zamanında ulaştıramazsam gibi endişeler yaşıyorlar. Bu endişeler için ne dersiniz?

Tabii ki anneler her zamanki gibi haklılar. Annelik böyle bir müessese zaten, her zaman endişelenecek bir şey oluyor. Mümkün olsa kucağınıza aldığınızda size dünyanın en mutlu insanı yapan o küçük meleği gözünüzün önünden bir an olsun ayırmak istemiyorsunuz.

ENDİŞELERE SON!

Tüm bu endişeleri ortadan kaldırmak ya da en aza indirmek için neler yapabiliriz?

Astım hem dünyada hem de ülkemizde çocuklarda en sık rastlanılan kronik hastalık. Okul öncesi dönemde öksürük, hırıltı, nefes darlığı gibi astım benzeri şikayetler çocukların yüzde 50-60'ında rastlanıyor. İyi haber şu ki, bu çocukların önemli bir kısmında büyümekle bu şikayetler kayboluyor. Ama okul çağında da astım sıklığı ülkemizde yüzde 6-10 civarında. Diğer bir deyişle,bin kişilik bir okulda 100 tane astımlı çocuk mevcut, aslında bu hiç de az bir sayı değil!

ÇOCUĞUNUZUN ASTIMI VAR İSE...

Çocuğun astımı var ise okul ve aile nasıl bir işbirliği yapmalı?

Çocuğunuzun astımı varsa okulda bulunduğu süre içerisinde astım şikayetleri ortaya çıkabilir, bu nedenle okulun da mutlaka bu sürece dahil olması ve gerekli durumlarda çocuğun ilaçlarını verebilecek sorumlu en az bir kişinin bulunması önemlidir.

Çocuğunuzun hafif bir astımı bile olsa sınıf öğretmeni ve okul yöneticileri ile bu konuyu paylaşmanız, çocuğunuzun bulgularının erkenden tanınması ve daha da kötüleşmeden tedavi edilmesine yardımcı olur. Unutmayalım ki, hafif astımı olan çocuklar bile bazen çok ağır astım atakları geçirebilirler.

ÖNLEM ALIN!

Çocuğun okulda astım sorunlarını önleyebilmek için neler yapılabilir?

Okulda ortaya çıkabilecek astım sorunlarını önleyebilmek için yapabileceğiniz en önemli şeylerden biri çocuğunuz ile konuşmak olacaktır. Çocuğun yaşına uygun olarak, onun anlayabileceği şekilde hastalığı ve ilaçları ile ilgili olarak onu bilgilendirmelisiniz. Aslında ideal olan çocuğa ilaçları ile ilgili olarak sorumluluk vermektir. Çocuk ilaçlarını ne zaman ve nasıl kullanması gerektiği konusunda bilgi sahibi olmalıdır. Bazı çocukların astım bulgularının nasıl gittiğini takip edebilmek için onlara PEF metre dediğimiz bir cihaz veririz, bu cihaz basitce evde nefes borularındaki daralmayı ölçen bir cihazdır.Bu ölçümlerde bir düşüklük var ise o zaman rahatlatıcı ilacını kullanmaya başlaması gerekiyor anlamına gelir.

Okuldaki görevlilerin elinde astımı olan çocuk için yazılı bir plan olması gerekir. Bu yazılı planda çocuğunuzun astımının şiddeti, kullanmakta olduğu ilaçlar, astım atağını başlatabilecek etkenler ve astım şikayetleri ortaya çıktığında yapılması gerekenler sıralanmalıdır.

"YA ÇOCUĞUM OKULDA ASTIM ATAĞI GEÇİRİRSE..."

Okulda astım atağını hangi faktörler başlatabilir?

Sağlıklı bir öğrenme ortamı her okul çocuğunun hakkıdır. Birçok anne, "Benim çocuğumun toz alerjisi var okula gittiğinde hep hastalanıyor" diyor. Evet okula giden çocuklar okula ya da kreşe gitmeyen,okullu kardeşi olmayan çocuklardan daha fazla hastalanıyorlar; bunun en önemli nedenlerinden biri de enfeksiyonlar ile daha sık karşılaşmaları.

TEK SUÇLU VİRÜSLER Mİ?

Tek sebep enfeksiyonlar mı? Yoksa okulda çocuklarımızı, özellikle de hassas ya da alerjik olan çocukları etkileyen başka faktörler var mı?

Okullardaki iç ortamdaki hava kalitesinin yol açtığı sağlık sorunları tüm dünyada hem aileleri hem de eğitmenleri düşündüren ve endişelendiren çok önemli bir konu. Enerji tasarrufu sağlamak adına çok iyi izole edilen ve çok az havalandırılan yaşama alanları bizim ve çocuklarımızın sağlığını tehdit ediyor. Pencere ve duvarların izolasyonu için kullanılan materyaller, yapıştırıcılar, duvar boyaları, binaların nefes almasını ve zararlı maddelerin doğal bir şekilde ortadan kalkmasını engelleyen faktörler.

YAŞADIĞIMIZ BİNALAR NEFES ALIYOR MU?

Yeterince "nefes alamayan" binalarda:

- Havada gaz halinde bulunan, bina materyalleri, ya da mobilyalardan gelen formaldehid, toz, kurşun,

- Fotokopi makinelerinden ya da diğer ofis makinelerinden havaya yayılan ozon...

- Kitaplardan, havalandırma sitemlerinden, halılardan gelen bakteriler, küfler...

- Radon gibi kokusuz, gözle görülmeyen ve iç ortamlarda doğal olarak oluşan maddeler, bu binalarda yaşayan insanlarda bazı sağlık problemlerinin ortaya çıkmasına neden oluyorlar.

SOLUDUĞUMUZ HAVA ZEHİRLİ Mİ?

Yaşadığımız iç ortamlardaki havayı sağlığa zararlı hale getiren etkenler sadece bununla da kısıtlı değil deterjanlar, sabunlar ,diğer temizlik malzemeleri, gibi birçok faktör içi ortam hava kirliliğine katkıda bulunuyor değil mi?

İç ortamlardaki hava kirliliğine ilişkin olarak kimyasal kirleticiler ve ısıtma, havalandırma ve klima sistemleri üzerinde çok durulmakla birlikte, yapılan çalışmalar bu maddelerin iç ortam hava kirliliğinin aslında sadece yüzde 20'sinin kaynağının bunlar olduğunu göstermiş.

MİKROORGANİZMALARA DİKKAT!

Unutulmaması ve ihmal edilmemesi gereken en önemli kaynak ise mikro-organizmalar. Bakteriler, mantarlar gibi mikroorganizmalar insan dahil tüm yüzeylerde bulunabilir. Uygun nem, besin ve büyüme koşullarında bir mikroorganizma 18 saatte 1 milyardan daha fazla sayıya ulaşabilir. Sonuç olarak, okul binalarının iyi temizlenmesi, temizlik malzemelerinin dikkatle seçilmesi ve binanın çok iyi havalandırılması önemli...

ÖĞRETMENİ VE OKUL HEMŞİRESİNİ BİLGİLENDİRİN!

Çocuklar zamanlarının çok önemli bir bölümünü okulda geçiriyorlar. Bu halde okulu, öğretmenleri çocuğun durumuyla ilgili bilgilendirmek çok önemli değil mi?

Kesinlikle! Ayrıca var ise okul hemşiresine ve çocuğun sınıf öğretmenine çocuğun okul saatleri boyunca ihtiyaç duyabileceği ilçları, doktor imzalı kullanma talimatları ile birlikte vermek çok önemli.

Unutulmaması gereken noktalardan biri de şu; astım tedavisinde kullanılan nefes yolundan ilaçların önemli bir kısmında ilaçların üzerinde numaratör yok, yani hemşire ya da öğretmen ilacın içinde ne kadar kaldığını bilemeyebilir. İlacın azaldığını ya da bittiğini sizin takip etmeniz gerekir.

Çocuğunuzun durumu ile ilgili olarak sadece sınıf öğretmeni değil, diğer öğretmenlerinde bilgilendirilmesinde fayda var. Astım bulguları beden eğitimi dersinde, resim dersinde ya da bahçede ortaya çıkabilir. Bu durumda çocuğunuzun astımı ile ilgili olarak ne kadar çok kişi bilgi sahibi olursa o kadar iyidir.

BEDEN EĞİTİMİ DERSİNE GİRSİN!

Anneler astım şikayetleri gösteren çocukların genellikle beden eğitimi dersine girmesini istemiyorlar.

Beden eğitimi öğretmeni özellikle önemli, çünkü fiziksel egzersiz astım semptomlarının ortaya çıkmasına neden olabilir. Ama şu da çok önemli çocuğunuz astımı olduğu için beden eğitimi dersinden ya da okuldaki aktivasyonlardan geri kalmamalıdır. Bu durum onu sosyal olarak olumsuz etkiler. Astımı olan ve olimpiyat şampiyonu olan sporcular vardır. Astım çok özel durumlar dışında egzersizin kısıtlamasını gerektirmez.Egzersiz ile ortaya çıkan şikayetler varsa bunu çocuğunuzu izleyen hekim ile paylaşmanız gerekir. Bu durumda çocuğunuzun tedavisinde bazı değişiklikler yapılabilir. Beden eğitimi öğretmenin çocuğunuzun hastalığı ile ilgili bilgi sahibi olması ve gözünün üzerinde olması yeterlidir.

OKUL ASTIM PLANI

Çocuğunuzun öksürük, hırıltı, nefes darlığı gibi şikayetleri ortaya çıktığında ilk yapılması gereken nefes yolundan rahatlatıcı ilaçların verilmesidir. Okul yönetiminde çocuğun velilerinin telefonları yanı sıra, mutalaka başka bir aile bireyi ya da güvendiğiniz bir arkadaşınızın telefonunun olmasında fayda vardır. Okul yönetimi hangi durumlarda çocuğunuzun hekimini, hangi durumlarda 212'yi arayacağına ve çocuğu hastaneye götürmesi gerektiğine ilişkin fikir sahibi olmalıdır.Acil bir durum söz konusu olduğunda çocuğun hangi hastaneye götürülmesini istediğinizi belirtmenizde de fayda var.

İLAÇLARI YANINDA BULUNSUN!

Çocuklar rahatlatıcı ilaçlarını okulda yanında taşıyabilir ve uygun şekilde kullanabilir mi?

Bu sorulara cevabınız 'evet'se taşıyabilir:

- Çocuğunuz astım ilacını yanında taşımak istiyor mu?

- Doktorunuz, çocuğunuzun gerektiğinde ilacını kendi kendine kullanabilecek yaş ve olgunlukta olduğunu düşünüyor mu?

- Çocuğunuz, astım bulgularını tanıyabilir mi?

- Bu bulgular ortaya çıktığında ilacını uygun şekilde kullanabilir mi?

- İlacını devamlı yanında taşıması gerektiğini, arkadaşları ile paylaşmaması ve ortalıkta bırakmaması gerektiğini biliyor mu?

- İlacını kullanma ihtiyacı olduktan sonra mutlaka bir erişkini konuyla ilgili olarak haberdar etmesi gerektiğini biliyor mu?