Atasözleri ve deyimler

Öncelikle ATA SÖZÜ ve DEYİM arasında fark olduğunu belirtmeliyim. Peki nedir bu fark? Gelin hep beraber ata sözü ve deyim arasındaki farklara bakım ardından anlamlarıyla birlikte ata sözlerinden örnekler verelim...



ATASÖZÜ NEDİR?

Halk içinde halkın gözlemleri deney ve tecrübeleri sonucu çıkan öğüt verici söz.;Kim tarafından nerede ve ne zaman söylendiği bilinmemekle beraber genelde toplumdaki ortak değerlerin anlatımıdır.Her toplumun kendine özgü atasözleri vardır.

Türk atasözlerinin tarihi de en eski yazılı kaynaklarda da rastlanır. Orhun yazıtlarında “Yufka olanın delinmesi kolay imiş, ince olanı kırmak kolay”.”Yufka kalın olsa delinmesi zor imiş, ince yoğun olsa kırmak zor imiş.” Uygur kaynaklarında bazı atasözleri yanında Kaşgarlı Mahmut’un Divanû Lügat i-t Türk’ün de geçen “Kanı kanla yumazlar” veya “Gözden ırak olan gönüldende ırak olur” atasözleri günümüze kadar gelmiş atasözleridir.

DEYİM NEDİR?

Asıl anlamlarından uzaklaşarak yeni kavramlar meydana getiren kalıplaşmış sözlerdir. İki veya daha çok kelimeden kurulu bir çeşit dil ifadesi olan bu sözler, duygu ve düşüncelerimizi dikkati çekecek biçimde anlatan isim, sıfat, zarf, basit ve birleşik fiil görünüşlü gramer unsurlarıdır.

ANLAMLARIYLA ATASÖZÜ VE DEYİMLER

A köse, sayılmadık kaç tel sakalın var? : kişinin kendi önemsizliğini veya yaptığı işin önemsizliğini kapatıp çok önemliymiş gibi göstermesi. Çok yaşamış çok şey görmüş artık yaşadıklarından ders almasını bilir.

Aba vakti aba, yaba vakti yaba. İnsan giyinme, eğlenme ve çalışma zamanını bilmeli. İş vakti gelince çalışmalı eğlenme vakti, gelince de eğlenmeli bunları birbirine karıştırmamalı.

Aba altından sopa göstermek Karşısındakine dost gibi görünüp onu dolaylı yoldan tehdit etmek. Bir yandan yüzüne gülerken diğer taraftan da karşısındakini tehdit etmek.

Abanın kadri yağmurda bilinir. Bir şeyin kıymeti anlatmakla değil ona gerçekten ihtiyaç duyulduğu vakit anlaşılır.

Abbas yolcu: Ölmesi yakın, yola çıkmak üzere, gidici

Abdal abdalın ne umduğunu, ne bulduğunu ister. Kişi kendi emsallerini ne aç kalmasını nede varlıklı olmasını ister. İnsan akranlarının başkalarının kendinden üstün olmalarını istemez.

Abdal ata binince bey oldum sanır, Şalgam aşa girince yağ oldum sanır. Haddini ve konumunu bilmeyenler birden bire mevki sahibi para mal mülk sahibi olunca kendini bir şey oldum sanır.

Abdal düğünden çocuk oyundan usanmaz. Nasıl ki çocuk oyun oynamaktan bir türlü usanmazsa, akıllı olmayan insan da zamanını çocuk gibi gereksiz boş şeylerle geçirir.

Abdal tekkede hacı Mekke’de gerek. İnsan yaşı konumu becerisi bilgisi kabiliyeti ile layık olduğu mertebede olmalı.

Abdala "kar yağıyor demişler" üşümeye hazırım demiş. İnsan olacaklara, başına geleceklere önceden hazırlıklı olmalı, yoksa aniden başına geleceklere katlanmak zorunda kalır.

Abdalın karnı doyduktan sonra gözü yolda kalır. İnsan açken çaresizdir ama karnı doyunca aklı işlerinde kalır.

Abdalın yağı çok olunca gah borusuna çalar, gah gerisine. İnsan kıymetini bilmediği, ihtiyacı olmadığı bir şeye gereğinden fazla sahip olursa onu gereksiz yerlere harcar. Elindekini nasıl harcayacağını bilmez.

Abdest siz softaya namaz dayanmaz. Yaptığı işte samimi olmayanlar çevresindekileri inandırmak için her yola başvurur. Zahmet çekmeden yapılan iş göz boyamadan öteye gidemez.

Aça dokuz yorgan örtmüşler, yine uyuyamamış. İnsana ne kadar iyi bir ortam sağlarsan sağla açlığını kolay kolay unutturamazsınız.

Acele bir ağaçtır meyvesi pişmanlıktır. Acele yapılacak bir işin sonu bizi yaptığımızdan pişman edebilir. Acele yapılan işin sonunda mutlaka bir hata yapar yaptığımız işten pişman oluruz.

Acele eden ecele gider. Her şey kendi düzenine göre yapılmalı aceleden yapılacak işten hayır gelmez sonunun nereye varacağını kestirmek zordur. Hatta bizi ölüme bile getirebilir.

Acele eden kancık, kör doğurur. Özen göstermeden aceleyle yapılacak işten hayır gelmez. Mutlaka bir aksilik bir eksiklik ortaya çıkar.

Acele etme dilini dişlersin. Acele ile yapılacak iş sonunda insanın kendisine zarar verebilir.

Acele ile menzil alınmaz. Acele yapılacak işten bir hayır gelmez. Hedefe varmak zordur. Yapılan işte istenilen hedefe ulaşılmaz.

Acele işe şeytan karışır. Acele işin kimseye bir faydası olmaz. Her zaman bir hata yapabiliriz. Her türlü aksilikle karşılaşabiliriz. Acele ile yapılan işe mutlaka bir fitne fesat karışır.

Acele şeytandan,teenni Rahman dan. Bir işte acele etmek doğru değildir. Acele ile yapılan işten fayda gelmez. İnsan bir işi yapmaya karar verdiği zaman daima sabırlı olmalı ve akıllı karar vermeli.

Acele yürüyen yolda kalır. Acele yapılacak işten bir hayır gelmez. Aceleyle yapılan işte başarıya sona varılmaz, yarı yolda kalınır.

Aceleye gelmek: Bir işin yapılmasında çabuk hareket etmek ve sonunda istediği verime ulaşamamak.

Acemi katır kapı önünde yük indirir. Bir işin acemisi nerede neyi nasıl yapacağını bilemez. Yanlış işler yapar.

Acı acıyı,su sancıyı keser. Zorlukları engelleri geçmek daha büyük zorlukları yenmekle ancak gerçekleşir.

Acı çekmek: Uzun süre ağrı sızı hissetmek.

Acı acı gülmek. Üzüntüsünü karşısındakine gülerek göstermek. Gülüşünün bile üzüntüden olduğunu ifade etmek.

Acı patlıcanı kırağı çalmaz. İşe yaramayan insanı başkaları ne yapsın ki kendine faydası olmayanın başkalarına hiçbir faydası olmaz. Hayatın zorluklarını yaşamış yeterince tecrübe sahibi olmuş kişiler dış etkilere karşı kendini korumayı bilir.

Acı söylemek: Karşısındakini incitecek şekilde konuşmak

Acıkan doymam susayan kanmam sanır. İnsan bir şeye çok fazla ihtiyaç duyunca asla o ihtiyacı gideremeyeceğini zanneder.

Acıkmış kudurmuştan beterdir. Aç insan her şeyi yapar. Ondan her şey beklenir. Çevresindekiler için tehlikeli de olabilir.

Acındırırsan arsız, acıktırırsan hırsız olur. İnsan bir şeyin sınırlarını fazla zorlamamalı. Kapasitesi ne ise o olmalı. Eğer kişi çocuğuna karşı bu sınırları fazla zorlarsa sonra onu kötü alışkanlıklara yöneltebilir.

Acıyan uyumuş acıkan uyumamış. İnsan birçok zorluğa göğüs gerer direnir ama açlığa asla dayanamaz.

Aç aman bilmez, çocuk zaman bilmez. Aç insan çocuk gibidir. İhtiyacını karşılamak, açlığını gidermek için beklemez ilk fırsatta değerlendirmeye çalışır. Aynı şekilde çocuk içinde zaman diye bir mefhum yoktur ne zaman nerede olursa olsun o bildiğini yapar laf dinlemez.

Aç anansa da kaç. Aç insandan her şey beklenir. Ondan kendini sakınmalısın. Bu en yakının bile olsa böyledir.

Aç aslandan tok domuz yeğdir. İnsan ne kadar güçlü, tehlikeli ve becerikli olursa olsun açken bir şey yapamaz. Önce karnının doyması lazım

Aç at yol, aç it av almaz. İnsan ne kadar güçlü ve becerikli olursa olsun açken bir şey yapamaz. Önce karnı doyması lazım.

Aç ayı oynamaz. Açken insan verimli olamaz. Faydalı olabilmesi için önce karnını doyurması lazım.

Aç domuz darıdan çıkmaz. Aç insan yiyecek bulunca, karnını doyurmadan yemeği bırakmaz.

Aç doyuran aç kalmaz. İnsan çevresindeki muhtaçlara yardım yaparsa bir gün kendisi de dara düştüğünde mutlaka ona da bir yardım yapan çıkar.

Aç başım dinç başım.Belki aç kalırım ama kimseye de borcum olmaz.Belki çok lüks bir yaşantım olmaz ama enazından kimseye karşıda borç derdim olmaz.

Aç elini kora sokar. Aç insandan her şey beklenir. Ondan kendini sakınmalısın. Aç insan açlığını gidermek için her yola başvurur her türlü tehlikeyi göze alır.

Aç gezmekten tok ölmek evladır. Aç karnında sefalet içinde yaşamaktansa gezip eğlenmektense tok bir köşede oturmak daha iyidir.

Aç gözlü: Para mal mülk gibi dünyevi şeylerde doymak nedir bilmeyen. Malı mülkü çok seven, Buldukları ile yetinmeyen.

Açgözlü daya (taya) çocuğu. Kanmayan, doymayan çocuklar ve yetişkinler için söylenir. Daya (taya), sütnine, dadı. (Farsça daye'den)

Aç gözünü açarlar gözünü. Eğer dikkatli olmazsak yaşayacağımız olaylar bizi çok zor şartlara sürükleyebilir. Öyle olaylar yaşarız ki bir daha aynı olayları yaşamamak için her türlü tedbiri almak zorunda kendimizi hissederiz.

Aç ile eceli gelen söyleşir. Aç insana sataşmak yanlıştır. Sonuçlarına katlanmak zordur.

Aç it koyun gütmez. Aç insan bir iş yapamaz, eğer bir şey yapmasını istiyorsak önce karnını doyurmalıyız.

Aç kalbini. Derdin sıkıntın anlatmak istediğin ne ise saklama anlat rahatlarsın.

Aç kişiye aş gerek tok kişiye baş gerek. Aç insanın ihtiyacı yiyecektir. Onun yemek ihtiyacı karşılanmalı tok insanın işe çalışması faydalı işler yapabilmesi için bir lidere onu yönlendirecek akıllı kişiye ihtiyacı vardır.

Aç köpek ambar deler. İnsan acıkınca her şeyi yapar.

Aç kurt yavrusunu yer. İnsan acıkınca her şeyi yapar.

Aç ne yemez, tok ne demez. İnsan acıkınca her şeyi yapar. Karnı tok olunca da her şeye bir kusur bulur, istediğini söyler.

Aç ölmez, gözü kararır; susuz ölmez, benzi sararır. İnsan açlıktan ölmez ama açlık yüzünden zayıfta kalır susuzda başkalarına da muhtaç olur.

Aç tavuk kendini buğday ambarında sanır. İnsanın elinde bir şey olmayınca bol keseden vaatlerde bulunur. Zenginliğin hayalini kurar.

Aça arpa ekmeği etten lezzetli gelir. İnsan açken açlığını giderecek ne bulsa taze, bayat, acı, tatlı fark etmez ona lezzetli gelir.

Aça dokuz yorgan örtmüşler, yine uyuyamamış. İnsan açken hiçbir şey açlığını bastıramaz.

Aça kuru ekmek helva gibi gelir. İnsan açken açlığını giderecek ne bulsa taze, bayat, acı, tatlı bakmaz ona lezzetli gelir.

Açığa çıkmak: Belirgin hale gelmek. Anlaşılır olmak. Kendini belli etmek

Açıkağız aç kalmaz. İnsan istemesini bilirse mutlaka ihtiyacını karşılar.

Açık kapı bırakmak: Karşısındakinin hamle yapmasına fırsat verecek konumda olmak.

Açık alınla: Yaptığı işte utanılacak bir durum olmaması.

Açık yaraya tuz ekilmez. İnsanın derdini kederini daha fazla artıracak davranışlardan uzak durulmalı.

Açılan solar, ağlayan güler. İnsan bu gününe bakıp gelecek için karar vermemeli yarının ne olacağını bilemeyiz, ümitsizliğe de aşırı iyimserliğe de güvenmemeli her zaman her şey olabilir.

Açın gözü ekmek teknesinde olur. Aç insan her şeyi yapar. İyi veya kötü diye bir şey düşünmez. Ne yaparsa yapsın aklında bir an önce karnını doyurmak vardır.

Açın imanı olmaz. Aç insan her şeyi yapar. Aç olan insandan her türlü davranış beklenir.

Açın koynunda ekmek durmaz. İnsan acıkınca her şeyi yapar. Aç insana onun ihtiyacı olan şeyi emanet edemezsin.

Açın kursağına çörek dayanmaz. İnsan acıkınca ne bulursa yer taze bayat bakmaz.

Açın uykusu gelmez. İnsan acıkınca aklına açlığını gidermekten başka bir şey gelmez.

Açlığını bilen yere bildir. İnsan ihtiyacını her yere veya her önüne gelene değil onu giderecek yere bildirmeli.

Açlık ile tokluğun arası yarım yufka: İnsan yoksulluğu fazla abartmamalı, arada çok fazla bir fark yoktur.

Açlıktan nefesi kokmak: Çok fakir durumda olmak.

Açma sırrını dostuna o da söyler dostuna. İnsan kendine ait özel sırları saklamalı her önüne gelene söylememeli. Bunu kaldıramayan insanlar bir gün kendi aralarında da anlatıp senin sırrını ağızdan ağza yayarlar. Gün gelir söylediklerine pişman olur.

Açtı ağzını yumdu gözünü: Sinirden her ağzına geleni söylemek.

Açtırma kutuyu söyletme kötüyü. İnsan karşısındakinin sabrını tahammül sınırlarını zorlamamalı. Fazla zorlarsak karşımızdakilerden hiç beklemediğimiz veya hoşlanmadığımız cevaplar alabiliriz.

Ada bana adayım sana. İnsan başkasına ne kadar ilgi alaka gösterirse o kadar karşılık görür.

Adalet ile zulüm yan yana durmaz. Adaletin olduğu yerde zulüm olmaz eğer bir yerde zulüm varsa orada adalette yok demektir.

Adam adama yük değil, bu can gövdeye mülk değil. Bu dünyada her şey gelip geçicidir. İnsanlarda doğar yaşar ve ölür. Gün gelir can gider geriye sadece beden kalır.

Adam adamdan korkmaz hatır sayar. İnsanların birbirlerine olan ilgi ve alakası korkuyla olan bir davranış değil saygıdan olan davranıştır.

Adam adamdır olmasa da, pulu; eşek eşektir, atlastan olsa da çulu. İnsan kıyafetle makamla insan olmaz dış görünüşü insanı değerli yapmaz. Kişi insanlığıyla becerisiyle ahlakıyla değerlidir.

Adam bildim eşeği, altına serdim döşeği. Saygı gösterip yârdim edilen kişinin terbiyesiz ve densiz olduğunu öğrenildiğinde söylenen bir söz.

Adam iş başında belli olur. Kişi becerisini dürüstlüğünü anlayışını ahlakını iş yaparken ortaya koyar.

Adam olana bir söz yeter. İnsan olana bir şeyi bir kere söylemek yeter. Bir söyleme ile laf dinler söyleneni yapar, anlayışsızsa on defada söylesen bir şey değişmez.

Adam vuracak oğul babasına danışmaz. Bir işi yapmaya niyet eden kişi bunu yapmak için başkalarına sormaz, yapar.

Adama dayanma ölür, ağaca dayanma kurur: İnsan bir iş yapmaya niyetlendiği vakit başkalarının sürekli desteğine güvenmemeli her şeyi önce kendi gücü ve becerisi ile değerlendirmelidir.

Adamak kolay ödemek güçtür. İnsan söz söylerken iyi hesaplamalı yapamayacağı şeyi söylememeli sonra yapması zor olur.

Adamın yere bakanından, suyun sessiz akanından kork. Kişi çevresinde sessiz sakın gözükenlerden çekinmeli tıpkı suyun sessiz sessiz akışı gibi o sessizliğinin çekingenliğinin altında birçok entrika ve hile olabilir.

Adı batmak: Unutulmak, hatırlanmamak

Adım adım yer edeyim, gör sana neler edeyim. Ne yapacağını sezdirmeden karsısındaki insani yerinden etme çabasına girişecek olanların tehdit sözü.

Adimi güveç koy amma, ocak üstüne koyma. Zor isler yapan biri olarak tanınmak isteyen fakat aslında zor isler yapmak istemeyen kişilerin yandaş arayış sözleri.

"Adın ne?" "Mülayim Ağa." "Sert olsan ne halt edersin?" Diyalog değil, monolog. Sert davranmakla hiçbir şey elde edemeyeceğinin bilincinde olmak.

Ağa yanında kese çıkarılmaz. İnsan haddini bilmeli. Bulunduğu ortamda kendi durumuna göre hareket etmeli.

Ağa diyeyim sana, yağın bulaşsın bana. Yardakçılık yapan, kayırılmak istenen insanları anlatmak için kullanılır.

Ağaca balta vurmuşlar, sapı bendendir demiş. İnsanoğluna en büyük kötülüğü yabancı biri değil de yine kendi çevresindeki kendi sülalesinden birileri yapar.

Ağaca çıkan keçinin dala bakan oğlağı olur. İnsan ne ise evladı da odur. Aynı şeyleri düşünür aynı şeyleri yapmaya yönelirler.

Ağaca dayanma kurur, insana dayanma ölür. İnsan bir işi yaparken başkalarına değil kendi bilgi ve becerisine kendisine güvenmeli ve ona göre hareket etmeli. Başkasına güvenerek bir şey yapmaya kalkarsa yarı yolda çaresiz kalabilir.

Ağaç çiçeklenmeden meyve vermez. Her şey zamanı geline olur. Zamanı gelmeden bir iş yapılmaz.

Ağaç devrilince balta vuran çok olur. İnsanın işi ters gitmesin, ters gidince herkes onu bir şekilde eleştirmeye başlar.

Ağaç devrileceği zaman bütün maymunlar kaçışır. İnsan çaresiz kalınca, muhtaç olunca çevresindeki gerçek dostu olmayan herkes onu terk eder.

Ağaç kökünden yıkılır: Yapılan bir işte ayrıntılara değil işin esas temeline bakılmalıdır. Eğer temel sağlamsa mesele yok gerisi kolay halledilir.

Ağaç meyvesi olunca başını aşağı salar. İnsan bilgili becerikli oldukça mütevazılığı da ona bağlı olarak artar.

Ağaç ne kadar meyve verirse dalı o kadar yere eğik olur. İnsan ne kadar bilgili becerili olursa çevresine de o kadar faydalı o kadar uyumlu o kadar yardımcı olur.


Ağaç ne kadar uzasa göğe eremez.Herkesin bir kapasitesi vardır ne kadar zorlarsanız zorlayın onun üstüne çıkamaz daha fazlasını başaramaz

Ağaç ne kadar uzasa göğe ermez: Her şey kendi değerleri içindedir. Zorla bu değerleri aşamayız.

Ağaç yaş iken eğilir. İnsan bir şeyi zamanında öğrenmeli, gençken öğrenmeli, zamanı geçtik ten sonra, yaşlandıktan sonra öğrenmek zor olur.

Ağalık almakla değil vermekle olur. İnsan eğer çevresinde saygın hatır sayılır kışı olmak istiyorsa başkalarının eline bakmamalı başkalarına kendisi yardımcı olmalıdır.

Ağalık vermekle, yiğitlik vurmakla. Eğer toplumda hatırı sayılır, sözü dinlenir biri olmak istiyorsan gittiğin yerlerde gezdiğin yerlerde insanlara bol bol bahşiş dağıt elin açık olsun ,cömert ol.Eğer yiğit olarak anılmak istiyorsan düşmanla iyi dövüş,cesur ol

Ağanın alnı terlemezse ırgadın burnu kanamaz. İş sahibi işçisiyle beraber çalışıp işini bitirmek için gayret etmezse işçide işe gerekli ilgiyi gayreti göstermez.

Ağanın eli tutulmaz. Parası bol olan istediği gibi harcar. Ona yaklaşmak onunla harcama yaparken boy ölçüşmek olmaz kimin haddine.

Ağanın malı çıkar, uşağın canı. Kişi ağa, kazanıp mal mülk sahibi, zengin oluncaya kadar işçisi çalışmaktan heder olur.

Ağaran baş, ağlayan göz gizlenmez. İnsanın beliren yaşlılığı, görünen üzüntüsü ne kadar gizlenmeye çalışırsa çalışılsın onu gizlemek zordur. Artık her şey dışarıdan bakılınca belli oluyor.

Ağası güçlü olanın kulu asi olur. Ağa güçlü olunca etrafında her türlü insan olur ayyaşıda sarhoşuda katilide serserisi de .

Ağılda oğlak doğsa ovada otu biter. Allah yarattığı her kulun rızkını da beraberinde yaratır. Kimse aç kalmaz.

Ağır yükün zahmetini katır bilir: Bir işin ne kadar zor olduğunun nekadar zahmet verdiğini ancak o işi yaşayan o işi yapan bilir, başkası bilemez.

Ağır yükün zahmetini katır bilir.Bir işin zorluğunu ancak onu yapan bilir başkası bilemez

Ağır basar, yeğni kalkar: Saygınlık ağırbaşlılıkla, ölçülü hareketle sağlanır.

Ağır giden yolda kalır. Yaptığı işte tembellik gösterenler yavaş hareket edenler başarılı sona ulaşmazlar

Ağır kazan geç kaynar. Anlama yeteneği olmayan insan anlatılanı çok zar anlar.

Ağır taş batman döver. Ağırbaşlı insana kolay kolay kimse kötü söz söyletemez. Onunla kolay kolay baş edilmez.

Ağır taş yerinden oynamaz. Kişi kendini muhafaza eder her yerde otoritesini sürdürürse onunla kolay kolay kimse uğraşamaz.

Ağır yongayı yel kaldırmaz. Kişi ağırbaşlı otoriter olursa onunla kolay kolay kimse uğraşamaz. Ona zarar veremez. Dıştan gelen etkiler onu kolay kolay etkilemez.

Ağrımayan başa çaput sarılmaz. İnsan bir problemi yoksa kendisiyle alakası olmayan işlerle uğraşmamalı. Sonra hiç gereği yokken başına bir problem çıkabilir.

Ağız yemeyince yüz utanmaz. Rüşvet haram yemeyince insan başkalarına mahcup olmaz. Kim ne derse desin nekadar suçlayan olursa olsun önemli olan kişinin dürüstlüğüdür. Kişi dürüstlüğünü muhafaza ettiği sürece haklılığı ortaya çıkacaktır.

Ağız yer yüz utanır. Rüşveti insan ağzıyla yer ama yaptığı işten dolayı yüzü kızarır. Yüzü utandığını gösterir.

Ağlama ölü için,ağla deli için . İnsan ölen dostu için bir süre ağlar sonra unutur gider ama akıllı olmayan dostlar için insan her zaman derde sıkıntıya girer sıkıntı çeker.

Ağlamakla yar ele girmez. Kişi ağlayıp sızlanmakla istediği şeylere ulaşamaz. Onlara ulaşmanın bir başka yolunu bulmalı

Ağlamayan çocuğa meme verilmez. İnsan bir şeye ihtiyaç duyduğunda onu çevresindekilere belirtmeli anlatmalı başkalarına bildirmeli,yardım istemeli. Yoksa haberi olmadıkça kimse kimseye bir şey yapamaz.

Ağlarsa anam ağlar gerisi yalan ağlar. İnsanın en büyük dostu ve dayanağı en büyük yardımcısı anasıdır, ötekilerin hiçbiri ananın yerini tutmaz gelip geçicidir,dostlukları bir yere kadardır.

Ağlayanın malı gülene hayır etmez. İnsanın zor gününü sıkıntılı gününü fırsat bilip zorla alınan mal mülk insana hayır getirmez. Eninde sonunda elinden çıkar gider ,zarara yol açar.

Ağrısız baş mezarda gerek. Hayat çilerle doludur. İnsan her zaman her şeye hazır odalıdır. Eğer hiç bir dert sıkıtı olmasın istiyorsak ona ancak ölünce kavuşuruz.

Ağustosta beyni kaynayanın zemheride kanı kaynar. Çalışma zamanında tembel tembel yatan, kışın acıktığında ele muhtaç olur tembelliğinin cezasını çeker .

Ağustosta gölge kovan ,zemheride karnın ovar.Çalışma zamanında tembel tembel yatan,kışın acıktığında ele muhtaç olur .

Ağustosun yarısı yaz yarısı kıştır.İnsan hazırlığını erken yapmalı ağustos ayı gelmişse kış gelmiş demektir.

Ağzı açık ayran delisi. Aptal aptal bakarak ortalıkta salak salak dolaştığı düşünülen insanlara gıyabında söylenen söz.

Ağzı büyük olana kepçe kaşıktır.İnsan aç gözlü ise kolay kolay verilenler doymaz.Küçük hediyeler onun isteklerini karşılamaz.

Ağzımı yaktı as olsa, başımı yardı tas olsa. Zarar veren ama onu da beceremeyen insanlar için sonradan söylenen söz.

Ağzına tat bulaşanın gözü pekmez tulumundadır. Kişi bir şeyin tadını aldı mı arkası gelmez,daha fazlasını ister.

Ağzının payını vermek:Gereken cevabı vermek

Ağzı kalabalık : Yaptığı işte çok konuşan, olur olmaz şeyler konuşan

Ağzı süt kokmak :Çok genç daha yeni hayat tecrübesi olmayan

Ağzından bal akmak :Karşısındakinin hoşuna gidecek sözler söyleme.Çok hoş çok güzel sözler söylemek

Ağzında bakla ıslanmamak :Aklına geleni veya duyduğunu saklamadan doğru , yanlış araştırmadan hemen başkasına söylemek,sır tutamamak

Ah alan onmaz.Başkasının ahını alan kolay kolay iflah olmaz.Eninde sonunda cezasını çeker.

Ahret suali sormak:Çok bunaltıcı çok zor sorular sormak


Ahret yolculuğu :Çok zor çok zahmetli yapılan yolculuk

Ahmağa yüz abdala söz vermeye gelmez.Nerede nasıl hareket edeceğini bilmeyen mankafalara akılsızlara yüz vermeye gelmez sonra yanlış yerde yapacağı bir hareketle seni utandırır.Aynı şekilde sözünde durmayı bilmeyen söz vermenin önemini anlamayan abdala da söz vermeye gelmez çünkü sözünde durmaz.Seni yarı yolda bırakır.

Ahmak gelin yengeyi halayığı sanır.Çevresinde kendisine iyi niyetle davrananları anlamayıp onları hizmetkarı zannedenler yaptıkları davranışla hem gönüllerini kırar hemde yalnız kalırlar.

Ahmak misafir ev sahibini ağırlar. Anlayışsız olan nasıl hareket edeceğini bilmeyen misafir davranışları ile ev sahibini zora sokar,mahcup eder.

Ak akçe kara gün içindir. Para maddiyat zor günler için gereklidir.Ona göre kendimizi hazırlamalıyız.

Ak gün ağartır kara gün karartır. Güzel mutluluk dolu günler insanı mutlu eder neşelendirir.Dinç yapar.huzursuz günler insanı moral men yıkar huzursuz eder.İnsanın huzurunu kaçırır.

Ak koyunun kara kuzusu da olur.Kimse kimsenin huyunu veya geleceğini bilemez.Çok iyi niyetli ahlaklı insanlardan da kötü evlatlar olabilir.

Akacak kan damarda durmaz. Eğer talihimizde bir aksilik varsa bir aksilikle karşılaşacaksak ne yaparsak yapalım o bizi gelip bulacaktır.Kurtuluşu yoktur.

Akan su kir tutmaz. Eğer su akıyorsa önündeki her şeyi sürükler getirir,bu kir de olsa böyledir,başka bir şeyde olsa.

Akara kokara bakma ,çuvala girene bak.Yeni eski iyi köyü güzel çirkin bakma ne bulursan çuvala doldur.Senin göreceğin çuvala girendir.

Akça akıl öğretir don yürüyüş.İnsanın parası varsa çok şey düşünür yapar hayata geçirir.Elbise ise ancak havalı yürümeyi sağlar başka bir işe yaramaz

Akçalı adamdan dağlar da korkar.Kişinin parası var parasını faydalı işlerde değil de zararlı işlerde kullanırsa herkese zarar verir,insanlar değil her şey onların varlığından gelebilecek zararından korkar.

Akıl akıldan üstündür. İnsan kendi aklını beğenip böbürlenmemeli.Kendinden daha akıllı insanların var olabileceğini her zaman düşünmeli bilmeli.Kişi bir iş yaparken başkalarına tanışmalı akıl almalı olur ki ondan daha iyi düşünenler yeni fikirler üretenler de çıkabilir.

Akıl Defteri :Ajanda,Unutmamak için not alınan defter.

Akıl Hocası :Başkalarına akıl veren

Akıl için yol birdir.Karmaşık işlerin hallolmasında kime sorulursa sorulsun herkes aynı çareleri söyleyecektir.Aynı yolu gösterecektir.

Akıl kişiye sermayedir. İnsanın yapacağı işlerde en büyük sermayesi aklıdır.Yeter ki faydalı ve doğru kullanmasını bilsin.

Akıl olmayınca ne yapsın sakal.Kişiyi yönetende yücelten de aklıdır.Eğer akıl yoksa sakalla yaşla bir yere varılmaz.Bir iş başarılmaz.

Akıl unutur,kalem unutmaz.İnsan aklındakini unutabilir,ama not alınan deftere yazılan unutulmaz er veya geç gelir yerini bulur.

Akıl yaşta değil baştadır. İnsanın akıllanması için illa da yaşlanması gerekmez.Zekanın yaşla bir alakası yoktur.

Akılları pazara çıkarmışlar herkes kendi aklını almış. Herkes için en doğru akıl kendi aklıdır.Kolay kolay başkalarının aklını beğenmez.

Akıllı düşman akılsız dosttan iyidir. Akıllı düşmanında olsa nerede nasıl hareket edeceğini bilir bu yüzden iyidir.Akılsız dostsa nasıl hareket edeceğini bilmez her an başını derde sokabilir.Bunun için akıllı düşman daha iyidir.

Akıllı olup dünyanın kahrını çekmektense,deli ol dünya senin kahrını çeksin. İnsan akıllı olup her şeyle ilgilenmek herkesin derdini düşünmek çevresindekilere yardımcı olmak yol göstermektense deli ol herkes enin derdini düşünsün sana çare olmaya uğraşsın.

Akıllı söylemeden düşünür,akılsız düşünmeden söyler. Akıllı insan bir sözü söylemeden önce nereye varacağını ne gibi sonuçlar doğuracağını düşünerek söyler.Akılsız hiçbir şeyi düşünmeden olur orta konuşur.Sonuçta da ya başını derde sokar ya da insanların arasında huzursuzluk çıkarır.

Akıllının ayıp dediği ile ahmak iftihar eder. Akıllı insana göre ayıp olan bir davranışı akılsız insan düşünemediği için iftihar edilecek bir davranış olarak değerlendirir.

Akıllıyı geri atma,ahmağı kılavuz yapma.İnsan akıllı olandan her zaman akıl almalı onun fikirlerini değerlendirmeli akılsız insandan ise kılavuz olmaz.Ondan ancak zarar gelir.

Akılsız başa söz neylesin;lezzetsiz aşa tuz neylesin.İnsanda akıl yoksa nasihat fayda etmez,tıpkı lezzetsiz yemek gibi nekadar tuz koyarsan koy lezzetlenmez

Akılsız başın cezasını ayaklar çeker. Düşünmeden yapılan bir işin sonucunda insanın bedeni yorulur.Hata insanın vücudunun herhangi bir organında değil aklındandır.

Akılsız köpeği yol kocatır.İnsan bir işi nasıl yapacağını bilmezse fuzuli uğraşmakla ömrünü geçirir.

Akla gelmeyen başa gelir :Yapılan bir işte hesaplanmayan bir iş başa gelince kişi zararını çeker.

Aklına turp sıkmak. Bir kişiye yanıldığını, budalaca düşündüğünü söylemek için kullanılır.

Aklına geleni işleme ,her ağacı taşlama.İnsan her aklına gelen şeyi söylememeli her gördüğü davranışı veya olayı da eleştirmemeli. Konuşurken de düşünürken de iyi hesaplamalı.

Aklını yitirmek : Bir olay karşısında akla hayale gelmeyecek yanlış davranışlar göstermek.

Akraba ile ye iç alış veriş etme. İnsan dostları ile her şeyini paylaşmalı ama ticaret yapmamalı.

Akranı ile uçmayan kuş semada hu çeker. Kişi kendi ayarındakilerle ilişki kurmaz ve boyundan büyük işleri yapmaya kalkarsa sonunda çok zarda kalır Tek yapacağı artık Allah’a yalvarmaktır.

Akrebe niçin soktun demişler ne yapayım huyumdur demiş.Topluma zararlı olan bir insana niçin zarar verdiğini sormanın bir anlamı yok çünkü onun huyu o ,çevresine zarar vermek üzere her şeyini kurmuş bu huyunu değiştiremezsiniz.

Aksayanla aksak, suya gidenle susak. Başkaları ne yaparsa onu yapan insanlara söylenen bir söz. Susak, bati yörelerinde su taşımak için kullanılan geniş ağızlı testi.