Çocuk Sahibi (Hamile) Olamama Nedenleri

Hamile kalamama (gebe kalamama) probleminden bahsedebilmek için öncelikle bir çiftin yeterli sürede düzenli ve doğru cinsel ilişkiye girdiğinden emin olabilmek gerekir. Hamile kalamama yani kısırlık (infertilite) teşhisi koyabilmek için gerekli cinsel ilişki süresi 12 ay olarak belirlenmiştir. Yani düzenli ve doğru şekilde cinsel ilişkiye giren bir çift 12 ay boyunca denemesine rağmen gebelik elde edemezse "hamile kalamıyor" denilebilir, bu süre dolmadan önce gebelik olmaması normaldir.

Hamile kalamama probleminden bahsedebilmek için yeterli süre cinsel ilişkide bulunmak gerekir:
Hamilelik isteyen ve düzenli cinsel ilişkide bulunan çiftlerin 3 ay sonrasında yaklaşık yarısında gebelik meydana gelebilir. 6 ay süren düzenli cinsel ilişki sonrasında ise yaklaşık %75'inde gebelik meydana gelir. Bazı çiftlerin evlendikleri ilk aylarda hemen gebe kalabilmesi her çiftte bu şekilde olması gerektiği anlamına gelmez. 1 yıl boyunca ilişkide bulunan çiftlerin yaklaşık %85'inde gebelik elde edilir ve kalan kısmına kısırlık yani infertilite (hamile kalamama, gebe kalamama problemi) teşhisi konabilir.

Düzenli ve doğru şekilde cinsel ilişkide bulunmak gerekir:
Hamile kalamama probleminin nedenleri arasında düzenli ve doğru şekilde cinsel ilişkide bulunmamak sayılabilir. Düzenli cinsel ilişkiden kasıt haftada ortalama 2 kere cinsel ilişkidir. Bunun her hafta olması gerekmez, özellikle adet dönemlerinin ortasına denk gelen yumurtlama zamanında 2-3 günde bir cinsel ilişkide bulunmak yeterlidir. Bu şekilde cinsel ilişkide bulunmayan bir çifte kısırlık teşhisi koyulamaz, özellike bu durumun düzeltilmesi ve yumurtlama zamanına dikkat edilerek düzenli ilişki planlanması gerekir. Özellikle eşlerin farklı şehirlerde bulundukları ve seyrek görüşebildikleri durumlarda bu tür düzenli ilişki olmaması gebe kalamama nedeni olabilir.

Nadiren bazı çiftler hamilelik için doğru şekilde cinsel ilişkide bulunmayı da bilmemektedir. Bu konuda ilişki pozisyonu çok önemli değildir, ancak erkeğin kadının vajinası içerisine boşalması şarttır. İlişki için kayganlaştırıcı v.b maddeler hamileliği kısmen engelleyebilir gebelik isteyen çiftlerin bunları kullanmaktan kaçınması gerekir.

Yukarıda açıklanan üç neden yani yeterli süre boyunca ilişkide bulunmak, düzenli ilişkide bulunmak, doğru şekilde ilişkide bulunmak hamilelik için ilk şartlardır. Bu şartların doğru şekilde yerine getirilmesine rağmen hamile kalamama durumu söz konusu ise jinekolojik muayene ve nedeni araştırmaya yönelik tahlil, tetkik yapılması gerekir:
- Kısırlık Varlığında Yapılan Tahliller, Testler

Kadında ve erkekte hamile kalamama nedenleri:
Gebe kalamama problemi yaşayan çiftlerde araştırmalar neticesinde yaklaşık çiftlerin %15'inde hiçbir neden bulunamaz, buna nedeni bilinmeden infertilite denir. Bir sebep bulunabilen çiftlerde ise sorun yaklaşık yarı yarıya kadın ve erkekte eşit dağılım gösterir. Nadiren hem kadında hem erkekte sorun saptanabilir.

Kadında hamile kalamama (kısırlık) nedenleri arasında en sık rastlananları yumurtlama problemi (yumurtlama düzensizliği) ve tüplerde tıkanıklık olmasıdır. Bunların dışında birçok etken gebe kalamamaya neden olabilir, bunlar hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Erkeklerle ilgili nedenler hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Kadının yaşının ileri (büyük) olması hamile kalamamaya neden olur mu?
Kadın yaşı ile gebe kalamama problemi arasında çok kuvvetli bir orantı vardır. Çünkü kadınlarda yaş ilerledikçe yumurtalık kapasitesi (over rezervi) azalır, halk arasında bu durum hormon bozukluğu veya hormonların azalması olarak bilinir. Bu durum özellikle 35-40 yaşından büyük kadınlar için geçerlidir. Kadının yaşı ile hamile kalabilme yeteneği arasındaki ilişki hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Erkeğin yaşının ileri (büyük) olması hamile kalamamaya neden olur mu?
Erkeğin yaşının ileri olmasının kadındaki kadar olmasa da gebe kalamama konusunda katkısı olabilmektedir. Özellikle 45-50 yaşlarından sonra sperm kalitesindeki bazı bozulmalardan dolayı gebelik oluşma şansı hafif azalır. Ancak erkekte yaş ilerledikçe şans azalsa da gebelik oluşturma yeteneği yani sperm üretimi ömür boyu devam eder. Erkek yaşı ve kısırlık arasındaki ilişki hakkında detaylı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Erkekte Kısırlık

Kısırlık (infertilite) sorunu saptanan çiftlerin yarısında kadında, diğer yarısında erkekte problem saptanmaktadır. Çiftlerin yaklaşık %15 kısmında her iki kişide de bir problem saptanmamaktadır. Erkekte kısırlığa sebep olan durumların bir kısmı sperm sayı, şekil ve hareketlerinde azalmaya neden olarak etki gösterirler. Diğer bazı nedenler hormonal bozulmalara neden olarak veya genetik nedenlerle kısırlığa neden olurlar. Ayrıca spermin rahim içerisine uygun şekilde ulaşmasına engel olacak şekilde retrograd ejekulasyon (geriye doğru boşalma), hipospadias, sertleşme problemi gibi nedenler kısırlığa neden olabilir.

Erkekte başlıca kısırlık sebepleri:
- Varikosel
- Hipohonadizm
- Sigara
- Alkol
- Kullanılan bazı ilaçlar, kemoterapi
- Kromozomal, genetik anormallikler (Kinefelter sendromu)
- Testis tümörleri
- Kriptoirştizm
- Hidrosel
- Testis travması
- İdiopatik oligospermi (sperm sayısında azalma)
- Enfeksiyonlar
- Obstrüktif (tıkayıcı) nedenler, vas deferens tıkanıklığı
- Sistemik hastalıklar
- İmpotans (ereksiyon yani sertleşme problemi)
- Retrograd ejekulasyon (geriye doğru boşalma)
- Kistik fibrozis

Bu nedenlerin saptanması için uygun şekilde sperm tahlili ve ayrıca üroloji uzmanı tarafından muayene yapılması gereklidir. Saptanan sebebe yönelik uygun ilaç tedavisi veya ameliyat üroloji uzmanı tarafından uygulanacaktır.

Kadında Kısırlık

Kadında hamile kalamama sebepleri nelerdir? Hangi hastalıklar ve patolojiler kısırlığa sebep olabilir? Gebe kalma şansını azaltan faktörler nedir?
Kısırlığa neden olan durumlar erkekte ve kadında eşit olarak saptanmaktadır bu nedenle kısırlık durumunda kadın ve erkeğin birlikte değerlendirilerek sebebin araştırılması gerekir.

Kadında başlıca kısırlık (infertilite) sebepleri:
- Yumurtlama (ovulasyon) düzensizlikleri
- Tüplerin kapalı olması
- Endometriozis
- Hiperprolaktinemi (Süt hormonu yüksekliği)
- Troid hormon bozuklukları (guatr, hipotroidi, hipertroidi)
- Rahimde bulunan patolojiler
- Antisperm antikorlar
- Rahim ve yumurtalıklarla ilgili geçirilen ameliyatlar
- Genital organlarla ilgili geçirilmiş enfeksiyonlar
- İleri yaşa bağlı over rezerv azalması
- Rahim ağzına bağlı nedenler, servikal faktör. (Tek başına bir neden olarak görülmez genellikle)
- Çiftlerin %10-15 kadarında kısırlık (infertilite) olmasına rağmen herhangi bir sebep bulunamaz.

İnfertilite konusunda etkili diğer faktörler:
- Sigara
- Obezite (Şişmanlık)
- Servikal stenoz (rahim ağzının kapalı olması)
- Vajinismus
- Düzenli ve doğru cinsel ilişki olmaması
- Rahim içerisinde yapışıklıklar olması (Asherman sendromu)
- Luteal faz yetmezliği
- Erken menopoz, erken over yetmezliği
- Kemoterapi ve radyoterapi almış olmak

Yumurtlama düzensizlikleri (ovulasyon olmaması, anovulasyon):
Kadında kısırlık nedenleri arasında en sık görülenlerden birisidir. Yumurtlamanın her ay düzenli şekilde olması hamilelik şansını arttıran önemli bir faktördür. Yumurtlama olmayan bir adet ayında hamilelik oluşması imkansızdır. İnfertilite sebebi olarak yumurtlama düzensizliği tespit edilen hastalarda tedavi olarak sıklıkla yumurtlama sağlayıcı haplar veya hormon ilaçları (halk arasında iğne tedavisi) verilir. Adetleri düzenli olan kadınlarda genellikle yumurtlamanın düzenli olduğu bilinir. Adetleri düzensiz olan, seyrek olan veya polikistik ober sendromu tanısı konulmuş olan kadınlarda yumurtlama varlığını saptamak için ultrasonografi ve kan tahlili (progesteron) gibi araştırmalar yapılır. Yumurtlama problemleri hakkında detaylı bilgi >>

Tüplerin (kanalların) kapalı olması:
Her iki tüpün kapalı (tıkalı) olması durumunda yumurtanın tüpten geçeren sperm ile buluşması ve hamilelik meydana gelmesi imkansızdır. Tek bir taraftdaki tüp kapalı ise hamilelik meydana gelebilir. Tüpler önceden geçirilmiş bazı enfeksiyonlara bağlı (PID), endometriozise bağlı, karın ieçrisindeki ameliyatlara bağlı kapanabilirler. Tüplerin kapalı olduğunu araştırmak için rahim filmi (HSG) çekilir. Rahim filminde kapalı görülen tüplerin durumundan emin olmak için genellikle laparoskopi yapılır. rahim filminde kapalı görülen tüpler laparoskoi sırasında açık olarak tespit edilebilirler. Laparoskopi de tüp içerisine mavi boyalı bir sıvı verilerek açık olup olmadığı kontrol edilir. Her iki tüpün kapalı olduğu tespit edilirse tüp bebek uygulanması gerekir.

Endometriozis:
Endometriozis hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Endometriozis karın içerisinde ve tüplerde yapışıklıklar oluşturarak (ve hatta yapışıklık olmadan da bazı lokal faktörlerle) hamilelik oluşmasına engel olabilir.

Hiperprolaktinemi (Süt hormonu yükselmesi):
Yumurtlama düzensizliğine ve kısırlığa neden olabilen bir durumdur. Prolaktin (PRL) hormonu beyinde hipofizden salgılanır. Eğer hipofizde ameliyat gerektirecek kadar büyük bir adenom (tümör) yoksa prolaktin seviyesini düşürmek için ilaç tedavisi uygulanır. Troid hormonlarındaki anormallikler de prolaktin artışına neden olabilmektedir. Prolaktin yüksekliği hakkıda detaylı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Rahimde bulunan patolojiler:
Rahim içerisinde doğuştan bulunan (perde - septum gibi) veya sonradan gelişen (myom, polip) gibi patolojiler kısırlığa neden olabilirler. Bunlar her zaman kısırlığa neden olmazlar bu nedenle bir myom veya polip saptanması kısırlığın nedeni olduğunu göstermez her zaman. Myomlar ancak rahim iç kavitesinde ve büyük olduklarında kısırlık nedeni olarak düşünülürler. Küçük poliplerde kısırlık nedeni olarak düşünülmezler. Bu tür patolojilerin tedavisi için genellikle histeroskopi yöntemi ile ameliyat gerekir.

Rahim veya yumurtalıklarla ilgili ameliyatlar:
Rahim ile ilgili myom alınması veya benzeri bir ameliyat nadiren rahim içerisinde yapışıklığa neden olabilir ve kısırlığa neden olabilir. Yumurtalıklardan birisinin ameliyatla alması hormon seviyelerinin kötüleşmesine ve bu nedenle hamile kalmanın zorlaşmasına neden olabilir. İki yumurtalığın alınması durumunda zaten hamilelik imkansızıdır.

Polikistik over sendromu:
Polikistik over sendromunda hamile kalma şansı ve tedavi gerektiren durumlar ile ilgili ayrıntılı bilgilere buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.