F
Fırtına
Guest
Endometriyum denilen rahim içi örtü tabakası, yumurtlama sırasında, döllenmiş yumurtayı kabul etmek için kalın ve süngerimsi bir hal alır. Döllenme olmazsa, bu gereksiz endometriyum ayhali sırasında dışarıya atılır.
Endometriyoz denilen hastalıkta, bu endometriyum kalıntılarının bir kısmı yumurtalık kanallarından yukarıya, pelvis boşluğuna çıkar. Bu dokunun çoğu, yumurtalıklarda, rahimin arkasında, bağırsakların üzerinde bulunur. Bütün vücuda dağılıp gözlere, akciğerlere, hatta beyine kadar gidebildiği de bilinmektedir.
Yayılmasındaki gerçek mekanizma bilinmiyorsa da, en çok kabul edilen kuramlardan biri, 1921'de Dr. Sampson tarafından ortaya atılmıştır. Bu kurama göre, endometriyum dokusu, gerisin geriye pelvis boşluğuna gidince, oraya yerleşir ve hormon değişikliklerine karşı rahimdeki gibi cevap vermeye başlar. Böylece, doku her ay büyür, fakat ayhali sırasında atılmaz. Bu büyüme yayıldıkça sorunlar yaratır, yapışıklıklar doğurur ki, bunlar kısırlığa yol açabilir ve pelviste ağrılara neden olur. Vücutta aynen tümörler gibi de yayılabilir.
Endometriozlu kadınlar çoğunlukla sinir sistemleri gergin, İyi eğitim görmüş, baskı ve gerginliklere, ayhalinde ağrılı kramplara uygun olan tiplerdir.
Bu nedenle, endometriyozun sinirsel gerginlikten olduğu düşünülmektedir. Bu durum, ayhali kalıntılarının bir bölümünü gerisin geriye yumurtalık kanallarına ve karın içine gitmeye zorlar. Daha önceden histerotomi (sezaryendeki gibi, geç düşükler için açılan karın şakı) geçirmiş olan kadınlarda, sık sık karındaki yara izi üzerinde endometriyoz olur.
Endometriyozun ilk belirtisi, âdet görmeden Önce pelviste artan ağrılardır. Bu çoğu kez yanlışlıkla, rahim dönüklüğü, polikistik yumurtalık, pelvis enfeksiyonu diye teşhis edilebilirse de, dikkatli bir muayenede, rahmin gerisinde hastalığı karakterize eden düzensiz bir kitle farkedilir. Bu kitle ayhalinden önce progesteron ve östrojen düzeyleri yükselince daha da hassaslaşır. Rahimle kalın bağırsak arasında yapışıklık oluşturup, bağırsak hareketlerinde ağrılara da neden olabilir. Yumurtalıklarla yumurtalık kanalları arasında buna benzer yapışıklıklar olursa, kısırlığa yol açabilir. Birleşik Devletler'de yedi, sekiz milyon kadının bu hastalığı, çekmekte olduğu; bunların ancak yüzde onla on beşinin teşhis edilebildiği tahmin edilmektedir.
Endometriyozun tedavisi
Endometriyozun en iyi ve basit tedavilerinden biri, doğum yapmaktır. Gebelik sırasında, dokuz ay yumurtlama durur, ki böylece, endometriyoz da tahrik edilmemiş olur. Daha sonra, doğumda da serviks açılır ve bunun sonucu olarak daha az ağrılı ve daha etkili ayhalleri olur.
Rahmin gerisindeki kitlenin kanser olmayıp da endometriyoz olduğundan emin olabilmek için çok defa ameliyat gerekir. Doktor, ameliyatta dokunun büyük kısmını çıkarır, fakat hastalığın yayılma tabiatı yüzünden, hepsini temizleyemez. Bu nedenle sık sık tekrarlama görülür. Birçok kadın tekrar tekrar ameliyat olur. Bu hastalıkta ameliyat, tedavi için olduğu kadar teşhis için de kullanılan bir yöntemdir. Doğum kontrol hapları da, yumurtlamayı engellediği için endometriyoza karşı etkili bir biçimde kullanılır. Uzun etkili progesteron iğnelerinin de şikâyetleri hafiflettiği anlaşılmıştır.
Fakat endometriyoz tedavisinde en çok umut veren ilaç Danazol'dur. Danazol kullanılmasına 1976'da izin verilen yeni bir ilaçtır. Erkeklik hormonu olan testosteronla yakından ilişkili olup, LH ve FSH'nm serbest bırakılmasını ve bu nedenle de yumurtlamayı engeller. Danazol aynı zamanda östrojen ve progesteron düzeylerindeki peryodik değişiklikleri de önlediği için endometrium dokusu üzerinde hiçbir uyarı olamaz. Sonra vücut bu etkisiz kalmış endometriyum dokusunu ölü bir doku gibi emer. Endometriyozdan dolayı kısırlık sorunları çeken bazı kadınlar, Danazol tedavisinden sonra gebe kalabilmektedirler. Bu ilaç, endometriyoza karşı gereken tam ilaç olarak görülmektedir ve teşhis konulur konulmaz, hastalığın yayılmasını önlemek için Danazol tedavisine başlanmalıdır. Ameliyattan sonra da temizlenmenin tam yapıldığından emin olabilmek için Danazol kullanılmalıdır. Danazol günde 400 ila 800 mg.'dan, hastalığın yaygınlığına göre, en az altı ay kullanılmalıdır.
Danazol, bu tedavi sırasında gebeliğe karşı koruyucu olarak da iş görür, göğüslerin kistli ve çok ağrılı bir hastalığı olan kronik kistik mastitisin tedavisinde de etkili olduğu bulunmuştur. Bu hastalığı çeken kadınlar, günde 200'le 400 mg.'lık Danazol tedavisinden yararlanabilirler. Bu tedavi sonucunda amenore dediğimiz ayhallerinin kesilmesi de oluşur ki, bu da gebelikten korunmada güvenilir, etkili bir yöntem oluşturur.
Yazık ki, Danazol pahalı bir ilaçtır, fakat bu pahalılığına da değer.
kaynak
