İlk siyahi devlet başkanı

Nelson Rolihlahla Mandela (d. 18 Temmuz 1918 - ö. 5 Aralık 2013)

Güney Afrikalı Anti Apartheid (ayrımcılık karşıtı) aktivist ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nin ilk siyahî devlet başkanı. 1994'te ilk defa tüm halkın katıldığı seçimlerde devlet başkanı seçilmiştir. Yönetimi, Apartheid'ın mirasının dağılmasına, ırkçılığı engellemeye, fakirlik ve eşitsizliğe odaklanmıştır. Siyasi görüş olarak Demokratik Sosyalist olan Mandela, Afrika Ulusal Konseyi siyasi partisinde 1990'dan 1999'a kadar parti başkanlığı yapmıştır.

Bantu dillerine ait olan Kosa (Xhosa) dilini konuşan Tembu (Thembu) kabilesinde, kabile şefinin oğlu olarak doğan Mandela, Fort Hare Üniversitesi ve Witwatersrand Üniversitesi'nde hukuk eğitimi gördü. Johannesburg'un ilçelerinde yaşarken sömürgecilik karşıtı hareketi benimsedi ve ANC'ye katılarak bu partinin gençlik kolunun kurucu üyesi oldu. Ulusal Parti, Apartheid'ı 1948'de uyguladığında, ANC'nin 1952'deki Başkaldırı Mücadelesi (Defiance Campaign)'nde göze çarptı ve Halk Kongresinde buna bağlı olarak Transvaal ANC koluna başkan olarak seçildi. Avukat olarak çalışırken sürekli olarak kışkırtıcı aktivitelerden ve 1956'dan 1961'e kadar süren İhanet Duruşmaları'ndan dolayı tutuklandı.

Başlangıçta şiddet içermeyen protestolar olacağını söylemesine rağmen Güney Afrika Komünist Partisi ile işbirliği yaparak, 1961'de, sonradan devlet hedeflerine saldıracak olan militan Umkhonto we Sizwe (MK) örgütünü kurdu. 1962'de tutuklandı ve hükumeti alaşağı etmek için komplo kurmak ve sabotaj etmekten dolayı ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Mandela cezasını önce Robben Adası'nda daha sonra Pollsmoor Hapishanesinde çekti. Bu esnada salıverilmesi için 1990'da yani 27 yıl sonra onay verilecek uluslararası bir kampanya düzenlendi. Hapishaneden çıktıktan sonra ANC başkanı olan Mandela otobiyografisini yazdı ve başkan F.W. de Klerk ile 1994'de tüm halkın katıldığı ve ANC'nin büyük çoğunlukla kazandığı bir seçimin kurulması Apartheid'ın sona erdirilmesi için görüşmelere sebep oldu.



Devlet Başkanı olarak yeni bir anayasa oluşturdu ve toprak reformu, yoksullukla mücadele ve sağlığın iyileştirilmesi gibi politikaları uygularken Doğruluk ve Uzlaşma Komisyonu'nu geçmişte yaşanan insan hakları ihlalini araştırması için oluşturdu. Uluslararası olarak Libya ve Birleşik Krallık arasında olan Lockerbie Faciası görüşmeleri sırasında arabulucu olarak rol oynadı. İkinci bir seçime katılmayı reddetti ve yerine seçimle yardımcısı Thabo Mheki geçti. Mandela daha sonra ulusal lider olarak hayır işlerinde yer aldı ve daha çok yoksullukla ve AIDS ile mücadele etti.

Mandela, anti-sömürgeci ve anti-apartheid görüşü ile uluslararası beğeni topladı ve 1993'deki Nobel Barış Ödülü, Amerika Birleşik Devletleri Başkanlığı Özgürlük Madalyası ve Sovyet Lenin Nişanı da dahil olmak üzere 250'nin üzerinde ödül kazandı. Güney Afrika'da "Ulusun Babası" olarak görülmekte, aynı zamanda çoğunlukla Kosa Kabilesi ismi olan Madiba olarak da anılmaktadır.

Yaşamı

Ailesi Kosa (Xhosa) dilini konuşan Tembu (Thembu) kabilesindendir. Babası ise bu kabilenin şefi Gadla Henry Mandela'dır.
Mandela; lise tahsilinden sonra Fort Hare Üniversity College'a girdi. Burada okurken siyasi olaylara karıştı. Bir öğrenci boykotuna karıştığı ve organize ettiği gerekçesiyle okuldan uzaklaştırıldı. Transkei'den ayrılarak, Transvaal'a gitti. Burada bir süre madenlerde polis memurluğu görevinde bulundu. Bu sırada yarıda bıraktığı üniversite tahsiline uzaktan eğitim yoluyla devam etti. 1942'de Witwaterstrand Üniversitesi'nin hukuk bölümünü bitirerek avukatlık yapmaya başladı. Ülkenin ilk siyah avukatı unvanını aldı.

Ocak 1962'de kendisine destek aramak için ülke dışına çıktı. İngiltere ve Afrika ülkelerini dolaştı. Afrika ülkeleri ile sosyalist ülkelerden silah ve para yardımı temin etti. Ülkeye dönüşünde arkadaşlarıyla birlikte, izinsiz yurtdışına çıkmak, halkı kışkırtmak, sabotajlar ve suikastlar düzenlemek iddialarıyla yargılandı. Halkın, tamamının temsil edilmediği ve beyazların temsil edildiği parlamentonun çıkardığı kanunlara uymak zorunda olmadığını savundu. Beyaz yönetim tarafından ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı (1964). Bu davranışıyla ırk ayrımına karşı mücadele eden Afrikalı siyahların simge ve sembolü oldu.
Nelson Mandela, Dünyanın en ünlü mahkumu olarak anılır.

Güney Afrika'da Robben Adası (Fok Adası)'nda 27 yıl hapiste kaldıktan sonra 1980'li yıllarda, ırkçılığa karşı mücadelenin bütün dünyada yoğunlaşması üzerine adı duyuldu. 1990 yılında devlet başkanı De Klerk tarafından şartsız olarak serbest bırakıldı. Serbest bırakıldığı zaman 71 yaşındaydı. Serbest bırakılmasına Güney Afrika siyahlarının yanında birçok beyaz da sevindi. Mandela'nın; "Mücadele benim hayatımdır. Hayatımın sonuna kadar siyahların bağımsızlığı için mücadele edeceğim." demesi, halk arasında onu bayraklaştırdı.

1990'da hapisten çıkınca Demokratik bir Güney Afrika kurulması için çalışmıştır ve kurmuştur. Afrikalılar, Mandela olmadan bunun gerçekleşemeyeceğine inanır. Bugün Mandela, bir özgürlük savaşçısı olarak kabul edilmektedir. 40 yıl içinde 100'den fazla ödül almıştır. 10 Mayıs 1994'te Güney Afrika'nın ilk siyah devlet başkanı seçildi. Güney Afrika'da, kendi kabilesindeki büyüklerin kendisine taktıkları Madiba lakabıyla tanınır.

Mandela 2008 yılında terörist listesinden çıkarıldı. 8 Haziran 2013 gününde hastaneye kaldırılan Mandela, 5 Aralık 2013'te hayatını kaybetmiştir.

Dünya Afrika'nın siyah incisi Nelson Mandela'ya ağıyor

Güney Afrika 'nın eski Devlet Başkanı Nelson Mandela 95 yaşında vefat etti. Nelson Mandela, ırkçılığa karşı mücadelesi ile dünyada adından söz ettirmişti. Güney Afrika'nın eski Devlet Başkanı Nelson Mandela'nın büyük kızı Makaziwe Mandela, durumu 5 aydır kritik olan babasının, hayatta kalabilmek için "savaştığını" belirtmişti.

İşte Nelson Mandela'nın hayatı:

20. yüzyılın en tanınmış siyasal tutuklularından Nelson Rolihlahla Mandela 18 Temmuz 1918’de Güney Afrika’nın Transkei bölgesi, Thembu kabilesinde doğdu. 1937'de, Healdtown’a yerleşerek Fort Beaufort College’ta eğitimine devam etti. Burada siyasi olaylara karıştığı ileri sürülerek okuldan uzaklaştırıldı. Nelson Mandela 1942'de Witwaterstrand Üniversitesi’nin hukuk bölümünü bitirerek avukatlık yapmaya başladı.

Nelson Mandela, ülkenin ilk siyah avukatı oldu. 1944’te ırk ayrımına karşı yerli halkın kurduğu Afrika Ulusal Kongresi’ne (ANC) katıldı. 1948 yılında kongrenin Gençlik Birliği’ne sekreter ve 1950’de başkan seçildi. Mandela, rejimin ırkçı baskı politikasına karşı kitlesel mücadeleyi örgütleyenler arasında ilk sıralarda yer alıyordu.

ANC içinde yaptığı çalışmaların yanı sıra , Olivier Tambo ile avukatlık bürosu açtılar. Güney Afrika’da siyahların açtığı bu avukatlık bürosu, kısa zamanda apartheid (ırkçılık) kanunlarının haksız yere birer suçlu haline getirdiği siyahların merkezi haline geldi.

Irkçılık karşıtlığına 27 yıl mahkumiyet

Mandela, 1961’de (Ulusun Mızrağı) adlı yeni bir örgüt kurdu. Örgütün amacı, ırkçı rejime karşı örgütlenecek sabotaj eylemlerini temel alan silahlı mücadele yürütmekti. Mandela’nın örgütün gelişmesi için çalışmak, Güney Afrika dışına yolculuklar yaparak uluslararası ilişkiler kurmak ve destek aramakla geçirdiği illegal çalışma dönemi 5 Ağustos 1962’de tutuklanmasıyla sona erdi. Yasadışı grev çağrısı yapmak ve geçerli bir pasaporta sahip olmadan Güney Afrika dışına çıkmak suçlarından 5 yıl hapse mahkum edildi.

Mandela Robben Island adasında cezasını çekerken 1963’te polis ANC’nin yer altı merkezini tutukladı ve Umkhonto örgütüne ilişkin bir dizi belge, eylem planı vb. ele geçirdi.

Mandela ve arkadaşları, açılan davanın sonunda “Güney Afrika hükümetini devirmek için gizli planlar yapmak” suçundan ömür boyu hapse mahkum edildiler. O günden sonra Mandela, ırk ayrımına karşı mücadele eden Afrikalı siyahların sembolü oldu.

İlk siyahi devlet başkanı

“Dünyanın en ünlü mahkumu” olarak anılan ve ırkçılığa karşı mücadelenin bütün dünyada yoğunlaşması üzerine adı duyulan Nelson Mandela, 11 Şubat 1990'da Cape Town’daki cezaevinden çıkarak, 27 yıl sonra özgürlüğüne kavuştu.

Nelson Mandela’nın başında bulunduğu Afrika Ulusal Kongresi’nin ırk ayrımına karşı uzun yıllar süren mücadelesi, 18 Mart 1992'de sonucunu verdi; siyahlara eşit vatandaşlık hakkı tanıyan ve Devlet Başkanı De Klerk tarafından planlanan anayasa değişikliği halk oylamasıyla kabul edildi.

“Mücadele benim hayatımdır. Hayatımın sonuna kadar siyahların bağımsızlığı için mücadele edeceğim” diyen Nelson Mandela 10 Mayıs 1994'de Güney Afrika’nın ilk siyah Devlet Başkanı oldu. 1962’de Lenin Barış Ödülü, 1979'da Nehrü Ödülü, 1981'de Bruno Kreisky İnsan Hakları Ödülü, 1983'de UNESCO’nun Simon Bolivar Ödülü verildi.

15 Ekim 1993'te ise Frederik W. De Klerk ile beraber Nobel Barış Ödülü’nü aldı. Ancak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından kendisine verilmesi kararlaştırılan 1992 yılı Atatürk Barış Ödülü’nü “Türk hükümetine yönelik insan hakları ihlali suçlamaları” nedeniyle kabul etmedi.

Mandela’nın 40 yıl önceki sözleri onun eşitlik ve özgürlük düşüncesini özetliyor:

“Tüm insanların uyum içinde birlikte yaşadıkları ve eşit haklara sahip oldukları demokratik ve özgür bir toplum hayali hiç aklımdan çıkmıyor. Uğrunda yaşadığım ideal bu ama gerekirse bunun için ölmeye de hazırım.”

Efsanevi lider Nelson Mandela'nın ölümünün ardından 10 bilinmeyen özelliği ortaya çıktı. İşte Mandela'nın birbirinden ilginç bilinmeyenleri...

1- Kendi ismini kullanmadı: (Mandela'nın esas ismi Güney Afrika'nın resmi isimlerinden biri olan ve ''sorun çıkaran'' anlamına gelen ''Rolihlahla'' idi. (Nelson ismi ilkokulun ilk günlerinde öğretmeni tarafından kendisine verilmişti. Öğretmeni tarafından neden bu ismin verildiği bilinmese de 1920'lerde İngiliz sömürgeleri hakim olduğu için İngilizler tafarından kolay telaffuz edilen bu ismin verildiği söyleniyor.)

2- Spike Lee'nin filminde küçük bir rol aldı: Spike Lee'nin 1992 biyografisi Malcolm X adlı filmin küçük bir kısmında yer aldı. Filmde öğrencilere ders anlatan öğretmeni oynadı.

3- Bir ağaçkakana ismi verildi: Mandela'dan sonra Cape Town'dan California'ya kadar sokaklara Mandela'nın ismi verildi. Geçen yıl bilim adamları bir ağaçkakana onun adını verdiler: ''Australopius nelsonmandelai.''1973'te ise fizik enstitüsünde bir nükleer parçaya Mandela Parçası adı verildi.

4- Devlet Başkanının eşiyle evlendi: 80. yaş gününden önce Graca Machel Mozambik devlet başkanı Samora Machel ile evliydi. Kocasının ölümünden sonra Mandela ile evlenerek iki ayrı milletin first ladysi oldu.

5- Değişimin lideriydi: Mandela ırkçılığa karşı savaştığı süre boyunca şoförlük de dahil çeşitli görevlerde bulunarak gizlendi. Polisten kaçma taktikleri bulunan Mandela'nin basındaki takma adı The Black Pimpernel idi. Long Walk to Freedom adlı biyografisinde diyor ki: ''Karanlıklar içindeki bir varlık olurum. Gün boyunca kendimi saklarım ve gece olduğunda ortaya çıkarım.

6- Boks teknikleri ilgisini çekti: Politikanın yanında Mandela'nin diğer tutkusu boks yapmaktı. Kendisi boksdaki şiddeti sevmediğini ve bu sporun tekniğine daha çok ilgi duyduğunu söylerdi. Biyografisinde kendini saldırılara karşı nasıl korursun, nasıl saldırıya geçersin gibi teknik konuların ilgisini çektiğini söylüyor.

7- Favori yemeği dünya liderlerinden çok farklıydı: Dünya liderlerinin ziyafetlerinden farklıydı. Mandela'nın favori yemeği işkembeydi.

8- Düzenli işini bıraktı: Mandela Wilwatersrand Üniversitesi Hukuk bölümünde okudu. Ve Johannesburg'ta ulusun ilk siyahi hukuk firmasını kurdu.

9- Amerika teröristler listesindeydi: Mandela ve üyeleri ırkçılığa karşı savaşmak için Afrika ulusal kongresinde yer aldı. Mandela 2008'e kadar Amerika'nın teröristler listesinden çıkarılmadı.

10- Şiir onun ilham kaynağıydı: Robben adasında tutuklu olduğu dönemlerde Mandela tutuklulara William Earnest Henley'nin ''Yenilmez''adlı şiirini okurdu. Şiirin konusu asla bırakmamaktı. Filminde ise Mandela olarak Morgan Freeman şöyle diyordu:

Ben kaderimin efendisiyim. Ruhumun kaptanıyım