F
Fırtına
Guest
Çocuklar, evde, okulda, sokakta birçok farklı sesle karşılaşırlar. Bunun yanında değişik sesli oyuncaklara da sahip olabilirler. Eğitimciler ve anne-babalar çevrede duyulan tüm seslerden eğitimsel amaçlı olarak yararlanabilirler ve çocukları çevredeki sesleri keşfetmeleri için yönlendirebilirler.
İşitsel algı, işitsel ayırt... etme ses kaynağını bulma işitsel sıralama ve işitsel bellek gibi alt başlıklar halinde toplanmaktadır.
İşitsel ayırt etme, seslerdeki farklılıkları birbirinden ayırt etme becerisidir. İşitsel ayırt etme, seslerin ritim, ton ve frekans özelliklerine göre yapılır.
Sesin kaynağını bulma, önemli bir işitsel yetenektir. Ses ve ses kaynağı arasında bağlantı kurmak, çocuğun kendini çevreye uydurmasına ve olayları algılayıp doğru yorum yapabilmesine yardımcı olur. Ayrıca yön kavramını kazanmasında büyük etkendir. İşitsel sıralama, görsel sıralamadan pek farklı değildir. Fakat işitmede, olayın algılanabilmesi için konuyla ilgili bilgilerin hatırlanması gerekmektedir. İşitsel sıralama bellekle iç içe bir konumdadır. Bu nedenle işitsel sıralama etkinlikleri birlikte ele alınmalıdır.
Bir olay sırasında duyulan seslerin bellekte depolanması işitsel belleği oluşturur. Bir süre sonra aynı sesle karşılaştırıldığında, bu bilgi yeni karşılaşılan durum için de kullanılır. Çocukların, işitme algısı ile ilgili etkinlikleri yaparken eğitimciyi dikkatle dinlemeleri sağlanmalı ve etkinlikleri anladıklarından emin olunmalıdır. Sadece işitsel yeteneklerini kullanarak yapabilecekleri etkinliklerden önce işitsel ve görsel yeteneklerini birlikte kullanacakları etkinlikler seçilmelidir. Seslerin orijinal etkilerini değiştirmemeye, etkinliklere başlarken özellikle çocukların yakın çevrelerinde duydukları seslerin seçilmesine özen gösterilmelidir.
İŞİTSEL ALGI İLE İLGİLİ YAPILACAK ALIŞTIRMALAR
• Masada çocukla karşılıklı oturun,
• Çocuğa ismini söyleyin,
• Çocuğun dikkatini toplamasını sağlayın,
• Parmaklarıyla masaya vurmasını sağlayın,
• Her iki kez vuruştan sonra bir süre bekleyin.. Böylece vuruş sayısı daha belirgin olur,
• Daha sonra çocuğa ‘şimdi sen yap’ deyin ve elleri masaya masaya vuracak şekilde yönlendirin,
• Çocuğun masaya elini iki kez vurmasını teşvik edin,
• Çocuğun masaya elini ikiden fazla vurmasına izin vermeyin,
• Tepkileri ödüllendirin,
• Daha sonra 3 kez masaya vurmaya çalışın ve sonunda tek bir kez masaya vurun,
• Dördüncü kez yine iki kez masaya vurun ama çocuğun elinden tutmayın,
• Çocuk iki kereden az veya çok masaya vurursa hayır deyin ve iki kez masaya vurmasına yardım edin,
• Alıştırma çocuğun sizi doğru takip etmesini sağlayana kadar tekrarlanmalıdır,
• Çocuk alıştırmayı yapınca onun sadece yapması gereken vuruş sayısını duyması için masaya vurun,
• Eğer yapamazsa kulaklarınızı gösterin ve masaya vurun,
• Daha sonra çocuğun kulaklarına dokunun ve belli sayıda vuruşa geçin,
İŞİTSEL ALGIYI GELİŞTİREBİLMEK İÇİN YAPILABİLECEK DİĞER ETKİNLİKLER
• Çocuğa önce farklı sesler çıkaran oyuncakların sesleri tanıtılır ve hangi sesin hangi oyuncağa ait olduğu gösterilir. Daha sonra gözlerini kapatıp eğitimcinin bir oyuncaktan çıkardığı sesi gözlerini açtıktan sonra bulması istenebilir. Bu oyun için ses çıkaran lastik bebekler, siren çalan ambulans, vızlayan arı vb. sesli oyuncaklar kullanılabilir.
• Yukarıda etkinlik mutfak aletlerinin seslerini kullanarak da yapılabilir. Çay karıştırma, sürahiden bardağa su boşaltma vb. sesleri kullanmakta mümkündür. Bu etkinlik sesler arasındaki farklar azaltılarak, yani birbirine çok yakın sesler kullanılarak daha karmaşık hale getirilebilir.
• Çocukların benzer sesleri ayırt etmeleri için onlardan birbirine yakın ama farklı sesler çıkaran nesne çiftlerini kullanarak sesleri ayırt etmeleri istenebilir. Örneğin, kapı zili-telefon zili, kapı zili-çalar saat zili gibi.. Bir sonraki aşamada ise aynı nesnelerin farklı sesleri kullanılabilir. Farklı sesler çıkaran telefonlar, farklı ses çıkaran çalar saat veya değişik sesli iki kuş vb. ..
• Yetişkinin çıkardığı öksürük, hapşırık, ıslık sesi, kuş sesi gibi sesleri çocuğun gözlerini kapatarak dinlemesi ve taklit etmesi istenebilir. Bu sesleri kullanırken çocuğun kolay çıkarabileceği seslerden başlanarak zora doğru bir sıra takip edilmelidir.
• Eğitimcinin çaldığı davulun ritmine uygun olarak yürüme ve koşma çalışmaları yapılabilir. Bu etkinlik bireysel olarak yapılabileceği gibi grup çalışması için de oldukça uygundur. Aynı çalışmaları çocuğun ritmi kendisinin çalıp yürüyebileceği şekilde de planlanabilir.
• Hayvan sesleri, ev aletlerinin sesleri, doğadaki sesler kaydedilerek çocuklara dinletilebilir ve onlardan duydukları seslerin neye ait olduğunu bulmaları istenebilir. Çocuk sesin neye ait olduğunu söyleyebilir, eğer konuşmuyor ise sesin ait olduğu şeyin resmini göstermesi istenebilir.
SES KAYNAĞINI BULMA İLE İLGİLİ ETKİNLİKLER
• Ses çıkaran kurmalı bir oyuncak veya top yuvarlanarak çocukların bunu hem görsel hem de işitsel olarak izlemeleri sağlanabilir.
• İçinde bulunan odanın değişik yerlerinden çocuğa seslenilerek bakması sağlanabilir. Daha sonra yetişkin oda içinde değişik yerlere saklanarak çocuğa seslenip kendisini bulması isteyebilir. Bu oyun odadan sonra bütün evi kapsayacak şekilde oynanabilir.
• Sesli, çalışan bir saat veya müzik kutusu oda içinde bir yere saklanır ve çocuktan nesneyi bulması istenebilir. Bu etkinlik grup oyunu şeklinde de sınıf içinde oynanabilir.
İŞİTSEL SIRALAMA VE İŞİTSEL BELLEK İLE İLGİLİ ETKİNLİKLER
• Çocukla birlikteyken, ona odada olmayan iki nesne ismi söyleyerek bunları bulup getirmesi istenebilir. Daha sonra istenen nesnelerin sayısı artırılır ve çocuğun daha fazla nesneyi aklında tutabilmesi için bu oyun geliştirilebilir.
• Bir kutu içine birçok nesne yerleştirilir ve çocuğa bir dizi nesne ismi söylenerek kutunun içinden bulması istenir. Bu oyunda da kolaydan zora doğru bir sıra izlenmelidir.. Daha sonraki aşamada ise çocuğun kutudaki nesneleri söylenen sırada bulması istenebilir. Örneğin, kazak-tarak-bebek-kaşık vb. ..
• Bir kutu içine konan giysiler arasından yetişkinin söylediği uyarıya uygun olarak çocukların giyinmeleri istenebilir. Örneğin, bere-çorap-etek vb. ..
• Değişik müzik aletleri kullanılarak basit ritimler oluşturulup aynı ritmi çocukların taklit etmesi istenebilir. Örneğin bir uzun-bir kısa veya iki uzun- iki kısa vb. Ritimler giderek zorlaştırılabilir.
• Yetişkin, el çırparak ellerini dizlerine veya ayaklarını yere vurarak çıkardığı sesleri çocukların taklit etmelerini isteyebilir. Örneğin, eller iki kez dize, bir kez birbirine vurulur vb. ..
AYDAN AYDIN
