John Nash şizofrendi ama...

John Forbes Nash,1928 doğumlu Amerikalı matematikçi. Oyun teorisi ve diferansiyel geometri üzerine çalışan Nash,1994 Nobel Ekonomi Ödülü’nün sahibi.Daha geniş kitleler tarafından tanınması, “Akıl Oyunları (A Beautiful Mind) adlı filmde Russell Crowe tarafından canlandırılmasıyla gerçekleşti.



John Forbes Nash,13 Haziran 1928’de Batı Virginia,Amerika’da dünyaya geldi.Oğluyla aynı adı taşıyan baba John Nash,Teksas A&M Üniversitesi mezunu bir elektrik mühendisi,annesi Margaret Virginia Nash ise bir Latince ve İngilizce öğretmeniydi,Batı Virginia Üniversitesi mezunuydu.16 Kasım 1930’da kız kardeşi Martha doğdu.İlkokuldan önce anaokuluna kaydolan Nash,henüz çocukken Compton’s Picture Encyclopedia adlı resimli ansiklopediyi okuyor ve birçok şey öğreniyordu.Time Dergisi de ilgisini çekiyordu. Mutlu bir çocukluk geçirdi.

12 yaşındayken evde kendi kendine deneyler yapmaya başladı.O zamanlarda da insanlarla çalışmayı değil,kendi kendine olmayı sevdiği belliydi.Kız kardeşi normal bir çocuktu ancak Nash diğer çocuklardan çok farklıydı,onların oyunları,şakaları Nash’e garip geliyordu,kısa sürede kendini herkesden soyutlamıştı.Annesi ve babası,Nash’in kitap merakını gördükleri için ona bir yetişkin gibi davranmaya,eğitimini teşvik etmeye başladılar.

Nash’in matematik sevdasını ortaya çıkaran eser,lise yıllarında okuduğu,E.T. Bell’in “Men Of Mathematics” adlı kitabı oldu.Lisede okuduğu sırada “Bluefield College” adlı üniversiteden dersler almaya başladı.Liseyi bitirdikten sonra “Westinghouse” bursuyla “Carnegie Institute Of Technology” adlı üniversiteye kaydoldu,bölümü ise kimya mühendisliğiydi.Ancak Nash bu bölümden ayrılarak kimya bölümüne,daha sonra da matematiğe geçti.1978 yılında hem lisans,hem de master derecesini aldı.Mezun olduktan sonra bir donanma projesi üzerinde çalışmaya başladı.

Nash bir süre sonra “Denkleştirme Kuramı” üzerine çalışmak amacıyla Princeton Üniversitesi’ne gitti.Hem Princeton’dan hem de Harvard Üniversite’sinden teklif gelmişti ancak ailesinin yaşadığı yer olan Bluefield’a yakınlığı ve akademisyenlerinin Nash’e gösterdiği ilgi sayesinde,Princeton’a gitmeyi tercih etti.1950 yılında doktorasını buradan aldı.Doktora tezi,daha sonra “Nash Dengesi” adını taşıyacak olan,”Oyun Teorisi”nin en önemli parçalarından olan bir çalışmaydı.Bu çalışması 3 makaleyi beraberinde getir; “Equilibrium Points in N-person Games”(1950), “The Bargaining Problem”(1950) ve “Two Person Cooperative Games”(1953).Ayrıca cebirsel geometri alanında önemli çalışmalar yaptı.1951’de “Massachusetts Institute of Technogy”de(MIT) öğretmenlik yapmaya başladı.1959’da bu görevinden istifa etti.

Nash,1958 yılında “şizofreni” belirtileri göstermeye başladı.Ancak Princeton’da geçirdiği 4 yıl boyunca (1945-1949) kayıtlarda yalnız yaşadığı görünse de,bir oda arkadaşının olduğunu düşünüyordu.1959 yılında yatırıldığı hastanede kendine güvensizlik,depresyon ve paranoyak şizofreni tanıları kondu.Paris ve Cenevre’de bir süre yaşadıktan sonra 1960’ta Princeton’a geri döndü.1970’e kadar birçok kez hastaneye yattı.Bu yıllarda ilaç tedavisini kesmeye karar verdi.Biyografisinin yazarı Sylvia Nasar’a göre yavaş yavaş iyileşmeye başladı,bu süreçte eşi de ona büyük destek verdi.

Nash,çalışmalarının karşılığını almaya 1978 yılında başladı.Bu yıl “John Von Neumann Teori Ödülü”nü aldı,1994 yılında ekonomi dalında Nobel Ödülü’nü aldı,1999’da “Leroy P.Steele Ödülü”nü aldı.


2001 yapımı “A Beautiful Mind” adlı film,John Nash’in hayatından esinlenilerek yapıldı ve film 4 “Akademi Ödülü” kazandı.Senaryo,aynı adlı biyografi üzerine yazılmıştı.Ancak bu biyografi ve Nash’in gerçek hayatı arasında örtüşmezlikler vardı.

Massachusetts Institute of Technology’de,El Salvador’lu bir fizik öğrencisi olan Alicia Lopez-Harrison de Lardé ile tanıştı. İkili Şubat 1957’de evlendi.1959 yılında eşi Nash’i şizofreni tedavisi için akıl hastanesine yatırdı.Bu olaydan hemen sonra oğulları John Charles Martin dünyaya geldi ancak 1 yıl kadar ismi konulmadı çünkü Alicia,eşinin de bu konuda bir fikir vermesini istemişti.John Martin de babası gibi bir matematikçi oldu ve sonraları ona da şizofreni teşhisi kondu.Nash,Eleanor Stier’den 19 Haziran 1953 doğumlu bir çocuğa daha sahipti ancak ne annesiyle ne de çocuğuyla yakın ilgisi oldu.

Alicia Lopez-John Nash çifti 1963’te boşandı ve 1970’te tekrar bir araya geldi.Bu tarihten itibaren darılıp barışan çift,kendileri hakkında “aynı çatı altındaki iki yabancı” benzetmesini yapmıştı.Nash 1994’te Nobel Ödülü’nü kazandıktan sonra aralarını düzelttiler ve 1 Haziran 2001’de tekrar evlendiler.

Nash,1945 ve 1996 yılları arasında 23 bilimsel çalışma yayınladı,ayrıca “Essays on Game Theory”(1996) ve “The Essential John Nash” isimli kitapları yazdı.Aynı zamanda “Hex” ve “So Long Sucker” adlı 2 popüler oyunun yaratıcıları arasında.Şu anda Princeton’da matematik üzerine çalışmalar yapmakta.

Oyun Teorisinde Nash Dengesi

Poker tarzı oyunlardaki kısır bir döngü gibi uzayıp giden fikir yürütme biçimini Nash bir döngü olmaktan çıkartıp bir kare gibi düşünmeyi önerdi.Nash´ın önerisi tam olarak şuydu: Bütün oyuncuların kendine göre en yüksek kazancı getirecek bir stratejisi var ama bu ´dominant strateji´ oyundaki yegane oyuncu o olmadığı için uygulanamaz,o yüzden de bir ´denge´ durumuna razı olunur.

Nash dengesi stratejisi bir oyuncunun karşısındaki oyuncunun oynayacağını düşündüğü stratejiye karşı kendisi açısından en iyi strateji.Nash dengesi stratejisi seçildiğinde de kimse o dengeden başka bir yere gitmek istemiyor.İşte Nash ağır matematik kullanarak, böyle bir dengenin çoğu şartlarda mevcut olduğunu ispat ederek,von Neumann´ın yaklaşımını genelleştirmiş,çözüm üretmiş ve denge kavramını yerleştirmişti.Böylece de oyun teorisinin bir sürü alanda kullanımının yolunu açmış ve Nobel´i hak etmişti. Bugün Nash dengesi ekonomi dışında biyoloji ve siyaset bilimi gibi son derece farklı alanlarda kullanılabilen önemli bir kavram.

Ünlü matematikçi John Nash öldü!

Ekonomideki 'oyun teorisini' geliştiren ve Russell Crowe'un 'Akıl Oyunları' filminde canlandırdığı Nobel ödüllü matematikçi John Nash eşiyle birlikte New Jersey'de geçirdikleri trafik kazasında hayatını kaybetti.

Princeton Üniversitesi Profesörü olan 86 yaşındaki John Nash ve 82 yaşındaki eşi Alicia'nın içinde bulunduğu taksinin yol kenarındaki parmaklıklara çarptığı belirtiliyor.

BBC Türkçe'nin haberine göre New Jersey Eyaleti Emniyet Müdürü Gregory Williams, Nash ve eşinin çarpışmanın etkisiyle aracın dışına fırladığını ve muhtemelen kaza sırasında emniyet kemerlerinin takılı olmadığını ifade etti.

Russell Crowe, Twitter'dan duyurdu.

John Nash'i canlandırdığı rolüyle Oscar ödülüne aday gösterilen Avustralyalı aktör Russell Crowe, Twitter hesabı üzerinden paylaştığı mesajda "Şoktayım... Kalbim John & Alicia & aileleriyle. Muhteşem bir işbirliğimiz olmuştu. Güzel akıllar [Beautiful Mind - Filmin orjinal adı], güzel kalpler" dedi.

Nash'in kendisine 1994 yılında Nobel ödürünü getiren akademik başarıları kadar, paranoid şizofreni ile mücadelesi de hayatının filme konu olmasına neden olmuştu.

John Nash ve Alicia aynı zamanda ruh ve sinir hastalıkları alanında yaptıkları hasta bakımı çalışmalarıyla da biliniyordu.

Nash hafta başında Norveç'e gitmiş ve prestijli Abel matematik ödülünü kabul etmişti.

24.05.2015

Oyun teorisi yetim kaldı!


John Nash! yada hayatını konu alan filmin adıyla ( çevirisi birebir yanlış olmakla birlikte taşıdığı anlam itibariyle kesinlikle doğru bir tanımlama olduğu için ''Akıl Oyunları'' yla tanınan dünyanın en ünlü matematikçisi! Benim için ise hayatımda apayrı bir önemi olan, hiç tanımadığım halde sevdiğim, okuduğum, öğrendiğim teorisiyle (mikro iktisat dersinden 100 almıştım) bana diplomamla birlikte mezuniyetimde başarı belgesi getiren ve çok çok özel bir insan. Dünyanın herhangi bir yerinde yaşayan birini hani tanışmanızın bile imkansız olacak şekilde sadece izlersiniz ya hani onunla ilgili tüm gelişmeleri takip eder, onun yaşıyor olduğunu bilmek bile size sonsuz bir huzur verir ya işte Nash benim için bu dünyada yaşayan bir yabancının ötesinde kalbimin derinliklerinde varolan özel biriydi.

Onun hayatını konu alan filmi ve o filmin bana anlattıklarıyla ben yaşamıma bambaşka bir yön veren rahmetli babamı da anlamış, affetmiş oldum. Bazen diyorum ki acaba İşletme yerine Psikoloji okusaydım gerçekten başarılı bir psikolog olabilir miydim? yada hastalara ne kadar yardımcı olabilirdim? Bilemiyorum...en azından artık en başa dönemem ama bildiğim tek şey psikolojiye duyduğum merakın, davranış bilimleri dersinin, heveslerimin içimde kalan bir ukteden ibaret olduğu. John Nash'in ölümüyle birlikte bende gençlik hayallerime veda etmenin zamanı geldiğini düşündüm. Artık bu yeryüzünde Nash yok ve ben artık psikoloji okuyamam bu yaştan sonra değiştirebileceğim hiç bir şey yok...

John Nash'in anısına nette bulduğum bir yazıyı buraya eklemeli ve hayatını konu alan filmi bir kere daha izlemeyenlere tavsiye etmeliyim

Bu dünyadan bir yıldız daha kaydı ne diyebilirim başka? Mekanı cennet olsun...

11 Madde ile Hayatı 'Akıl Oyunları' Filmine Konu Olan Nobel Ödüllü Matematikçi John Nash


1. John Forbes Nash Kimdir?




John Forbes Nash, 1928’de ABD’nin Batı Virginia eyaletinin Bluefield kentinde dünyaya geldi. Kimya ve matematik, en çok dikkatini çeken konular arasındaydı. 1945 yılında kimya mühendisi olmak hayaliyle Carnagie Mellon Üniversitesine girdi. Bir süre sonra matematiğe duyduğu ilgi ağır basınca, vektörel cebir ve görecelik kuramı üzerine dersler almaya başladı. 1948 yılında matematik dalında lisans ve lisansüstü derecelerini tamamlayarak, akademik kariyerini sürdürmek amacıyla Princeton’a geçti.


2. Derslerle Arası Hiç İyi Olmadı!



Görünüşte hiç ders çalışmıyordu. Hemen hemen hiç arkadaşı yoktu. Çoğu öğrenci onun homoseksüel olduğunu düşünüyordu ve bu yüzden daha da yalnızlığa mahkumdu. Ama o hırslıydı ve akıllıydı. Pek çok efsanevi matematikçinin aksine, çocukluğunda bir ‘deha’ olduğunu pek belli etmemişti ama üniversite yıllarında deha ortaya çıkıyordu. Kitap okumadığı, dersleri pek takip etmediği için bütün matematik teorisini kendi kendine keşfediyordu. Bunları düşünerek yapıyordu. Hep yalnızdı.


3. Ketum, Kibirli, Ürkütücü Nash..



Üniversiteden bir arkadaşı şöyle bahsediyor onun hakkında:

''Bach ezgileri mırıldanarak okul koridorlarında dolaşan bu adamın etrafı Albert Einstein, J. V. Neumann, Norbert Wiener gibi dehalarla doluydu. Kendini insanlardan tamamen soyutlamıştı. Wittgenstein, Kant, Newton, Einstein gibi pek çok bilim adamı ve filozof gibi 'içe dönük' ve 'duygusallıktan uzak'tı. Nash, çıkarlar ve alınması gereken kararlar gereği, insanlar arası kurulması gereken ilişkiler için duygudan arınmış, sayılaştırılmış formüller geliştirmekteydi. Nash'in dünyasında herşey formülize edilebilir ve rakamlara dökülebilirdi.''

4. Oyun Teorisi Üzerine Çalışmaları



1949 yılında, henüz 21 yaşındayken yazdığı bir makale, ona tam 45 yıl sonra ekonomi dalında Nobel Ödülü’nü kazandıracaktı. Makalesinde, insan doğasına dair birçok şeyi daha iyi anlamamızı sağlayan orijinal fikirlerden bahseden Nash, İskoç filozof Adam Smith’in senelerdir geçerli olan ekonomi teorisindeki eksik bir noktayı açıklıyordu.

Adam Smith’in teorisine göre "Bir grubun en yüksek performansı için, üyelerinin her birinin kendi başarıları için ellerinden gelenin en iyisini yapmaları gerekir" olan kısmı ‘’üyelerinin her birinin kendi başarıları için ve ayrıca da grubun toplam başarısı için ellerinden gelenin en iyisini yapmaları gerekir" biçiminde ifade ederek, yaşamının en büyük meşgalesi olan ‘’oyun teorisi’’ni ilk kez ifade ediyordu.

5. Öğrencisi İle Evlendi



Nash doktorasını aldıktan sonra, Massachusetts Institute of Technology’de ders vermeye başladı. 1957’de MIT’teki öğrencilerinden Alicia Larde ile evlendi. Daha sonraki yıllar boyunca Nash, bir yandan peşini hiç bırakmayan psikiyatrik bir rahatsızlıkla savaşırken, bir yandan da matematik araştırmalarını sürdürdü.

6. Hem Şizofren Hem Dahi!



Bir gün akademisyenlerin bulunduğu bir odaya dalıp, başka bir galaksiden canlıların New York Times'da kendisine rakamlardan oluşan şifreli bir mesaj yolladığını söylediğinde, arkadaşları önce bunun bir şaka olduğunu düşündüler. Hatta aylar sonra öğretmenliği tamamen bırakıp, üniversitedeki görevinden olaylı bir şekilde istifa edip, Boston yakınlarındaki bir akıl hastanesinde gözetim altında tutulmaya başlandıktan sonra bile, bu olan bitenlerin bir şaka olduğunu düşünüyorlardı. Fakat teşhis konulmuştu: Nash, paranoid şizofrendi.

7. Halüsinasyonlarla Dolu 25 Yıl!




25 yıl boyunca kapatıldığı hastanede Nash, halüsinasyonlarla yaşadı. Matematiği tamamen bıraktı. Tamamen nümeroloji ile ilgilenmeye başladı. Öteki gezegenlerle dünya arasında elçilik yapan bir peygamber olduğunu düşünüyordu. Diğer galaksiler sadece onun anlayacağı şifreli mesajlar, rakamlarla dünya ile iletişim kuruyorlardı. Bir telefon numarası, ibranice bir harf, bir kravatın üzerindeki desenler sadece onun anlayacağı mesajlar ve şifrelerdi. 25 yıl boyunca şok terapileri, ilaçlar ve ara ara herkesi umutlandıran fakat çok kısa süren iyileşme dönemleri ile geçti.

8. Senelerce Kimseyle Konuşmadı!




Hastalığı sırasında kanuni izinle Avrupa ve Amerika'da seyahatlere çıktı. Sofistike bilgisayar programları yazmayı öğrendi. Ara sıra, eskiden eğitmen olarak bulunduğu, Princeton Üniversitesi'ne gidiyor, bir köşede kahvesini sigarasını içiyor ve etrafa her zaman yanında taşıdığı kağıtları yayıyordu. Kendisine verilen selamlara karşı öylece kayıtsız kalıyordu.

9. Hastalıktan Kurtulmasında da Kendi Çabaları Önemli Rol Oynadı!



1980'lerin sonuna doğru bir gün, fizik profesörü Freeman Dyson'a dönerek 'kızınız Esther'i bugün gazetede gördüm' dedi. Kızı bilgisayar konusunda bir otorite olan ve sık sık basında yer alan Dyson, Nash'i ilk kez konuşurken duyuyordu. Dyson o anki duygularını şöyle aktardı: ‘’Bir kızım olduğunu bildiğini dahi bilmiyordum. Benimle konuşması çok güzeldi. Fakat o an afalladım birden. Bu uyanışa tanık olmak olağanüstüydü. yavaş yavaş, nasıl olduysa, kendine geliyordu.’’

Bu, Nash'in ilk uyanma belirtisiydi. Belirtiler devam etti. 1990 yılı civarında Nash, e-posta yoluyla bir sayı teorisyeni olan italyan matematikçi Enrico Bombieri ile yazışmaya başladı. Nash'in mektupları tekrar matematik teorileri üzerinde çalışmaya başladığını gösteriyordu. Bu yavaş uyanış herkesin dikkatini çekmeye başlamıştı. Yine kendi halindeydi fakat insanlarla konuşuyordu. Matematik seminerlerine düzenli olarak katılmaya başlamıştı.

10. Ekonomi Alanında Nobel Ödülü



1994 Ekim'inde yine bir matematik semineri sırasında, Princeton Üniversitesi'nde matematik profesörü ve Nash'i 50 yıldır tanıyan Harold Kuhn, Nash'i arayıp ona söyleyeceği önemli bir şey olduğunu belirtti. Kuhn, O'na İsveç Bilim Akademisi'nden bir haber getirmişti: Nash, 45 yıl önce geliştirdiği kooperatif olmayan oyun teorisi ile iktisat alanında Nobel Ödülü'nü kazanmıştı.

11. Hayatı Film Oldu: Akıl Oyunları





Ortaya attığı teori, akademik ilginin yanı sıra, popüler kültürde de ilgi çekmiştir. Nobel Ödüllü oyun kuramcısı, John Forbes Nash, Sylvia Nasar tarafından kaleme alınan 1998 tarihli biyografinin ve 2001 yılında çekilen "A Beautiful Mind" filminin konusu olmuştur. 1983 yapımı WarGames filminin de ana teması oyun kuramı olmuştur. Her ne kadar bazı oyun kuramsal çözümlemeler karar kuramıyla benzer görülseler de oyun kuramı çalışmaları, oyuncuların etkileşim içinde olduğu bir ortamda verilen kararlar üzerinde çalışmaktadır. Diğer bir deyişle, oyun kuramı, her bir tercihin kar ve maliyetinin diğer bireylerin kararlarına bağlı olduğu durumlarda en uygun davranışın seçilmesini inceler.