Kognitif bilişsel davranışçı terapi nedir?

Kognitif bilişsel davranışçı terapi psikoterapi yönlerinden bir tanesidir. Psikiyatri tıpkı diğerleri gibi bir bilim dalıdır. Ve psikiyatri de diğer bilim dallarında olduğu gibi tedavi sunarken bize gelen danışanlarımıza ya da hastalarımıza kanıta dayalı yani bilimsel veriler doğrultusunda önerilerde bulunabiliriz yani kendi bulduğumuz değil, daha çok bilimsel algoritmalar ışığında nasıl ki ilaç tedavileri bu şekilde düzenleniyorsa psikoterapilerde öyledir.

Kognitif davranışçı terapide oldukça başarılı bir terapi yöntemidir, kanıta dayalı bir terapi yöntemidir yani bununla kast ettiğimiz başarılı bir terapi yöntemidir. Ve şu şekilde işler kognitif davranışçı terapi hepimiz doğduğumuz zaman boş bir levha gibiyizdir etrafımızda bize sürekli mesajlar yüklenilir ailemiz, sosyal çevremiz gibi ve çocuk şöyle algılar ben bana verileni hani çocuğunuza derseniz ki sen çok cesursun, çok beceriklisin, yapabilirsin, başarırsın oda şöyle düşünür, ben yapabilirim, ben becerikliyim, başarabilirim ama siz ona sürekli sen ne beceriksiz çocuksun bak Ayşe teyzenin çocuğu neler yapıyor ama sen bunu yapamıyorsun ya da arkadaşın Ahmet şunu yapıyor ama sen bunu yapamıyorsun ve sonrasında çocuk şöyle algılıyor, evet onlar yapıyor ama ben yapamam, ben beceremem, ben yeteneksizim.

Ya da ben sevilirsem değerliyim değerli olmak için, sevilebilmek için sürekli vermeliyim ne yaparız bu durumda bir takım temel düşüncelerimiz oluşur hayata dair kendimizle, hayatımızla ve diğer insanlarla ilgili bir takım düşünceler oluştururuz ve devam eden süreçte çocukluk bitip büyüdüğümüzde belli bir kişiliğimiz oturduktan sonra hayat olayları karşısında, stresler karşısında biz geçmiş anlamlara göre hareket etmeye başlarız örneğin, yazımızda bahsettiğimiz gibi sevilirsem değerliyim, değerli olmak için, sevilmek için sürekli vermeliyim diye düşünen bir insan ileriki yaşantısında tüm ilişkilerinde flörtlerinde, iş ilişkilerinde, sosyal ilişkilerinde insanlara karşı aşırı verici olabilir ve istismara uğrayabilir bu anlamda duygusal, maddi, manevi olarak onun için bizim geçmiş yaşantıdan getirdiğimiz düşünceler olaylara bakış açımız çok önemlidir.


Olaylara verdiğimiz anlam kognitif davranışçı terapide bir olay karşısında ortaya çıkan olumsuz duygumuza göre değerlendirme yaparız. Ortaya çıkan olumsuz duygu bize bir bilgi verir, bir şeyler yolunda gitmiyor üzgünüm, keyifsizim, isteksizim, yalnız hissediyorum, hayal kırıklığına uğramış hissediyorum, incinmiş hissediyorum, öfkeliyim, kaygılıyım bütün bu olumsuz duygular bize bir bilgi verir ve buna sebep olan düşüncemizi gözden geçiririz. Ve burada bilişsel çarpıtmalar dediğimiz pek çok çarpık düşünceler olabilir, işleysel olmayan düşünceler bir durum karşısında bizim duygusal, davranışsal ve bedensel tepkilerimiz vardır.

Buna sebep olan düşüncelere biz otomatik düşünceler deriz, otomatik düşünceler bizim bütün duygusal, bedensel ve fizyolojik tepkilerimizi etkiler. Fakat bir müddet sonra öyle bir hale geliriz ki sürekli kaygılıyım, üzgünüm ama niçin üzülüyorum, hani bir durum karşısında üzülüyorum ama niçin üzülüyorum bunu bile fark edemeyecek hale gelebiliriz o nedenle biz psikoterapi süreçlerinde kişinin düşüncelerinin ne kadar işlevsel olduğunu, ne kadar akılcı olduğunu tartışıp bunu fark etmesini sağlarız.

Burada önemli olan şudur aslına bakarsanız düşüncenin doğruluğu ya da yanlışlığı değildir. Örneğin birisi sizin canınızı çok yaktı, çok üzdü hak etmediğiniz bir şekilde davrandı ve siz şöyle düşünüyorsunuz ben bunu hak etmedim bana böyle davranmamalıydı ben ona o kadar yardımda bulundum, zor günlerinde yanında oldum ama benim ihtiyacım olduğu günde yanımda değildi hep böyle deriz, düşünce doğru, düşünce yanlış değil haklısınız ama bu düşünce size fayda sağlamıyor yani üzülüyorsunuz, bedeninizde olumsuz tepkiler oluşuyor davranışsal olarak insanlardan uzaklaşıyorsunuz bu tip durumlarda kişinin düşüncesini gözden geçirmesi ve işlevsel hale getirmesiyle ilgili çalışmalar yapıyoruz.

Yani örneğin ben bunu hak etmedim bana bunu yapmamalıydı, bunu bana yapmasaydı iyi olurdu ama ben bunun sonuçlarıyla baş edecek güçteyim, şimdiden sonra onunla olan ilişkilerimi gözden geçiririm ve hayatımdaki diğer insanlarla da ilişkilerimi ona göre düzenlerim bir bakıyorum ben çok mu vericiyim? bundan sonraki ilişkilerimde ona göre davranabilirim. ve hep alternatifler üzerinden gitmektir.

Ve oldukça başarılı bir terapi yöntemidir, çok kısa sürede de oldukça başarılı sonuçlar alınabilir öyle aylar, yıllar süren tedaviler değil kişiye göre, duruma göre, kişinin sorun alanlarına göre belirleyip başarılı sonuçlar alınabilir. Bunun yanı sıra şöyle bir şey var ilaç tedavisi gerekirse ilaç tedavisi de eklenebilir. Yine bir psikiyatrik değerlendirmeyle birlikte terapi ve ilaç tedavisi ya da sadece terapide yeterli olabilir dediğimiz gibi bu tamamen kişisel bazda, bireysel bazda değerlendirilip karar verilecek bir durumdur.