Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik" Yayımlandı

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı’nın çalışmaları neticesinde işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan engelliler için çalışma ortamının özel olarak düzenlendiği korumalı işyerlerine ilişkin yeni düzenleme ve tedbirleri içeren “Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik” 26 Kasım 2013 tarihinde 28833 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.



Engellilik durumları sebebiyle işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan engellilerin istihdamı için 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’da düzenlenen korumalı işyerlerinin geliştirilmesi, 2013-2015 yıllarını kapsayan Dokuzuncu Kalkınma Planı ve Orta Vadeli Program’da ele alınarak, korumalı işyerlerine ilişkin mevzuat çalışmalarının tamamlanıp korumalı işyerlerinin işlevselleştirilmesinin sağlanması öngörülmüştür.



Bu çerçevede korumalı işyerlerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için çalışmalarını sürdüren Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı işbirliği ile işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan engelliler için çalışma ortamının özel olarak düzenlendiği korumalı işyerlerine ilişkin teşvik edici özel tedbirleri içeren “Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik”i hazırlamıştır.



26 Kasım 2013 tarihinde 28833 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik”, özellikle korumalı işyerlerinin kurulması ve geliştirilmesinde kolaylaştırıcı tedbirler içeriyor.



“Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik”le birlikte korumalı işyerlerinin daha fazla yaygınlaşması ve kurulmalarını kolaylaştırılmasını sağlamak üzere daha önceden büyükşehir belediye sınırları içinde en az otuz, büyükşehir belediye sınırları dışında en az onbeş olarak belirlenen çalışan sayısı sınırı en az sekiz engelli birey olarak değiştirildi. Ayrıca korumalı işyerlerinde çalışacak engelli bireylerin sayısının toplam işçi sayısına oranı yüzde yetmiş beşten az olamayacak.



Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 2012 yılında gerçekleştirilen “İşgücü Piyasasının Engelliler Açısından Analizi Projesi” sonuçlarına göre işgücü piyasasında en az tercih edilen engelli grubu, zihinsel engelliler ile ruhsal ve duygusal engelli grubudur. Bu veriyi de dikkate alan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından, yeni dönemde korumalı işyerlerinde işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engellilerin istihdam edilmeleri için “Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik” kapsamında kurulacak korumalı işyerleri için zihinsel veya ruhsal engelli istihdamı şartı getirildi.



Buna göre korumalı işyerinde istihdam edilebilmek için;



a) En az % 40 oranında zihinsel veya ruhsal engelli olmak,



b) Türkiye İş Kurumuna kayıtlı olmak,



c) 15 yaşını bitirmiş olmak gerekir.



Ayrıca yeni Yönetmelikle korumalı işyerinde; korumalı işyerinin işleyişinden sorumlu olan korumalı işyeri yöneticisi ile mesleki ve teknik eğitim alanında yükseköğrenim görmüş veya usta öğreticilik yeterliliğini haiz eğitici personel istihdamı zorunlu hale getirildi.



“Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik”le birlikte korumalı işyeri statüsünün kazanılması için Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne başvuru yapılması gerekmektedir. Korumalı işyeri kurmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, işyerinin üretim faaliyetini veya faaliyetlerini, işyerinde çalışan veya çalışacak toplam işçi sayısını, çalışan veya çalışacak engelli birey sayısını, engel durumlarını ve işyerinde yaptığı veya yapacağı işler ile işyerinin adresini belirten ve işyerine korumalı işyeri statüsü kazandırma talebini içeren dilekçe ile



Korumalı işyeri açmak isteyen gerçek kişi veya tüzel kişi temsilcisi;



a) T.C. Kimlik Numarası beyanı,



b) Adli sicil kaydına ilişkin yazılı beyanı,



c) Tüzel kişinin temsilcisinin yetki belgesi,



ç) Dernek ve vakıflar için, vakıf senedi veya dernek tüzüğünde amaçlar arasında eğitim ve üretim faaliyetlerinin yer aldığını gösteren belge,



d) Yıllık gelir ve yıllık kurumlar, katma değer, özel tüketim, özel iletişim ve banka ve sigorta muameleleri vergileri, gelir ve kurumlar vergisine ilişkin tevkifatlar ve geçici vergiye ilişkin vergi asılları ile bu vergi türlerine ait vergi ziyaı cezaları, gecikme zam ve faizleri bağlamında vergi borcu ile sosyal güvenlik kurumlarından alınacak prim borcu olmadığına dair belge,



e) İlgili mevzuatı uyarınca alınması gereken izin ve belgeler,



ile



Korumalı işyeri yöneticisinden;



a) T.C. Kimlik numarası beyanı,



b) Adli sicil kaydına ilişkin yazılı beyanı,



c) Bulaşıcı bir hastalığı bulunmadığına ilişkin yazılı beyanı,



ç) Eğitim durumuna ilişkin yazılı beyanı



ile birlikte Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne başvuracak.



Korumalı işyeri statüsü almak üzere Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne başvuran gerçek veya tüzel kişilerin talepleri işyerinde gerekli tespit ve incelemeleri yapmak suretiyle en geç otuz gün içinde Komisyonca değerlendirilecek. Başvurusu yapılanlardan Komisyonca yapılacak değerlendirme sonucunda uygun görülen işyerlerine Valilikçe, Korumalı İşyeri Statüsü Belgesi düzenlenecek.



Yeni Yönetmelikle birlikte kurulan korumalı işyerleri yılda en az bir kez Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından, gerekli görüldüğü hallerde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı denetim elemanlarınca denetlenecek. Denetleme sonucunda Yönetmelikte belirtilen koşulların bir veya birkaçını yerine getirmediği tespit edilen işyerleri Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından yazılı olarak uyarılacak, otuz gün içinde eksiklikleri tamamlamayan işverenlerin korumalı işyeri statüsü belgesi Komisyonun görüşü alınarak Valilikçe iptal edilecek.



Korumalı İşyeri Nedir?



Korumalı işyerleri, işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli bireylere istihdam oluşturmak amacıyla Devlet tarafından teknik ve mali yönden desteklenen ve çalışma ortamı özel olarak düzenlenen işyerini ifade etmektedir. Zihinsel, otizmli ve akıl hastalığı bulunan engelliler için devreye sokulması planlanan Korumalı İşyerlerinde yüzde 75 oranındaki sayıda engelli çalışmak durumundadır. Ülkemiz açısından korumalı işyerleri, işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan özür gruplarından zihinsel engelliler, ruhsal ve duygusal engelli olanların eğitim düzeyleri, bir mesleğe sahip olma imkanları ve işsizlik oranları göz önünde bulundurulduğunda, çok daha büyük önem arz etmektedir. Engelliler için çalışma ortamının özel olarak düzenlendiği korumalı işyerlerinin işlerliğinin sağlanması için, korumalı işyerlerine ilişkin teşvik edici özel tedbirleri içeren yasal düzenlemelerin yapılması zorunluluk arz etmektedir.



Korumalı İşyerleri için planlanan yasal düzenleme ve teşviklerle, engellilerimizin engellerini işgücü piyasası için fırsata dönüştürülmesi planlanmaktadır. İşgücü piyasasında da devrim niteliğinde olacak bu düzenleme ve teşvikler ile hem istihdam fırsatı bulamayan engellilerimiz için yeni istihdam kapıları açılacak, hem de engellilerimizin ülkemizin işgücüne daha fazla katkıda bulunmasıyla ekonomimiz daha da iyi bir noktaya gelecektir.



Günümüzde korumalı işyerlerinde istihdam, pek çok ülkede birbirinden farklı ve çeşitlilik gösteren kurumsal örgütlenmelerle yaygınlaşma eğilimi göstermekte ve çalışmak isteyen engellilere iş imkânı sağlanmaktadır. Avrupa ülkelerinde engelli nüfusuna ilişkin net bir sayı vermek güç olmakla birlikte, son dönemlerde Avrupa Birliğine üye ülkelerde yaklaşık 465.000 engellinin korumalı işyerlerinde çalıştığı tahmin edilmektedir.



2007 – 2013 yıllarına ilişkin Dokuzuncu Kalkınma Planında, İstihdamın Artırılması başlığı altında yer alan İşgücü Piyasasının Geliştirilmesi alt başlığı altında, işgücü piyasasında zorluklarla karşılaşan kadınlar, gençler, uzun süreli işsizler, engelliler ve eski hükümlüler için fırsat eşitliğinin sağlanması amaçlanmıştır. Aynı alt başlık altında, engellilerin ekonomik ve sosyal hayata katılımlarının artırılmasına yönelik, sosyal ve fiziki çevre şartlarının iyileştirilmesi, özel eğitim imkânları ve çalışma ortamının özel olarak düzenlendiği korumalı işyerlerinin geliştirilmesi öngörülmüştür.



Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Korumalı İşyerleri Yönetmeliği ile hayatını kazanmak isteyen tüm engellilerimizin kendi ayakları üzerinde durabileceği bir Türkiye hedeflemektedir.

Korumalı İşyerleri Hakkında Aylin Çiftçi’den Açıklama

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürü Aylin Çiftçi, korumalı iş yerlerinde artık sadece öğrenme güçlüğü bulunan, zihinsel engelli, otizm ve psikiyatri tanısı konulan kişilerin istihdam edilebileceğini belirterek, hedef kitleyi daraltırken teşvikleri artırdıklarını söyledi.



İşgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli bireylere istihdam oluşturmak amacıyla devlet tarafından teknik ve mali yönden desteklenen, çalışma ortamı özel olarak düzenlenen korumalı iş yerlerine ilişkin yeni yönetmelik, dün Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.



Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürü Çiftçi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yeni yönetmelikle, korumalı iş yerine kabul edilecek engelli bireylerin niteliklerinin değiştirildiğini söyledi.



Yürürlükten kaldırılan 30 Mayıs 2006 tarihli yönetmeliğe göre bütün engellilik durumları için iş yeri açılabildiğini hatırlatan Çiftçi, "Artık sadece öğrenme güçlüğü bulunan, zihinsel engelli olan, otizm ve psikiyatri tanısı konulan kişiler için korumalı iş yeri geçerli olacak. Hedef kitleyi daraltırken teşvikleri artırdık, çünkü işveren maddi anlamda zarar görebiliyordu" diye konuştu.



İŞKUR ile yaptıkları, engelli çalıştırmayan işverenlerin ödediği paralarla oluşan Ceza Fonu Kurulu'nda, yaklaşık bir yıl önce korumalı iş yerleri projeleri için çağrıya çıkıldığını anlatan Çiftçi, 2013 yılı için 18 proje başvurusu geldiğini, bunlardan 5'ine onay verildiğini söyledi. Bu projelerin henüz hayata geçmediğini belirten Çiftçi, yönetmeliğin değiştirilmesinde bunun da etkisinin olduğunu bildirdi. Çitfçi, şu değerlendirmelerde bulundu:



"Önceki yönetmelikte korumalı iş yerinde büyük şehirlerde 30, küçük şehirlerde 15 kişinin çalışma zorunluluğu vardı. İşverenler bu kadar çalışan bulamadı. Bulsalar bile kanun teşviklerimiz olmadığı için hesap yaptıklarında zorlandılar. İŞKUR'un ceza fonundaki teşvikimiz kapsamında 150 bin lira atölye kurum sermayesi veriyoruz, bu hala geçerli. 1 yıl boyunca da korumalı iş yerinde çalışan engelli bireylerin maaşlarının tamamını ödemekteyiz.



Yeni kanun paketinde bu İş-Kur'la olan çalışmamızı daha da destekleyecek düzenlemeler yaptık. İşverenlerin ve korumalı iş yeri işletmek isteyenlerin önünü daha da açtık. Hazırladığımız kanunla burada çalışan engelli kişilerin maaşları bir yıldan sonra dört yıl boyunca devlet tarafından karşılanacak. İlk bir yıl zaten İş-Kur fonundan destek alan bir projeyse tamamı bu kapsamda karşılanmış olacak. Sayıyı da azalttık, büyük, küçük şehir fark etmeyecek, 8 kişilik işletmeler olacak."



-"Artık iş başı eğitime öncelik vereceğiz"



İŞKUR'un Ceza Fonu Kurulu'na bugüne kadar ağırlıklı olarak engellilerin mesleki eğitimine yönelik projelerin geldiğini ifade eden Çiftçi, doğrudan istihdama yönelik olmayan bu projelerin sertifika kazandırdığını dile getirdi. "Artık iş başı eğitime öncelik vereceğiz" diyen Çiftçi, iş başı eğitiminde kişinin önce işe yerleştirildiğini sonra eğitim aldığını, bu sistemin hedefe daha çok odaklandığını vurguladı.



İŞKUR ile korumalı iş yerleri için gelecek hafta yeniden çağrıya çıkma konusunda çalışma başlattıklarını anlatan Çiftçi, proje başvurularını tekrar alacaklarını, bunların da çoğunu onaylamak istediklerini söyledi. Sivil Toplum Kuruluşu, özel sektör ve üniversitelerden proje aldıklarını, belediyelerin de ortak olabileceğini ifade eden Çiftçi, esas çağrıyı ise iş dünyasına yaptıklarını belirtti.



-"Korumalı iş yerlerinde artık psikolog ve sosyolog olmayacak"



Korumalı iş yerlerinde psikolog ve sosyolog bulundurma zorunluluğunun kaldırıldığına da dikkati çeken Çiftçi, "Korumalı iş yeri unvanı olan yerlerde sosyolog, psikolog, sosyal hizmet uzmanı çalıştırma zorunluluğu kaldırıldı. Yönetmelik şartı olarak ruhsat verirken arıyorduk, artık bu şartı aramayacağız. İşveren isterse çalıştırabilir ancak maaşlarını biz ödemeyeceğiz. Bu durum işletmecilere yük oluşturuyordu, işletmeci bu anlamda da hafifledi" diye konuştu.



Ayrıca yeni yönetmelikle korumalı iş yeri başvurularını ve sekreterya işlemlerini yürütmek üzere Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüklerinin yetkilendirildiğini ifade eden Çitfçi, böylece İŞKUR Genel Müdürlüğü ile aktif ve bürokrasiyi azaltan bir modelde anlaşmaya varıldığına, engelli istihdamında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın özellikle de İş-Kur'un çalışmalarıyla büyük ivme kazanıldığına vurgu yaptı.



-"Çalışanın maaşının büyük kısmını devlet üstlenecek"



Korumalı iş yerlerine yönelik kalkınmada öncelikli bazı bölgelerdeki işletmecilere öncelik verilerek teşvik sağlanmasına ilişkin düzenle de içeren kanun tasarısının da Meclis'te olduğunu aktaran Çiftçi, yasal düzenlemelerle işletmelerin vergi giderlerine muafiyet getirileceğini söyledi.



Çiftçi, "Çalışan kişinin maaşının büyük kısmını devlet üstlenecek. İşletmeciye, çalışanın sigorta primlerinin muafiyeti gibi kolaylıkları getiriyor. Dolayısıyla ilgili kanun çıktığında korumalı iş yeri açacak kişinin sadece engelli kişinin maaşının yarısını ödemek gibi bir yükümlülüğü olacak. Başka bir yükümlülüğü kalmayacak. Çok küçük bir maliyet kalemi ortaya çıkacak. Bunu da yönetmelikle takviye etmemiz gerekiyordu, yeni yönetmelik de bunu içeriyor" değerlendirmesinde bulundu.