Multiple Skleroz (MS) Nasıl Bir Hastalık?

Multiple Skleroz (MS) nasıl bir hastalıktır?

Hangi yaş grubunda görülür, neler bu hastalığa yol açar?

MS’in tedavi yöntemleri nelerdir ve hastalar spordan sağlığa nelere dikkat etmeliler?

Op. Dr. Adnan Bağrıaçık’a MS hastalığı hakkında tüm merak edilenleri sorduk.

İşte bu hastalık hakkında bilmeniz gereken herşey;

Multiple Skleroz MS nedir?

Beyin ve omuriliğin merkezi sinir sisteminin bir hastalığıdır.

Ülkemizde ne kadar kişi bu hastalıkla mücadele ediyor?

Türkiye’de 35 bin civarında hasta var. Dünyada ise 2,5 milyon kişi..

Belirtiler nedir?

Görme, konuşma, yürüme gibi fonksiyonlar üzerindeki kontrol kabiliyetini bozar. Koordinasyon bozulur, kuvvet azalır. Aşırı halsizlik yapar. Uyuşma, hissetmeme görülebilir, hasta felç olduğunu zannedebilir. Mesane ve bağırsak fonksiyonları bozulabilir. Hafıza problemleri yapabilir. Ellerde titreme olabilir. Belirtiler hafif ya da ağır olabilir. Aniden ortaya çıkabilir ya da kaybolabilir. Belirtiler ve hastalık; kişiden kişiye değişir, aynı kişide zaman zaman değişebilir.

MS akıl hastalığı mıdır? Bulaşıcı mıdır?

Akıl hastalığı değildir. Bulaşıcı değildir.

Hangi yaş grubunun hastalığıdır?

MS gençler arasında görülen bir hastalıktır. Hayatın en verimli yıllarında görülür. 20-40 yaş arası.. 15 yaşın altında ve 50 yaşın üstünde çok nadir görülür.

MS’li yakınları ne zorluklar yaşarlar?

Çok fazla sayıda kişi duygusal, maddi ve fiziksel zorluklarla karşı karşıyadır. Her yıl araştırma için dünyada milyonlarca dolar harcanmaktadır. Hastalık nedeniyle kaybolan iş gücü değeri ise faturayı ayrıca kabartmaktadır.

Merkezi Sinir Sistemini ‘’MS’’ nasıl etkiler?

Merkezi sinir sistemi sinirler boyunca vücudun çeşitli bölgelerine elektriksel mesajlar gönderen bir telefon santraline benzer. Bu mesajlar bilinçli ve bilinçsiz hareketlerimizi kontrol eder. MS, mesajların düzgün bir şekilde iletilmesini bozar. Vücut fonksiyonları kontrol edilemez hale gelir, çünkü mesajlar gerektiği gibi iletilemez ve mesajlar yanlış bölgeye gider.

Multipl skleroz’a yol açan nedir?

Bu tıbbın en büyük sırlarından biridir. Sebebi bilinmemektedir. Kesin tedavisi bulunamamıştır. Kimin MS‘ye yakalanacağını önceden bilmek mümkün değildir.

Kimler risk altındadır?

Kadınlar daha fazla oranda MS e yakalanırlar. MS hamilelikle ilgili değildir (MS’li kadınlar çocuk sahibi olabilirler) Ilıman iklim kuşağında oturan insanlarda daha sık görülür. Bir bölge Ekvator’a ne kadar yakınsa MS vakası da o kadar azdır. MS hastaları duygusal ve hassas kişilik yapısına sahip insanlardır. Sağlık şartlarının iyi olduğu bölgelerde yaşayan insanlarda daha sık görülür. Muhtemelen bu bölgede yaşayan insanlar MS’e karşı bağışıklık sağlayacak bazı faktörlere maruz kalmamaktadırlar.

MS tanısı nasıl konur?

İlk belirtilerin ortaya çıkışından, kesin tanının konmasına kadar çoğunlukla yıllar geçebilir, çünkü; ilk belirtiler o kadar hafiftir ki kişi doktora görünmez bile.. Sinir sisteminin diğer hastalıkları da aynı uyarıcı belirtilerin bazılarını gösterirler. Gelişmiş tüm laboratuar teknik imkanlarına rağmen MS i kesin olarak gösteren yada ekarte ettiren bir teknik yok diyebiliriz. Hastayı dinlemek; öykü ve detaylı bir muayene çok önemlidir. MS belirtileri diğer sinir sistemi hastalıklarından farklı olarak herhangi bir uyarı olmaksızın ortaya çıkabilir ve kendiliğinden iyileşmeler gösterebilir. Emar şu an için teşhiste bilinen en iyi radyolojik yöntemdir. Beyin omurilik sıvısı incelenmesi teşhiste en iyi laboratuar yöntemidir.

MS tanısı konan hasta ne yapmalı?

Ümitsizliğe kapılmamalı, çünkü çok az hastada ilerleyici ve ciddi komplikasyonlarla karşılaşılır.

Moral ve fiziksel olarak güçlü kalmak tedavinin en önemli öğesidir.

Hasta bir nöroloji doktorunun takibinde olmalıdır, tedavisine ve doktorun önerilerine uymalıdır.

MS lilerin çoğu tekrarlayan alevlenmelere rağmen aktif bir hayat sürerler ve hayata olumlu yönden bakmayı öğrenebilirler.

MS uygun bir yaklaşımla ele alındığında şikayetler en aza indirgenebilir.



Tedavisi nasıldır?

1) İlaç Tedavisi;

İnterferon,

Myelin anaglogları,

Kemateropik ajanlar,

Kortizon (özellikle ataklarda)

Kas gevşeteciler,


2) FİZYOTERAPİ ve SPOR;

Egzersiz programları ve kasların çalıştırılması hastaların akut atak döneminin izlerini silmesine ve kas spazmlarının giderilmesine yardımcı olur. Hastanın kendine güvenini artırır.

3) PSİKOTERAPİ ve Danışmanlık;

Hastalara ve ailelerine depresyon, korku ve MS in yol açtığı sınırlamalarla mücadelede yardımcı olur.

4) Genel Vücut Sağlığını Korumak;

Herkes gibi MS lilerin de aktivitelerini sürdürmeleri, besin değeri yüksek bir diyet uygulamaları, kendilerini iyi hissetmek ve dirençlerini korumak için yeterince dinlenmeleri gerekir. Özellikle solunum veya idrar yolları enfeksiyonlarının anında tedavi edilmesi son derece önemlidir.

MS’de egzersiz ve SPOR ne yapar?

Kas tonusu ve esnekliği artar. Gücü artırır.

Halsizliğin etkisini azaltır.

Kemik yapımını, yorgunluğu düzenler.

Mesane ve barsak fonksiyonlarını düzenler.

Kalp dolaşım ve akciğer karaciğer sistemleri fayda görür.

Hareketliliği artırır.

Moral motivasyon sağlar.

Vücut ağırlığı azalır (zayıflama)


MS liler hangi sporları tercih etmeli?

Yoga,

Bisiklet,

Yüzme,

Halter,

Pilates,

Aerobik, tai chi vb.,


MS’liler ne zaman spor yapmalı?

Günün erken saatlerinde,

Soğuk bir ortamda,

Klimalı ortamlarda,


MS’liler spor yaparken nelere dikkat etmeli?

Mutlaka sıvı almalılar,

Vücut sıcaklığı alt seviyede korunmalı,

Aktivitenin şiddetini-derecesini her hasta kendisi ayarlar,

Spordan sonra soğuk duş alınmalı,


MS’liler sporu ne sıklıkta ve ne kadar süre yapmalı?

Haftada 3 defa 40 ar dakika idealdir.

Tekerlikli sandalyede ki MS lilere hangi sporu öneririsiniz?

Okçuluk.

Hayvanlar Ms’lilerin hayatında olmalı mı?

Mutlaka olmalı, bahçeli bir evdeysek köpek, apartman dairesindeysek kuş-akvaryum çok iyi olur. Hayvanlar onlara çok iyi bir dost, yardımcı, sırdaş ve hayata bağlayan bir faktör olabilir. Terapotik binicik (atın hareketleri) MS tedavinde kullanılmaktadır.

MS’lilerde yorgunluk ve spastisite şikâyetleri için ne öneririsiniz?

Hiç düşünmeden Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon..

Bitkisel doğal tedavilerin MS tedavisinde yeri var mı?

Çuha çiçeği yağı ve köpekbalığı kıkırdağının faydalı olduğunu savunanlar vardır. Ancak bilimsel bir temele bağlanamamıştır.

MS’de özel cihazlar kullanılıyor mu?

Asansörler, yürüteçler, ev işlerinde yardımcı aletler ve tekerlekli sandalyeler sosyal hizmet birimlerinden, sağlık merkezlerinden ya da MS derneği şubelerinden ödünç ya da satın alabilirler.

MS ile ilgili bilimsel araştırmalar hangi başlıklarda yürütülüyor?

Myelin incelenmesi, nasıl yapıldığı ve MS le nasıl değiştiği araştırılmaktadır,

Doku bankaları,

MS’in nedenini bulma konusundaki ciddi bilgiler toplanmaktadır,

Halen birçok yeni ilaç deneme sürecindedir,

İmmunoterapi araştırmaları,

Kök hücre çalışmaları,

MS bir gün kapınızı çalarsa paniğe kapılmayın.!

Eğer bir gün gittiğiniz nöroloji uzmanı size 'MS hastasısınız' derse, paniğe kapılmayın.. Uzmanlara göre iyi bir tedavi süreci, atakları ve yaşanan hasarı engelliyor.

Türkiye'de 35 bin kişi MS hastası; uzmanlara göre bu rakam aslında 70 bin... Özellikle 20-40 yaş arası oldukça aktif, MS yani Multipl Skleroz hastalığı.. Türkiye'de MS denildiğinde ilk akla gelen ve bu konuda araştırmalarıyla tanınan uzmanlardan Dokuz Eylül Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Egemen İdiman, MS hastalarının bu yüzden inkar ve 'neden ben' sürecini yaşadıklarını söylüyor.

Nevşehir'de düzenlenen Uluslararası Nöroimmünoloji Kongresi'nde görüştüğümüz Prof. Dr. İdiman'a göre, burada en kritik nokta, bu genç ve hayatlarının en önemli dönemlerini yaşayan kişilerin hastalıklarını çevrelerinden gizlemeleri ve tedaviyle ilgili uyumda sorun yaşamaları.. İdiman, şu uyarıyı yapıyor;

''Bazı hastalarımız iş güvencesi gibi bazı sebeplerle hem çevrelerine hastalıklarını söylemiyor hem de unutma eğilimi sebebiyle atak sonrası koruyucu tedaviyi uygulamıyor. Oysa tedavi sürecinde hayat boyu ikinci kez tekrarlamayan olaylar var..''

Hastayla hekimin birbirine güvenmesinin önemini de vurgulayan İdiman, ''MS çaresiz bir hastalık değildir, her adımında yapılacak bir şey vardır. Çok güzel bir söz var. Hekimden sorma, çekenden sor demişler. Başka MS hastaları ne yaşıyor; bunu öğrenmek için MS derneklerine gidilebilir..''

Kongre Başkanı Prof. Dr. Serkan Özakbaş da, MS'in kadınlarda daha yoğun görüldüğünü ve bir yatkınlık hastalığı olduğunu söylüyor. Özakbaş, Türkiye'nin MS teşhisinde dünyada en iyi olan yerlerden biri olduğunu anlatarak, ''Hem erken tanı hem de uygun tedavi konusunda, MS alanında uzmanlaşmış merkezlerin çok iyi olduğunu söyleyebiliriz. Hastalık ne kadar erken tanınırsa tedavi o kadar etkili olur. Çünkü bu hastalık ataklarla ilerliyor. Her bir atak, geriye bir engel bırakabilir'' diyor.

Özakbaş, bugüne kadar enjeksiyonla yapılabilen bir ilaç tedavisi bulunan MS ile ilgili ağızdan alınan hapların da piyasaya çıkmaya başladığını hatırlatarak ağızdan alınan ilaçların enjeksiyonlar kadar etkili olup olmadığının zaman içerisinde görüleceği uyarısında bulunuyor. Özakbaş, ''Temkinli olmak, bunlar nereye kadar gidecek onları bilmemiz lazım'' diyor.

Özakbaş, şu belirtiler 24 saatten uzun sürüyorsa bir nöroloji uzmanına başvurmak gerektiğini de ifade etti;

Bulanık görme, çift görme; vücudun bir bölgesinde uyuşma; dengesizlik; yürüme bozuklukları; idrar yapamama ya da tutamama.!

Radyolojik tedavi diye bir şey yok;

Prof. Dr. Egemen İdiman, son dönemde toplardamar tıkanıklığı açılırsa, MS'in de tedavi edilebileceğine dair bir iddianın kafa karışıklığına sebep olduğunu, bunun doğru olmadığını söyledi. İdiman, şu uyarılarda bulundu;

''İtalya'da, eşi MS hastası olan bir damar uzmanı Dr. Paolo Zamboni, eşinin toplardamarında bir tıkanıklık fark edip müdahale etmesiyle başlıyor tartışma.. Eşinin düzeldiğine ilişkin bilgimiz yok.. Ama bilim adamları bunun üzerine arada bir bağlantı olabilir mi diye binlerce hasta üzerinde araştırma yaptı. Anlaşıldı ki, MS hastalarıyla sağlıklı kişiler arasında boyun damarlarındaki tıkanıklıklar açısından bir farklılık yok. Ancak maalesef bu tedavi ediyormuş gibi lanse edilince bazı hastalar tedavilerini bırakıp radyologlara müracaat eder oldular. Bu çok tehlikeli bir durum.. İlaçlarını bırakmamalılar..''