Nefes Darlığına Sebebiyet Veren Rahatsızlıklar

Nefes darlığı bir çok nedenden dolayı oluşabilmektedir. Bu nedenleri sizler için paylaşmak istedim. Rahat nefes alamamak, alınan nefesin yetmediği hissi oldukca sıkıntılı bir haldir. Çeşitli nedenlere dayanarak araştırılması ve tedavisi için nedeninin tesbiti oldukca önemlidir. Öncelikle nefes darlığının genel bir tanımını yaparak konumuzun detaylarını paylaşacağız.




Nefes alıp verme güçlüğü nedir?

Nefes alıp verme güçlüğü, nefes alıp verme hızının değişmesini ya da nefes darlığı hissini içeren zorlanarak veya sıkıntılı soluk alıp verme olarak tanımlanabilir. Özellikle formda olmayan ya da aşırı kilo problemi olan kişilerde bir dereceye kadar nefes darlığı çekilmesi normaldir. Dinlenme (istirahat) halindeyken bile nefes darlığı çekilmesi her zaman anormal bir durum olarak kabul edilir.

Nefes darlığı nedir?

Zorlanarak nefes alıp verme hissi nefes darlığı şeklinde tarif edilir. Nefes darlığı egzersiz sırasında ya da bedensel çaba karşısında normal bir yanıttır ve yüksek irtifalara alışık olmayan kişilerde hafif bir bedensel çaba sonucu nefes darlığı olabilir fakat altta yatan bir hastalığa ya da bozukluğa bağlı da nefes darlığı oluşabilir.

Nefes darlığına neden olan faktörler

Solunum yollarına bağlı nefes darlığı neden olur? Çoğunlukla hava yollarını tutan (astım hastalığı), akciğerleri tutan (kronik obstrüktif akciğer hastalığı) gibi etkenler nefes alıp verme güçlüğüne yol açabilir. Hava akımının tıkanmasından kaynaklanan nefes alıp verme güçlüğüne kronik bronşit, astım hastalığı ya da alerjik astım, solunum yollarında başka bir yapının alerjik reaksiyonu ya da akciğer kanseri gibi etkenler de neden olabilir.

Kalp hastalıklarına bağlı nefes darlığı neden olur?
Kalp damar sistemini tutan (kalp yetmezliği, koroner arter hastalığı, kalp atım düzensizlikleri, kalp kapak hastalıkları, kalp büyümesi, yüksek tansiyon gibi) kalp damar sistemi rahatsızlıkları nefes darlığına neden olabilir.

Psikolojik etkenlere bağlı nefes darlığı neden olur?
Şiddetli anksiyete (kaygı bozukluğu), aşırı heyecanlanma, aşırı korku, panik atak gibi fizyolojik ya da psikolojik durumlar nedeni ile nefes darlığı sorunu gelişebilir.

Nörolojik etkenlere bağlı nefes darlığı neden olur?
Beyin sapındaki solunum merkezinin inme ya da kafa yaralanması sonucu hasar görmesi nefes alıp verme durumunu etkileyebilir ve nefes darlığı ortaya çıkabilir.

İlaç kullanımına bağlı nefes darlığı neden olur?
Belirli ilaçların (ağrı kesiciler, antibiyotikler, alerji ilaçları, grip ilaçları ve daha birçok ilaçların) yan etkisi olarak da bazen nefes darlığı yaşanabilir.

Hava değişimine bağlı nefes darlığı neden olur?
Yüksek yerlerde havanın içerdiği oksijen miktarı azalır ve buna bağlı olarak akciğerler vücuda yeterli oksijeni sağlamak için daha fazla çalışmak zorunda kalır (örneğin dağ hastalığı) ve bundan dolayı oluşan bir dereceye kadar nefes darlığı normaldir, ancak daha düşük oksijen yoğunluğuna vücut uyum sağlamaya başladıktan sonra nefes darlığının azalması gerekir. Eğer azalmıyor ise ciddi bir problem olduğunu düşündürmelidir.

Kansızlığa bağlı nefes darlığı neden olur?
Ciddi anemide nefes darlığı meydana gelebilir, çünkü oksijen taşıyan pigment hemoglobin düzeylerinin anormal ya da düşük olması, akciğerlerin vücuda oksijen sağlamak için daha çok çalışmak zorunda kalmasına neden olur.

Fiziksel aktiviteye bağlı nefes darlığı neden olur?
Bedensel çaba gösterildiğinde artan nefes darlığı, akciğerlerde kan dolaşımının azalmasından kaynaklanır. Bu durum kalp yetmezliğinden (kalbin pompalama gücünün azalması), akciğer embolisinden (akciğerlerdeki kan damarlarının pıhtılar ile tıkanması) ya da akciğer hipertansiyonundan (akciğerlerdeki atardamarlarda kan basıncının artması) gibi etkenlerden meydana gelebilir.

Oksijen yetmezliğine bağlı nefes darlığı neden olur?
Akciğerlerden kan dolaşımına oksijen taşınmasının yetersiz olduğu durumlarda nefes darlığı meydana çıkar. Bu duruma pnömoni (zatürre), pnömotoraks (akciğer sönmesi veya çökmesi), akciğer ödemi (akciğerde sıvı birikmesi) ya da plevral efüzyon (akciğer çevresinde su) gibi nedenler ile akciğer dokusunda geçici hasar oluşabilir. Akciğerlerdeki küçük hava keseciklerinin harap olduğu bir durum olan akciğer amfizemi nedeni ile kalıcı akciğer hasarı oluşabilir ve kalıcı nefes darlığı olabilir.

Travmalara bağlı nefes darlığı neden olur?
Göğüs ya da akciğer hareket edince kötüleşen (kaburga kırığı) gibi bir durumdan kaynaklanan ağrı nedeni ile nefes alıp verme güçlüğü meydana gelebilir.

İltihaplanmalara bağlı nefes darlığı neden olur?
Plörezi (akciğerleri ve göğüs boşluğunu saran zarın iltihaplanması) gibi bir durumda da ağrıya eşlik eden nefes alıp verme güçlükleri yaşanabilir. Plörezi tutulan tarafın omuz ve göğüs kısmında da ağrıya neden olur. Ayrıca kalp kası iltihabı, kalp zarı iltihabı, akciğer enfeksiyonu (tüberküloz) gibi) iltihabi durumlar nedeni ile de nefes darlığı olur.

Yapısal bozukluklara bağlı nefes darlığı neden olur?
Toraksın (göğsün) iskelet yapısındaki anormallikler, örneğin cities of the skeletal structure of the thorax, skolyoz ya da kifoz gibi bozukluklar göğüs kafesinin normal hareketlerini bozarak nefes alıp verme zorluğuna yol açabilir.

Diğer nefes darlığı nedenleri
Bazı sistemik hastalıklar kalp ve akciğer tutulumuna neden olarak nefes darlığına yol açabilir. Örneğin Akdeniz ateşi hastalığında kap ve göğüs tutulumu, skleroderma hastalığının kalp tutulumunda, bazı böbrek hastalıklarında, bazı kanserlerde, kist hidadik hastalığında, kistik fibrozis hastalığında, bazı yemek borusu hastalıklarında, bazı enfeksiyonel hastalıklarda, tiroid hastalıklarında, şeker hastalığında, bazı vitaminlerin ve minerallerin eksikliklerinde ya da fazlalıklarında, besin alerjisinde, bazı kas hastalıklarında, bazı meslek hastalıklarında, gribal hastalıklarda gibi birçok hastalık veya bu hastalıkların kalp ve/veya akciğer tutulumlarında nefes darlığı oluşabilir.

Nefes durması nedir?

Nefes alıp vermenin kesilmesi nefes durması şeklinde tanımlanır. Örneğin uyku apnesi, hava yolunu tıkayan herhangi bir neden, beyin sapının hasar görmesi (inme gibi), Cheyne Stokes solunumu ve çocuklarda görülen nefes tutma nöbetleri gibi durumlar nefes durmasına neden olabilir.

Nefes egzersizleri neden ve nasıl yapılır?

Nefes alıp verme egzersizleri, nefes alıp verme hızını ve derinliğini öğrenme teknikleridir. Bu egzersizlerin amacı, göğsü genişletirken burundan nefes almanın ve sonra karın kaslarını kasarken ağızdan tam olarak nefes vermenin öğrenilmesidir.

Nefes alıp verme egzersizleri herhangi bir nedenden dolayı göğüs cerrahisi geçirdikten sonra yapılır.
Nefes alıp verme egzersizleri etkili nefes alıp vermekte çoğu kez güçlük çeken kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) olan kişiler için de yararlıdır.
Nefes alıp verme egzersizleri anksiyete bozuklukları olan kişilerde de faydalı olur.
Nefes alıp verme egzersizleri astım belirtilerini hafifletmede de yardımcıdır.
Nefes alıp verme egzersizleri yoga yapan kişilerde ritmik nefes alıp verme şeklinde uygulanır.
Nefes alıp verme egzersizleri doğum sırasında annenin gevşemesinin sağlanması ve rahim kasılmalarının kontrülü için de gerekli bir yöntemdir.