Omurilik Yaralanmalarının Sınıflandırılması

gülümse_hayata

Üye
Üye
Katılım
Kas 9, 2010
Mesajlar
16,299
Tepkime Puanı
13
Puanları
0
Yaş
49
Omurilik daha çok kendisini çevreleyen kemik yapı vasıtası ile travmaya maruz kalır.

Vertebral kolonun kemik yapısının lezyonları omurilik lezyonu ile herzaman paralellik göstermez. Vertebra kolon yaralanması olan hastaların yaklaşık %20 sinde nöral yaralanma meydana gelmektedir. Çeşitli tipte omurilik yaralanması olmakla birlikte bunların hemen tümü çok ciddidir.

Omuriliğin küçük bir kısmının destrüksiyonu, lezyon seviyesinin altında motor ve duyusal değişikliklere neden olur.

Omurilik yaralanmasının bulgu be belirtilerini daha iyi değerlendirebilmek için bazı tanımlamaların iyi bilinmesi gerekmektedir.

Tetrapleji ( kuadripleji) : Dört ekstremitede fonksiyon kaybını ifade eder. Servikal medulla segmentindeki hasar sonucu oluşur. kol, gövde, bacaklarda ve pelvik organlarda motor ve duyusal fonksiyonların azalmasına tetraparezi kaybolmasına ise tetrapleji denir.

Parapleji : Altekstremitelerdeki fonksiyon kaybını ifade eder. Torasik, lomber ve daha az olarakta sakral kord segmentlerindeki bir lezyon sonucu oluşur. Kolların fonksiyonu sağlam olup lezyon seviyesine göre gövde, bacak ve pelvik organlarda motor ve duyusal bozukluk gelişir. parapleji deyimi, konus medullaris ve kauda ekina lezyonları içinde kullanılabilir.

Komplet ve İnkomplet Lezyon : Komplet lezyon kabaca, Yaralanma seviyesinin altında hiçbir duyu ve motor fonksiyonun olmayışı, inkomplet lezyon ise yaralanma seviyesinin altında kısmen korunmuş motor ve/veya duyu fonksiyonunun olmasıdır.

1982 yılında ASIA (Amerikan Spinal Yaralanma Birliği) komplet ve inkomplet lezyonları farklı bir şekilde tanımladı. Buna göre komplet lezyon, yaralanma seviyesinin 3 seğment ya da daha fazla altında hiçbir motor ve duyu fonksiyonunun olmamasıdır. İnkomplet lezyon ise nörolojik yaralanma seviyesinin altında kısmen korunmuş motor ve duyu fonksiyonunun olmasıdır. Burada açıklanması gereken nörolojik seviye, duyu seviyesi ve duyusal fonksiyona sahip olan kaudal spinal seviyesidir. Duyusal seviye ise normal duyu fonksiyonuna sahip olan en kaudal spinal seğmenttir. Parsiyel korunmuş bölge: nörolojik seviyenin kaudalinde olan kısmen innerve dermatom ve myotomları ifade eder. En alttaki normal segmentin altında bozulmuş duyu ve motor fonksiyon bulunmasıdır. Test edilen kas ve az 3 gücünde ise bir üst segmentten innerve olan kasın gücü normalse, test edilen kasın innerve olduğu segment "parsiyel korunmuş bölgedir." kısmi korunmuş bölge en fazla 3 seğmentin altında halen motor ve duyu fonksiyonu varsa lezyon inkomplet kabul edilir. bu durumda kısmi korunan bölge terimi kullanılmaz. Kısmi korunmuş bölge sadece komplet lezyonlarda kullanılır. İnkomplet lezyonda, derin anal duyu ve anal mukokütanöz bölge duyusu bulunur. Eksternal anal sfinkterin aktif kasılması anusun parmakla muayenesinde alınır.

Komplet, inkomplet tanımlamasında "Sakral seğmentlerin korunması (Sacral sparing) kavramı kullanalabilir. Sakral segmentlerde hiçbir motor ya da duyusal fonksiyon yoksa lezyon komplet, bu fonksiyonlar kısmen korunmuşsa lezyon inkompledir.

Dermatom: Her bir segmental sinir kökünün duyusal aksonlarının innerve ettiği deri bölgesidir.

Myotom: Her bir segmental sinir kökünün innerve ettiği kas liflerinin tümüdür.

Kemik Seviyesi: Radyolojik incelemede hasara uğramış olan vertebra seviyesidir. omuriliğin yaralanma seviyesi ile yaralanmış vertebra seviyesi arasında uyumsuzluk olduğu unutulmamalıdır.

Vertebra sayısına servikal bölgede T6 ya kadar olan dorsal bölgede vertebra sayısına 2, Th 7-9 dorsal vertebraya 3 sayısı eklenir. Th 10-11-12 nci vertebralar medulla lumbalise, L1vertebra medulla sakralise, L2 vertebra conus medullarise tekabül eder.



KOMLET OMURİLİK YARALANMASI

Lezyon seviyesinin altında motor ve duyu fonsiyonlarını kaybı, otomatik fonksiyon bozukluğu bulunur. Komplet üst motor nöron (UMN) lezyonlarının ortak özellikle; Spinal şok döneminde motor ve otonom sistemin her ikisinde de arefleksi ya da hiporefleksi, ileri dönemlerde spastisite, postural hipotansiyon, otomatik mesane ve barsak, hiperrefleksidir. Motor duyu ve reflekslere ait segmental seviyeler "Spinal yaralı hastaların muayenesi" bölümünde anlatılmıştır.

I. Motor Bozukluk ve Refleks Değişiklikleri:

A. Yukarı motor nöron lezyonu: Omuriliğin yukarı motor nöron (YMN) lezyonlarında genellikle istemli haret kaybı, kas tonusunda artış ve hiperrefleksi meydana gelir. Refleks ark sağlam olmasına karşın santral kontrol olmadığı için spastisite ortaya çıkar. Bu durum L1vertebra seviyesinin üzerindeki lezyonlarda olur.

B. Aşağı motor nöron (AMN) lezyonu: L1 vertebranın altındaki konus medullaris ve kauda ekina lezyonlarında olan lezyonlardır. Bu yöre yaralanmalarında istemli fonksiyonun kaybı, kas tonusunda azalma, atrofi ve refleks kaybı ortaya çıkar.

Kauda ekina lezyonunda refleks arkın bütünlüğü bozulur ve gevşek paralizi meydana gelir.

Eğer konus medullaris (T11-L1) harabiyeti olursa lomber ve sakral sinir köklerinin refleks ark ile bağlantıları kesintiye uğrar ve alt motor nöron lezyonu meydana gelir.

C. Mikst tip:Konus madullaris ve kauda ekina` yı tutan bir tokako-lomber yaralanmadan sonra yukarı ve alt motor nöron lezyonu birlikte bulunabilir. Örneğin flaksk paralizi, spastik mesane ve barsak birlikte olabilir.

D. Uyumlu olmayan flask lezyonları:Üst toraks lezyonlarda bazen gevşek paralizi gelişebilir. Bu durum lezyon seviyesi altında vasküler bozukluk sonucu omurilik infarktonon gelişmesine bağlıdır.

II. Duyu Bozukluğu:

Komplet lezyonlarda çeşitli duyu modalitelerini taşıyan uzun yollar lezyon seviyesinde kentiye uğrar. Böylece lezyon düzeyinin altında ağrı, ısı, dokunma, hareket ve pozisyon duyusu ve visseral duyu algılanamaz. Tamamen duyu kaybolmadan önce bir kaç segment yukardan itibaren duyu fonksiyonu azalır. Bazen sadece lezyon düzeyinde anormal duyu artışı (hiperestezi ve heperaljezi) bulunabilir.

Ağrı ve dokunma duyusunda uyumsuzluk olabilir. Anterior spinal kord lezyonunda olduğu gibi spinotalamik yol bozulmuş, posterior kolonlar sağlam kalmışsa ağrı duyusu olmaz, ancak dokunma ve propriosepsiyon normal kalacak ya da hafifce bozulacaktır.

Bazı hastalarda deafferentasyon ağrıları gelişir ki bu konu ağrı bölümünde anlatılmıştır.

III. Otonomik Bozukluk:

Vasomotor durum: Sempatik çıkışın bulunduğu T5 altındaki üst toraks lezyonlarda hipotansiyon oluşur. Bunun nedeni sempatik splanik kontrolün bozulması ve dik duruş pozisyonunda venöz dönüşün iyi olmamasıdır. Bunun sonucu olarak senkop oluşursa da adaptif mekanizmalarla bu problem dengelenir.

Servikal omurilik yaralanmalarda ilk günlerde vasomotor sistem labil olduğu için hastanın rutin çevrilme işlemlerinde ani kardiak arstler gözükebilir.

Isı kontrolü: Omurilik yaralı hastalarda özellikle tetrapilejiklerde Vasıkonstriksiyon ve vasodilatasyon gibi otonomik mekanizmalar iyi çalışmadığı için Termo-regülasyon mekanizmaları bozulur. Sonuçta hasta çevre ısısı ile aynı ısıda olur yani soğuktur (Poikilotermi).



İNKOMPLET OMURİLİK YARALANMASI



Lezyon düzeyinin altında motor, duyu ve otonomik fonksiyonlardan herhangi birinin kısmen korunması halidir. Bu şekilde bir çok sendrom ortaya çıkar.

l. Anterior spinal kord sendromu: Vertebranın öne dislokasyonu ya da disk ve vertebranın arkaya protrüzyonu sonucu omuriliğin anterior bilömünde kompresyon oluşur. Lezyon seviyesinin altında tam motor paralizi (Kortikospinal yol), ağrı ısı ve dokunma duyusunun kaybı (Spinotalamik yol) bulunur. Dokunma, vibrasyon, poziyon duyusu ve propsioscepsiyon (posterior kolon) sağlamdır.

2. Santral Spinal Kord Sendromu: Servikal bölgede olur. Bu lezyonda omurilik harabiyeti omuriliğin merkezinde lokalize olmuştur.

Daha çok servikal spondilozlu hastaların heperekstonsiyon tavmalarında omuriliğin dejenere disk ile kalınmaşmış (Ligamentum flavum) arasında sıkışması sonucu oluşur. Radyolojik olarak kemik harebiyeti yoktur. Omurilikte, bacak ve mesaneyi innerve eden daha dıştaki lomber ve sakral segmentlerden çok, daha merkezde bulunan kolları innerve eden servikal yolları tutar. Bu nedenle iyileşme ve düzelme alt ekstremiteden başlar. Bu tip hastalarda myelografi kontrendikedir. Hastalara cerrahi girişim yapılmaz. Zamanla düzelme görülür.

3. Brown-Sequard Sendromu: Kesici alet yaralanmalarında, vertebra lateral kitle kırıklarında görülür. lezyon, omuriliğin bir tarafında lokalizedir. Lezyon seviyesinin altında aynı tarafta tam bir motor paralizi (kortikospinal yol), lezyonun karşı tarafında ağrı, ısı ve dokunma duyusu kaybı vardır.

4. Kauda Ekina (Cauda Equina): Kauda ekina lezyonları genellikle inkompledir. Alt ekstremitede motor bozukluk, perinede duyu bozukluğu ve sfinkter bozuklukları bulunur.

5. Sakral segmentin korunması (Sacral Sparing).

6. Spinal Konkuzyon: Omurilik ya da Kauda Ekina` nın fizyolojik fonksiyonunun geçici ve reversible bozulmasıdır. Pek fazla radyolojik bulgu vermeyen basit kompresyon fraktürlerinde meydana gelir. Omurilikte mekanik bir baskı ve anatomik değişiklik yoktur. Kısa süreli basınç dalgaları ile oluştuğu sanılmaktadır. Birkaç gün içinde nörolojik belirtiler düzelmeye başlar ve iyileşme tamdır. Spastisite olmadan hiperrefleksi vardır.

5. Posterior Kord Sendromu: Vertebra posterior elementlerinin fraktürleri ile birlikte olan hiperekstasyon travmalarında görülür. Posterior kolonda kontüzyon bulunur. Bu nedenle hastanın gücü, ağrı ve ısı duyusu iyi olabilir. Bazen yürümeyi güçleştiren ataksi bulunabilir.







TRAVMATİK OLMAYAN OMURİLİK LEZYONLARI



I.Kongenital ve gelişimsel: Meningosel, meningomyolosel, skolyoz, Spondilolistezis, chordoma, ailesel, paraliziler, spinal kord agenisileri

II. Edinsel


1. Enfektik:Bakteriyel, viral, Tüberküloz
2. Dejeneratif: Spondiloz, disk hernisi
3. Neoplastik
İntradural (İntramedüller, ekstremeduller) ve Ekstradural.
Benign (meningoma, nörofibroma) ve malign (glioma, myeloma ve metastatik)
4. Vasküler:
Arterio-venöz malformasyonlar, Spontan anterior arter trombozu,
Emloli Hemopili,
Kord hemorajisi.
5. Metabolik: Porpiria, kordun subakut kombine dejenerasyonu.
6. İdiopatik : Multiple skleroz, sringomyeli, nöromyelitis optika.
7. İatronejik : Radyasyon, aşılar, spinal enjeksiyonlar, cerrahi girişimler
8. Psikojenik: Konversiyon reaksiyonu
9. Toksik : Lathyrism
 
Tekerlekli Sandalye
Üst